‫‪7/11/2019‬‬

‫کـمپیوټــری شبکی‬
‫‪Network‬‬
‫دکمپیوټری شبکی فزیکی جوړښت‬

‫‪Ketabton.com‬‬
‫ترتیب او ټولوونکی‪:‬شمس الرحمن(رشیدی)‬

‫‪Shams Rashidy‬‬
‫‪Shamsorhmanrashidy@gmail.com‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫پیژندنه‬
‫دکتاب نوم‪ :‬کمپیوټری شبکی (‪)Network‬‬

‫راټولوونکی‪:‬شمس الرحمن(رشیدی)‬

‫ترتیب اوږ ډیزاین‪:‬شمس الرحمن(رشیدی)‬

‫)‬ ‫دمخونو تعداد‪( :‬‬

‫کـــال‪۱۳۹۸ :‬‬

‫اړیکه‪۰۷۴۴-۴۸۲-۱۸۰ :‬‬

‫ایمیل ادرس‪Shamsorhmanrashidy@gmail.com :‬‬

‫فسبوک پاڼه‪Fb.com\Shams.rashidy.1 :‬‬

(c) ketabton.com: The Digital Library
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ډالی!‬

‫خپلی ګرانی مورجانی او ګران پالرجان ته چی تر هرڅه یی‬

‫زیاته مینه راکړی او د زدکړو په هر ډګر کی یی رارسه پوره‬
‫ملتیا او مالتړ کړی‪.‬‬

‫‪I‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫فهرست‬
‫فهرست ‪II ................................................................................................................................‬‬

‫دپیل خربی ‪IV ..........................................................................................................................‬‬

‫دکمپيوټري شبکې) ‪ ( Network‬فزيکي ساختامن ‪2 ..................................................................................‬‬

‫دکمپيوټري شبکې تعريف‪2 ........................................................................................................... -:‬‬

‫د شبکې لنډه تاريخچه ‪5 ..............................................................................................................‬‬

‫دکمپيوټري شبکې ګتې ‪7 ...............................................................................................................‬‬

‫د شبکې په اړه لنډ معلومات ‪9 ..........................................................................................................‬‬

‫‪10........................................................................................... Server based (client based) - :1‬‬

‫‪10............................................................................................. peer to peer (work group) - :2‬‬

‫‪10........................................................................................................................ Hybrid - :3‬‬

‫د کمپيوټري شبکې ډولونه ‪11...........................................................................................................‬‬

‫‪-1‬سيمه ايزه شبکه )‪11.......................................................................................................... :(LAN‬‬

‫‪ -2‬پراخه سيمه ايزه شبکه )‪13................................................................................................. :(WAN‬‬

‫‪ -3‬بې مزيو شبکه )‪14...................................................................................... :(Wireless Network‬‬

‫د شبکې توپولوژي ) ‪16.................................................................................. :( Network Topology‬‬

‫د شبکې توپولوژيانو ډولونه ) ‪17............................................................. :( Kinds of Network Topology‬‬

‫)‪ (Physical Topology‬فزيکې توپولوژيانې‪17.................................................................................... :‬‬

‫‪18.............................................................................................................. Bus Topology - :1‬‬

‫‪18..............................................................................................................Star Topology - :2‬‬

‫‪19............................................................................................... Extended Star Topology - :3‬‬

‫‪20............................................................................................................. Ring Topology - :4‬‬

‫‪21............................................................................................................ Mesh Topology - :5‬‬

‫د کمپيوټري شبکې وسايل ) ‪22............................................................................... (Network Devices‬‬

‫اول‪ -:‬کمپيوټر ) ‪22.................................................................................................... ( Computer‬‬

‫د کمپيوټر ډولونه‪23................................................................................................................... :‬‬

‫‪II‬‬
(c) ketabton.com: The Digital Library

23................................................................................................................. -: ‫د کمپيوټر اهميت‬

24.......................................................................................... : ( NIC ) ‫ نيټ ورک انټرفيس کارډ‬-: ‫دوهم‬

25.................................................................................................. -:‫د نيټ ورک انټرفيس کارډ ډولونه‬

25................................................................................................................ ( Hub ) ‫ هب‬-: ‫دريم‬

26....................................................................................................................... -:‫د هب ډولونه‬

27....................................................................................... : ‫ ( او کاروونه يې‬Switch ) ‫ سويچ‬-: ‫څلورم‬

28...................................................................................................................... :‫د سويچ ډولونه‬

28.........................................................................................................: Repeater ‫ رپيټر‬-: ‫پنځم‬

29.............................................................................................................. :Bridge ‫ بريج‬-: ‫شپږم‬

30........................................................................................................... : ( Router )‫ روټر‬-: ‫اووم‬

31....................................................................................................................... : ‫د روټر ډولونه‬

31................................................................................................................ : ‫راوټر څنګه کارکوي‬

32............................................................................................................. : Access Point -: ‫اتم‬

34................................................................................................ Network Media ‫د شبکې ميډيا‬

34......................................................................................................... Bounded Media 1)

35......................................................................................................Twisted Pair Cable 1.

35................................................................................... - :‫ کېبل ځنې ځانګړنې‬Twisted Pair Cable

35.................................................................................................... ‫ کېبل ډولونه‬Twisted Pair ‫د‬

35...................................................................................... Shielded Twisted Cable (STP) )1

36.................................................................................. Un Shielded Twisted cable (UTP) )2

36............................................................................................................. Coaxial Cable .2

37........................................................................................................ :‫ ډولونه‬Coaxial Cable ‫د‬

37........................................................................................................Fiber Optic Cable .3

39........................................................................................................ Unbounded Media - 2

40........................................................................................................................... ‫اصطالحات‬

41........................................................................................................................... ‫اخځلیکونه‬

III
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫دپیل خربی‬
‫الحمدالله رب العلمني والسالم عيل سيد االنبياً واملرسلني وعيل اله واصحابه اجمعني وعيل من تبعهم ايل يوم الدين ‪:‬‬
‫اما بعد فاعوذ باالله من الشيطن الرجيم ‪ .‬بسم الله الرحمن الرحيم ط‬

‫فيهادف ومنها تاکلون ‪.‬ولکم فيها جامل حني تريحون وحني ترسحون )‬
‫ً‬ ‫( واالنعام خلقها لکم‬

‫( سورۀ النحل پاره ‪ ١٤‬آياتون ‪) ٦-٤‬‬

‫دا چې نړئ نن د ژوند په پرمختللو پړاونو کې ده او د نړۍ عاملان يو تر بله دانسان د ژوند لپاره د سهولتونو په رامنځ ته‬
‫کولو کې گړندۍ هڅې کوي ‪ .‬چې څنګه کوالى يش د انسانانو دژوند لپاره الاسانتياوي برابري کړي ‪.‬‬

‫شلمه او يويشتمه پيړۍ د کمپيوټري تکنالوژي پرمختلىل پيړۍ گڼل شوي ‪ ،‬دشلمي پيړۍ په پيل کې د نړۍ عاملان په دې‬
‫وتوانيده چې د خلکو تر منځ د ګډوکارونو لپاره يو الره جوړه کړې چې هغه يې په شبکه ونوموله ‪.‬‬

‫دا چې شبکه د انسان په ژوند کې څومره ارزښت لري او څومره اسانتياوي يې رامنځ ته کړي يو څرګند حقيقت دي ‪.‬‬

‫په وروستیو وختونو کې د پښتو ژبې د بډاينې لپاره هڅې شوې او تر ډېره بريده په هر اړخ کې د پرمختګ په لور ګامونه‬
‫اخيل ‪.‬په دې لړۍ کېام هم د يوه څاڅکې په اندازه برخه واخیسته او د نوې ټکنالوجي په برخه کې می د کمپیوټری شبکی‬
‫(‪ )Network‬په اړه ځینې مطالب په لنډ ډول چمتو کړل‪.‬‬

‫د کمپيوټري شبکې تعريف ‪ ،‬تاريخچه ‪ ،‬گټې او ډولونه ‪ .‬سيمه ايزه شبکه چې يوه محدوده ساحه تر پوښښ الندې راولې‬
‫او پراخه سيمه ايزه شبکه چې کوم حد ورته نه ټاکل کيږي لکه انټرنيټ ‪ ،‬يب مزيو سيمه ايزه شبکه چې بيدون د مزيو څخه کار‬
‫تر رسه کوي ‪.‬‬

‫دشبکې توپولوژيانې او د هغي اقسام چې په کوم ډول مونږ شبکه جوړه کړو او همدارنګه د کمپيوټري شبکې وسايل کوم چې‬
‫د هغي څخه په شبکه جوړونه کې استفاده کيږې او کار رسته رسوي ‪.‬‬

‫د شبکې ميډيا چې د هغي پواسطه معلومات ليږدول کيږي په دوه ډوله ده ‪ Bounded Media‬او ‪ Unbounded Media‬په‬
‫ملړي ډول کې کيبلونه استعامل کيږي او دوهم ډول يې بيدون د کيبل څخه معلومات استوي ‪.‬‬

‫تر خپل وس او توان پورې مې د لفظي ستونزو په له منځه وړلو کې هڅه کړې ‪.‬دغه تیار شوی الروښود به له تیروتنو رسه‬
‫ځکه مل وي‪،‬چی دامی د نوی تیکنالوژی په برخه کی لومړی لیکنه او راټول کړی مطالب دی‪.‬‬

‫په همدې هيله چې افغانان وروڼه او خويندې به ترینه کټه واخيل ‪.‬‬

‫دتېروتنو په صورت کې بښنه راته وکړئ او ساليمې نيوکې مه راڅخه سپموئ‪.‬‬

‫په درنښت‬

‫شمس الرحمن(رشیدی)‬

‫داسالمی متدن مرکز غــــــزنی والیت‬

‫‪IV‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫دکمپيوټري شبکې) ‪ ( Network‬فزيکي ساختامن‬

‫دکمپيوټري شبکې تعريف‪-:‬‬
‫ان ي ـ ي انتظــام څخــه عبــارت ده چــې د کمپيــوټري ټولگيــو او‬ ‫کمپيــوټري شــبکه لــه يــو دا‬
‫يــا نــورو کمپيوټراړونــدو وســايلو تــر مــنځ د نښــلولو لــه چــارو رسه تــړاو لــرې‪ ،‬چــې دا وړ رسه‬
‫نښليدونکې دکمپيوټري ټولگيوټولېز کمپيوټري شبکه جوړوي ‪.‬‬

‫‪.‬په يوه شبکه کې د ټولو وسايلو موجوديت مونږ په درې برخو ويشيل شو‪:‬‬

‫) ‪( sender‬‬ ‫‪ -١‬پيغا م ليږونکې‬

‫) ‪( Receiver‬‬ ‫‪ -٢‬پيغا م اخستونکې‬

‫) ‪( Media‬‬ ‫‪ -٣‬د پيغا م دتګ الره‬

‫‪Sende‬‬ ‫‪Receiver‬‬
‫‪r‬‬

‫‪Media‬‬

‫دا وســايل چې د يو جال په بڼه يو دبل رسه نښــتي وي کيداي يش له يوه بل څخه يواځې څو ماه واټن‬
‫ولري لکه د ‪ Blue tooth‬له الرې رسه نښـــتي وســـايل او يا له يوه بل څخه بې کچې ډير واټن ولري لکه‬
‫دانټرنيټ له الرې رسه نښتي وسايل ‪.‬‬

‫جال يا شـــبکه کله د مخابراړ اړيکو ‪ ،‬ک له دکمپيوټر پوهنې ‪ ،‬کله د معلوماړ تکنالوژيئ او کله هم بيا د‬
‫کمپيوټري ان ي يئ په ليکه کې درول کېږي ‪.‬‬

‫کمپيوټري شــبکه تر ډيره ددغو علمي او ان ي ي انتظا مونو په تيوريکي او عميل برخو تکيه کوي بنا‬
‫پردې وايو چې د کمپيوټرونو او نورو کمپيوټر اړوندو و سا يلو يو تر بله رسه يو ن ښتې ډلې ته کمپيوټري‬
‫شبکه واېي ‪.‬‬

‫‪2‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ددې ډول کمپيوټري شبکو ښه منونې ورځني انټرنيټ ‪ ،‬پراخه سيمه ايزه شبکه )‪ (WAN‬او يا هم محيل‬
‫سيمه ايزه شبکه )‪ (LAN‬دى ‪.‬‬

‫کورىن شبکه چې په يوه انګړ کې دوه يا څو کمپيوټرنه د مزيو په مټ رسه ن ښلوي هم د کمپيو ټري شبکې‬
‫يوه منونه ګنىل شو ‪.‬‬

‫د و ســايلو او توکيود يو تر بل رسه نښــلولو او د يوې شــبکې د را منځ ته کولو مفکوره له ډيرو وختونو‬
‫راپدې خوا د خلکو په ذهنونو کې شـــتون درلود مګر د وخت په تويدو رسه دې مفکورې پر مختګ وکړ‪ .‬د‬
‫تلويزوين چېنلونو له جال نيونې خربه ان تر کمپيوټر ي شبکو راورسيده ‪.‬‬

‫کمپيوټري شــبکې د نړيوالوډيره پاملرنه ځانته راواړوله‪ .‬مګر خلپ پدې لټه کې شــول چې ددغو راز راز‬
‫وسايلو او توکيورسه نښلول او ددوي د شبکو د رامنځ ته کولو تر شا څه موخه پرته ده ؟‬

