13.

Zjawiska transportu w gazach

Wybór i opracowanie zadań.13.1-13.11.Bogumiła Strzelecka

13.1. Ile razy zmieni się współczynnik dyfuzji gazu dwuatomowego, jeżeli w wyniku :
a) izotermicznego,
b) adiabatycznego
rozprężania gazu jego ciśnienie zmniejszyło się dwukrotnie?

13.2. Współczynnik dyfuzji tlenu w warunkach normalnych jest równy 1,41 ⋅10-4 m2/s.
Znaleźć współczynnik dyfuzji tego gazu w temperaturze 50oC, jeżeli gaz ogrzewano przy
stałej objętości.

13.3. Współczynnik przewodnictwa cieplnego gazu trójatomowego jest równy 1,45⋅10-2

W/m⋅K, a współczynnik dyfuzji w tych samych warunkach wynosi 10-5 m2/s. Znaleźć liczbę
cząsteczek gazu w 1m3 w tych warunkach.

13.4. Znaleźć współczynnik przewodnictwa cieplnego chloru, jeżeli wiadomo, że

współczynnik lepkości dynamicznej tego gazu w danych warunkach jest równy 1,29⋅10-5
N⋅s/m2.

13.5. W jakiej temperaturze współczynnik lepkości dynamicznej azotu jest równy

współczynnikowi lepkości dynamicznej wodoru w temperaturze 19oC? Średnica atomu azot
wynosi 3,1⋅10-10 m, a średnica atomu wodoru – 2,3⋅10-10 m.

13.6. Obliczyć ilość ciepła przewodzonego przez ścianę mieszkania w zimie w czasie t., jeżeli
przewodnictwo cieplne ściany wynosi χ, grubość ściany jest równa d, zaś jej powierzchnia S.
Temperatura w mieszkaniu wynosi T1, a na zewnątrz T2 < T1. Ile należy spalić węgla w celu
wyrównania ubytku ciepła przez przewodnictwo, zakładając, że tylko η część ciepła
dostarczonego przez spalanie węgla idzie na wyrównanie tego braku. Ze spalenia 1 kg węgla
uzyskujemy r [J] ciepła.

13.7. Naczynie szklane o powierzchni S i grubości ścianek d, zawierające mieszaninę wody z

lodem w równowadze termicznej, postawiono w pokoju o temperaturze T1. Wiedząc, że
przez jednostkę powierzchni szkła, przy gradiencie temperatur ∆T/d, w każdej sekundzie
dopływa ilość ciepła χ, obliczyć ile lodu ulegnie stopieniu w tym naczyniu w czasie τ. Ciepło
topnienia lodu jest równe l.

13.8. Ściana drewniana ma grubość d. Jaką grubość powinien mieć mur z cegieł, aby miał
taką samą przewodność cieplną jak ta ściana z drewna. Współczynnik przewodnictwa
cieplnego drewna wynosi χ1 a cegły - χ2.

13.9. Dwie płytki – miedziana i żelazna, z których każda ma grubość 1 cm, dokładnie
przylegają do siebie. Temperatura zewnętrznej powierzchni płytki miedzianej jest równa 373
K, a temperatura zewnętrznej powierzchni płytki żelaznej jest równa 273 K. Znaleźć
temperaturę płaszczyzny zetknięcia płytek jeżeli współczynniki przewodnictwa cieplnego są
równe χ1 = 390 W/m⋅K (miedź), χ2 = 62 W/m⋅K (żelazo).
13.10. Piec elektryczny o mocy P =2kW i powierzchni S = 0,25 m2 pokryty jest ogniotrwałym
materiałem o grubości d =10 cm. Współczynnik przewodnictwa cieplnego tego materiału jest
równy χ = 0,8W/m⋅K. Jaka jest temperatura zewnętrznej powierzchni pieca, jeżeli temperatura
jego wewnętrznej powierzchni jest równa t =1200 oC?

13.11. Zamknięty termos styropianowy zawierający masę m cieczy o temperaturze To

wstawiono do pieca o stałej temperaturze T1 > Tw (Tw – temperatura wrzenia cieczy).
Ogrzewana powierzchnia termosu wynosi S, zaś grubość ścianek naczynia d. Współczynnik
przewodnictwa cieplnego styropianu jest równy χ, zaś ciepło właściwe wody wynosi c. Po
jakim czasie ciecz w naczyniu zagotuje się?

Rozwiązania:

13.1.R.
Współczynnik dyfuzji wyraża się wzorem:
1
D = v ⋅λ ,
3
v – wartość średniej prędkości arytmetycznej cząsteczek gazu, λ - średnia droga swobodna
cząsteczek.

8kT
v= , gdzie k – stała Boltzmanna, T – temperatura, m – masa cząsteczki;
π ⋅m

1
λ = , gdzie d –średnica czynna cząsteczki, n – liczba cząsteczek, V – objętość.
n
2π ⋅ d 2

Podstawiając powyższe zależności do wyrażenia opisującego współczynnik dyfuzji i

n p
uwzględniając, że : = otrzymujemy zależność:
V kT

1 8kT kT
(1) D = ⋅
3 π ⋅ m 2π ⋅ d 2 p
1
a) w przemianie izotermicznej T = const, możemy więc napisać, że D ~
p
D2 p
Wówczas = 1 =2
D1 p2
T3
b) Przy przemianie adiabatycznej możemy napisać D ~
p

Wówczas
D2 T23 p1
(2) = ⋅ .
D1 T13 p 2

Korzystając z równania adiabaty otrzymujemy zależność:

 χ −1 i
+1
T2  p 2  χ
=  , gdzie χ = 2 , i – liczba stopni swobody dla gazu dwuatomowego jest
T1  p1  i
2
równa 5.

