Mathm 35

คู่มือครูรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ เล่ม 1 บทที่ 5 | กราฟของฟังก์ชันกำ�ลังสอง 269
5
บทที่ กราฟของฟังก์ชันกำ�ลังสอง
ในบทกราฟของฟั ง ก์ ชั น กำ � ลั ง สองนี้ ประกอบด้ ว ยหั ว ข้ อ ย่ อ ย
ดังต่อไปนี้
5.1 แนะนำ�ฟังก์ชัน 2 ชัว่ โมง

5.2 กราฟของฟังก์ชันกำ�ลังสอง 8 ชัว่ โมง
สาระและมาตรฐานการเรียนรู้
สาระที่ 1 จำ�นวนและพีชคณิต
มาตรฐาน ค 1.2 เข้าใจและวิเคราะห์แบบรูป ความสัมพันธ์ ฟังก์ชัน ลำ�ดับและอนุกรม และนำ�ไปใช้
ตัวชี้วัด
เข้าใจและใช้ความรู้เกี่ยวกับฟังก์ชันกำ�ลังสองในการแก้ปัญหาคณิตศาสตร์
จุดประสงค์ของบทเรียน
นักเรียนสามารถ
2 2 2
1. ระบุลักษณะพร้อมทั้งเขียนกราฟของฟังก์ชันกำ�ลังสองที่อยู่ในรูป y = ax , y = ax + k, y = a(x – h) ,
2 2
y = a(x – h) + k และ y = ax + bx + c เมื่อ a, b, c, h และ k เป็นค่าคงตัว ที่ a ≠ 0
2. นำ�ความรู้เกี่ยวกับกราฟของฟังก์ชันกำ�ลังสองไปใช้ในการแก้ปัญหา
ความเชื่อมโยงระหว่างตัวชี้วัดกับจุดประสงค์ของบทเรียน
เนื่องจากตัวชี้วัดกล่าวถึงความเข้าใจและการใช้ความรู้เกี่ยวกับฟังก์ชันกำ�ลังสองในการแก้ปัญหาคณิตศาสตร์ ดังนั้น
เพือ
่ ให้การเรียนรูข
้ องนักเรียนในเรือ
่ งกราฟของฟังก์ชน
ั กำ�ลังสองสอดคล้องกับตัวชีว้ ด
ั ครูควรจัดประสบการณ์ให้นก
ั เรียนสามารถ
1. เข้ า ใจฟั ง ก์ ชั น กำ � ลั ง สอง ซึ่ ง สะท้ อ นได้ จ ากการที่ นั ก เรี ย นรู้ จั ก และอธิ บ ายความหมายของฟั ง ก์ ชั น และ
ฟังก์ชันกำ�ลังสอง ระบุได้ว่ากราฟของฟังก์ชันกำ�ลังสองเป็นพาราโบลา และอธิบายลักษณะทั่วไปของกราฟ
2 2 2 2
ของฟังก์ชันกำ�ลังสองที่อยู่ในรูป y = ax , y = ax + k, y = a(x – h) , y = a(x – h) + k และ
2
y = ax + bx + c เมื่อ a, b, c, h และ k เป็นค่าคงตัว ที่ a ≠ 0 พร้อมทั้งเขียนกราฟ
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
270 บทที่ 5 | กราฟของฟังก์ชันกำ�ลังสอง คู่มือครูรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ เล่ม 1
2. ใช้ความรู้เกี่ยวกับฟังก์ชันกำ�ลังสองในการแก้ปัญหาคณิตศาสตร์ ซึ่งสะท้อนได้จากการที่นักเรียนวิเคราะห์ปัญหา
หรือสถานการณ์ เขียนฟังก์ชันกำ�ลังสองหรือสมการของพาราโบลาแทนปัญหาหรือสถานการณ์นั้น และแปล
ความหมายจากลักษณะทั่วไปของสมการของพาราโบลาหรือกราฟของพาราโบลา เพื่อหาคำ�ตอบของปัญหาหรือ
สถานการณ์นั้น