‫ايا دغه موخه به ګټوره وي او که نه ؟ دغو او دغو ته ورته ډيرو پوښـــتنو خپل ځوابونه پيداکړل او ډير‬
‫پرمختګونه رامنځ ته شول ‪ ،‬ددغو ټولو شبکو تر شا يوه موخه پټه وه او هغه د معلوماتو‪ ،‬توکيو او تو ښو‬
‫پيداکول وه چې د ‪ share‬ويوکې ورته کاريږي‪.‬‬ ‫رسه رشيکول او ورته په ګډه الس ر‬

‫دا سې به وانګوو چې مونږ ته کمپيوټر يو نوى څيز دى غواړو په هکله يې خورا ډير معلومات تر ال سه‬
‫کړو او ځان پرې پوه کړو نو ددې کارلپا ره مونږه اړ يو چې له هغو ملګرو رسه چې د کمپيو ټر په نړئ‬
‫کې لوى الس لري په يوه نه يوه ډول اړيکه ټينګه کړو او ور ځنې د کمپيو ټر په هکله معلومات تر ال سه‬
‫کړو يا هم اړونده ښوونځيو او ادارو ته مخه کړو تر څو د کمپيوټر په هکله په زړه پورې او اړين معلومات‬
‫تر السه کړو او يا هم په خپله يې توان ولرو د کتابونو او نورو تو ښو له الرې پدې هکله زده کړه کوو‪.‬‬

‫بناپردې موخه دا شــوه چې ددغه کا ر لپاره دخلکو او ادارو رسه اړيکه ټينګه او ځان وررسه په يوه نه يوه‬
‫الره ونښــلوو تر څو چې هغوي د کمپيوټر اړوند معلومات او توښــي چې زمونږ د زده کړې اړتيا ده له مونږ‬
‫رسه رشيپ او زمونږ په ګوتو يې راکړي لدې ځايه بيا هم موخه د معلوماتو او تو ښو رسه رشيکول او ورته‬
‫ګډ الس رىس شو‪.‬‬

‫لدې خربو څخه داســـې معلوميږي چې ددې لپاره چې پوهه ‪ ،‬ت ربه ‪ ،‬کړه وړه او توښـــي مو يو له بل رسه‬
‫رشيپ کړې وي د اړيکو يو له بل رسه د ن ښليد و اړتيا جوتيږي چې دا پخپله د يو جال او شبکې د رامنځ‬
‫ته کېدو اړتيا ښئ ‪.‬‬

‫له الرې د‬ ‫شــو د رشيکولو او د ګډ الس ر‬ ‫دجال يا شــبکو رامنځ ته کېدلو دا پوښــتنه چې څنګه کو‬
‫معلوماتو ت رىب رسه وکاروو؟ پخپله ځواب کړه ‪.‬‬

‫‪3‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫شـــو چې په لوړه پيام نه‬ ‫دا ســـمه ده چې ځاين کمپيوټرونه هغه خورا پياوړي توکې دى چې کو‬
‫معلومات ډير ژ ر پروســيس او په ښــه توګه ســمبال کړو ‪ ،‬مګر د ا ځاين کمپيوټرونه په يوازى توګه‬
‫په معنا په رغنده او ګټوره توګه برابر کړي‪.‬‬ ‫خپلو کا ر کوونکو ته توکې د ګډ الس ر‬ ‫نيش کو‬

‫د النور‬ ‫دشــبکو د رامنځ ته کېدو څخه د مخه ددى لپاره چې کار کوونکي خپل اســناد )‪(documents‬‬
‫کار لپاره خپل بل ملګري ته ورکړي نو رضورت ؤ چې يا خو يې چاپ )‪ (print‬کړي او هغه ته يې ور‬
‫کړي او يا هم په يو ډ سپ کې واخيل او بيا يې هغه ته ورکړي او يا هم که بل چا په دغه سند کې کوم‬
‫ادلون بدلون راوستي وايې اسانه نه وه چې دغه بدلون دې همدغه سند ته ورکړل يش يعنې )‪(merge‬‬
‫)‪ (Stand-alone environment‬په نوم‬ ‫يش چې پدغه ډول د کمپيوټر کارول پخوا وه اوس هم د‬
‫ياديږي‪.‬‬

‫مګر د کاروونکو په فکر کې دا راوګرځيدل چې څه به ويش که دغه ځاين کمپيوټرونه د مزيو په مټ رسه‬
‫ولرو يا هم لدغې الرې په ګډه څو کارونکي له يوه چاپ ګر‬ ‫ونښـــلوؤ او معلو ماتو ته ګډ الس ر‬
‫)‪( printer‬څخه کار واخيل همدا ؤه چې دا مفکوره دعمل ډګر ته راووته او د کمپيوټرونو او نورو وسايلو‬
‫دا وړ نښليدل يې د شبکې يا جال په نوم ونوما وه‪.‬‬

‫بنا پر دې وايو چې کمپيوټري شبکه داسې يو تړون دى چې معلوماتو ‪ ،‬توښو او وسايلو ته د ګډ الس‬
‫په موخه يو شمو کمپيوټرونه يا نور کمپيوټري وسايل يو له بل رسه نښلوي‪.‬‬ ‫ر‬

‫او يا کمپيوټري شبکه عبا رت د هغه سيستم څخه ده چې دوه يا زيات کمپيوټرونه ديوې ميډيا پواسطه‬
‫يش د معلوماتو راکړه ورکړه وکړي د کمپيوټري شبکې په نوم يا ديږي‬ ‫وصل او وکو‬

‫‪4‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫د شبکې لنډه تاريخچه‬

‫د کمپيوټري شـــبکې درا تګ څ خه دم خه کوم چې د ځينو م خابراړ اړيکو په ټولېز يې تک ېه درلوده د‬
‫کارونکيو په مټ د ګڼو ما شينونو او پخوانيو کمپيوټرونو تر منځ د ښوونو او خربونو د ليږد راليږ په موخه‬
‫يو رنګ اړيکه تر رسه شوى وه‪.‬‬

‫‪ George Stibitz‬په ‪ ١٩٤٠‬زيږديزکال د سپتامرب په ميا شت کې د يو مخابراړ ډوله )‪ (Teletype‬ما شنئ‬

‫په مټ د ‪ Dartmouth‬له کالج څخه چې په ‪New Hampshire‬کې دى دهغو ســتونزو خربوين چې دخپل‬
‫)‪ (Model K‬له ام له وررسه مخ ؤه خ پل د پيچلو شـــموو حســــاب کوونکې ‪(Complex number‬‬
‫)‪calculator‬ته چې په نيوېارک کې ؤه وليږل او په دغه ډول يې بوته ورته پايله تر ګوتو کړه‪.‬‬

‫په ‪ ١٩٦٢‬زيږديزکال کې ک له چې ‪ J.C.R-Licklider‬د )‪(Advanced Research Project (ARPA‬‬

‫)‪ Agency‬لپــاره کــار کول پيــل کړ نوموړى يوکــاري ډلې تــه پرمختــګ ورکړ چې د ‪( Network‬‬
‫)‪ Intergalactic‬په نوم ياديده چې )‪(ARPA net‬ددغې ډلې زيږنده ده‪.‬‬

‫ددغې ډلې ګټې او دلچسپي د مخابراړ ډوله توکيونښلول له کمپيوټر رسه چې د‬

‫)‪ (Linking output systems‬په نوم ياديده ډيره وه ځکه نوموړې داســې يوه شــبکه منځ ته راوړه چې د‬
‫)‪ (Intergalactic Network‬په نوم يې يا د کړه‪.‬‬

‫په ‪ ١٩٦٤‬زيږديزکال کې پلټونکو په ‪ Dartmouth‬کې د تيت او پرک يا د لرې واټن کارونکو لپاره چې‬
‫يو ټولګى جوړ کړ چې د ‪(Dartmouth‬‬ ‫خورا غټ کمپيوټري ټولگۍ يې کارول يو دوخت د ګډ الس ر‬
‫)‪time sharing system‬په نوم يې ونوماوه ‪.‬‬

‫په همدغه کال د )‪ (MIT‬د پلټونکو ډلې چې د ‪ General electric‬او ‪ Bell labs‬ډلو له خوا حاميه کېدل د‬
‫‪ DEC`s PDP-8‬په نوم داسـې کمپيوټر جوړ کړ تر څو د تيليفون )‪ (Route‬پرې په نښـه کړي او همدا راز‬
‫يش د تيليفو ن د سمبا لښت په چارو کې ترې ګټه واخيل ‪.‬‬ ‫وکو‬

‫په ‪ ١٩٦٠‬کلونو کې ‪paul Baran , Leonard kleinrok‬او ‪ Donald Davies‬په م ستقله توګه وکوالي‬
‫‪ Data gram‬او ‪ Packet‬کاروي‬ ‫شو يو جاليز ټولګى جوړکړي کوم چې د معلوماتو د وړلو را وړلو لپاره‬
‫چې د ‪ Packet switched‬کمپيوټري جال تر منځ کاريږي‪.‬‬

‫‪5‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫په ‪ ١٩٦٩‬زيږديزکال کې د کاليفورينيا پوهنتون چې په الس ان لس کې ميشت دى ‪ SIR ،‬په ستانفورد کې‬
‫‪50 kbit‬‬
‫‪sec‬‬
‫ميشت دى او د يوتا )‪ (Utah‬پوهنتون يو د بل رسه د ‪ ARPA net‬د جال د پيالمې په توګه چې‬
‫رسعت يې وه يو له بل رسه و نښلول شول ‪.‬‬

‫ددغو پوهنتونو او کار ځايونوتر منځ داړيکو د ټينګښــت لپاره د کمپيوټري شــبکو او تکنالوژيو اړتيا جوته‬
‫شوه‪ .‬دا اړتيا ډيره شوه او د کمپيوټر د هارډوير ‪ ،‬سافټوير او همغاړيو توکيومنځ ته راتګ او جوړښت دوام‬
‫او پراختيا پيداکړه‪ .‬دا پراختيا د کورنيو کاروونکو په مټ د کمپيوټري شـــبکو د ډير کارولو څخه نســـبت‬
‫پلټونکو ته جوته شوه ‪.‬‬

‫نن ورځ کمپيړټري شبکې د ورځني اړيکتيايې تړونونو زړه بلل کېږي‪ ،‬دغه اړيکتيايې پرمختګ په څو توو‬
‫ل سيزوکې ز ښت زيات شو‪ .‬دا د پراختيا انګا زې بې له يوه دوامداره پر مختلونکې کمپيوټري شبکې څخه‬
‫ناشونې وې ‪.‬‬

‫کمپيوټري شـــبکې ته اړتيا ليدل کېږي يا په بله بڼه و‬ ‫مګر اوس پوښـــتنه داده چې په نني ورځ کې و‬
‫مونږ کمپيوټري شبکه کاروؤ؟‬

‫په ملړى رس کې خو بايد وويل يش چې کمپيوټري شــبکې دکار اغيزناکي يا مريريت زياتوي او همدا راز په‬
‫ټيټه بيه د خد متونو د وړاندې کولو المل ګر ځي‪.‬‬

‫‪6‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫دکمپيوټري شبکې ګتې‬

‫‪ ‬د شبکې مايل ګټه ‪.‬‬

‫‪ ‬د معلوماتو ګړندى تر السه کول ‪.‬‬
‫‪ ‬د معلوماتو اسانه اداره ‪.‬‬
‫‪ ‬معلوماتو ته ګډ ور تګ ‪.‬‬
‫‪ ‬ښه مفا همه ‪.‬‬
‫‪ ‬ښه مريريت او يا ګټورتوب ‪.‬‬
‫‪ ‬په ت ارت کې دشبکې څخه استفاده ‪.‬‬
‫‪ ‬مرکزي اداره )‪. (server‬‬

‫عمومي‬ ‫د شــبکې مايل ګټه ‪ -:‬دفزيکې پرزو رشيکول پيســې ســپموي‪ .‬تر ټولو‬ ‫‪)1‬‬
‫رشيکونکي پرزه چاپوونکي )‪ (printer‬دى‪ .‬شــبکه تاســو ته واک درکوي چې يو چاپوونکي واخلئ او‬
‫هر چا ته د هغې د استعامل واک ورکړي بيدون ددې څخه دا به ډيره لوړه متامه يش که چېرته هر يو کس‬
‫په يو دفا کې يو چاپوونکې استعامل کړي‪.‬‬
‫د معلوماتو ګړندى تر السه کول ‪ -:‬تاسې له خپل شخيص کمپيوټرڅخه مستقيآم اړين‬ ‫‪)2‬‬
‫معلومات تر ګوتو کوئ چې ټاکيل يادښت يا ليپ لپا ره د فالپي ډسپ ګرځولو اړتيا له منځه وړي‪.‬‬
‫د معلوماتو اســـانه اداره ‪ -:‬ديوه ډول معلوماتو په يوڅاى کې خوندي کول تاســـې ته‬ ‫‪)3‬‬
‫واک درکوي چې د اړتيا پر مهال يې ژر ومومئ شبکه دمهمو اسنادو او مفروضاتو متواتر مال تړل هم‬
‫اسانوي ‪.‬‬
‫معلوماتو ته ګډ ورتګ ‪ -:‬د م شا يانو معلومات په يو ځاى کې ساتل کېږي تر څو‬ ‫‪)4‬‬
‫ټول کاروونکي ورته په عني وخت کې الس رىس ولري‪.‬‬
‫ښه مفا همه ‪ -:‬د بريښناليپ او ډليېز مهالويش اسانتيا ورکونکي پروګرامونو کاري‬ ‫‪)5‬‬
‫وړتيا ډيروي‪.‬‬
‫ښه مريريت او يا ګټورتوب ‪ -:‬شبکې بيال بيل ډول معلو ماتو ته ښه ورتګ برابروي‬ ‫‪)6‬‬
‫چې د پروژو په لنډ وخت کې د پوره کېدو سبب ګرځي‪.‬‬

