BAB

SİSTEM PEMERIN AHAN AN

KEGIATAN EKONOMİ MASYARAKA
KERAJAAN ALAM MELAYU

SİSTEM PEMERINTAHAN DAN KEGIATAN

EKONOMİ MASYARAKAT KERAJAAN ALAM MELAYU

Kegiatan Ekonomi
Sistem Pemerintahan
Pertanian
- Penanaman padi
- Rempah ratus
Pemerintahan
Pemerintahan Beraja - Pisang
- Tebu
Funan - Bijan
- Kurung Bnam Pusat Wilayah Kekacang
Rajadhiraja - Kelapa
- Cakravatin - Sayuran
• Champa - Buah-buahan
- Rajadhiraja o Perdagangan
Srivijaya - Kedudukanyang strategik
seperti bekalan air,
Raja di Gunung - Kemudahanpelabuhan
menyimpan batang
- Maharajadi Pulau tempat tinggal, tempat
beli.
Angkor dagangan, dan kawasanberjual
- Dewaraja Hasil hutan
Kedah Tua - Gaharu
- Ketua - Sarang burung
Majapahit - Rotan
- Maharaja - Kapur barus
• Hasil l.aut
- Sri M?haraja
- Sri Bathara - Gamat
Gangga Nagara - Mutiara
- Raja - Rumpai laut
Perlombongan
- Emas
- Perak
- Bijih besi
• Pembuatan
t- Barangan tembikar
- Cuka kelapa
perhiasan
Y - Barang garam dan minyak
- Pembuatangulaı
kerbau
- Pembungkusan daging
Membuat mi daripada beras
kebijaksanaan pemimpin dalam
• Kepentingan
CELIK mentadbir negara. warisan kerajaan
SIVIK menghargai
• Kepentingan
dalam
Kepentingan kehidupan berorganisasi
• negara.
membentuk kemakmuran negara.
Menghargai sumber ekonomi
•
 2.1 Sistem Pemerintahan
Pengenalan
1. Kerajaan Alam Melayu yang masyhur mengamalkan sistem pemerintahan beraja.
2. Sistem pemerintahan beraja yang diamalkan terbahagi kepada dua, iaitu pemerintahan pusat dan wilayah

i-THINK
称号
• Raja-raja Funan menggunakan pelbagai gelaran seperti:
Kurung Bnam yang bermaksud raja gunung.
王中王
Rajadhiraja yang melambangkan raja Funan sebagai raja segala raja.
宇宙
— Cakravatin yang bermaksud pemerintah alam sejagat.
中央
Funan • Pemerintahan pusat dan wilayah 区
宗教
Raja Funan dibantu oleh golongan agama 军队
dan golongan tentera.
Funan dibahagikan kepada tujuh buah wilayah.
— Wilayah-wilayahini diketuai oleh putera-putera raja. 王子
— Mereka menggunakan gelaran Raja Kecil.

— Raja-raja Champa mengunakan gelaran Rajadhiraja.