ความคิดรวบยอดของบทเรียน
2
ฟังก์ชันกำ�ลังสองที่อยู่ในรูป y = ax + bx + c เมื่อ a, b, c เป็นค่าคงตัว และ a ≠ 0 มีกราฟเป็นพาราโบลา
เราสามารถใช้ฟังก์ชันกำ�ลังสองในการจำ�ลองปัญหาหรือสถานการณ์และใช้ความรู้เกี่ยวกับลักษณะของกราฟในการหาคำ�ตอบ
ของปัญหา
ทักษะและกระบวนการทางคณิตศาสตร์
หัวข้อ
ทักษะและกระบวนการ 5.1 5.2 กิจกรรมท้ายบท/
ทางคณิตศาสตร์ แนะนำ�ฟังก์ชัน กราฟของ แบบฝึกหัดท้ายบท
ฟังก์ชันกำ�ลังสอง
การแก้ปัญหา ✤ ✤
การสื่อสารและการสื่อความหมาย
✤ ✤
ทางคณิตศาสตร์
การเชื่อมโยง ✤ ✤ ✤
การให้เหตุผล
การคิดสร้างสรรค์ ✤
ความเชื่อมโยงของความรู้
✤ การอ่านคู่อันดับและการเขียนกราฟของคู่อันดับ เพื่อเป็นพื้นฐานในการอ่านและ
เขียนกราฟของพาราโบลา
✤ การเลื่อนขนานบนระนาบ เพื่อเป็นพื้นฐานในการทำ�ความเข้าใจการเลื่อนขนาน
ความรูพื้นฐาน กราฟ
✤ การสะท้อนบนระนาบ เพื่อเป็นพื้นฐานในการลงจุดของคู่อันดับและพิจารณา
แกนสมมาตรของกราฟ
✤ การแยกตัวประกอบโดยทำ�ให้เป็นกำ�ลังสองสมบูรณ์ เพือ ่ เป็นพืน
้ ฐานในการจัดรูป
2
สมการกำ�ลังสองให้อยู่ในรูป y = a(x – h) + k เมื่อ h, k เป็นค่าคงตัว และ
a ≠ 0
✤ การหาคำ�ตอบของสมการกำ�ลังสองตัวแปรเดียว เพือ ่ เป็นพืน้ ฐานในการหาคำ�ตอบ
ของปัญหาหรือสถานการณ์
✤ ฟังก์ชัน คือ ความสัมพันธ์ของปริมาณ x และปริมาณ y โดยที่ ปริมาณ x

แต่ละค่า จะมีปริมาณ y ที่สอดคล้องกันเพียง 1 ค่า ในกรณีที่ f เป็น
ความสัมพันธ์ที่เป็นฟังก์ชัน และค่าของ y ขึ้นอยู่กับค่าของ x จะเขียน
แทนด้วย y = f(x) และเรียก f(x) ว่า ค่าของฟังก์ชัน f ที่ x
2
✤ ฟั ง ก์ ชั น กำ � ลั ง สอง คื อ ฟั ง ก์ ชั น ที่ อ ยู่ ใ นรู ป y = ax + bx + c หรื อ
ความรู f(x) = ax2 + bx + c เมื่อ a, b, c เป็นค่าคงตัว และ a ≠ 0 มีกราฟเป็น
พาราโบลา
ในบทเรียน ✤ ลักษณะกราฟของฟังก์ชันกำ�ลังสองหรือสมการของพาราโบลา พิจารณาได้โดย
2
จัดรูปสมการให้อยู่ในรูป y = a(x – h) + k เมื่อ h, k เป็นค่าคงตัว และ
a ≠ 0 ซึ่งลักษณะทั่วไปของพาราโบลามีดังนี้
◆ พาราโบลาเป็นรูปสมมาตร มีเส้นตรง x = h เป็นแกนสมมาตร
◆ พาราโบลาจะมีลักษณะคว่ำ�หรือหงาย บานมากหรือบานน้อย ขึ้นอยู่กับค่า a
◆ จุดต่�ำ สุดหรือจุดสูงสุดของกราฟอยูท ่ จี่ ด
ุ (h, k) และค่าต่�ำ สุดหรือค่าสูงสุดของ
y เท่ากับ k
2
◆ กราฟที่ได้จะเป็นภาพที่ได้จากการเลื่อนขนานกราฟของสมการ y = ax
