ü Aıfdrn Atfayan 'Kedi
DİVAN EDEBİYATI
fc— — .............. *
A) Aşağıdaki noktalı yerlere uygun sözcükleri
yazınız.
I. Divan şiirinde nazım b irim i.............tir.
2.................. edebiyatlarının etkisindedir Divan edebi­
yatı.
3. Divan şiirinde genellikle ............. kafiye tercih
e d ilir;.............için kafiye anlayışı benimsenir.
4. Divan edebiyatında şiirlerin adı yoktur; şiirlere
genellikle.............göre ad verilir.
5. Ş airler.............denilen klişeleşmiş sözler kullan­
mıştır.
6. Divan şiirinde bütün güzelliği ile değil, .............
güzelliği ile yetinilmiştir.
7. .............................................. heceyle
birer şiir denemesi yapmış sanatçılardır.
8. Divan edebiyatı sanatçısı..............kültürüyle ye­
tişir.
9. Açıklık, sadelik ye rine ...........anlatım tercih edil­
miştir.
10. Divan edebiyatında nesirden ç o k .............önem
kazanmıştır.
I I . Divan şiirinde.............ölçüsü kullanılmıştır.
12. Şiirler işledikleri konuya g ö re ........ .......................
......... ............ ............ gibi türlere bölümlenmiştir.
13. Divan edebiyatında ........ nesir.............. nesir,
......... nesir olmak üzere üç kolda gelişmiştir.
14. Kabusnâme...........nesirle yazılmıştır. Eserin ya­
zarı .................. ''tir.
15. Özellikle ....(.... , .....I....... ............ kitapları orta
nesirle yazılmıştık
16. Divan nesri .....;.....’a bölünerek yazılmamış;
........ hiç kullanılmamıştır.
17. Nesir yazanlara...........nesir yazma işin e ........... ,
nesirle oluşturulan eserlere....... denmiştir.
18. Divan edebiyatı şiirinde ......... , ........... ...........
.........., .........beyitlerle kurulan nazım şekilleridir.
1 9 v e ............ bir tek dörtlükten oluşur.
2 0 .............v e ........... dörtlüklerle yazılan na­
zım şekilleridir.
UYGULflMfl
21. Beşlikler halinde yazılan nazım şekilleri nuham-
m e s ,................................... dir.
22. Divan edebiyatının bilinen ilk şairidir.
23..................yazmış olmak Divan edebiyatında şair
sayılmanın gereğidir.
24. Mektubat ve Şikâyetname............v e ............ ’nin
eserleridir.
25. Divan edebiyatında...........şiir türü şairlerin çok
az ilgilendiği türdür.
26. Divan şairlerinin şiirlerinde kullandıkları takma
a d a ...........denir.
.27. Gazelin ilk beytine......... , son beytine makta de­
nir. Son beyitte şairin ......... yer alır. En güzel
b e y te .......... v e y a ............ denir.
28. Gazelin bütün beyitleri aynı güzellikte söylenmiş­
se ............., bütün beyitlerde aynı konu işleniyor­
sa .............adını alır.
29. Gazelin beyit sayısı ............arasındadır. Kafiye
d üze ni..........şeklindedir.
30...............’ye Divan edebiyatında din ve devlet bü­
yüklerini övmek için yazılan şiir de denebilir.
31. Kasidenin uyak düzeni......... ’le aynıdır. Beyit sa­
yısı .................arasında değişir.
32. Kaside ......... . ......................... .........................
..........sırasıyla yazılır.
3 3 beyitte şairin adı geçer.
3 4 Divan edebiyatında kasideyle bilinen en
büyük isimdir.
35. Öyküleme gerektiren konular...........nazım şek­
liyle yazılır.
3 6 matla beyti olmayan, gazel tarzında ya­
zılan nazım şeklidir.
3 7 en büyük şairi Ömer Hayyam olan bir na­
zım şeklidir. B iz e ......... edebiyatından geçmiştir.
3 8 Türklere ait olan, bir dörtlükten oluşan bir
nazım şeklidir.
39. Halk deyişlerinin, söyleyişlerinin yer aldığı ve
Türklere ait olan nazım şekillerinden olan
’da aşk, sevgi, günlük hayat gibi konular iş­
lenir.
40. Terkib-i bendin bilinen en önemli ismi ........ ’dir. 4) Tegazzül d) Asıl konunun işlendiği
Tanzimat şairi .............da başarılı örnekler ver­ methiye bölümüyle
nesip arasındaki tek
miştir.
beyitten oluşan bölüm
41. Terkib-i bentte bentler birbirine ............ beytiyle
5) Fahriye e) Betimleme bölümü
bağlanır. 6) Dua f) Kasidenin içinde
42. Vasıta beyti terkib-i bentte her bentten sonra kasideyle aynı ölçü ve
uyakta gazel söylemek