— Mereka diiktiraf sebagai pemerintahyang mulia dan suci.
— Raja Champa dikaitkan dengan Dewa Siva. 美好 神圣
• Pemerintahan pusat dan wilayah
— Raja Champa dibantu oleh para pembësar. 大臣
Pembesar bertanggungjawab untuk:
i. Mengutip cukai, 收税
Champa ii. Menjaga keamanan, 顾安全
iii. Mengukuhkan pertahanan. 加强防卫
— Pada peringkat wilayah, Champa dibahagikan kepada lima wilayah,iaitu:
Indrapura
ii. Amaravati
iii. Vijaya
iv. Kauthara
v. Panduranga
KERAJAAN
魔法
Raja-raja Srivijaya mempunyai unsur kesaktian.
Mereka dianggap sebagai Bodhisattva yang merujuk peranan raja sebagai
佛 Buddha di bumi.
j- Raja Srivijaya dišelar sebagai Raja di Gunung dan Maharajadi Pulau.
• Pemerintahan pusat dan wilayah
— Raja dibantu oleh: crownprince
i. Yuvaraja, iaitu Putera Mahkota,太子
Srivijaya
ii. Pratiyuvarajasebagai Raja Muda,
iii. Rajakumara. 法官
— Raja juga dibantu oleh golongan agama, tentera, pemungut cukai, hakim
dan penjaga harta kerajaan. 财政
— Pentadbiran wilayah terbahagi kepada dua, iaitu:
Kedatuan yang ditadbir oleh Datu berketurunanraja 王族
ii. Pradatuan yang ditadbir oleh Datu bukan berketurunanraja.
非王族
Raja-raja Angkor mengaitkan diri mereka sebagai 神
dewa.
— Mereka menggunakan gelaran Dewaraja.
— Dalam sistem pemerintahan,kuasa kedua dan ketiga pentingialah
Permaisuridan Raja Muda.
Pemerintahan pusat dan wilayah
Angkor
— Raja-raja Angkor dibantu oleh para pembesar.
宗教 kehakiman,
— Mereka bertanggungawab dalam bidang keagamaan,
keselamatan dan perbendaharaan.财政
Pada peringkat wilayah, Angkor dibahagikan kepada wilayah, daerah,
daerah kecil dan kampung.
 BAB 2 Sistem Pemerintahan dan Kegiatan Ekonomi Masyaräkat Kerajaan Alam Melayu

Sistem Pemerintahan

i-THINK

Raja-raja Majapahit menggunakan pelbagai gelaran seperti:

Maharaja
— Sri Maharaja
— Sri Bathara 内阁
• Pemerintahan pusat dan wilayah
Majapahit Raja dibantu oleh para pembesardan Sapta Prabu.
Sapta Prabu merupakan Majlis Penasihat Diraja yang terdiri daripada
kerabat diraja.王族
— Pada peringkat wilayah, Majapahit dibahagikan kepada 14 wilayah.
— Setiap wilayah dipecahkan kepada Kabupaten, Kawadanan, Pakuwuan dan
Kebuyutan, iaitu daerah dan daerah kecil serta kampung.

被保护
• Kerajaan Kedah Tua sering dibayangi oleh kerajaan besar di Alam Melayu
terutamanya kerajaan Srivijaya.
KERAJAAN
简单的行政
• Kerajaan Kedah Tua mempunyaibentuk pentadbiran yang mudah dengan
adanya seorang ketua.
Kedah Tua • Ketua bertanggungawab untuk mengurus hal perdagangan dan keagamaan.
• Corak pemerintahan kerajaan Kedah Tua berubah apabila menjadi sebahagian
daripada kerajaan Srivijaya.
• Kerajaan Kedah Tua menjadi sebahagian daripada Pradatuan kerajaan
Srivijaya.

• Struktur•pemerintahankerajaan Gangga Nagara adalah tidak jelas.

Gangga • Kerajaan Gangga Nagara mengamalkan sistem pemerintahan beraja.
Nagara Raja berperanan untuk membangunkan kemajuan perdagangan dan
bertanggungawab dalam hal ehwal keselamatan.

C) UnputzEKstra;D 2
Kerajaan Majapahit
• Melaksanakan pentadbiran berasaskan
Undang-Undang Manu.

Praktis Skil
1 Nyatakan gelaran Raja Majapahit.
(a) Maharaja
(b) Sri Maharaja
(c) Banthara
2 Apakah tugas ketua dalam kerajaan Kedah Tua?
mengurus hal perdagangan dan keagamaan

3 Apakah peranan raja dalam kerajaan Gangga Nagara?

membangunkan kemajuan perdagangan dan bertanggungjawab dalam hal ehwal
keselamatan.
 2.2 Kegiatan Ekonomi
Pengenalan
1. Petempatan awal dan sungai memainkan peranan yang penting dalam perkembangan ke
giatan
masyarakat kerajaan Alam Melayu. ekono
2. Kegiatan ekonomi yang dijalankan oleh masyarakat kerajaan Alam Melayu termasuklah
perdagangan, mengutip hasil hutan dan laut, serta perlombongan dan pembuatan. pertanian