ความรูในอนาคต การใช้ความรู้เกี่ยวกับกราฟของฟังก์ชันกำ�ลังสองในการเรียนเรื่องพาราโบลา
ในเรขาคณิตวิเคราะห์และภาคตัดกรวย
ลำ�ดับการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ของบทเรียน
เชื่อมโยงความรู้เรื่องความสัมพันธ์และทำ�กิจกรรมเพื่อแนะนำ�ฟังก์ชัน
อธิบายและยกตัวอย่างการใช้สัญลักษณ์และการหาค่าของฟังก์ชัน
สนทนาเกี่ยวกับสิ่งแวดล้อมที่มีลักษณะเป็นเส้นโค้งทางเรขาคณิต
และเส้นทางการเคลื่อนที่ของวัตถุที่มีลักษณะเป็นพาราโบลา
รวมถึงสถานการณ์ที่สามารถแสดงความสัมพันธ์ด้วยพาราโบลา
แนะนำ�ฟังก์ชันกำ�ลังสอง และเชื่อมโยงตัวอย่างเพื่อแสดงกราฟของฟังก์ชันกำ�ลังสองเป็นพาราโบลา
ศึกษากราฟของพาราโบลา โดยทำ�กิจกรรมสำ�รวจลักษณะทั่วไปของกราฟของสมการที่อยู่ในรูป
2 2 2 2
y = ax , y = ax + k, y = a(x – h) , y = a(x – h) + k
เมื่อ a, h และ k เป็นค่าคงตัว และ a ≠ 0
2 2
อธิบายการจัดรูปสมการ y = ax + bx + c ให้อยู่ในรูป y = a(x – h) + k
เมื่อ a, b, c, h และ k เป็นค่าคงตัว และ a ≠ 0
แก้โจทย์ปัญหาโดยเขียนฟังก์ชันกำ�ลังสองหรือสมการของพาราโบลาแทนปัญหา แปลความหมายจาก
ลักษณะทั่วไปของสมการของพาราโบลาหรือกราฟของพาราโบลา เพื่อหาคำ�ตอบของปัญหา
สรุปบทเรียนเรื่องกราฟของฟังก์ชันกำ�ลังสอง
ฝึกแก้ปัญหาโดยทำ�กิจกรรมท้ายบทและแบบฝึกหัดท้ายบท
5.1 แนะนำ�ฟังก์ชัน (2 ชั่วโมง)

จุดประสงค์
1. อธิบายความหมายของฟังก์ชัน
2. หาค่าของฟังก์ชัน f ที่ x หรือ f(x) เมื่อกำ�หนดค่า x มาให้
ความเข้าใจที่คลาดเคลื่อน
นักเรียนอาจเข้าใจคลาดเคลือ
่ นว่า ความสัมพันธ์ทก
ุ ความสัมพันธ์เป็นฟังก์ชน
ั แต่ในความเป็นจริงแล้ว มีบางความสัมพันธ์
2
ที่ไม่เป็นฟังก์ชัน เช่น y = x ที่ x = 9 จะได้ y สองค่า คือ -3 และ 3
สื่อที่แนะนำ�ให้ใช้ในข้อเสนอแนะในการจัดกิจกรรมการเรียนรู้
อุปกรณ์ที่ใช้ในกิจกรรมเสนอแนะ 5.1 : ฟังก์ชันปริศนา
ข้อเสนอแนะในการจัดกิจกรรมการเรียนรู้
ในหัวข้อนี้จะแนะนำ�ให้นักเรียนได้รู้จักคำ�ว่า “ฟังก์ชัน” โดยขยายความคิดจากความสัมพันธ์ที่นักเรียนได้เรียนมาแล้ว
เพื่อเป็นความรู้พื้นฐานในการเรียนเรื่องฟังก์ชันในระดับที่สูงขึ้น มุ่งให้นักเรียนได้รู้จักฟังก์ชันและนำ�ไปใช้ในการสื่อสารและ
สือ
่ ความหมาย แต่ไม่ได้เน้นให้นก
ั เรียนบอกได้วา่ ความสัมพันธ์ทก
่ี �ำ หนดให้เป็นฟังก์ชน
ั หรือไม่ แนวทางการจัดกิจกรรมการเรียนรู้