43. Bentlerin uyak düze ni............’deki gibidir.

44. Murabba en a z .............en ç o k ......... bent halin­
D) Aşağıda Divan edebiyatının bazı terimleri ve­
de yazılır. rilmiştir. Bunları karşılarındaki açıklamalarla
45. Şarkı en a z ...... en ç o k ........bent halinde yazılır. eşleştiriniz.
46. Terkib-i bentte bent s a yısı......... - ........... arasın­
da değişir.
1) Nazire a) Sünnet, düğün gibi eğ­
lenceli olayların
47. Kıta en a z ......... en ç o k ............ beyitten oluşur.
anlatıldığı tür
2) Tehzil b) Bir şairin başka bir şairin
şiirine benzer yazdığı şiir
B) Aşağıda kasidenin konusuna göre aldığı adlar 3) Hamse c) Ağırbaşlı bir esere
verilmiştir. Bunları karşılarındaki açıklamalar­ yazılan mizah yoluyla
la eşleştiriniz. nazire yazma
4) Muamma d) Şehrin güzelliklerini
1) Tevhit a) Allah’a yakarış dile anlatan eserler
getirilir. 5) Lugaz e) Beş mesneviden oluşan
2) Naat b) Herhangi birini eserler topluluğu
eleştirmek için yazılır. 6) Surnâme f) Cevabı bir kişi adı olan
3) Münacaat c) Allah'ın birliğini anlatır. manzum bilmece