Pertanian
1. Alam Melayu mempunyai tanah yang subur untuk kegiatan pertanian.
2. Pada tahap awal, kegiatan pertanian bertujuan untuk menyara diri sahaja.
3. Namun begitu, apabila terdapat lebihan hasil pertanian, lebihan tersebut akan dipasarkan

4. Sebahagian besar kawasan Alam Melayu ditanam dengan padi.

i-THINK
• Kerajaan Funan dan Angkor yang terletak di Lembah Sungai Mekong
yang
Kerajaan mempunyai tanah yang subur.
Funan, • Di Angkor, air dari Tasik Tonle Sap digunakan untuk mengairi kawasan
padi
Kerajaan sawah.
Champa • Pemerintah Angkor telah membina kolam yang dikenal sebagai baray
untuk
dan menyimpan air.
Kerajaan • Angkor dapat menuaikan hasil padi tiga hingga empat kali setahun.
Angkor • Di Champa, Ketua Air dilantik di setiap kampung untuk menyelengarakan
terusan dan daik.

PADI
Kerajaan • Padi merupakan tanaman utama kerajaan Srivijaya.
Srivijaya • Padi sawah ditanam di kawasan pedalaman Palembang terutamadi Tanah
Tingi Pasemah dan Hulu Musi.

• Pulau Jawa mempunyai tanah yang subur.

Kerajaan • Sungai Bengawan Solo dan Sungai Brantas membekalkan air untukpadi
Majapahit sawah.
• Sistem pengairan telah dibina oleh pemerintah.

kti$Skî1
1 Apakah yang dilakukan dengan lebihan pengeluaran?

2 Apakah kegunaan baray?

3 Siapakah yang bertanggungjawab menyelenggarakan terusan dan daik di Champa?

4 Nyatakan sungai yang membekalkan air untuk pengairan di Majapahit.

 BAB 2 Sistem Pemerintahan dan Kegiâtan Ekonomi Masyarâkac,Kerajaan Alam Melayu

Rempah-ratus
1. Di Alam Melayu, rempah-ratus seperti bunga cengkih, buah pala dan lada hitam ditanam sebagai tanaman
dagangan.
2. Bunga cengkih ditanam di Kepulauan Maluku.
3. Buah pala pula ditanam di Pulau Banda.
4. Lada hitam ditanam di Sumatera dan Jawa.

Kegiatan Pertanian yang Lain

1. Selain menanam padi, masyarakatkerajaanAlam Melayujuga mengusahakantanaman lain seperti pisang,
tebu, bijan, kekacang, kelapa, sayuran dan buah-buahan.
2. Mereka juga menjalankan kegiatan menangkap ikan di sawah,paya dan sungai.
3. Ada di antara mereka yang berusahamendapatkankulit kura-kura.

Perdagangan
I. Perdagangan merupakan kegiatan ekonomi yang penting bagi kerajaan Alam Melayu.
2. Barangan dari Alam Melayu menjadi tarikan pedagang luar.
3. Kerajaan Alam Melayu berkembang majü dalam bidang perdagangankerana kedudukan yang strategik,
iaitu terletak di tengah-tengah laluan perdagangan timur dan barat, kemudahan pelabuhan disediakan
seperti bekaları air, tempat tinggal, tempat menyimpan barang dagangan dan kawasan berjual beli.
4. Jadual berikut menunjukkan pelabuhan kerajaan Alam Melayu dan barang yang didagangkan:

Kerajaan Pelabuhan Barang yang Didagangkan

Kerajaan Funan Damar, kapur barus, kayu cendana dan

gaharu.

Kerajaan Champa Turan, Kam ran, Sri Banoy dan Beras, emas, perak, gading gajah dan gaharu.
Maliti

Kerajaan Srivijaya Palembang Damar, kapur barus, gaharu, madu, rotan,

rempah, mutiara, rumpai laut, gading gajah Bab
dan sumbu badak.
2
Kerajaan Angkor Yasodharapura Gaharu, buah pelaga, filin lebah, minyak
sayuran, damar dan gading gajah.

Kerajaan Majapahit Tuban, Sidayu, Gresik dan Rempah, beras, rotan, kayu cendana, gaharu,
Surabaya ikan, kulit penyu dan mutiara.