‫‪7‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫شو‬ ‫په ت ارت کې د شبکې څخه استفاده ‪ -:‬دشبکې يوه ګټه دا هم ده چې مونږ کو‬ ‫‪)7‬‬
‫هر ډول معلومات چې زمونږ پکار وي پيداکړو او اســتفاده ترې وکړو شــبکه مونږ رسه مرســته کوي تر‬
‫څو مونږ خپل ت ارت )‪ (Business‬ته وده ورکړو او خپل کاروبار ته بني املليل بڼه ورکړو چې دغه کار‬
‫يواځې د شبکې له الرې امکان لري‪.‬‬
‫مرکزي اداره )‪ -: (server‬دکمپيوټرونو يو ځاى نښــليدل دا معنا هم ورکوي چې ټول‬ ‫‪)8‬‬
‫کمپيوټرونه يو څه مشــاک خوال لري که دا خوال ونه لري نو يوځاى کار کول ناشــوىن کېږي‪ .‬خو‬
‫کله چې شبکه پراخه يش نو دنورو معيارونو و ضع کول هم رضوري کېږي چې ددي معيارونو له کبله‬
‫بايد ټول کمپيوټرونه يو رنګ او يو ډول عمل وکړي‪.‬‬

‫ددي مرکزي معيارونو او ادارې له کبله د پروګرامونو بيه راغورځيږي‪ .‬ځکه چې مونږ دپروګرام يو نقل يا‬
‫کاپي په مرکزي کمپيوټر )‪ (server‬کې ځاى پر ځاى کوو ‪ ،‬او هر کارونکى د شــبکې له الرې پدې پروګرام‬
‫يش ‪ ،‬همداســې لدې مرکزي نقطې څخه مونږ همدا پروګرام د شــبکې په هر کمپيوټرکې ځاى‬ ‫کې کار کو‬
‫شو‪.‬‬ ‫پرځاى )‪ (install‬کو‬
‫او همدارنګه دانټرنيټ يا بلې وســيلې له الرې د پروګرامونو نوي )‪ (updated‬ســاتلو توان هم مونږ د ټاکيل‬
‫پروسې له الرې يو ځانګړى مرکزي کمپيوټرته سپا ريل شو‪.‬‬

‫يش چې د شــبکې په هر ګوپ کې خپل کار د‬ ‫د يو شــانتوايل له کبله دشــبکې د يو ځاى کارونکې کو‬
‫شبکې پر بيال بيلو توکيوله ستونزې پرته پر مخ بوځي‪.‬‬

‫شـــو چې په اســـاين رسه د خپل معلوماتو )‪ (data‬مالتړ )‪ (backup‬وکړو‪ ،‬د ادارې مرکزيت‬ ‫مونږ کو‬
‫داضـــاق نقلونو او کاپ يانو ســـاتلو اړت يا له من ځه وړي او فزيکې پرزې )‪ (hard ware‬او پروګرامونه‬
‫)‪ (software‬دناکامى په صورت ک ښې دمنا سب مالتړ )‪ (backup‬پر شتوايل مونږ خپل معلومات بوته تر‬
‫شو‪ ،‬مالتړ )‪ (backup‬په متواتر او اتومات ډول ستا سې له ال سوهنې پرته هم اخ ستل کېدى‬ ‫ال سه کو‬
‫يش‪.‬‬

‫‪8‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫د شبکې په اړه لنډ معلومات‬

‫کمپيوټر يوه غ ښتىل و سيله ده چې دپراخې اندازې معلومات گړندى او صحيح خوندي او اداره کولو لپاره‬
‫پکاريږي‪ .‬هر کاروبار که کوچنى وي يا لوى دمعلوماتو پر صـــحيح وايل او پر وخت الس ته راوړلو اتکا‬
‫کوي او ددې معلوماتو ژر او گړندى رشيکول کار نور هم ا سانوي‪ .‬پدا سې حاالتو ک ښې چې د شبکې اړيتا‬
‫احساسيږي‪.‬‬

‫دکمپيوټر شبکه ددوه يا ډيرو محاسبوي وسايلو له نښلولو الس ته راځي چې دټاکىل وسيلې لکه مزي يا له‬
‫بلې الرې دوسايلو لکه چاپونکي او معلوماتو رشيکولو لپاره نښلول شوى وي‪.‬‬

‫تر ټولو ساده کمپيوټري شبکه چې له دوه کمپيوټرو جوړ وي دنورو و سايلو پرن ښلولو پراخيږي او نور هم‬
‫پيچىل کېدى يش‪ ،‬کله چې شـــبکه رواه نه وه نو معلومات دفالپى ډســـکونو له الرې کاپى او بيا به بل‬
‫کمپيوټر ته له فالپى ډسپ څخه انتقال کېدل‪،‬کله چې سيستمونو شبکوي شکل غوره کړې نو دمعلوماتو‬
‫د ګړندي رشيکولو رسه رسه ددې معلوماتو ارزيايب ‪ ،‬اصالح او سمول هم گړندى صورت نييس ‪.‬‬

‫کله چې يوه وسيله دبلې وسيلې رسه نښلول کېږي نو دهغې څخه يوه وړه شبکه منځ ته راځي چې دوسايلو‬
‫په زياتيدو رسه پيچىل کېږي‪ .‬خو کله چې شبکى يو دبل رسه وصل يش نو انټرنيټ منځ ته راځي انټرنيټ په‬
‫نړئ کښې دميلينونو شبکو دارتباط څخه الس ته راغىل چې نن سبا تري دنړئ ډير وگړي استفاده کوي‪.‬‬

‫دکور يا کوچنى سوداگريزې ادارې لپاره ديوې کوچنى کمپيوټري شبکې د جوړېدو او سمبال کېدو لپاره‬
‫ملړى بايد ځو شو چې څه ډول شبکه بايد جوړه کړو ځکه چې د کمپيوټري شبکې را منځ ته کو ل تر ډيره د‬
‫اړتياوو او هغو توښــو ( منا بعو ) پورې اړه لري چې په الس کې وي‪ .‬يعني موجود وي که کاري اړتيا ډيره‬
‫او همدا راز هغه توښې چې د شبکې رامنځ ته کېدو لپاره اړين دي هم په پراخه پيامنه په الس کې وي نو بيا‬
‫بايد د شبکې يوه غ ښتىل بڼه په کار واچوو او که نه نو د لږو شو نتياو درلودونکي شبکې ته مخه کوو په‬
‫هر صورت په ملړى رس کې بايد د شبکې دا الندې ډولونه په نظر کې ونيسو‪.‬‬

‫‪9‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫‪Server based (client based) - :1‬‬

‫پدغه ډول شبکه کې يو يا څو کمپيوټرونه دې ته ځا نگړۍکېږي چې په شبکه کې د نورو شته کمپيوټرونو‬
‫لپاره د خربتوکيود برابرولو ‪ ،‬ليږد راليږد او نورې ډيرې هغه چارې چې ورته ځانګړى شوى وي تر رسه کړي‬
‫او يا دا چې دغه ځانگړۍ شوى کمپيوټر په شبکه کې دنورو کمپيو ټرونو لپاره خدمت کوي ‪.‬‬

‫ښه مثالونه يې په يوه کمپيوټري شبکه کې ‪ web server‬او ‪ print server‬دى اوس نو که په شبکه کې‬
‫څوک هم د کومې ويبپاڼې د راخالصــولو غوښــتنه کوي او يا هم څوک د خربتوکيوچاپول غواړي نو ددې د‬
‫غوښــتنو تر رسه کول د ويب رسور او پرنټ رسور دنده ده چې ورته تر رسه کوي به يې نو ځکه وايو چې په‬
‫دغه ډول شبکه کې ځانگړۍ کمپيوټرونه دنورو لپاره د خادمانو دنده په غاړه لري ‪.‬‬

‫‪peer to peer (work group) - :2‬‬

‫پدې ډول شــبکه کې کوم ځانگړۍ کمپيوټرشــتون نه لري چې نورو ته خدمت وکړي بلکې هر کمپيوټر چې‬
‫خرب توکي رشيکوي او پخپله ځان لپاره په‬ ‫په شــبکه کې شــتون له خپلې الرې له نورو کمپيوټرونو رسه‬
‫شبکه کې چارې تر رسه کوي ‪.‬‬

‫‪Hybrid - :3‬‬
‫دا ډول شبکه د راز راز ډولونو څخه يوه اغږلې شبکه ده ځکه چې د شبکې هر ډول په ځاين توگه يوه نه يوه‬
‫نيمگړتيا لري له همدې امله کارپوهان د څو شــبکو د ځينو گټورو برخو څخه يو اغږلې ســيســتم رامنځ ته‬
‫کوي چې د ‪ hybrid‬په نوم ياديږي‪ .‬همدا المل دى چې نن ورځ ډير خلپ له دغه ډول شبکې څخه ډير کار‬
‫اخيل ‪)1(.‬‬

‫انټرنيت (‪ 1‬بينوا ډاکټر يواب الدين مخکښ )‬

‫‪10‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫د کمپيوټري شبکې ډولونه‬

‫شـــبکه جوړونه د کمپيوټري چارو يوه پيچيل برخه ده کوم چې د نني معلوماړ او اړيکتيايې تکنالوژۍ‬
‫ساه سوداگريزه برخه جوړوي‪ .‬بې له شبکې جوړوين څخه کيداي يش د نړئ تقريبآ ټولې اړيکتيايې چارې‬
‫په ټپه ودريږي دا د شـبکې جوړونې برکت دى چې ټيليفون ‪ ،‬تلويزيون ‪ ،‬انټر نيټ او داسـې نور خدمتونه پر‬
‫مخ روان دي ‪.‬‬

‫په نني نړئ کې د شبکې جوړونې درې عمده شکلونه شتون لري ‪.‬‬

‫سيمه ايزه شبکه )‪Local Area Network (LAN‬‬ ‫‪‬‬

‫پراخه سيمه ايزه شبکه )‪Wide Area Network (WAN‬‬ ‫‪‬‬
‫بې مزيو شبکه )‪Wireless LAN (WLAN‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ -1‬سيمه ايزه شبکه )‪:(LAN‬‬

‫محيل شبکه هغه شبکه ده چې په نسبي توگه لږه يا کوچنى سيمه تر پوښښ الندې راويل يا دا چې لږ شمو‬
‫خلکو ته خدمتونه برابروي ‪)2(.‬‬

‫دوه کمپيوټرونه چې د يوه مزي پواســطه رسه نښــتى وي هم کيداي يش ســيمه ايزه شــبکه )‪ (LAN‬ورته‬
‫ووايو او په ســـلگونو کمپيوټرونه چې په يوه ځانگړي ســـيمه کې يو له بله رسه نښـــتي وي هم کيداى يش‬
‫سيمه ايزه شبکه يې ونوموو‪.‬‬

‫له نورو کمپيوټري شـــبکو څخه د )‪ (LAN‬جال کوونکې ځانگړتيا داده چې ســـيمه ايزه شـــبکه تر يوې‬
‫محدودې جغرافيايې سيمې پورې محدود وي‪ .‬د وگړو او کارونکو دشمو له پلوه په نني نړئ کې سيمه ايزه‬
‫شـــب که د ) ‪ (peer to peer‬او )‪ (client server‬په ډولونو رسه کاريږي‪ .‬په ملړي ډول شـــب که کې هر‬
‫کاروونکى خ پل معلو مات له ټولو هغو نورو کمپيوټرونو رسه چې ددغې شـــبکې برخه ده نيه په ني غه‬
‫زمينه ورته برابروي‪ .‬پدغه ډول شبکه کې هر ا ستعاملونکى )‪ (user‬دا حق لرى‬ ‫رشيکوي يا د گډ الس ر‬
‫چې بل ته دده رسه د اړيکې اجازه ورکړى او که نه ‪ ،‬او يا هم د کومې وسيلې يا معلوماتو د استعامل اجازت‬
‫ورکړي او که نه ‪.‬‬

‫د ‪ CCNA 1 and 2 Companion Guide 2‬کتاب مخ ‪٦٩‬‬

‫‪11‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ښه مثالونه يې کورين شبکه چې په يوه انگړکې کارول کېږي يا هم د کوچنيو دفاونو شبکې دي مګر په‬
‫)‪ (client server‬ډوله شــبکه کې هر کمپيوټر يا کارونکى له مرکزي کمپيوټر يا خدمت کوونکي کمپيوټر‬
‫)‪ (server‬او همدا راز د شـــبکې د نورو ټولو کمپيوټرونو رسه نښـــتى وي او په دغه ډول شـــبکه کې هر‬
‫اســـتعاملونکى )‪ (user‬د ‪ server‬د تايو الندې وي او هر څومره چې ورته ‪ server‬اجازه ورکوي نو په‬
‫يش ‪.‬‬ ‫هامغه اندازه کار کو‬

‫دا ډول شــبکې )‪ (server‬نومي کمپيوټرونه چې راز راز ظرفيتونه )‪ (capacities‬لري کاروي چې له دغه‬
‫پلوه دا رسور نومي کمپيوټرونه په دوه ډولونو ويشل شوى‬