อาจทำ�ได้ดังนี้
1. ครูสนทนากับนักเรียนเพือ
่ ทบทวนความสัมพันธ์ของปริมาณสองปริมาณ โดยให้นก
ั เรียนยกตัวอย่างความสัมพันธ์
จากสถานการณ์ในชีวิตประจำ�วัน จากนั้น ครูยกตัวอย่างสถานการณ์ชมธารซื้อส้มสายน้ำ�ผึ้ง ในหนังสือเรียน
หน้า 159 เพื่อทบทวนว่าความสัมพันธ์ของปริมาณสองปริมาณสามารถแสดงได้ในรูปข้อความ ตาราง แผนภาพ
คู่อันดับ กราฟ หรือสมการ
2. จากสถานการณ์ชมธารซื้อส้มสายน้ำ�ผึ้ง ครูให้นักเรียนสังเกตว่า ราคาของส้มสายน้ำ�ผึ้งขึ้นอยู่กับน้ำ�หนักของส้ม
โดยน้�ำ หนักของส้ม 1 ค่า จะได้ราคา 1 ค่า เพือ่ นำ�ไปสูก่ ารแนะนำ�ว่าความสัมพันธ์ในลักษณะนี้ ในทางคณิตศาสตร์
เรียกว่า “ฟังก์ชัน” และเพื่อให้เข้าใจฟังก์ชันมากขึ้น ครูควรให้นักเรียนทำ� “กิจกรรม : ทำ�ความรู้จักฟังก์ชัน”
ในหนังสือเรียน หน้า 161–162
จากนั้นครูให้นักเรียนสังเกตว่า ค่า x แต่ละค่าที่ใส่ลงในเครื่องจักรและผ่านกระบวนการตามที่กำ�หนดไว้
จะได้ผลลัพธ์ y เพียงค่าเดียว ดังนั้น ความสัมพันธ์ของปริมาณ x และ y จากการทำ�กิจกรรมข้างต้น จึงเป็น
ฟังก์ชันด้วย
3. ครูควรอธิบายความหมายของฟังก์ชัน แนะนำ�สัญลักษณ์ y = f(x) และสัญลักษณ์ f(x) รวมทั้งการหาค่าของ

ฟังก์ชน
ั โดยอาจใช้ตวั อย่างความสัมพันธ์ระหว่างความยาวของด้านและพืน
้ ทีข
่ องรูปสีเ่ หลีย่ มจัตรุ สั ในหนังสือเรียน
หน้า 163
4. ครู อ ภิ ป รายกั บ นั ก เรี ย นเกี่ ย วกั บ การพิ จ ารณาความสั ม พั น ธ์ ที่ เ ป็ น ฟั ง ก์ ชั น ซึ่ ง ทำ � ได้ โ ดยการแทนค่ า x ลงใน
ความสัมพันธ์ด้วยจำ�นวนจริงใด ๆ แล้วแต่ละค่าของ x จะได้ค่า y เพียง 1 ค่า หรือพิจารณาจากกราฟแสดง
ความสัมพันธ์ ซึ่งหากค่า x แต่ละค่า ให้ค่า y ที่สอดคล้องกันเพียง 1 ค่า ความสัมพันธ์นั้นจะเป็นฟังก์ชัน
ดังตัวอย่างที่ 1 ในหนังสือเรียน หน้า 163 และบทสนทนาของข้าวหอมกับข้าวกล้อง ในหนังสือเรียน หน้า 164
5. ครูอาจใช้ “กิจกรรมเสนอแนะ 5.1 : ฟังก์ชันปริศนา” ในคู่มือครู หน้า 278 ให้นักเรียนได้ฝึกสังเกตความสัมพันธ์
ระหว่างค่า x และค่า f(x) เพื่อสร้างและทดสอบข้อความคาดการณ์ว่าฟังก์ชันปริศนาคืออะไร ซึ่งครูสามารถ
ปรับเปลี่ยนบัตรฟังก์ชันให้มีความยากง่ายเหมาะสมกับความสามารถของนักเรียนได้
กิจกรรม : ทำ�ความรู้จักฟังก์ชัน
กิจกรรมนี้ เป็นกิจกรรมที่เน้นให้นักเรียนรู้จักและเข้าใจความหมายของฟังก์ชัน โดยคำ�ถามส่วนใหญ่ไม่ได้มุ่งให้นักเรียน