Kerajaan Kedah Tua Sungai Mas dan Pangkalan Rotan, damar, kayu cendana dan gading
Bujang gajah.

Kerajaan Gangga Pangkalan, Lembah Kinta, Emas, bijih timah, rempah-ratus, kapur barus
Nagara Tanjung Rambutan, Bidor dan dan damar.
Süngai Siput

XXX@îâMisŞk11
I Apakah barang dagangan kerajaan Champa?

2 Apakah tanaman dagangan Alam Melayu?

BAB 2 Sistem Pemerintahan dan Kegiatan Ekonomi MasyarakatKerajaan Alam Melayu

Pedagang Luar
1. Alam Melayu sering dikunjungi oleh pedagang dari China, India, Arab dan Parsi.
2. Mereka membawa pelbagai barang dagangan untuk dijual dan ditukar dengan barangan dari
pada
Alam Melayu. kerajaan

• Mereka membawa pelbagai barangan dari China ke Alam Melayu

seperti
China sutera, tembikar, pinggan dan mangkuk, payung, gula dan gendang.
• Mereka mendapatkan barangan terutama yang mempunyainilai
perubatandari Alam Melayu.

• Mereka membawakain kapas, tembikar dan pelbagajjenjs batuberharga

India seperti akik dan karnelian untuk dijual kepada penduduk tempatan.
PEDAGANG
• Mereka mendapatkankain sutera dari China dan pelbagaijenis barang
dari Alam Melayu seperti rempah, gaharu dan kapur barus.

• Mereka membawa pelbagai jenis tembikar, minyak wangi, barangankaca

Arab dan dan manik untuk didagangkan dengan kerajaan Alam Melayu
Parsi • Mereka membeli rempah dan kayu wangi di Alam Melayu untuk didagang
semula ke Tanah Arab dan Rom.

3. Aktiviti perdagangan di Alam Melayu membawa kepada pembangunan pelabuhan dan kemajuan
pembuatan kapa].
4. Masyarakat kerajaan Alam Melayu mahir membuat kapal•dan menguasai ilmu pelayaran.
5. Mereka mampu belayar jarak jauh hingga ke Afrika.

Hasil Hutan dan Laut

1. Kerajaan Alam Melayu kaya dengan hasil hutan dan laut.
2. Pada peringkat awal, masyarakat kerajaan Alam Melayu menjalankan kegiatan mengutip hasil hutandan
hasil laut secara sara diri sahaja.
3. Apabila hasil yang dikutip melebihi keperluan masyarakat setempat, maka lebihan ini didagangkandalam
kalangan petempatan tersebut.
4. Kawasan petempatan ini seterusnya berkembang menjadi kawasan perdagangan.
5. Antara hasil hutan dan laut yang mendapat permintaan tinggi daripada pedagang asing termasuklah
gaharu, sarang burung, rotan, kapur barus, gamat, mutiara dan rumpai laut.
6. Hasil ini mendapat permintaan tinggi daripada pedagang asing kerana mempunyai pelbagai kegunaan
seperti sumber makanan, ubatan, wangian, perhiasan dan bahan binaan.

A PrqWsSVJ
I Nyatakan dua barang dagangan yang dibawa oleh pedagang India.
(a)
(b)
2 Apakah hasil hutan yang mendapat permintaan tinggi?
 Melayu
BAB 2 SisFPe erin n Kegiagan könOmi MasyarakagKera)aangAlam

Hasil Hutan

I-rBINK

Gaharu • Digunakan sebagai bahan pewangi dan perubatan.

Banyak didapati di hutan Sungai Mekong,Tanah Melayu dan Sumatera.

Sarang
burung Banyak terdapat di bahagian utara Pulau Borneo.
layang- • Digunakan untuk kesihatan dan perubatan.
Iayang
HASIL
HUTAN
Rotan Mudah didapati di seluruh Alam Melayu.
• Digunakan sebagai bahan binaan dan barang kraf tangan.

Kapur Banyak terdapat di Sumatera dan Borneo.

barus Digunakan sebagai bahan pewangi.