‫‪ -١‬د يوازې خدمتونو رسورونه ) ‪( Single Service Servers‬‬

‫‪ -٢‬د گڼو خدمتونو رسورونه ) ‪( Multiple Service Servers‬‬

‫په هغو شبکوکې چې يوازې او يوازي رسور يوه دنده پر غاړه لري د يوازې خدمتونو د رسور په نوم ياديږي‬
‫لکه ‪ Print Server‬او ‪ File Server‬او دا سې نور ‪.‬او په هغو شبکو کې چې رسور د گڼو چارو د تر رسه‬
‫کولو يا په بل عبارت د گڼو خدمتونو د برابرولو دنده پر غاړه لري د گڼو خدمتونو د رسور په نوم ياديږي لکه‬
‫چې يو رسور ک يداي يش په يوازې توگه فا يل رسورهم وي ‪ ،‬پرنټ رسور هم وي او و يب رسور هم وي‬
‫اوداسې نور ‪ )3(.‬په سيمه ايزه شبکه کې کمپيوټرونه کيداي يش د انټرنيټ د مزي)‪ (Ethernet Cable‬په‬
‫مټ نيه په نيغه يو له بل رسه ون ښلول يش او يا هم کيداي يش د ‪Hub‬يا ‪ Switch‬نوميو و سايلو له الرې‬
‫يو له بل رسه ونښــيل چې په عني وخت کې کيداي يش ډير کمپيوټرونه ددغو وســايلو له الرې رسه وصــل‬
‫يش‪.‬‬

‫‪3‬‬
‫انټرنيټ ( بينوا انجنير اسماعيل سعادت )‬

‫‪12‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫‪ -2‬پراخه سيمه ايزه شبکه )‪:(WAN‬‬

‫دا يوه داســې شــبکه ده چې پراخه ســيمه يې رانغاړيل وي او يا په نړيواله توگه کمپيوټرونه رسه نښــلوي په‬
‫کوم کې چې په پراخه توگه راز راز وســايل په کار اچول شــوى وي چې ښــه منونه يې هغه ګد هيواديزه د‬
‫سوداګري چارې دي چې له پراخو سيمه ايزو شبکو )‪ (WANs‬څخه کار اخيل او خپل سوداګريز مرکزونه‬
‫چې په ګڼو ملکونو کې شتون لري يو له رسه نښلوي ‪.‬‬

‫هم وييل شو چې ددغه پراخي سيمه ايزې‬ ‫د پراخې سيمه ايزې شبکې ټولو ساه منونه انټرنيټ دى‪ .‬دا‬
‫شو او يا دا چې پراخه سيمه ايزه شبکه‬ ‫شبکې په مټ د نړۍ د يوه رس او بل رس کمپيوټرونه رسه ن ښلو‬
‫وي بايد وويل يش چې‬ ‫دهغو ســيمه ايزو شــبکو )‪ (LANs‬ټولګه ده چې يو له بل رسه نښــتى‬
‫دنورو شـــبکو څخه د پراخې ســـيمه ايزې شـــبکې جالکونکې ځانگړتيا داده چې دا ډول شـــبکې هي ډول‬
‫جغرافيــايي ســـيمو پورې محــدودنــه دهــداچې )‪(WAN‬پــه پراخــه ســـيمــه غزيــديل وي نوځکــه د‬
‫مفاهميي)‪(Communication‬لپاره دلرې ســـيمي مفاهمې څو ډوله وســـايلوکاروي چې لدې امله دپراخې‬
‫سيمه ايزې شبکې بيه لوړيږي ‪)4(.‬‬

‫د ‪CCNA 1 and 2 Companion Guide4‬کتاب مخ ‪٧١‬‬

‫‪13‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫‪ -3‬بې مزيو شبکه )‪:(Wireless Network‬‬

‫هغه شبکه چې په هغه کې مزي ) ‪ (Cable‬نه وي استعامل شوى د بې مزيو شبکو په نوم ياديږي ‪.‬که هغه‬
‫غږيزه شبکه وي لکه گرځنده ټيليفونونه يا راډيوگانې چې د‬

‫)‪(Voice network‬په نوم ياديږي اوکه هغه د خربتوکيود ليږد راليږد شبکه وي چې د‬

‫)‪ (Data network‬په نوم ياديږي‪ .‬لدغه ټولو بڼو تويږو او راځو هغه ډول ته چې مونږ يې په ورځني ژوند‬
‫‪(wireless LAN) WLAN‬‬ ‫او ژواک کې ډير کاروؤ دا ډول شبکه د سيمه ايزې بې مزيو شبکو‬
‫په نوم ياديږي پدغه ډول شبکه کې لکه د نورو بې مزيو شبکو په څو د خرب توکيودليږد راليږد لپاره د مزيو‬
‫پر ځاى د راديوي څپو)‪ (Radio waves‬څخه کار اخستل کېږي‪.‬‬

‫د بې مزيو سيمه اېزو شبکو او مزي لرونکو سيمه ايزو شبکو تر منځ د مزي نه پرته ډير زيات توپو نه ليدل‬
‫کېږي دواړه ډوله يو شان کار کوي يواځې توپو پدى کې دى چې په مزيو لرونکو شبکو کې خربتوکې د‬
‫مزي په مټ ليږل کېږي او په بې مزيو سيمه ايزو شبکو کې خربتوکې د هوا د څپو په ډول ليږل کېږي‪)5(.‬‬

‫‪Access point‬‬

‫) ‪(6‬‬

‫‪5‬‬
‫انټر نيټ ( بينوا ډاکټر ثواب الدين مخکښ )‬
‫‪Cisco (CCNA 1 chapter 7 wireless technology) 6‬‬
‫‪14‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫د بې مزيو شبکو کاروونه په الندى ځايونو کې ډير گټور او اغيزمن ګڼل کېږي ‪:‬‬

‫په بوختو او له خلکو ډکو ځايونوکې لکه نندارتونونه ‪ ،‬هوايې ډگرونه ‪ ،‬دانتظار‬ ‫‪‬‬
‫خونې او يا هم دښه راغالست يا معلوماتو په خونو کې ‪.‬‬
‫دهغو کارونکېو لپاره چې ډيرګرځنده وي لکه په روغنتون کې نرسان او ډاکټران او‬ ‫‪‬‬
‫داسې نور‪.‬‬
‫په لرې پرتو ودانيو او سيمو کې ‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫پداسې کارځايونويا دفاونو کې چې د ودانيو فزيکې جوړښت يې په تکراري ډول‬ ‫‪‬‬
‫بدلون مومي لکه پوځي جوړښتونه‪.‬‬
‫په داسې تاريخي ځايونوکې چېرته چې د مزيو غځول د ودانئ تاريخي ارزښت‬ ‫‪‬‬
‫راکموي او زيان وراړوي نو بايد له بې مزيو شبکو څخه کار واخستل يش او داسې نور‪.‬‬

‫‪15‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫د شبکې توپولوژي ) ‪:( Network Topology‬‬

‫د شبکې توپولوژي د شبکې د عنارصو ) ‪ ( Nodes , Links‬او نورو د سمبالښت او نقشه کښلو څخه‬
‫عبارت دى چې په ځانګړي توگه د فزيکي ( ر ښتينو ) او منطقي ( م ازي ) نوډونو (و سايلو) تر منځ يو له‬
‫بل رسه نښليدل ) ‪ ( Nodes Interconnection‬دسمبالښت او نقشه کښلو چارې تر مطالعې الندې نييس‪.‬‬

‫ســـيمه ايزه شـــبکه ) ‪ ( LAN‬د شـــکې يو له هغه ډولونو څخه عبارت ده چې دواړه فزيکې او منطقي‬
‫توپولوژي پکې څرګنديږي‪.‬‬

‫په يوه شـــبکه کې کيداي يش يو نوډ له يو يا څو نورو نوډونو رسه يو يا څو ارتباوه ولري پس دغه نوډونه‬
‫څوو او يا ګرافونو په بڼه ســمبالول او ترتيبول د شــبکې د فزيکي‬ ‫)‪ (Nodes‬او لينکونه )‪ (links‬د هند‬
‫توپولوژي په نوم پيژنو همدا ډول د نوډونو تر منځ دمعلوماتو د ليږد را ليږد د جريان نقشــه کښــل د منطقي‬
‫د راز راز شبکو توپولوژي‬ ‫توپولوژي په نوم پيژندل کېږي‪.‬‬
‫د نوموړو شبکو د نوډونو تر منځ د فزيکي او منطقي نښليدو د ‪ configuration‬د نقشه کښلو او گرافونو‬
‫په مټ څرګنديږي له همدې امله له تخنيکي پلوه دشبکې توپولوژي د ګراف تيوري يوه برخه بلل کېږي ‪.‬‬

‫په دوه شبکو کې کيداي يش چې توپولوژياين يو شان وي‪ .‬پدا سې حال کې چې د نوموړو شبکو د نوډونو‬
‫تر منځ واټن ‪ ،‬فزيکي يوله بل رسه نښـــليدنه )‪ (Physical Interconnection‬د خربتوکيود ليږد را ليږد‬
‫دميچ او د سيګنالونو بڼې کيداي يش يو له بل رسه توپو ولري‪)7( .‬‬

‫‪7‬‬
‫انټرنيټ ( بينوا ډاکټر ثواب الدين مخکښ )‬

‫‪16‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫د شبکې توپولوژيانو ډولونه ) ‪:( Kinds of Network Topology‬‬

‫د شبکې د عنارصو د سمبالښت او نقشه کښلو رسه د توپولوژيانو خربه راپورته کېږي دکومو له يوځاى‬
‫کېدو څخه چې کيداي يش پيچيل توپولوژيانې را منځ ته يش ‪.‬‬

‫د شبکې توپولوژيانې په درې ملړيو کټگوريو ويشل کېږي ‪:‬‬

‫فزيکې توپولوژيانې ‪physical topology‬‬

‫سيګنال توپولوژيانې ‪signals topology‬‬

‫منطقي توپولوژيانې ‪logical topology‬‬

‫که څه هم د ســيگنال توپولوژي او منطقي توپولوژي تر منځ ډير لږ توپو شــته مگر دغه توپېر نيشــ‬
‫دا دواړه توپولوژيانې يوله بل رسه جال کړي ډير ځله خو د ســـيگنال توپولوژي او منطقي توپولوژي‬ ‫کو‬
‫اصطالح يو دبل لپاره کاريږي ‪.‬‬

‫)‪ (Physical Topology‬فزيکې توپولوژيانې‪:‬‬

‫نقشه کښل او ددوي تر منځ فزيکي نښلول لکه د مزيو او د شبکې‬ ‫په شبکه کې د نوډونو )‪(nodes‬‬
‫د نورو توکيوپه مټ د فزيکي توپولوژي په نامه ياديږي مشهورې فزيکي توپولوژياين په الندې ډول دي‪.‬‬

‫‪Bus Topology‬‬ ‫‪)1‬‬

‫‪Star Topology‬‬ ‫‪)2‬‬
‫‪Extended star Topology‬‬ ‫‪)3‬‬
‫‪Ring Topology‬‬ ‫‪)4‬‬
‫‪Mesh Topology‬‬ ‫‪)5‬‬

‫‪17‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫‪Bus Topology - :1‬‬

‫پدغه ډول توپولوژي کې يو عمومي غټ مزى کاريږي چې دواړه رسونه يې د )‪ (Terminator‬پواســطه‬
‫بند وي‪ .‬دا غټ مزى دشـــبکې د مال د تو په نامه ياديږي او ټول کمپيوټرونه نيه په نيغه له دغه مزي رسه‬
‫نښلول کېږي‪.‬‬

‫د يادونې وړ ده چې دلته هر کمپيوټر خپل معلومات همدغه غټ مزي ته راليږي او ټول کمپيوټرونه‬
‫ورته غوږ او ســـاګې کېږي هغه کمپيوټر چې معلومات هغه ته ورليږل شـــوى دى هغه خپل معلومات له‬
‫عمومي مزي څخه اخيل‪ .‬پس دغه ډول شـــبکه کې په عني وخت کې يوازې يو کمپيوټريا بل توکې کو‬
‫يش خپل معلومات وليږي او تر ګوتو کړي کله چې د نوموړى کار رسته ور سيد بيا بل او ورپ سې بل او دا‬
‫لړئ پدې ډول دوام کوي پدې ډول توپولوژي کې )‪ (Terminator‬چې د مزي دواړه رسونه پرې بند شــوى‬
‫وي دمعلوماتو دخپراوي او د ورکېدو څخه مخ نيوى کوي‪ .‬که چېرته دلوى مزي يوه برخه کې څه ســـتونزه‬
‫پيدايش نو ټوله شبکه غو فعاليږي او د کاره لويږي‪.‬‬

‫‪Star Topology - :2‬‬

‫لکه چې د نوم څخه ښـــکاره ده پدغه توپولوژي کې کمپيوټرونه او نور وســـايل له يوه مرکزي توکې (‬
‫وســيلې ) رسه نښــلول کېږي چې د ســتونزې بڼه ځانته غوره کوي ځينې خلپ دغه ډول توپولوژي ډيره نه‬
‫خوښوي دا لدې امله چې مخکې مو وويل ټول وسايل له يو مرکزي وسيلې رسه چې د ‪ Hub‬يا ‪ Switch‬په‬
‫نامه ياديږي نښــتى وي‪ .‬اوس که چېرته دغه هب يا ســويچ له کاره وغورزي ټوله شــبکه له کاره لويږي او‬
‫کارنه کوي‪.‬‬

‫‪18‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫خو په نړئ کې تر ټولو زياته کارونکې توپولوژي ده‪)8(.‬‬

‫پدې ډول شــبکه کې معلومات مخکې لدې چې خپل ځاى ته ورســيږي ملړى بايد له هغه توکې څخه چې‬
‫ټول کمپيوټرونه ورپورې نښـــتى دى لکه هب ) ‪ ( Hub‬ســـويچ )‪ (Switch‬او نور تېر يش او بيا خپل‬
‫مشخص ځاى ته ورسيږي‪.‬‬