คำ�นวณ แต่ต้องการฝึกให้สังเกตว่า เมื่อเราแทนค่า x แต่ละค่าลงในฟังก์ชัน แล้วจะได้ผลลัพธ์ y ออกมาเพียง 1 ค่า เพื่อ
นำ�ไปสู่ความหมายของฟังก์ชัน นอกจากนี้ กิจกรรมนี้ยังช่วยพัฒนาความสามารถในการนำ�เสนอแนวคิดและการสื่อความหมาย
ทางคณิตศาสตร์ โดยมีขั้นตอนการดำ�เนินกิจกรรม ดังนี้
สื่อ/อุปกรณ์
-
ขั้นตอนการดำ�เนินกิจกรรม
1. ครูให้นักเรียนสังเกตการทำ�งานของเครื่องจักรชนิดหนึ่ง ซึ่งเรียกว่า เครื่องจักรฟังก์ชัน ในกิจกรรม ข้อ 1 จากนั้น
ครูสุ่มนักเรียนให้อธิบายหลักการทำ�งานของเครื่องจักรฟังก์ชันแต่ละเครื่อง
2. ครูให้นก
ั เรียนทำ�กิจกรรมในข้อ 2 โดยให้นก
ั เรียนใส่คา่ x ตามทีก
่ �ำ หนดให้จากตาราง แล้วเติมผลลัพธ์ y ลงในตาราง
ให้ถูกต้อง พร้อมทั้งเขียนความสัมพันธ์ระหว่างค่า x และ y ในรูปสมการ จากนั้นครูสุ่มนักเรียนให้นำ�เสนอคำ�ตอบ
ที่ได้ และให้เพื่อน ๆ ช่วยกันพิจารณาความถูกต้อง
3. ครูอาจใช้ค�ำ ถามให้นก
ั เรียนใส่คา่ x เพิม
่ เติมจากทีก
่ �ำ หนดให้ในตาราง อาจจะเป็นเศษส่วนหรือทศนิยม เพือ
่ ให้นก
ั เรียน
เห็นตัวอย่างและคำ�ตอบเพิ่มขึ้น จากนั้นครูและนักเรียนช่วยกันสรุปผลจากการทำ�กิจกรรมว่า ค่า x แต่ละค่าที่ใส่
ลงในเครื่องจักรและผ่านกระบวนการตามที่กำ�หนดไว้ จะได้ผลลัพธ์ y เพียงค่าเดียว ดังนั้น ความสัมพันธ์ของ
ปริมาณ x และ y จากการทำ�กิจกรรมข้างต้น จึงเป็นฟังก์ชันด้วย
เฉลยกิจกรรม : ทำ�ความรู้จักฟังก์ชัน
2. 1)
x y
-8 -4
x
-2 -1
0 0
6 3
÷2
y 10 5
x
x –
2
ความสัมพันธ์ระหว่างค่า x และ y ของเครื่องจักรฟังก์ชันนี้ สามารถเขียนให้อยู่ในรูปสมการ ได้เป็น

x
y = –
2
2)
x y
-6 0
x
-3 1.5
0 3
2 4
คูณด้วย
0.5 5 5.5
จากนั้น
บวกด้วย y x 0.5x + 3
3

y = 0.5x + 3
3)
x y
x -2 4
-1 1
0 0
ยกกำ�ลัง 1 1
2
y 2 4
2
x x

2
y = x
กิจกรรมเสนอแนะ 5.1 : ฟังก์ชันปริศนา

กิจกรรมนี้ เป็นกิจกรรมทีเ่ ปิดโอกาสให้นก
ั เรียนได้ฝก
ึ สังเกตความสัมพันธ์ระหว่างค่า x และค่า f(x) เพือ
่ สร้างและทดสอบ
ข้อความคาดการณ์ว่าฟังก์ชันปริศนาคืออะไร โดยมีสื่อ/อุปกรณ์ และขั้นตอนการดำ�เนินกิจกรรม ดังนี้
1. บัตรฟังก์ชันปริศนา 14 ใบ/ชุด
2. ตารางบันทึกคะแนน
1. ครูแบ่งนักเรียนเป็นกลุ่ม กลุ่มละ 4–5 คน
2. ครูแจกบัตรฟังก์ชันปริศนา 1 ชุด ให้นักเรียนแต่ละกลุ่ม แล้วให้นักเรียนเล่มเกมตามกติกาต่อไปนี้