4) Mersiye d) Bilinen birinin ölümün­ 7) Şehrengiz g) Bir nesnenin sorulduğu

den duyulan acı bilmece
dillendirilir. 8) Sakinâme h) Daha çok tasavvufi anla­
mıyla içkinin övülmesi
5) Hicviye e) Dönemin önde gelenleri
9) Miraciye ') Hz. Muhammet’in yaşa­
övülür.
mını anlatan eser
6) Methiye f) Peygamleri ve halifeyi
10) Siyer i) Hz. Muhammet’in Miraç
övmek amacı güdülür.
olayını anlatan eser
11)Gazavatname j) Savaşta ortaya konan
yiğitliklerin anlatıldığı
C) Aşağıda kasidenin bölümleri verilmiştir. Bu
eserler
terimleri karşılarındaki açıklamalarla eşleştiri­
12) Tezkire k) Divan şiirinde bağımsız
niz. dizelere verilen ad
13) Azâde I) Evliyaların ermişlerin
1) Nesip veya a) Şairin övdüğü kişi için hayatlarını anlatan
Teşbih dua ettiği bölüm eserler
2) Girizgâh b) Kasidenin sunulacağı 14) Velayetnâme m) Divan edebiyatı
kişinin övüldüğü bölüm düzyazısındaki kafiye
3) Methiye c) Şairin kendini övdüğü 15) Seci n) Bugün biyografi
bölüm dediğimiz eserler
E) Aşağıdaki eser veya eserleri yazarlarıyla eş­ 4. Rubai ve tuyuğ tek bir dörtlükten oluşur. ( )
leştiriniz. 5. Rubai, tuyuğ, mesnevi, murabba, şarkı nazım şe­
killerinde dizeler arasında anlam ilişkisi yoktur. ( )
1) Mevlana a) Hüsn-ü Aşk 6. Kıtada gazelde olduğu gibi matla ve makta beyti
2) Âşık Paşa b) Hayriye, Hayrabat olur. ( )
3) Süleyman Çelebi c) Sihâm-ı Kaza 7. Kıtada şairin mahlası yoktur. ( )
4) Ahmedi d) Kanuni Mersiyesi 8. Kıta daha çok aşk ve övgü için yazılır. ( )
5) Ali Şir Nevai e) Şikâyetname 9. Mesnevi kısa kalıplarla yazılır. ( )
Hadikatü’s Süeda 10. Rubaide ve tuyuğda felsefi konular işlenebildiği
Leyla vü Mecnun gibi aşk, şarap, din konuları da işlenir. ( )
6) Şeyhi f) Fihi Mafih 11. Murabba 5’er dizelik bentlerden oluşur. ( )
Divan-ı Kebir 12. Murabbada dini ve öğretici konular işlenebildiği
7) Bâki g) Harnâme gibi övgü ve yergi de konu edilebilir. ( )
Hüsrev-ü Şirin 13. Şarkı Halk edebiyatındaki türkünün etkisiyle oluş-
8) Fuzuli h) Mizanü'l Evzan ■»turulmuştur. ( )
Mecalisü’n Nefais 14. Şarkı türünün bilinen ismi Nâbi’dir. ( )
9) Nef’i ı) Cemşid ü Hurşit 15. Terkib-i bentte vasıta beytinin üstündeki beyitlerin
iskendernâme tümüne terkibhâne denir. ( )
10) Şeyh Galip i) Vesiletü’n Necat 16. Baki’nin “Kanuni Mersiyesi” terkib-i bent biçimin­
11) Nabi j) Garipnâme dedir. ( )
17. Terc-i bentte vasıta beyti her bentten sonra deği­
şir. ( )
F) Aşağıdaki mesnevileri yazarlarıyla eşleştiri­ 18. En ünlü terc-i bent şairi Ziya Paşa, Terkib-i bentin
niz. en ünlü ismi Bağdatlı Ruhi’dir. ( )
1) Kutadgu Bilig a) Sultan Velet 19 . Terkib-i bentte Tanrı’mn gücü, evrenin sonsuzlu­
2) Rübabnâme b) Nâbi ğu, doğanın ve yaşamın karşıtlıkları gibi metafizik