Hasil Laut
I. Gamat, mutiara dan rumpai laut terdapat di perairan Alam Melayu Cl «InputrEkstca,
terutama di Selat Melaka dan Laut Sulu.
Rumpai Laut
Mengandungi kandungan
mineral, asid amino, beta-
karotein dan protein yang
tinggi bagi.membantu Bab
mengekalkan kolagen
dalam kulit. 2
Digelar 'Ibu 91agen'

Gamat dijadikanbahan makanan dan Rumpai laut dijadikanmakanan.

perubatan.

Mutiaradijadikanbarang perhiasan.

1 Apakah kegunaan gaharu?

2 Apakah bahan yang berfungsi sebagai pewangi?

3 Apakah hasil Iaut yang terdapat di Alam Melayu?

45
 Perlombongan dan Pembuatan
I. Kegiatan perlombongan dan pembuatan dijalankan oleh masyarakat kerajaan Alam Melayu.
2. Kegiatan perlombongan yang dijalankan termasuklah kegiatan melombong emas, perak dan bijih b
3. Pada peringkat awal, kegiatan melombong dilakukan dengan kaedah mendulang secara kecil_kecilan
4. Pembuatan pula ialah kegiatan membuat barang harian dan mewah seperti perhiasan emas,cukakel
pembuatan garam dan pembuatan tembikan

I-THINK

Emas Dilombongdi kawasan PergununganHue di Champa.

PERLOMBONGAN Dilombongdi Indrapura dan kawasan di åntara Amaravatidan

Perak Vijaya
di Champa.

Bijlh Besi Dilombongdi Pergunungan Phnom Dek yang terletak di Angkor.

i-THINK

Masyarakat
• Mahir dalam pembuatan barangan tembikar
Kerajaan
• Menghasilkancuka kelapa
Champa

Masyarakat
Kerajaan e Menghasilkanpelbagai jenis barangan
PEMBUATAN
Funan dan daripada bijih besi dan emas
seperti barang perhiasan
Angkor

Masyarakat • Mengusahakanpembuatangaram,
Kerajaan gula dan minyak
• Mengusahakanpenibungkusan
Majapahit daging kerbau
• Membuat mi daripada beras

1 Di manakah kawasan melombong

emas?

2 Apakah bahan pembuatan di

Funan dan Angkor?
 PRAKTIS ERF S PT3
BAHAGIAN A: Soalan Objektif
Arahan: Tiap-tiap soalan diikuti oleh empat pilihan
jawapan, iaitu A, B C dan D. Bagi setiap soalan, pilih satu
jawapan sahaja.
1 Jadual berikut menunjukkan gelaran raja-raja di
6 Dalam kerajaan Srivijaya, terdapat satu jawatan
kerajaan Alam Melayu.
yang dipanggil Tuhan Vatakvurah.
Apakah tanggungjawab pegawai tersebut?
Kerajaan celaran Raja A Menguruskan hal keagamaan
Funan Kurung Bnam B Menyelia kegiatan perdagangan
C Menasihati raja dalam hal pentadbiran
Champa x D Memupuk kesetiaan rakyat kepada raja
Apakah X?
A Dewaraja C Rajadhiraja 7 Jadual berikut menunjukkan pelabuhan yang terdapat
B Maharaja D Sri Bathara di Alam Melayu.

2 Maklumat berikut berkaitan dengan kerajaan Kerajaan Pelabuhan

Champa. Srivijaya Palembang
Majapahit Surabaya
Vijaya Funan x
Apakah pelabuhan X?
Senarai tersebut merujuk kepada A Turan
A wilayah C pelabuhan
B suku kaum D gelaran raja C Pangkalan
D Yasodharapura
3 Kerajaan Kedah Tua pernah menjadi sebahagian
daripada kerajaan Srivijaya.
8 Mengapakah pelabuhan di Alam Melayu menjadi
Pada ketika itu, Kedah Tua diletakkan di bawah tumpuan para pedagang dari luar?
pentadbiran I Kedudukan strategik
A Kedatuan C Rajakumara Il Pelbagai kemudahan disediakan
B. Pradatuan D Pratiyuvaraja Ill Pembayaran cukai dikecualikan
IV Mata wang digunakan
4 Senarai berikut dikaitkan dengan kerajaan Angkor. A Idanll C 11dan 111
g Me ong B Idan1V D 111 IV