‫‪Extended Star Topology - :3‬‬

‫د ‪ Star Topology‬دپوهيدو څخه وروسته ياده شوى توپولوژي هم دستار توپولوژي په شان ده او‬
‫زيات فرق نه لري ‪)9( .‬‬

‫هارډوائير او نيټ ورکېنګ ‪ ١٢٤‬مخ‬

‫‪8‬‬

‫د ‪ CCNA 1 and 2 Companion guide 9‬کتاب ‪ ٦٤‬مخ‬

‫‪19‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫يــواځې فــرق يــې دومــره دى چــې کلــه دوه يــا زيــاتې شــبکې پــه خپــل منځونــو کــې د ‪Star‬‬
‫‪Topology‬‬

‫پـــه شـــکل وصـــل شـــوې وي او بيـــا هـــره شـــبکه د مـــزي لـــه الرې لـــه بيلـــې رسه وصـــل يش نـــو‬
‫دغه ډول توپولوژي ته ‪Extended Star Topology‬وايئ‪.‬‬

‫‪Ring Topology - :4‬‬

‫شو کمپيوټرونه او نور وسايل د مزيو ديوې کړئ له الرې رسه ونښلوؤ‪.‬‬ ‫ددغې توپولوژئ له الرې کو‬

‫د ‪ Bus‬توپولوژي په څو دلته دمزيو ددواړو رسونو د بندولو ) ‪ ( Termination‬ته اړتيا نه ليدل کېږي‪.‬‬

‫پدغه ډول توپولوژي کې سيګنال يا معلومات د همدغه يوه مزي څخه چې کمپيوټرونه يې دکړۍ په څو‬
‫رسه نښلويل تويږي او همدا راز ددغې کړۍ په ترڅ کې چې کوم کمپيوټرونه شتون لري له هغو څخه هم‬
‫تويږي تر څو خپل د پام وړ کمپيوټر ته ورسيږي پدغه توپولوژي کې د يوه کمپيوټر ناکاره کېدل د ټولې‬
‫کړۍ د ناکاره کېدو المل هم کېدى يش‪.‬‬

‫پدغه ډول توپولوژي کې کمپيوټرونه معلومات ) ‪ ( data‬يو له بل رسه الس په الس کوي تر څو د پام وړ‬
‫کمپيوټر ته ورسيږي‪.‬‬

‫‪20‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫‪Mesh Topology - :5‬‬

‫په دغه ډول توپولوژي کې هر کمپيوټر په يوه شبکه کې له نورو کمپيوټرونو يا وسايلو رسه د بيل بيل مزي‬
‫پواســطه وصــل وي او همدارنګه که پدې ډول توپولوژي کې که کوم کمپيوټر يا ‪ Node‬ناکاره يش نوره‬
‫يش د يادونې وړ ده چې دا توپولوژي اوس مهال په بې مزيو شــبکو کې ډيره‬ ‫شــبکه خپل کار تر رسه کو‬
‫کاريږي دغه توپولوژي ددې له امله چې لگښت پرې زيات کېږي په هر ځاى کې نه کارول کېږي ‪.‬‬

‫‪Mesh Topology‬دوه ډلونه لري‪:‬‬

‫‪‬‬ ‫‪Fully connected mesh topology‬‬

‫‪‬‬ ‫‪Partial connected mesh topology‬‬
‫په ملړي ډول کې به خامخا يو کمپيوټر له بل کمپيوټر يا و سيلې رسه دجال مزي په مټ ن ښلول شوى وي او‬
‫نيه په نيغه به يو له بل رسه اړيکه ټينگوي مګر په دوهم ډول کې ځنې کمپيوټرونه له ټولونورو کمپيوټرونو‬
‫رسه ن ښلول شوى او ځني نور بيا يواځي له هغه کمپيوټر ونو يا و سيلو رسه ن ښلول شوى وي چې ډير کار‬
‫وررسه لري يا تر ټولو ډير معلومات ( خربتوکې ) رسه ليږدوي‪)10(.‬‬

‫‪10‬‬
‫انټرنيټ ( بينوا ډاکټر ثواب الدين مخکښ )‬

‫‪21‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫د کمپيوټري شبکې وسايل ) ‪(Network Devices‬‬

‫په کمپيوټري شبکه کې بيال بيل مختلف وسايل استعامليږي چې ددغه وسايل پواسطه د کمپيوټري شبکې‬
‫بنياد ايښودل شوى دى د هغوي له جملې څخه څو مهم او اړين وسايل په الندې ډول ترشيح کوم‪:‬‬

‫اول‪ -:‬کمپيوټر ) ‪( Computer‬‬

‫توکې په واک کې لرئ چې پرته ددې څخه کمپيوټري شــبکه‬ ‫که کمپيوټر ولرئ نو د شــبکې ملړي اســا‬
‫ناشوىن ده ددې په خاور چې کمپيوټرد شبکې يوه غښتىل وسيله ده نو په لنډ ډول د کمپيوټر څخه په الندې‬
‫ډول يادونه کوو‪.‬‬

‫کمپيوټر د التيني کليمې ) ‪ ( Compute‬څخه اخستل شوى دى چې معنا يې محاسبه کول دى‪.‬‬

‫کمپيوټر يوه برقي اله ده چې ذهني او دماغي کارونه په رسعت رسه رسته رســوي او همدارنگه کمپيوټر يوه‬
‫برقي اله ده چې معلومات ) ‪ ( date‬اخيل ‪ ،‬ذخوه کوي ‪ ،‬تهيه کوي‪ ،‬تحليلوى او مونږ ته معلومات زمونږ د‬
‫هدايت رسه ســـم برابروي چې دا معلومات کېداى يش حروف ‪ ،‬اعداد ‪ ،‬دواړه توري او عددونه او يا هم اواز‬
‫وي ‪.‬‬

‫‪ ٢٥٠٠‬کاله پخوا يو ماشـــني په چېن کې جوړ او د ‪ Abacus‬په نوم ونومول شـــو چې په حقيقت کې د‬
‫کمپيوټر تاريخچه له همدې ځايه رشوع شوى ده نوموړى ماشني په واقعيت کې د اوسني حساب ماشني (‬
‫) ‪ Calculator‬څخه عبارت دى چې د ملړي ځل لپاره په چېن کې جوړ شــوى ؤ او د جمعې ‪ ،‬تفريق ‪ ،‬رضب‬
‫او تقسيم عمليو لپاره ور څخه کار اخستل کېده وروسته له دي څخه يو بل عامل چې چارلس بابيچ نوميده د‬
‫‪ ١٨٢٢‬څ خه تر ‪ ١٨٧١‬عيســـوي کلونو په منځ کې يوبل ماشـــني په ل ندن کې جوړ کړ چې د ال رب ډيرې‬
‫ستونزې پکې حل شوې وې چې دغه ماشني يې د ‪ Babb age‬په نوم ونوماوه‪.‬‬

‫وروسته لدې څخه يو بل ماشني په ‪ ١٨٨٩‬عيسوي کال کې د ډاکټر هارمن هولرېټ لخوا د امريکا په متحده‬
‫اياالتو نيوېارک ښار کې د وگړو د شمونې لپاره جوړ شو ‪ ،‬او ورو سته لدې څخه په ‪١٨٩٦‬عي سوي کال‬
‫جوړه او خپله جوړه کړي اخااع د ت ارت بازار ته‬ ‫کې نوموړى ډاکټر تصـــميم ونيوه چې يوه کمپنى‬
‫وړاندې کړې چې دغه کمپنۍ يې د ‪ IBM‬په نوم ونوماوله‪.‬‬

‫‪22‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫‪Aiwa state‬‬ ‫ملړىن عرصـــي او ډي يټل کمپيوټر په ‪ ١٩٤٢ – ١٩٣٩‬عيســـوي کلونو په منځ کې د‬
‫پوهنتون پروفيرس جان ايسټنساف له خوا جوړ او د ‪ ABC‬په نوم ونومول شو نوموړى د فزيپ او احصايې‬
‫پروفيرس ؤ‪ .‬دغه کمپيوټر ‪ ٧٥٠‬پونډه وزن او ‪ ٣٠٠ bits‬معلوماتو ساتلو وړتيا يې درلوده‪.‬‬

‫څو لســيزې دمخه يو څو کمپيوټرونه موجود ؤ چې ډير لوى ح م او لوړ ارزښــت يې درلود او يواځې يو لږ‬
‫تعداد خلکو د کمپيوټر پوهه درلوده خو د لږ وخت په تويدو رسه دکمپيوټرمختلف انواع منځ ته راغلل چې‬
‫نن ورځ په دفاونو ‪ ،‬فابريکو ‪ ،‬ښــوونځيو ‪ ،‬روغتونونو ‪ ،‬بانکونو ‪ ،‬مغازو او د ژوند په هره ســاحه کې ترې‬
‫استفاده کېږي‪)11(.‬‬

‫د کمپيوټر ډولونه‪:‬‬

‫‪ – Main Frame Computer‬ډير ز يات رسعت لرونکى کمپيوټر و چې لوى ح م يې‬ ‫‪.1‬‬
‫درلوده او ارزښت يې ډير زيات ؤ او په يو وخت سلهاو کسانو پرې کار کاوه‪.‬‬
‫‪ -Super Computer‬دې کمپيوټر هم ډير ارزښت درلود رسعت يې زيات او د زيات ح م‬ ‫‪.2‬‬
‫درلودونکى ؤ‪.‬‬
‫‪ – Personal Computer‬چې د عام کارونو لپاره اســتعامليږي د واړه ح م لرونکي او په‬ ‫‪.3‬‬
‫دفاونو او ت ارت کې ترينه استفاده کيږي‪.‬‬

‫د کمپيوټر اهميت ‪-:‬‬

‫کمپيوټر د شــلمې پيړئ تر ټولو ســاه الســته راوړنه وه چې د انســان په ژوند کې يې لوى بدلون راوړ د‬
‫ژوندانه په چارو کې يې لوى ســـهولتونه او اســـانتياوې منځ ته راوړې هغه کارونه چې انســـان به پرې‬
‫رسه په چټکې اجرا کېږي د کمپيوټر‬ ‫ســاعتونه ‪ ،‬ورځې ‪ ،‬هفتې مياشــتې اوکلونه توول د کمپيوټرپه رات‬
‫پوسيله زيات کارونه په کم وخت کې په اسانۍ رسه رسته رسيږي‪.‬‬

‫د ان سان ذهن هم دوخت په تويدو رسه تکامل کوي چې وررسه د کمپيوټر سي ستم هم انک شاف کوي ‪،‬‬
‫ورځ په ورځ نوي پروګرامونه د کارونو د اســـانتياو لپاره منځ ته راځي‪.‬کمپيوټر د ژوندانه په هره برخه کې‬
‫بدلون راوست او د وخت ضايع کيدل يې لرې کړه‪.‬‬

‫انټرنيت ( پينوا ويب سايت د کمپيوټر پوهني برخه)‬

‫‪11‬‬

‫‪23‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫دوهم ‪ -:‬نيټ ورک انټرفيس کارډ ) ‪: ( NIC‬‬

‫نيټ ورک انټرفيس کارډ )‪ ( NIC‬يو کمپيوټر له شـــبکې رسه تړي‪ .‬نوموړى کارډ ته يوازې د شـــبکې‬
‫کارډ ويل کېږي دغه کارډ د يوه ‪ Adapter‬په بڼه دى ‪ ،‬چې په کمپيوټر کې دننه د مادر بورډ په ‪PCI‬‬
‫سالپ ځاي پر ځاي کيږي او همدارنګه د ‪ desktop‬او ‪ laptop‬کمپيوټرونو لپاره مختلف ‪ NIC‬کارډونه‬
‫استعامل ليږي ‪.‬‬

‫دنیټ ورک کارډ په اړه ترټولو اړینه خربه داده چې ته باید پوه يش چې ایا دانیټ ورک کارډ ستا د شبکې له‬
‫مزیو یا ‪( Media‬میډیا کیدای يش مزي وي اویا کیدای يش يب مزیو یا وایرلس وي ) رسه رسخوري اوکه‬
‫نه؟ ځکه که ســتاله مزیو یا میډیا رسه کارونه يش کړای نو بیابه تاســو ددي جوګه نه یاســت چې له شــبکې‬
‫رسه ونښلی ‪ .‬بله خربه داده که چیرې تاسو ‪ UTP, STP, Coaxial‬یاهم ‪ Fiber Optic‬مزي کاروی نو ددې‬
‫لپاره هرمزي لپاره بیل بیل نیټ ورک کارډونه کارول کیږي نو له همدي امله باید دنیټ ورک کارډ دپیرودلو‬
‫په وخت کې باید مزي په پام کې ونیسی چې تاسو کوم ډول مزي کاروی ‪.‬‬

‫‪24‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫د نيټ ورک انټرفيس کارډ ډولونه‪-:‬‬

‫‪ NIC‬په دوه ډوله دى‪ ،‬يو هغه چې د يوه ځانگړي کېبل لکه ‪ UTP, Fiber optic‬کېبل لپاره دى‪ ،‬بل هغه‬
‫چې د يو ساده کېبل لپاره کارول کيږي په دې بر سوه د شبکې د هر ډول جوړښت لپاره ځانگړى نيټ ورک‬
‫انټر فيس کارډونه پيداکېږي‪.‬‬

‫د نيټ ورک انټرفيس کارډ رسعت ‪-:‬‬

‫‪ 12 Ethernet‬ل پاره بيال ب يل ن يټ ورک انټرفيس‬

‫کارډونه شته د بيلګې په توگه‪:‬‬

‫‪ ‬په يانيه کې ‪ ١٠‬ميګا بيټه د ‪ Ethernet‬لپاره‪.‬‬

‫‪ ‬په يانيه کې ‪ ١٠٠‬ميګا بيټه د ‪ Fast Ethernet‬لپاره‪.‬‬
‫‪ ‬په يانيه کې ‪ ١٠٠٠‬ميګابيټه د ‪ Gaga bit Ethernet‬لپاره‪.‬‬