3) Garipnâme c) Yusuf Has Hacip konular işlenir. ( )
4) Hayriyye d) Âşık Paşa 20. Muhammes beşli demektir. ( )
5) Hüsn-ü Aşk e) Şeyhi 21. Başka birinin gazelinin her beytinin üstüne 3 dize
6) İskendernâme f) Gülşehri eklenmesiyle oluşan nazım şekline tahmis; bir
7) Vesiletü’n Necat g) Süleyman Çelebi gazelin iki dizesinin arasına 3 dize eklenmesine
8) Harnâme h) Ahmedi taştir denir. ( )
9) Leyla vü Mecnun 1) Şeyh Galip 22. Gazel ve kaside bütün güzelliğini öne çıkaran na­
10) Hüsrev ü Şirin i) Fuzuli zım şekilleridir. ( )
11) Mantıku’t Tayr j) Şeyhi 23. Gazelde beyit sayısı 5-15 arasında; kasidede ise
12)Çarhnâme k) Ahmet Fakih 33-99 arasında değişir. ( )
24. Kasideler
nesib -» girizgâh,
G) Aşağıdaki yargıların yanına yargı doğru ise
methiye -» fahriye -» tegazzül,
“D”, yanlış ise “Y” yazınız.
fahriye -» dua
1. Tuyuğ Halk edebiyatındaki semainin benzeridir,
sırasıyla oluşur. ( )
diyebiliriz. ( )
25. Taç bölümünde şairin adı geçer. ( )
2. Divan edebiyatındaki gazelin karşılığı Halk ede­
26. Öyküleme gerektiren konular mesneviyle yazılır.
biyatında koşmadır. ( )
( )
3. Mesnevi en kısa nazım biçimidir. ( )
27. Rubai aruzun bütün kalıplarıyla yazılır. ( )
28. Yahya Kemal başarılı rubai örnekleri vermiş şairi­
mizdir. ( )
29. Tuyuğ, aruzun sadece belli bir kalıbıyla yazılır. ( )
30. Nedim, şarkı türünün en bilinen ismidir. ( )
31. Çarhnâme kaside nazım şekliyle yazılmıştır. ( )
32. Yusuf ve Zeliha, Mantıku’t Tayr, Feleknâme mes­
nevi nazım şekliyle yazılmıştır. ( )
33. Baki tasavvufla ilgilenmemiştir. ( )
34. Divan edebiyatında sade bir Türkçeyle yazılan
gazellere Türki-i basit denir. ( )
35. Aydınlı Visali, Tatavlalı Mahremi, Edirneli Nazmi
Türki basit akımı etkisinde eserler vermişlerdir. ( )
H) Aşağıdaki cümlelerin başındaki sıra noktalı
yerlere Divan edebiyatının hangi sanatçısının
ismi getirilmelidir?
1 4 Türkçe deyim ve atasözlerini kullanarak
Divan edebiyatına yerel bir renk katmıştır.
1 5 16. yüzyılın tasavvufla ilgilenmeyen ve
kendisine Sultanu’s Şuara (şairler sultanı) unvanı
verilmiş ismidir.
1 6 17. yüzyılda yaşamış; kasideleriyle, hi­
civleriyle meşhur olmuştur.
1 7 17. yüzyılda yaşamış, Divan şiirine “dü­
şünce şiiri” yaklaşımı kazandırmıştır.
1 8 18. yüzyılın büyük şairidir; İstanbul Türk-
çesini, İstanbul’u şiirimize sokmuştur.
1 9 18. yüzyılda yaşamış, Divan edebiyatı­
nın son büyük şairidir.
2 0 Sebk-i Hindi akımının edebiyatımızdaki
temsilcisidir.
2 1 16. yüzyılın Divan şiirindeki “en lirik şair”
unvanlı bu sanatçısı Azeri Türkçesini kullanmıştır.
2 2 15. yüzyılda yaşamış süslü nesrin ilk
temsilcisidir. Tazarrunâme adlı eseri süslü nesrin
ilk örneğidir.