• Bäfä 9 Masyarakat Alam Melayu mampu belayar hingga ke

Afrika.
Apakah sumbangannya kepada kerajaan Angkor? Apakah faktor yang membolehkan mereka berbuat
A Berkembang dalam perdagangan demikian?
B Maju dalam bidang pertanian I Dorongan pemerintah
C Menarik pelabur asing Il Kemahiran membuat kapal
D Tersebar agama Ill Penguasaan ilmu pelayaran
IV Hubungan luar yang berkesan
S Maklumat berikut berkaitan dengan kerajaan A 1 dan 11 C 11dan 111
Champa. B 1 dan IV D 111dan IV
Ketua Air di setiap kdmpUnginenyelenggarakan
10 Gaharu banyak terdapat di Tanah Melayu, Sumatera,
dan hutan Sungai Mekong.
Apakah tujuan usaha tersebut? Apakah kegunaan gaharu?
A Menghalang ancaman musuh A Bahan binaan
B Memajukan perdagangan B Bahan pewangi
C Menjaga keamanan C Barang perhiasan
D Mencegah banjir D Barang kraf tangan
BAHAGIAN B: Soalan Struktur
Arahan: Jawab semua soalan.
beraja.
1 Kerajaan Srivijaya mengamalkan sistem pemerintahan
Srivijaya?
(a) Apakah gelaran yang diberikan kepada Raja
Raja di Gunung
Maharaja di Pulau

[2 marko
peringkat pusat?
(b) Siapakah yang membantu Raja Srivijaya mentadbir di
Golongan agama
Golongan tentera
Pemungut cukai
[3 markuhl
(c) Jelaskan pentadbiran wilayah kerajaan Srivijaya.
Pentadbiran wilayah terbahagi kepada dua.
Kedatuan yang ditadbir oleh Datu berketurunan raja.
Pradatuan yang ditadbir oleh Datu bukan berketurunan raja.
[2 marknh]
sehingga kini?
(d) Mengapakah sistem pemerintahan beraja masih dikekalkan di negara kita
Raja merupakan lambang perpaduan rakyat.
Raja juga ketua agama Islam.
Rakyat taat setia kepada raja.
[3 markah]

2 Sebahagian besar kawasan Alam Melayu ditanam dengan pelbagai tanaman.

(a) Jelaskan faktor yang mendorong kemajuan penanaman padi di Alam Melayu.

[3 markah]
(b) Apakah usaha yang dilaksanakan oleh pemerintah kerajaan awal Alam Melayu untuk meningkatkan kegiatan
penanaman padi?

[3 markah]
(c) ' Bagaimanakah negara kita boleh memajukan sektor pertanian?

[4 markah]

BAHAGIAN C: Soalan Esej

Arahan: Jawab semua Soalan.
1 Kerajaan Alam Melayu yang masyhur mempunyai sistem pemerintahan yang sistematik.
(a) Berdasarkan pernyataan tersebut, jelaskan sistem pemerintahan kerajaan Funan. [8 markah]
(b) Bagaimanakah raja-raja Angkor mewujudkan sistem pemerintahan yang sistematik? [6 markah]
(c) Apakah ciri-ciri yang mesti dimiliki oleh para pemimpin demi kestabilan negara? [6 markah]

2 Perdagangan merupakan kegiatan ekonomi yang penting bagi kerajaan Alam Melayu.
(a) Jelaskan faktor yang mendorong perkembangan kegiatan perdag'angan di Alam Melayu. [6 markah]
(b) Huraikan urusan perdagangan yang dijalankan oleh pedagang luar yang berdagang dengan Alam MelaYU •
[8 markah]
(c) Apakah langkah-langkah untuk menjadikan Malaysia sebuah negarg yang maju dalam bidang perdagangan
[6 markah]