‫دريم ‪ -:‬هب ) ‪( Hub‬‬

‫هب په شبکه کې د مرکزي وسيلې رول لوبوي چې په شبکه کې موجود ټول کمپيوټرونه د لني له الرې‬
‫له هب رسه تړل کېږي‪ .‬په هب کې د کمپيوټرونو د تړلو لپاره دنصـــبولو جوړښـــتونه موجود دي چې ددغو‬
‫جوړښتونو) ‪ ( ports‬له مخې هبونه د ( ‪ ) ٢٤ ، ١٦ ، ٨ ، ٤‬د نصبولود جوړښت درلودونکي شته چې د خپل‬
‫شو د هر جوړ ښت رسه د کېبل پوا سطه يو کمپيوټر يو‬ ‫کمپيوټرونو د شمو له مخې يو منا سب هب کارو‬
‫ځاى کېږي‪.‬‬

‫‪ Ethernet 12‬معلومات ) ‪ ( data‬د سيريال نمبر په بڼه ا ستوي يعني د معلوماتو څخه نمبرجوړوي او‬
‫استوي يې‬

‫‪25‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫دهب له الرې په شــبکه کې درسه تړلو شــوو کمپيوټرونو پيغامونه هب ترالســه کوي او د خپلو پورټونو له‬
‫الرې يې ټولو کمپيوټرونو ته استوي‪)13(.‬‬

‫‪Hub‬‬

‫د هب ډولونه‪-:‬‬

‫‪Passive Hub -1‬‬

‫يو ډير ساده هب دى چې د معلوماتو ) ‪ ( data‬سيگنال په پوره ر سولو کې ستونزې لري او تر ټاکيل‬
‫ځايه يې د رسولو توان نه لري په ‪ passive‬هب کې د رسه تړل شوو دوو کمپيوټرونو تر ټولو لوى غځيد‬
‫واټن به ‪ 50 m‬وي ‪ passive‬هب د کارولو له مخې اسانه دى خو توان يې ډير محدود دى ‪.‬‬

‫‪Active Hub -2‬‬

‫‪ ،‬دې‬ ‫دا صـــالحيت لري چې د ســـيگنالونو جريان ځواکمن کړي او موجودې غلطۍ يې له منځه يو‬
‫کړنې ته د شبکې د جوړ ښت له مخې ‪ Signal Regeneration‬وايې له همدې الرې د معلوماتو په ليږدونه‬
‫کې ډيرې کمې خراىب پيداکېږي‪ .‬پر دې برسوه دکمپيوټرونو تر منځ په ډير اوږده واټن کې کار کوي‪.‬‬

‫په شبکه کې يوه بله وسيله ‪ Repeater‬هم د سيگنالونو د جريان د ځواکمنولو او‪Regeneration Signal‬‬
‫لپاره کاريږي ‪ Active ،‬هب هم دا کار کوي لدې امله ‪ Multipart‬هم ورته وييل شــو او ‪ Active‬هب د‬
‫‪ Passive‬هب په پرتله يو څه گران دى ‪.‬‬

‫د‪ CCNA 1 and 2 Companion guide 13‬کتاب ‪٤٩‬مخ‬

‫‪26‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫‪Intelligent Hub -3‬‬

‫امرونه يا کامنډونه د ‪ Simple network management protocol‬له الرې څاري‪ .‬د بيلگې په توگه که‬
‫چېرې په شــبکه يو کمپيوټر يا وســيله کار پرېږدى نوموړى يې په اړه ځني حکمونه جاري کوي که هغه د‬
‫کمپيوټر يا وسيلې له الرې رد شې له شبکې يې بيلوي‪.‬‬

‫څلورم ‪ -:‬سويچ ) ‪ ( Switch‬او کاروونه يې ‪:‬‬

‫ســـويچ هم د هب په څو کار کوي‪ .‬ټول کمپيوټرونه او وســـيلې د يوه کېبل پواســـطه وررسه تړل کېږي‪.‬‬
‫نوموړى د ‪ 14 OSI‬پر ‪ Data link layer‬کار کوي د هب په پرتله گران متاميږي او کارول يې هم يو څه‬
‫ستونزمن دى‪.‬‬

‫هب له يوه کمپيوټره معلومات اخيل او خپلو ټولو پورټونو ته يې ورکوي‪ .‬د معلوماتو ا ستولو پر وخت د هب‬
‫ټول پورټونه مرصوف او پر شبکه ټرافيکي شور ډير وي ‪.‬‬

‫کله چې معلومات کوم پورپ تر ال سه کړي ديو ټاکيل ادرس په مر سته يې سويچ د ا ستولو لورى ټاکي ‪ ،‬د‬
‫هدف تر ټاکلو ورو سته معلومات د يوه پورپ له الرې ټاکيل کمپيوټر ته ا ستوي‪ .‬پدغه وخت کې د سويچ‬
‫دوه پورټه يو د معلوماتو د تر الســـه کولو او بل يې د هغه اســـتولو مرصـــوف وي ‪ ،‬پدغه شـــبکه ټرافيکي‬
‫ستونزې ډيرې کمې وي‪ .‬سويچ د معلوماتو د هدف د ټاکلو او د هغې ورا ستولو لپاره د ټولو کمپيوټرونو او‬
‫وسيلو ادرس او معلومات له ځان رسه ساړ ‪.‬‬

‫‪Switch‬‬

‫‪ OSI14‬د سيګنالونو د ليږلو دوه ماډلونه لرو چې يو يې ‪ OSI‬او بل ‪TCP‬دى چې يو يې اوه طبقې يا قشرونه او بل يې‬
‫څلور طبقې لرې‪.‬‬

‫‪27‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫د سويچ ډولونه‪:‬‬
‫‪ .‬دې‬ ‫‪ - :Store and forward switch‬د يوه بشپړ ‪ Frame15‬د تر السه کولو انتظاربا‬ ‫‪.1‬‬
‫کړنې ته ‪ Buffer16‬ويل کېږي‪ .‬له بفر څخه موخه داده چې معلومات د لږ وخت لپاره په يوه موقتي‬
‫ځاى کې ايښودل کېږي کله چې د يو فريم ‪Buffer‬بشپړ شئ نو د فريم د څرنگوايل له مخې د هغې‬
‫ادرس لوســتل کېږي او د هدف لوري يې ټاکل کېږي د فريم د ســموايل او بشــپړوايل لپاره ‪CRC‬‬
‫)‪ (Cyclic Redundancy check‬لنډيز دى کار اخ ستل کېږي ‪.‬که فريم‬ ‫څخه چې د‬
‫سم او بشپړ وي د هدف لوري ته يې استوي او که سم نه وي له منځه يې وړي‪ .‬ددې گټه داده چې‬
‫يو وران او غلط فريم مخې ته نه يش راتالى او زيان يې دادى چې د فريم پر بفر کولو وخت لږيږي‬
‫او په ليږدونه کې يې ځنډ راځي ‪.‬‬
‫‪ .‬د فريم له ملړنو ‪64 bit‬بيټو‬ ‫‪ Cut Through Switch‬د پوره فريم د استولو انتظار نه با‬ ‫‪.2‬‬
‫يې د يوه منا سب پورپ پوا سطه د هدف لوري ته‬ ‫څخه يې د هدف لوري معلوموي او سم سال‬
‫ليږي ‪ ،‬د فريم د ب شپړ وايل لپاره ‪ CRC‬نه ا ستعامليږي که فريم ‪ buffer‬نه يش د معلوماتو ليږدونه‬
‫په ډير تيز رسعت تر رسه کېږي خو زيان يې دادى چې وران او غلط فريم هم استول کېږي‬

‫پنځم ‪ -:‬رپيټر ‪: Repeater‬‬

‫رپيټر په شبکه کې د کېبل پوا سطه سيگنالونه‪ 17‬تر يوه ځانگړي واټنه روغ او پوره ر سوي‪ .‬تر دې وړاندې‬
‫ســيګنالونه کمزوري کېږي‪ .‬د ســيګنال ددې خاصــيت له امله په شــبکه د دوه کمپيوټرونو د واټن لپاره يو‬
‫ځانګړى حد ټاکل شوى دى ‪ ،‬د کمپيوټرونو تر منځ د ټاکيل حد په اوږده واټن کې سيګنال کمزورى کېږي‬
‫يا هي کار نکوي‪.‬‬

‫د اوږده واټن لپاره ‪ Repeater‬کاريږي نوموړى په ‪ OSI‬کې پر فزيکي قرشـ کار کوي‪ .‬عام رپيټرونه په‬
‫ســـيګنال کې کوم بدلون نه راويل‪ .‬بلکې د ســـيګنال جريان ځواکمنوي او د هغه کمزوري لوې او په کې‬
‫موجود اعوجاه)‪ (Noise‬هم لوې کوي‪.‬‬

‫‪ 15‬هغه معلومات يا مواد چې د شبکې لخوا د کېبل څخه تيريږي د يو فريم شکل لرې‪.‬‬
‫‪16‬‬
‫يو فايل کېدى شئ څو فريمه ولرې نو کله چې ټول فريمونه راټوليږي يو څه وخت غواړي دغه وخت ته‬
‫‪ Buffer‬ويل کېږي‪.‬‬
‫سيگنال ‪ -:‬هغه جريان چې يوې ميډياڅخه تيريږي ‪. 17‬‬
‫‪28‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫اعوجاه )‪(Noise‬د معلوماتو په ليږدونه کې پر ســـيګ نال د احتاميل ورانيو پيښـــيدو ته وايې ‪ ،‬دا خرايب د‬
‫بيالبيلو السوهنو له امله چې ډير احتامل له ‪ Electromagnetic‬السوهنې څخه لري پيښيږي‪ .‬دى السوهني‬
‫ته ‪EMI 18‬هم ويل کېږي‪.‬‬

‫که سيګنال ته نژدې د بري ښنا مرکز ‪ ،‬عمومي لني يا هم بل کوم مقناوي يس جريان واقع وي ‪ EMI‬ورڅخه‬
‫رامنځ ته کېږي‪ .‬داسې رپيټرونه هم پيداکېږي چې له سيګناله ‪ EMI‬لوې او جريان يې ځواکمن کړي ‪.‬‬

‫شپږم ‪ -:‬بريج ‪:Bridge‬‬

‫بريج د دوه شبکو د يوځاى کولو يا د يوې شبکې پر څو کوچنيو برخو ويشلو لپاره کاريږي دادى کار کوي‬
‫له روټر رسه يې توپو )‪ (data link layer‬پر ارتباوي قرش يا‪ OSI‬نوموړى د چې روټر ټول سيګنالونه مخ‬
‫پر وړاندې ليږي او بريج يواځې منتخب سيګنالونه مخ پر وړاندې ا ستوي خو هغه سيګنالونه چې رضوري‬
‫نه وي يا اجازه ونه لري له منځه يې وړي‪.‬‬

‫دټرافيکي‬ ‫ټرافيکې شور ډير دى‪ Sales ،‬او ‪Admin‬دا سې فرض کړئ چې د يوې کمپني پر دوه څانګو‬
‫شور کمولو او دشبکې د ښه کار کولو په هيله شبکه پر دوو برخو ويشو‪.‬‬

‫‪ A‬د سيلز او ‪ B‬داډمني لپاره ټاکو ددوي تر منځ بريج کږدو له دغو دوؤ برخو څخه معلومات بريج تر ال سه‬
‫برخي ته چي په کي د ‪ A‬ډيل کمپيوټرونه تړيل وي وا ستول يش بريج به ېي‬ ‫کوي‪ .‬که د ‪ A‬معلومات دا‬
‫ځکه معلومات )‪ (data‬دبريج داجازې پرته تويدل غواړي‪ .‬که ‪ A‬د‪ B‬په لني کي يو کمپيوټر‬ ‫له منځه يو‬

‫‪ -:EMI 18‬کله کله داسې کېږي چې په ‪ Media‬خارجي تاثيرات ډير شي نو د معلوماتو انتقال کې خنډ رامنځ‬
‫ته کوي دغه خنډ يا مقاومت ته ‪ EMI‬وايي‪.‬‬

‫‪29‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ته معلومات واستوي بريج به يي د‪ B‬په لني کي تر ټاکيل کمپيوټره ورسوي‪ .‬پدې ډول به پر شبکه ټرافيکي‬
‫ستونزي ترډيره بريده کم وي‪.‬‬
‫په بريج شبکه کي ټول شامل کمپيوټرونه و سيلې او ادر سونه په يوه جدول )‪ (table‬کي ساتل کيږي او په‬
‫مرسته ېي معلومات د هدف لوري ته ځان رسوي‪.‬‬

‫اووم ‪ -:‬روټر ) ‪: ( Router‬‬

‫روټرد شبکې د آدرس په مرسته معلومات تر ټاکيل ځايه رسوي‪ .‬دې کړنې ته‪ Routing‬ويل کېږي په بريج‬
‫کې ځينې کمزوريانې شـــته يوه دا چې هغه تر يوه کمپيوټره پورې تلونکې له يوې څخه د زياتو الرو د ياد‬
‫ساتلو توان لري‪.‬‬