1) ในแต่ละรอบ จะมีนักเรียน 1 คน เป็นเจ้าของปริศนา และนักเรียนคนอื่น ๆ เป็นนักพยากรณ์ และจะผลัดกัน
เป็นเจ้าของปริศนาในรอบถัด ๆ ไป
2) ให้เจ้าของปริศนาหยิบบัตรฟังก์ชน
ั ปริศนาจากกองขึน
้ มา 1 ใบ โดยไม่ให้นก
ั พยากรณ์เห็นฟังก์ชน
ั ปริศนาบนบัตร
จากนัน
้ ให้นก
ั พยากรณ์คนแรกบอกค่า x ทีต
่ อ
้ งการ แล้วเจ้าของปริศนาต้องบอกค่า f(x) ทีส่ อดคล้องกับค่า x นัน
้
นักพยากรณ์คนถัดไปบอกค่า x ที่ต้องการ แล้วเจ้าของปริศนาบอกค่า f(x) ที่สอดคล้องกับค่า x นั้นเช่นเดิม
ทำ�เช่นนี้จนกว่านักพยากรณ์จะทายฟังก์ชันปริศนาได้ โดยบอกค่า x และค่า f(x) ได้ไม่เกิน 10 ครั้ง
3) การคิดคะแนนจะคิดคะแนนรวมจาก 2 ส่วน คือ คะแนนทีไ่ ด้รวมกับคะแนนพิเศษทีไ่ ด้รบ
ั จากจำ�นวนครัง้ ทีเ่ หลือ
ในการทาย เช่น การคิดคะแนน เมื่อนักพยากรณ์ทายฟังก์ชันปริศนา หลังจากบอกค่า x ไปแล้ว 3 ครั้ง
◆ ถ้านักพยากรณ์ทายฟังก์ชน
ั ปริศนาถูก นักพยากรณ์จะได้คะแนนคนละ 6 คะแนน รวมกับคะแนนพิเศษ
เท่ากับจำ�นวนครั้งที่เหลือในการทาย นั่นก็คือ 7 ครั้ง
ดังนั้น นักพยากรณ์แต่ละคนจะได้คะแนนในรอบการเล่นนี้เป็น 6 + 7 = 13 คะแนน
◆ ถ้านักพยากรณ์ทายผิด จะต้องเสียคนละ 4 คะแนน และเจ้าของปริศนาจะได้คะแนน 4 คะแนน
รวมกับคะแนนพิเศษเท่ากับจำ�นวนครั้งที่เหลือในการทาย นั่นก็คือ 7 ครั้ง
ดังนั้น เจ้าของปริศนาจะได้คะแนนในรอบการเล่นนี้เป็น 4 + 7 = 11 คะแนน
4) เมื่อเกมจบ ผู้เล่นที่มีคะแนนรวมสูงสุดจะเป็นผู้ชนะ
3. ครูและนักเรียนร่วมกันอภิปรายถึงแนวคิดในการหาฟังก์ชันปริศนา เช่น
✤ การแทนค่า x เป็นจำ�นวนเต็มที่เรียงถัดกัน เช่น -2, -1, 0, 1
✤ การจดบันทึกค่า x และค่า y เพื่อหาแบบรูปของคำ�ตอบ
บัตรฟังก์ชันปริศนา
f(x) = x2 – 1 1
f(x) = 2x + –
2
f(x) = x2 – x f(x) = 3(x + 5)
f(x) = 1 – x2 3x
f(x) = –
5
f(x) = (x – 3)2 f(x) = 8 – 2x
x
f(x) = – f(x) = 3x + 5
4
f(x) = (1 – x)2 f(x) = 4 – x2
()x f(x) = x + 3
2
f(x) = –
2 10
ตารางบันทึกคะแนน
คะแนนในรอบที่
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 ... รวม
ผู้เล่น 1  
ผู้เล่น 2  
ผู้เล่น 3  
ผู้เล่น 4  
ผู้เล่น 5  
 แสดงผู้เล่นที่เป็นเจ้าของปริศนาในการเล่นแต่ละรอบ
เฉลยแบบฝึกหัด
แบบฝึกหัด 5.1
2
1. f(3) = 3 + 2(3) = 15
3 2
2. f(-2) = 3(-2) – 2(-2) + 4(-2) – 1 = -41
() ( )
1 1 1
2
3. g – = 2 – – 4 = 24–
2 2 2
g(-5) = [1 – 2(-5)] – (-5) = 1,336
3
4.
