Bài 42:THẤU KÍNH HỘI TỤ

I-ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ:

1-Thí nghiệm:
*Bố trí thiếu nghiệm như sau:

C1:Chùm tia khúc xạ ra khỏi thấu kính có đặc điểm gì mà người ta gọi thấu kính đó
là thấu kính hội tụ?
Lời giải:Chùm tia khúc xạ ra khỏi thấu kính hội tụ tại một điểm nên thấu kính đó được
gọi là thấu kính hội tụ.
~Tia sáng đi tới thấu kính gọi là tia tới. Tia khúc xạ ra khỏi thấu kính gọi là tia ló.
C2:Hãy chỉ ra tia tới,tia ló trong phòng thí nghiệm ở hình 42.2?
Lời giải: Tia sáng đi từ nguồn sáng đến thấu kính là tia tới, tia khúc xạ ra khỏi thấu kính
là tia ló
2-Hình dạng của thấu kính hội tụ:
~Thấu kính được làm bằng vật liệu trong suốt(thường là thủy tinh hoặc nhựa ).
~Tiết diện và mặt cắt ngang của một số thấu kính hội tụ được mô tả trên hình 42.a, b,
c.
Kí hiệu thấu kính hội tụ được vẽ như hình 42.3d.
C3:Tìm hiểu và so sánh độ dày so với phần giữa của thấu kính hội tụ dùng trong thí
nghiệm.
Lời giải:
Nhìn trên hình 42.3, ta thấy thấu kính hội tụ có phần rìa mỏng hơn phần giữa
II-TRỤC CHÍNH,QUANG TÂM,TIÊU ĐIỂM,TIÊU CỰ CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ:
1-Trục chính (∆):
C4: Quan sát lại thí nghiệm ở hình 42.2 và cho biết, trong ba tia sáng tới thấu kính,
tia nào qua thấu kính truyền thẳng không bị đổi hướng ? Tìm cách kiểm tra điều
này?

Lời giải: Trong ba tia sáng truyền qua thấu kính hội tụ ở hình 42.2, tia sáng ở giữa qua
thấu kính truyền thẳng không bị đổi hướng. Dùng thước thẳng kiểm tra đường truyền của
tia sáng đó. (Và tia này trùng với một đường thẳng được gọi là trục chính của thấu
kính)
2-Quang tâm(O):
~ Quang tâm O của thấu kính là điểm mà mọi tia sáng tới điểm này đều truyền thẳng,
không đổi hướng.
3-Tiêu điểm(F):
C5: Quan sát lại thí nghiệm ở hình 42.2 và cho biết điểm hội tụ F của chùm tia ló
nằm trên đường thẳng chứa tia tới nào ? Hãy biểu diễn chùm tia tới và chùm tia ló
trong thí nghiệm này trên hình 42.4.

Lời giải: Trong thí nghiệm ở hình 42.2 điểm hội tụ F của chùm tia ló nằm trên trục
chính, đó là đường thẳng chứa tia tới ở giữa.

C6: Vẫn thí nghiệm trên, nếu chiếu chùm tia tới vào mặt bên kia của thấu kính thì
chùm tia ló có đặc điểm gì ?
Lời giải:Nếu chiếu chùm tia tới vào mặt bên kia của thấu kính thì chùm tia ló vẫn hội tụ
tại một điểm trên trục chính.
~ Tiêu điểm F của thấu kính là điểm mà chùm tia tới song song trục chính của thấu
kính cho chùm tia ló hội tụ tại điểm này.(h.42.5a)
~ Mỗi thấu kính có 2 tiêu điểm F & F’ nằm về 2 phía của thấu kính , cách đều quang
tâm (h.42.5b)

4-Tiêu cự:
-Tiêu cự f là khoảng cách từ quang tâm O tới tiêu điểm F (OF = OF' = f) của thấu kính.
III-VẬN DỤNG:
C7: Trên hình 42.6 có vẽ thấu kính hội tụ, quang tâm O, trục chính là ∆, hai tiêu
điểm F và F', các tia tới 1, 2, 3. Hãy vẽ tia ló của các tia này.

Lời giải:
C8: Trả lời câu hỏi Kiên nêu ra ở phần mở bài ?

Lời giải:
Là loại thấu kính có phần rìa mỏng hơn phần giữa. Nếu chiếu một chùm tia sáng tới
song song với trục chính của thấu kính thì chùm tia ló sẽ hội tụ tại tiêu điểm của thấu
kính.

!!!Tổng kết:
-Thấu kính hội tụ thường dùng có phần rìa mỏng hơn phần giữa.
-Một chùm tia tới song song với trục chính của thấu kính hội tụ cho chùm tia ló hội tụ
tại một điểm của thấu kính.
- Đường truyền 3 tia sáng đặc biệt qua thấu kính hội tụ:
+Tia tới đến quang tâm thì tia ló tiếp tục truyền thẳng theo phương của tia tới.
+Tia tới song song với trục chính thì tia ló qua tiêu điểm.
+Tia tới qua tiêu điểm thì tia ló song song với trục chính.