1 Anadolu’da kurulan Divan şiirinin ilk is­

2 3 17 . yüzyılda yaşamıştır. Seyahatnâme
adlı eseri meşhurdur.
midir.
2 4 17. yüzyıldaki nesir yazarıdır. Keşfü’z
2 eserlerini Farsçayla yazmıştır.
Zünun, Cihannûma, Mizanü’l Hak eserleridir.
3 dini - ahlaki bir eser olan ve kaside biçi­
minde yazdığı Çarhnâme adlı eseriyle bilinir.
4 mesnevi nazım şekliyle Yusuf ve Zeli-
I) Aşağıdaki nazım şekillerini karşılarındaki kafi-
ha’yı yazmıştır.
5 Mevlana’mn oğlu; bazı bölümlerini Türk­ ye düzenleriyle eşleştiriniz.
çe yazdığı İptidanâme ve Rebapnâme'nin de ya­
1) Kaside - gazel a) — a — b — c
zarıdır.
6 tasavvuf içerikli Mantıku’t Tayr ve Felek­ — a — b — c

nâme mesnevilerinin yazarıdır. 2) Kıta b) - a — c — Ç

7 heceyle de şiirleri olan din-tasavvuf ko­ — b — b — b

nulu Garipnâme’yi yazan sanatçıdır. 3) Mesnevi c) — a

— a
8 ’nin iskendernâme ve Cemşit-ü Hurşit
mesnevileri vardır. — X

9 edebiyatımızın en tanınmış mevlit yaza­ — a

4) Murabba ^ d) — a — b — c
rıdır. Vesiletü’n Necat ona aittir.
1 0 Azeri lehçesiyle yazdığı tuyuğlarıyla bili­ — a — b — c
— a — b — c
nir.
1 1 Hurufilik mezhebinin temsilcisidir ve tu- — a — a — a
5) Rubai-tuyuğ e) — a
yuğlarıyla da bilinir.
1 2 15. yüzyıl Çağatay edebiyatının, Doğu — b
veya
Türkçesinin (Hakaniye - Çağatayca) büyük şairidir. — a

1 3 15. yüzyılın ilk büyük şairidir. Tıp eğitimi — b

6) Şarkı f) - a — b — c
de alan sanatçının Hüsrev ile Şirin mesnevisi bi­
linir. — a — a — a
 İ) Aşağıdaki nazım şekillerini karşılarındaki ko­ 16. Kadı Burhanettin ve Fuzuli Azeri Türkçesiyle yaz­
nularla eşleştiriniz. mışlardır. ( )

1) Kaside a) Güzellik, aşk, aşk acısı L) Aşağıda yazarları da verilen eserleri karşıla­
2) Gazel b) Hikâye etmeye elverişli rındaki konularla eşleştiriniz.
konular
3) Mesnevi c) Din ve devlet büyüklerini 1) İskendernâme a) 5000 beyitlik bu eserin
övmek (Ahmedi) önemli özelliği bu kitaba
4) Rubai d) Felsefi konular, aşk, şarap, önemli kaynaklarının
5) Kıta e) Felsefi düşünceler, nükte, arasında eski Türk
yergi, sosyal düşünceler destan ve masallarının
bulunmasıdır.
J) Aşağıda sıra noktalı yerlere sözü edilen ya­ 2) Cemşid ü Hurşit b) İlk gezi kitabıdır.
zarların hangi yüzyılda yaşadığını yazınız. (Ahmedi)
3) Muhakemetü’l c) Büyük İskender’in hayatı
1 Mevlana, Sultan Veled, Hoca Dehhani Lügateyn ve savaşları anlatılır.
2 Şeyhi, Ahmet Paşa, Necati, Süleyman Çe­ (Ali Şir Nevai)
lebi, Ali Şir Nevai 4) Mecalisü’n d) Farsça ile Türkçenin
3 Gülşehri, Âşık Paşa, Kadı Burhanettin, Nefais karşılaştırılması
Ahmedi (Ali Şir Nevai) yapılmıştır.
4 Fuzuli, Bâki, Bağdatlı Ruhi 5) Harnâme e) 11 bölüm, 6944 beyitten
5 Nedim, Şeyh Galip (Şeyhi) oluşan İran Hükümdarı
6 Nef’i, Nâbi Hürmüz’ün oğlu ile
Mehin Banu’nun
K) Aşağıda, Divan sanatçılarıyla ilgili yargıların yeğeninin aşkı anlatılır.
karşısına yargı doğru ise “D”, yanlış ise “Y” 6) Hüsrev-ü Şirin f) Şairlerin hayatlarının yer
yazınız. (Şeyhi) aldığı ilk tezkiredir.
7) Leyla ile g) Türk Mizah ve hiciv
1. Nedim, şarkı türünün en bilinen ismidir. ( ) Mecnun edebiyatının 126 beyitlik
2. Nef’i, tasavvufla ilgilenmemiştir. ( ) (Fuzuli) en başarılı yapıtıdır.
3. Nedim’in kullandığı dil ağır ve ağdalıdır. ( ) 8) Şikâyetnâme h) Sevgiliye duyulan aşk,
4. Nedim, dini konularla da ilgilenmiştir. ( ) (Fuzuli) bu aşkın acıları, bu
5. Şeyh Galip’in sade bir dili vardır. ( ) aşktan ilahi aşka geçiş,
6. Nabi için şiir, düşüncelerini anlatmak için araçtır. ilahi aşkın gerçek aşk
( ) olduğu konular vardır.
7. Nabi’nin dili süslü ve ağırdır. ( ) 9) Hadikatü’s ı) Şairin maaşını alamadığı
8j Nabi ve Necati şiirlerinde atasözlerine yer ver- Sûeda için Nişancı Mehmet
ı miştir. ( ) (Fuzuli) Paşa’ya yazdığı hicivdir.
9. Mevlana, Kadı Burhanettin, Âşık Paşa, Fuzuli, 10) Hayriye i) Şairin Mevlana’nın etki­
Şeyh Galip tasavvufla ilgilenmiştir. ( ) (Nabi) sinde kalarak tasavvuf-
10. Nergisi, nesirle hamse yazmayı denemiştir. ( ) ahlak konusunda yazdığı
11. Katip Çelebi tarih, coğrafya, hukuk, maliye, de­ 12 bin beyitlik mesnevidir.
nizcilik gibi birçok alanda eserler vermiştir. ( ) 11) Hüsn-ü Aşk j) 25620 beyitten oluşan
12. Sinan Paşa sade nesrin ilk temsilcisidir. ( ) (Şeyh Galip) küçük manzum hikaye­
13. Baki, Fuzuli, Nabi gazel; Nef’i kaside nazım şek­ lerden oluşan tasavvufi
linin önemli isimleridir. ( ) eserdir.
14. Naima, Peçevi tarihçi yazarlardır. ( ) 12) Mesnevi k) Nabi’nin oğlu için öğütler
15. Nergisi sade nesrin temsilcisidir. ( ) (Mevlana) kitabıdır.
 ü Aıfdrn Atfayan 'Kedi