5. h(-1) = √(-1) + 5 = 2
2
6. h(a) = (a – 3) – a(a) = -6a + 9
5.2 กราฟของฟังก์ชันกำ�ลังสอง (8 ชั่วโมง)

จุดประสงค์
1. อธิบายความหมายของฟังก์ชันกำ�ลังสอง
2. ระบุได้ว่าสมการใดเป็นสมการของพาราโบลา
3. อธิบายลักษณะของพาราโบลาจากสมการ และเขียนกราฟ
4. แก้ปัญหาโดยใช้ความรู้เรื่องกราฟของฟังก์ชันกำ�ลังสอง
ความเข้าใจที่คลาดเคลื่อน
นักเรียนอาจเข้าใจคลาดเคลือ่ นว่า จุดสูงสุดของกราฟมีความหมายเหมือนกับค่าสูงสุด หรือจุดต่�ำ สุดของกราฟ มีความหมาย
2
เหมือนกับค่าต่ำ�สุด เช่น เข้าใจว่ากราฟของ y = x + 2 มีค่าต่ำ�สุดของกราฟเป็น (0, 2) แต่ในความเป็นจริงจุดสูงสุด
หรือจุดต่ำ�สุดเป็นจุดในระนาบที่แสดงตำ�แหน่งสูงที่สุดหรือต่ำ�ที่สุดของกราฟนั้น ส่วนค่าสูงสุดหรือค่าต่ำ�สุด เป็นค่าของ y
ที่จุดสูงสุดหรือจุดต่ำ�สุด เช่น
2
✤ กราฟของ y = x + 2 มีจุดต่ำ�สุดของกราฟเป็น (0, 2) และมีค่าต่ำ�สุดของกราฟเป็น 2
2
✤ กราฟของ y = -x + 3 มีจุดสูงสุดของกราฟเป็น (0, 3) และมีค่าสูงสุดของกราฟเป็น 3
สื่อที่แนะนำ�ให้ใช้ในข้อเสนอแนะในการจัดกิจกรรมการเรียนรู้
อุปกรณ์ของกิจกรรมเสนอแนะ 5.2 : ชูป้ายให้คำ�ตอบ
ข้อเสนอแนะในการจัดกิจกรรมการเรียนรู้
ในหัวข้อนีเ้ ป็นเรือ
่ งเกีย่ วกับกราฟของฟังก์ชน
ั กำ�ลังสอง โดยเน้นให้นก
ั เรียนได้รจู้ ก
ั กราฟของสมการของพาราโบลา ศึกษา
2 2 2 2
สำ�รวจ และสังเกตลักษณะของกราฟของสมการ y = ax , y = ax + k, y = a(x – h) , y = a(x – h) + k และ
2
y = ax + bx + c เมื่อ a, b, c, h และ k เป็นค่าคงตัว และ a ≠ 0 เพื่อสร้างข้อสรุปเกี่ยวกับลักษณะของกราฟของสมการ
แต่ละรูปแบบข้างต้นได้ แนวทางการจัดกิจกรรมการเรียนรู้อาจทำ�ได้ดังนี้
1. ในการเชื่อมโยงสู่ฟังก์ชันกำ�ลังสอง ครูอาจสนทนาให้นักเรียนสังเกตสิ่งแวดล้อมและสิ่งก่อสร้างรอบตัวที่มีลักษณะ
เป็นเส้นโค้งทางเรขาคณิต เช่น สายเคเบิลที่ขึงโยงสะพานแขวน สายน้ำ�พุที่พุ่งขึ้นในช่วงเวลาต่าง ๆ เส้นทาง
การเคลื่อนที่ของวัตถุที่โยนไปในอากาศ เพื่อแนะนำ�ลักษณะของกราฟพาราโบลา
ครูยกตัวอย่างสมการที่มีกราฟเป็นพาราโบลา และชี้ให้นักเรียนเห็นว่า สมการดังกล่าวเป็นฟังก์ชันที่อยู่
2 2
ในรูป y = ax + bx + c หรือ f(x) = ax + bx + c เมือ
่ a, b, c เป็นค่าคงตัว และ a ≠ 0 ซึง่ เรียกว่า