‫له يوې څخه د زياتو الرو ګټه داده چې د معلوماتو اســتولو لپاره که په يوه الره کومه ســتونزه موجوده وي‬
‫بايد دوهمه الره وکارول يش همدا دول که له يوې څخه زياتې الرې موجودې وي نو بريج پکې د کم واټن‬
‫او تيز رسعت الر نيش ټاکىل د هغه په پرتله روټر ډير د پوهې څښنت دى ‪ ،‬روټر په شبکه د ټولو کمپيوټرونو‬
‫او وسيلو د معلوماتو پر ساتنې برسوه د معلوماتو لپاره د يوې مناسبى الرې موندونکى هم دى ‪.‬‬

‫روټر په شــبکه د کمپيوټرونو ‪ ،‬وســيلو ‪ ،‬ادرســونو او الرو د معلوماتو د ســاتنې لپاره ‪Routing Table‬‬
‫کاروي‪)19(.‬‬

‫‪Router‬‬

‫د بريج په ډول روټر هم شبکه په څو کوچنيو برخو وييش ‪ ،‬د بريج پر ځاى د روټر استعاملول دا ګټه لري چې‬
‫يش‪ .‬د بيلګې په توګه ‪ Token Ring‬او ‪ Ethernet‬شبکې‪.‬‬ ‫تاسو څو بيال بيلې شبکې رسه تړ‬

‫‪ 19‬د ‪ Hardware and Networking‬کتاب ‪ ١٦٩‬مخ‬

‫‪30‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫د روټر ډولونه ‪:‬‬

‫‪ Static Router‬په ‪Routing Table‬کې د شبکې د ټولو کمپيوټرونو ‪ ،‬وسيلو ‪ ،‬ادرسونو‬ ‫‪.1‬‬
‫او الرو معلومات په خپله داخلوي او يا بدلوي‪.‬‬
‫‪ Dynamic Router‬د شـــبکې له ټرافيکو څ خه معلومات اخيل او د نورو روټرونو په‬ ‫‪.2‬‬
‫مرسته ‪Routing Table‬پخپله تياروي‪.‬‬
‫راوټر څنګه کارکوي ‪:‬‬

‫په دې پوه شووووووووو ر ه ویه یه شووووووو دو ویه دهده ه و په دې وغږیږو ر ه ویه یهګه‬
‫ب یووووم وپو و وووویووود و و د‪ TCP/IP‬پهوتوکول‬ ‫کووووهکو د ددې پووووهه ر ده ویه پوووه کووووه‬
‫وپیژهو وپوه شو ر د پهتوکول یهګه کوهکو ‪:‬‬

‫سووهه هوووت و وید یوه یسوووه ویوهګ ې د ‪ IP‬ش و یهه وید‬ ‫ه ه غه وسووی ه ر د‪ TCP/IP‬دش و‬
‫و ه ر دغه ‪ IP‬دهو و ې وسی هیټ وهک کوهډ ته وهکول کیږ د ‪ IP‬ش یهه دی وه هخو د س‬
‫شووووووو یهو یخووه چو ه شوووووووو ر دی څ پووه ووټ یو ووه وول یخووه ی شوووووووو د ده وه پووه تو ووه‬
‫‪ 192.168.0.1:‬د یوه ‪ IP‬ش یهه ده د‪ IP‬ش یهه کوالو شوو دکوی وکوه ه پت سهه پهت ه ک وی ه‬
‫دکوی پته دکوی هوم وکوی ش یهه په یوم ک ه و د ه ز دکوه ش یهه وهوم یو وغه کوه‬
‫وویڅ هو دغسوڅ د‪ IP‬شو یهه م د سو په دوو هخو ویشول شوو یوه هخه ی شو ه ووی و ه هخه‬
‫ی دوسی ش یهه وی‬

‫ش یهه شپ یږ وکوم یوو ک دوسی‬ ‫و ه ه د ده ر یهګه پوه شو ر کوم یوو ک دش‬

‫یو ک پیویه شووووووو یهه پیل کیږ د ددې کوه پوهه یو ه ه شووووووو یهه ده ر د‪ subnet mask‬په هو ه‬
‫شووووو یهه شوووووپ یږ‬ ‫یودیږ دغه شووووو یهه ک پیویه ته و ی ر ه دغ شووووو یهې وهوسوووووته دشووووو‬
‫ودک پیویه ش یهه پی یږ‬

‫‪ Subnet mask‬ه د‪ IP‬دشوو یهې په ییه ووو وه یوه د سوو شوو یه د ر دی وهو ی و په ټ‬
‫سوووهه یل شوووو د ده وه په تو ه ‪ 255.255.255.0 :‬په دغه شووو یهه ک د ول دهو شووو یهې ر‬
‫هه ش یهه ر ددغو ی و په ټ سهه یل شو‬ ‫دی څ په ټ سهه یل شو د‪ Octet‬په هو ه یودیږ‬
‫ه یو ی د‪ Octet‬په هو ه یودیږ په سوون هیټ وس و ک که ریهې یوه ش و یهه ‪ 255‬وه هود په دې‬
‫هخه‬ ‫هخه ده وکه دوه ش یهې ‪ 255.255‬و هود په دې وهو ر د دوه دش‬ ‫وهو ده ر د دش‬
‫وکه د شوووووو یهه ‪ 0‬وه هو د په دې وهور د دک پیویه هخه ده ده وه په تو ه دیوک پیویه د ‪ IP‬ده‬
‫‪ 192.168.1.1‬و‪ subnet mask‬ی ‪ 255.255.255.0‬دو په دغه سوووووون هیټ وسوووووو ک و و‬
‫هخه شوووو یهه ده و‪ 0‬وووووی ر‬ ‫دهو ‪ octet‬یوه ‪ 255.255.255‬په دې دال ت کو ر ددشوووو‬
‫ددک پیویه هخه شوووووو یهه ده په دې وهو ر د‪ IP‬ده و و دهو شوووووو یهې ک پیویهوته هه شووووووڅ‬
‫وهکو ګه دک پیویهوهو پوهه وید د‪ 0‬ش یهه وکوهو ده وه په تو ه که هوهوک پیویهوهوته ده‬
‫وهکووهوپه الهدې ډول وهږ یو زې خه ش یهه کوهو شو‪:‬‬

‫‪31‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫‪192.168.1.1‬‬

‫‪192.168.1.2‬‬

‫‪192.168.1.3‬‬

‫‪192.168.1.4‬‬

‫اوس خبره داده چې کمپيوټرونه يوله بل سررررررره ن ررررررلي نو ‪ IP‬ادرس کاروي ‪ .‬دنمونې په توګه که يو‬
‫کمپيوټر چې د‪ IP‬ادرس يې ‪ 192.168.1.1‬وي وغواړي لرره يوبررل کمپيوټر سررررررره چې د‪ IP‬ادرس يې‬
‫‪ 192.168.1.2‬وي ون ررلې ياخبرتوکي سررره وليږي نوراوټر ورته وايې چې دا لومړی ‪ IP‬غواړي دې‬
‫دوهمې ‪ IP‬ادرس ته وليږي راوټر بياد‪ IP‬په مټ کمپيوټرونه سرررره ن رررلوي ‪ .‬په دې ترتيب چې کمپيوټر‬
‫خبرتوکې لمړی دخپل ې شررربکې راوټر ته اوراوټر بياخبرتوکې دبلې شررربکې راوټر اوهماغه رواټر يې بيا‬
‫دخپلې شبکې کمپيوټر ته وړاندې کوي ‪.‬‬

‫اتم ‪: Access Point -:‬‬

‫‪ Access point‬چې ‪Transceiver‬هم ورته ويل کېږي معلومات )‪ (data‬خپل شا او خوا کمپيوټرونو ته د‬
‫ســـيګنال د ليږد راليږد دنده په غاړه لري او همدارنګه د بې مزيو شـــبکو او مزي لرونکو شـــبکو تر منځ د‬
‫معلوماتو د ليږد راليږد چارې هم تر رسه کوي‪.‬‬

‫‪Access point‬‬

‫شــو ددغو پورتنيو کمپيوټرونو ترمنځ اړيکه د هغه ‪ Access point‬په مټ چې ددوي په منځ‬ ‫مونږ کو‬
‫کې ايښودل شوى دى رامنځ ته کړو د يادوين وړ ده چې)‪ WNIC (wireless network card‬د لپ ټاپ‬

‫‪32‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫او ډســپ ټاپ کمپيوټرونو لپاره بيل بيل دى لکه څنګه چې په پورتني شــکل کې ښــکاريږي د ډســکټاپ‬
‫‪ WNIC‬له ځان رسه د يو اننت درلودونکې دى چې د هغه په مټ سيګنال اخيل او ليږي‪ .‬او د لپټاپ ‪WNIC‬‬
‫بيا بل ډول دى دا اننت له ځانه رسه نه لري چې په پورته شکل کې د لپ ټاپ تر څنګ ليدل کېږي‪.‬‬

‫شو يو بې مزي سيمه ايزه شبکه‬ ‫مهمه خربه خو داده چې د ‪ Access point‬او ‪ WNICs‬په مټ مونږ کو‬
‫جوړه کړو خو که وغواړو دغه بې مزي ســـيمه ايزه شـــبکه له بلې مزي لرونکي ســـيمه ايزي شـــبکې رسه‬
‫ون ښلوؤ نو بيا مونږ يو د شبکې تار يا مزي له هغې مزي لرونکې سيمه ايزې شبکې څخه اخلو او د خپل‬
‫‪ Access point‬په شــاتني برخه کې يې د ‪ Rj-45‬ښــځينه ‪ Connector‬رسه نښــلوؤ اوس به زمونږ د بې‬
‫مزي سيمه ايزې شبکې او مزي لرونکې سيمه ايزې شبکې تر منځ اړيکه ټينګه شئ‪.‬‬

‫‪Wireless access point‬راديويې څپې کاروي‪ .‬ددې په خاور چې ‪Access point‬په يوه محدوده ســاحه‬
‫کې کار کوي نو په يوه لويه شبکه کې د څو اکسيس پاينټونو څخه استفاده کېږي‪.‬‬

‫‪33‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫د شبکې ميډيا ‪Network Media‬‬

‫په شبکه کې معلومات يا پيغامونه له يوه ځايه بل ځاى ته او له يوې وسيلې څخه بيل وسيلې ته ليږل يوې‬
‫واسطې ته اړتيا لري‪.‬‬

‫مونږ هم چې کله نا کله له يوه ځايه بل ځاى ته سفر کوو يوه وا سطه لکه موټر ‪ ،‬الوتکه او اورګاډى کاروؤ‬
‫‪ ،‬معلومات ليږل له يوه ځايه بل ته يوې واســـطې ته اړتيا لري چې د شـــبکې د جوړښـــت له مخې ورته‬
‫‪ 20Medium‬چې جمع يې ‪ Media‬ده وايې‪.‬‬

‫د شبکې ميډيا په دوه برخو ويشل شوى دى‪:‬‬

‫‪Bounded Media.I‬‬
‫‪Unbounded Media.II‬‬
‫‪Medium‬دا سې يوه وا سطه ده چې د ا ستونکي او تر ال سه کوونکي تر منځ نظريې اړيکې قايم ساړ د‬
‫دى دا ‪ Bounded‬ميډيم دى‪.‬‬ ‫بيلګې په توګه يو کمپيوټر د بل رسه د کېبل پواسطه تړ‬

‫په ‪ Un-Bounded‬ميډيم کې د اســتونکي او تر الســه کوونکي تر منځ وبيعي اړيکې مهم ندى چې ښــه‬
‫بيلګه يې په بې مزي ډول د معلوماتو يا پيغامونو استول يادوالى شو چې کوم تار او کېبل ته اړتيا نلري‪.‬‬

‫دى‬ ‫په نړئ کې تر ډيره بريده ‪ Bounded‬ميډيا شبکه کاريږي خو ورو‪ -‬ورو يې بې مزيو شبکو ځاى نيو‬
‫لکه د ساده ټيليفون پر ځاى ګرځنده يا بې مزي ټيليفون استعامليږي‪.‬‬

‫‪Bounded Media‬‬ ‫‪)1‬‬

‫په بونډيډ ميډيا کې درې ډوله کېبلونه کاريږي چې په الندې ډول ترشيح شوي دي‪.‬‬

‫‪Twisted Pair Cable )1‬‬

‫‪Coaxial Cable )2‬‬
‫‪Fiber Optic Cable )3‬‬

‫‪ Medium 20‬هغه وسيله ده چې په مټ يې خبري توکې ليږد راليږد سرته رسوي لکه مزي ‪ ،‬هوا او نور‬

‫‪34‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫‪Twisted Pair Cable .1‬‬

‫څنګه چې يې له نوم څخه معلوميږي په نوموړى کېبل کې د دوؤ دوؤ تارونو څخه يوه جوړه چې ټولې‬
‫څلور جوړې کېږي جوړې وي ‪ ،‬دا تارونه له مسو څخه جوړشوى دى او پر هغه يو – يو پوښ هوار دى‪.‬‬
‫دى‪ ،‬يعني‬ ‫پدې کېبل کې هر دوه تارونه د يوې جوړې په شکل رسه پيچيل او په خپل پوښ کې غځيد‬
‫پدې کېبل کې اته تارونه شته چې څلور جوړې يې تشکېل کړي دي او هره جوړه په خپل يوه ځانګړى پوښ‬
‫ده‪.‬‬ ‫کې غځيد‬
‫دتارونو لدې ډول جوړه يې پيچلو څخه يې موخه داده چې پردې ډول تارونه د ‪ Cros talk‬اغيز کموي ‪،‬‬
‫کراسټاک هغې ورانۍ ته ويل کېږي چې دتارونو سيګنال يو پر بل اغيز وشيندي‪.‬‬
‫دې جوړه يې اوږودوايل ته ‪ Twist length‬ويل کېږي دا تر ټولو ښه کېبل دى د ښه وايل المل يې دادى‬
‫چې دهغه بيه ټيټه ده‪.‬‬