13) Vesiletü’n i) Kerbela olayının

Necat anlatıldığı eserdir.
(Süleyman Çelebi)
14) Garipnâme m) Aşk hikâyesi gibi algılan-
(Âşık Paşa) sa da tasavvuf yolundaki
bir dervişin yaşamı
anlatılır. Alegorik bir
eserdir.
15) Mizanü’l Evzan n) Hz. Muhammet’in haya­
(Ali Şir Nevai) tının anlatıldığı mesne­
vidir.
16) Siham-ı Kaza o) Aruz ölçüsü ve nazım
(Nef’i) biçimleriyle ilgili bilgiler
17) Seyahatnâme ö) Şairin hicivlerini topladı­
ğı kitabıdır.
18) Keşfü’z Zünun P) Bibliyografya kitabıdır.
(Katip Çelebi)
19) Cihan-nüma r) Coğrafi bilgiler içeren
(Katip Çelebi) yapıttır.
20) Tuhfetü’l Ahfâr s) OsmanlI’nın denizcilik
(Katip Çelebi) tarihi anlatılır.

M) Aşağıdaki eserlerin yanına yazarlarını ve ya­

zıldıkları nazım şekillerini yazınız.

1. Garipname
2. Vesiletü’n Necat
3. İskendernâme
4. Cemşid û Hurşid
5. Harnâme
6. Hüsrev ü Şirin
7. Leyla ile Mecnun
8. Şikâyetnâme
9. Beng ü Bade
10. Kanuni Mersiyesi
11. Siham-ı Kaza
12. Hayriye, Hayrabat
13. Hüsn-üAşk
14. Mecalisü’n Nefais
15. Seyahatnâme
16. Tazarrunâme
17. Tezkiretü’l Evliya
sun
a ce
y...c
orp
.