Podstawiając powyższe zależności do równania (2) otrzymujemy :

χ −1
3
D2 p  χ p1
=  2  ⋅ = 1,49
D1  p1  p2

13.2. O.
T
D = D0
T0

13.3.R.
n
Należy obliczyć wielkość: .
V

Korzystamy z następujących zależności:

1
χ = v ⋅ λ ⋅ ρ ⋅ cv - współczynnik przewodnictwa cieplnego;
3

1
D = v ⋅ λ - współczynnik dyfuzji.
3

Obliczamy:

χ m Cv C
= ⋅ , ponieważ cV = v .
D V µ µ

m
n= ⋅ N A , gdzie µ jest masą 1 mola gazu, NA - stała Avogadro,
µ
zaś
i
CV = R , gdzie R – uniwersalna stała gazowa, i – liczba stopni swobody (dla gazu
2
trójatomowego wynosi 7) , otrzymujemy zależność

i
R
χ n⋅µ 2
= ⋅ .
D V ⋅ NA µ
 R
Po przekształceniach oraz uwzględniając, że = k = 1,38 ⋅ 10 − 23 J / K
NA
otrzymujemy:
n 2χ
= = 3,5 ⋅ 10 23 m −3 .
V Dki

13.4.R.

1
χ = v ⋅ λ ⋅ ρ ⋅ cv -współczynnik przewodnictwa cieplnego;
3

1
η = v ⋅ λ ⋅ ρ - współczynnik lepkości dynamicznej.
3

Uwzględniając powyższe zależności otrzymujemy:

i R
χ = η ⋅ cV = ⋅ ⋅ η = 3,77 ⋅ 10 −3 W / m ⋅ K
2 µ

13.5.R.

1
η = v ⋅ λ ⋅ ρ - współczynnik lepkości dynamicznej
3
8RT
v= , gdzie k – stała Boltzmanna, T – temperatura, m – masa cząsteczki;
π ⋅µ
1
λ = , gdzie d –średnica czynna cząsteczki, n – liczba cząsteczek, V – objętość
2 n
2π ⋅ d
V

Uwzględniając powyższe zależności oraz pamiętając, że

ηN = ηH
otrzymujemy
µ d4
TN = TH ⋅ N ⋅ N4 ≅ 204 o C
µH dH

13.6.R.
Ilość ciepła przewodzonego przez ściany mieszkania:

T1 − T2
Q = χ ⋅ S ⋅t
d

Ilość ciepła uzyskana ze spalenia m masy węgla:

Q1 = m ⋅ r .
Część uzyskanego ze spalenia węgla ciepła wyrównuje straty ciepła:

ηQ1 = Q

Po przekształceniach otrzymujemy:

T1 − T2
m =η ⋅ S ⋅t ⋅ χ ⋅
d ⋅r

13.7.R.

Ilość ciepła przewodzonego przez ścianki naczynia

∆T
Q = χ ⋅S ⋅ ⋅τ
d

Masa lodu stopiona przez to ciepło wynosi:

χ ⋅ S ⋅ ∆T ⋅ τ
m=
d ⋅l

13.8.R.

Ilość ciepła przewodzona przez ścianę z drewna w czasie τ musi byś równa ilości ciepła
przewodzonego przez mur z cegieł w tym samym przedziale czasu:

∆T ∆T
χ1 ⋅ S ⋅ ⋅τ = χ 2 ⋅ S ⋅ ⋅τ
d dx

Stąd:
χ2
dx = d
χ1

13.9.R.

Ilość ciepła przewodzonego przez płytkę z miedzi musi być równa ilości ciepła
przewodzonego przez płytkę z żelaza:

T2 − Ts T − T1
χ1S τ = χ 2S x τ
d d

Po przekształceniach otrzymujemy:

χ 1T1 + χ 2T2
Tx = = 339.3K
χ1 + χ 2
13.10.R.

Ciepło wytwarzane przez piec:

Q = P ⋅τ

Ciepło przenoszone przez warstwę:

T − Tx
Q = χ ⋅S ⋅ ⋅τ
d

Porównując powyższe równania i przekształcając otrzymujemy:

P⋅d
Tx = T − = 473K
χ ⋅S

13.11.R.

Ciepło, które przepłynie do naczynia w czasie dt :

∆T
dQ = χ ⋅ S ⋅ dt , gdzie: ∆T = T1 − T , a T jest temperaturą, jaką osiągnie woda
d

pobierając ciepło dQ w czasie dt.

Ciepło pobrane przez wodę zmieni jej temperaturę o dT:

dQ
dT = .
m⋅c

Porównując powyższe równania otrzymujemy:

χ ⋅S
dT = (T1 − T ) ⋅ dt .
d ⋅m⋅c

Woda w naczyniu zagotuje się gdy temperatura T osiągnie wartość temperatury wrzenia dla
wody Tw.

Przekształcając powyższe równanie, całkujemy je obustronnie

Tw τ
dT χ ⋅S
∫T T1 − T = d ⋅ m ⋅ c ∫0 dt
o

i otrzymujemy wzór na czas, po którym ciecz w termosie zagotuje się:

d ⋅ m ⋅ c T1 − T0
τ = ln .
χ ⋅S T1 − Tw