‫‪ Twisted Pair Cable‬کېبل ځنې ځانګړنې‪- :‬‬

‫ټويسټيد پو کېبل انالوګ او ډي يتل سيګنالونه دواړه استويل يش د انالوګ سيګنال استولو لپاره بايد د‬
‫هر ‪ ٦-٥‬کېلو ماو تر منځ ‪ Amplifier‬ولګول يش او د ډي يټل ســيګنا لونو اســتولو لپاره د هرو ‪ ٣-٢‬کېلو‬
‫ماو تر منځ بايد ‪ Repeater‬ولګول يش د همدې کېبل لپاره ‪ Rj-45‬نښلوونکې ‪ Connecter‬کاريږي‪.‬‬

‫د ‪ Twisted Pair‬کېبل ډولونه‬

‫)‪Shielded Twisted Cable (STP‬‬ ‫‪)1‬‬
‫ددې کېبل پر جوړه يې تارونو يو ساتندويه پوښ موجود دى نوموړې ساتندوى پوښ له دباندې څخه‬
‫اغيزې او مداخلې نه پرېږدي چې سيګنال ته زيان ورسوي‪.‬‬

‫‪Pair‬‬
‫‪Outer‬‬ ‫‪Shields Twisted‬‬
‫‪Jacket‬‬ ‫‪Pair‬‬

‫‪Color-Coded‬‬
‫‪Plastic insulation‬‬

‫‪35‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫)‪Un Shielded Twisted cable (UTP‬‬ ‫‪)2‬‬

‫ددغه کېبل پر جوړه يې تارونو ســـاتندويه پوښ نشـــته پر هغه له خاره څخه ځنې اغيزې او مداخلې اغيز‬
‫يش ‪ ،‬دغه کېبل د ‪ STP‬په پرتله کمزورى دى نورې ټولې ځانګړنې يې د‪ STP‬په څو دى دا‬ ‫غورځو‬
‫کېبل د معيار له مخې په بيال بيلو درجو پيداکېږي تر ټولو ډير کاريدونکې ډول يې ‪ cat5‬دى ‪.‬‬

‫‪Outer Jacket‬‬ ‫‪Twisted pair‬‬

‫‪Color-Coded‬‬
‫‪Plastic insulation‬‬

‫نوپ ‪ -:‬نوموړى کېبل کوالى شو چې په يوه اواق يا کور کې دننه استعامل کړو چېرته چې بهرين تايوات‬
‫کم او يا موجود نه وي‪)21(.‬‬

‫‪Coaxial Cable .2‬‬

‫پدې کېبل کې دوه ‪ Conductors‬موجود وي يعني له دوو تارونو څخه جوړ دى‪ .‬يو تار دننه پکې د‬
‫دى‪ .‬د هغه پر رس يو پالستيکي پوښ هوار دى پر نوموړي پالستيکي پوښ رس بوه دويم تار‬ ‫مسو غځيد‬
‫دى‪ .‬د جايل پر رس بيا بل پوښ هوار دى چې د تار ساتنه کوي‪ .‬ددغو دواړو تارونو‬ ‫د جايل په بڼه غځيد‬
‫‪ Axis‬يو دى او ده ته نوم هم له همدي امله ټاکل شوى دى‪.‬‬
‫پدي کېبل کې د دنني تار د خنډونو مخنيوي د هغې پر رس هوار پالستيکې پوښ کوي چې ورته‬
‫‪ Insulator‬هم وايې ‪ ،‬دواړه تارونه له يو او بل څخه په يوه ځانګړى واټن لوې دي‪.‬‬

‫د‪ MCSE Network Infrastructure‬کتاب‬ ‫‪21‬‬

‫‪36‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫‪Outer jacket‬‬ ‫‪Braided copper‬‬

‫‪Shielding‬‬
‫‪Plastic insulation‬‬

‫‪Copper Conductor‬‬

‫په کواکسيل کېبل کې ‪ Bandwidth‬په عمومي ډول په اګينټ شبکه کې په يانيه کې ‪ ٢،٥‬ميګابيټه او په‬
‫يش‪.‬‬ ‫‪ Ethernet‬شبکه کې په يانيه کې ‪ ١٠‬ميګابيټه معلومات ليږدو‬
‫‪ Bandwidth‬چې څومره زيات وي له کېبله هغومره ډير معلومات تويږي ‪ ،‬د کواکســـيل کېبل په رسکې‬
‫عمومي دوه ډوله ’‪ connectors‬تړل کېږي ترډيره بريده ‪ BNS‬چې د ‪ British Naval Connector‬لنډيزدى‬
‫ددې کېبل په رس تړل کېږي او دوهم ډول‪ Connector‬يې د ‪ N‬په نامه ياديږي‪.‬‬

‫د ‪ Coaxial Cable‬ډولونه‪:‬‬

‫(‪ )6‬شپږ ميل ماه يا‬ ‫‪ Thinnet Cable -1‬تر ډيره سپپ او د بيې (قيمت) له پلوه ارزانه دى د هغه ډبلوا‬
‫‪ 0.25‬انچه دى‪.‬‬
‫يش ‪.‬‬ ‫نوموړى جوړښت ته ‪ RG-45‬واېي ‪ Thinnet‬کېبل تر ‪ 185‬ماو پورې په اسانۍ سيګنال ليږدو‬
‫‪ 13mm‬مىل ماه يا ‪ 0.5‬انچه دى دده ددې ډبل‬ ‫‪Thicknet Cable -2‬ډبل او ډير سخت دى دهغه ډبل وا‬
‫يش‪.‬‬ ‫وايل په وجه سيگنال تر لوې ځايه ځان رسوي دا کېبل تر ‪ 500m‬ماه پورې سيگنال رسو‬
‫تپ نيټ ته ‪ Standard Ethernet‬هم وايې‪ .‬دې د ‪ Thinnet‬په پرتله ډير ګران متاميږي څو ډوله کېبلونه‬
‫نور هم کاريږي لکه ‪ RG-62‬کېبل د ‪ ARCNET22‬لپاره او ‪ RG-59‬کېبل د ‪ TV‬کېبل ‪ Connection‬لپاره‪.‬‬

‫‪Fiber Optic Cable .3‬‬

‫د سيګنال د تيز رسعت لپاره کاريږي‪ .‬پده کې د يو ځانګړى روښنايې له الرې سيګنال تويږي پر سيګنال‬
‫برسوه د هغه ‪ Bandwidth‬ډير زيات دى‪.‬‬

‫‪ARCNET 22‬په سيمه ايزه شبکه کى يو بل ډول جوړښت دى او د ‪Attached Resource Computer Network‬‬
‫لنډيز دى‪.‬‬

‫‪37‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫دا کې بل يوازې د‪ 23AMT‬او ‪ Gigabit‬شـــبکو ل پاره کاريږي‪ ،‬په فايرباپ ټپ کې بل کې تر ټولو الندې يوه‬
‫‪ 5‬څخه تر ‪ 10‬مايکرونه پورې وي‪.‬‬ ‫ده‪ .‬ددې نل ډبلوا‬ ‫ښيښه يې نله چې )‪ (Core‬ورته ويل کېږي غځيد‬
‫ليږونکې سيګنال هم لدې نلې څخه تويږي‪.‬‬
‫دى چې ‪ Cladding‬ور ته واېي ددې پوښ و جه په کور کې‬ ‫پر ‪ core‬رسبوه يو نرى پوښ غځ يد‬
‫تويدونکې بري ښنايې سيګنال له هغه څخه بهر نه وزي‪ ،‬پر ‪ cladding‬رسبوه يو بل ساتندوى پال ستيکي‬
‫پوښ هوار دى‪ .‬ددې پوښ په وجه فايرب اپټپ کېبل کلکه بڼه غوره کوي‪ .‬دا پوښ کېبل د کږيدو او ميل‬
‫څخه راګرځوي او نوموړى کوچنى نله له ماتيدو څخه ساړ‪.‬‬

‫)‪(Pvc‬‬

‫)‪(Aramid Yam‬‬

‫د کېبل د ډير ســـختوايل لپاره پر دې پوښ يو بل پوښ هم هوار دى چې فايرب ورته واېي‪ .‬پر هغه بيا يو بل‬
‫دباندې پوښ شـــته چې ‪ PVC‬ورته واېي دا کېبل له دباندينو خطرونو څخه په ځانګړي توګه له اوبو څخه‬
‫ساتل غواړي‪.‬‬
‫څنګه چې فايرباپټپ کېبل سيګنال دىوې روښنايې په بڼه استوي لدې امله برقي جريان په روښنايې جريان‬
‫بدلول رضوري دى‪ .‬يعنې که غواړئ معلومات واســتوئ نو په روښــنايى جريان به يې بدلوئ چې ددې کار‬
‫لپاره ‪ 24 LED‬کاريږي ‪.‬‬
‫د فايرباپټک کېبل ځانګړنې ‪:‬‬
‫په يانيه کې ‪ ١٠٠‬ميګابيټه يا تردې زيات معلومات )‪ (data‬استويل شئ‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ Pair‬کېبل‬ ‫د معلوماتو داستولو پر مهال پر هغه داحتاميل ورانيو امکانات د ‪Twisted‬‬ ‫‪‬‬
‫په پرتله ډير کم دى‪.‬‬
‫معلومات تر ډيره لوې ځايه يعنې په کېلومټرونو استويل شئ‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫ددى کېبل وزن د‪ Twisted Pair‬کېبل په پرتله لس چنده سپپ دى‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ AMT 23‬د ‪ Asynchronous Transfer Mode‬لنډيز دى او يو نوي تکنالوژي ده چې د اواز‪،‬ويډيو او ډيرې درني‬
‫)‪ (Data‬د ليږلو لپاره يوه ښه او د باور وړ سرچېنه ده‪.‬‬
‫‪ LED 24‬د‪ Light emitting diode‬يا هم د ‪ Laser emitting diode‬لنډيز دى‪.‬‬
‫‪38‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫‪Unbounded Media - 2‬‬

‫د شبکې دا ډول ميډيا چې په بې مزيو شبکو کې کاريږي کوم فزيکي جوړښت (نښليدنه) نه لري بلکې‬
‫)‪ (logical‬جوړښـــت لري څرنګه چې په ‪ Unbounded media‬کې کوم تار او کېبل نشـــته له همدې امله‬
‫‪ Wireless‬هم ورته واېي‪ .‬د انګايډيډ ميډيا سيګنال د يو مقناوي يس جريان له الرې له يوه ځايه بل ځاى ته‬
‫تويږي‪.‬‬
‫په بې سيم شبکه کې هغه ټول څيزونه (شئان) د مقناوييس جريان له الرې پر يوه موه )‪(Wave length‬يا‬
‫فزيکونىس کار کوي چې څو مهمې برخې يې په الندې ډول دى‪:‬‬

‫‪Radio Waves‬‬ ‫راډيوېي موجونه ‪:‬‬

‫‪Micro Waves‬‬ ‫کوچنى موجونه ‪:‬‬
‫د سپوږمکې موجونه ‪Satellite Waves :‬‬
‫په اخر کې دا هم هغه نقشه ده چې د کمپيوټري شبکې ټول هغه وسايل او ميډيا چې ورڅخه په شبکه‬
‫جوړونه کې استفاده کيږي استعامل شوى دى‪.‬‬

‫‪39‬‬
(c) ketabton.com: The Digital Library

‫اصطالحات‬
MDF Main Distribution Frame.
IDF Intermediate Distribution Frame.
Broadband Refers to a higher speed always on internet connection.
Narrowband Refers to speeds of up to 128kbps.
Dial up Refers to having to dial up the internet every time one goes online.
Always On Refers to the nature of broadband, being ‘always on’ means a dial up
is not required.
Download speed The speed at which data is delivered to a school modem from the
internet.
Upload speed The speed at which data is sent to the internet from a school modem.
ISP Internet Service Provider.
ISDN Integrated Services Digital Network (64kbps single channel or
128kbps dual channel).
PSTN Public Switched Telephone Network (refers to an ordinary
telephone line).
ADSL Asymmetric Digital Subscriber Loop.
Mbps Megabits per second (1,000,000 bits per second).
Kbps Kilobits per second (1,000 bits per second).
Ethernet Ethernet is a standard for transferring data over networks.
USB Universal Serial Bus.
Modem A simple device used to access the internet.
Router A more technically advanced device used to access the internet.

40
(c) ketabton.com: The Digital Library

‫اخځلیکونه‬
1. Bill Chapman, Allan Johnson, Rick Graziani, Elaine Horn, Andrew Large and
Antoo W.Rufi 2005. CCNA 1 and 2 Companion Guide Third edition. Printed in
India by Santa printers.
2. Suzan Sage London MCSE Network Infrastructure Planning and Maintenance.
3. Selling Cisco SMB Foundation Solutions.
4. Introduction to Computer Networking , Prof. Teodora Bakardjieva, Varna Free
University “Chernorizec Hrabar”.
5. Introducing Basic Network concepts MIKE MEYERS.
6. THE ARCHITECTURE OF COMPUTER HARDWARE, SYSTEM
SOFTWARE, AND NETWORKING Irv Englander Bentley University
FOURTH EDITION.
7. DATA COMMUNICATIONS AND NETWORKING Fourth Edition Behrouz
A. Forouzan DeAnza College
8. The Concepts of Information Technology (4th Edition), Pak University.
9. Many Internet Sources
 Www.beenwa.com
 Www.tolafghan.com
 Www.google.com
 Www.tutorialspoint.com
 Www.itseries.com.pk

Selling Cisco SMB Foundation

41
Get More e-books from www.ketabton.com
Ketabton.com: The Digital Library