ฟังก์ชันกำ�ลังสอง และสมการของฟังก์ชันกำ�ลังสองนี้เรียกว่า สมการของพาราโบลา
2. ในการสอนเกี่ยวกับลักษณะของกราฟ ครูอาจอภิปรายร่วมกับนักเรียนเกี่ยวกับการพิจารณาลักษณะของกราฟ
ซึง่ จะดูจาก กราฟคว่�ำ หรือหงาย กราฟบานมากหรือน้อย จุดต่�ำ สุดหรือจุดสูงสุด ค่าต่�ำ สุดหรือค่าสูงสุด แกนสมมาตร
การเลือ
่ นขนานกราฟ ครูให้นก
ั เรียนสำ�รวจลักษณะของกราฟของพาราโบลาโดยให้นก
ั เรียนทำ� “กิจกรรม : สำ�รวจ
กราฟของ y = ax2 เมื่อ a ≠ 0” ในหนังสือเรียน หน้า 169–174 เพื่อสรุปว่า กราฟของพาราโบลาจะเป็น
เส้นโค้งเรียบ เมื่อ a > 0 กราฟเป็นพาราโบลาหงาย มีจุดต่ำ�สุดอยู่ที่ (0, 0) มีค่าต่ำ�สุดเป็น 0 และเมื่อ a < 0
กราฟเป็นพาราโบลาคว่ำ� มีจุดสูงสุดอยู่ที่ (0, 0) มีค่าสูงสุดเป็น 0 ซึ่งกราฟจะบานมากหรือน้อยขึ้นอยู่กับค่า a
และมีแกน Y เป็นแกนสมมาตร
ในทำ�นองเดียวกัน ครูให้นักเรียนทำ�กิจกรรมสำ�รวจลักษณะกราฟที่อยู่ในรูปอื่น ดังต่อไปนี้
2
✤ “กิจกรรม : สำ�รวจกราฟของ y = ax + k เมื่อ a ≠ 0” ในหนังสือเรียน หน้า 179–182
2
✤ “กิจกรรม : สำ�รวจกราฟของ y = a(x – h) เมื่อ a ≠ 0” ในหนังสือเรียน หน้า 186–188
2
✤ “กิจกรรม : สำ�รวจกราฟของ y = a(x – h) + k เมื่อ a ≠ 0” ในหนังสือเรียน หน้า 192–194
จากกิจกรรมสำ�รวจกราฟทั้งสี่กิจกรรม ครูและนักเรียนร่วมกันสรุปลักษณะทั่วไปของพาราโบลาที่อยู่ในรูป
2
y = a(x – h) + k เมื่อ a ≠ 0 ได้ดังนี้
1) กราฟพาราโบลาเป็นรูปสมมาตร มีเส้นตรง x = h เป็นแกนสมมาตร
✤ ถ้า a > 0 กราฟเป็นพาราโบลาหงาย มีจุดต่ำ�สุดที่จุด (h, k) ค่าต่ำ�สุด เท่ากับ k
✤ ถ้า a < 0 กราฟเป็นพาราโบลาคว่ำ� มีจุดสูงสุดที่จุด (h, k) ค่าสูงสุด เท่ากับ k
2) กราฟจะบานน้อยหรือมากขึ้นอยู่กับค่า a กล่าวคือ
ถ้า |a| มีค่าน้อยลงเรื่อย ๆ กราฟจะบานมากขึ้นเรื่อย ๆ
ในทางกลับกัน ถ้า |a| มีค่ามากขึ้นเรื่อย ๆ กราฟจะบานน้อยลงเรื่อย ๆ
2
3) กราฟของสมการ y = a(x – h)2 + k เป็นภาพที่ได้จากการเลื่อนขนานกราฟของสมการ y = ax
ครูอาจให้นักเรียนสังเกตลักษณะของกราฟเพิ่มเติมโดยดาวน์โหลดไฟล์ GSP จากมุมเทคโนโลยี ท้ายแต่ละ
กิจกรรม
2
3. ครูควรอธิบายและทำ�ความเข้าใจกับนักเรียน เพื่อชี้ให้เห็นว่า เมื่อกำ�หนดสมการที่อยู่ในรูป y = ax + bx + c
เมื่อ a ≠ 0 มาให้ นักเรียนสามารถวิเคราะห์ลักษณะของกราฟที่กำ�หนดให้ โดยทำ�บางส่วนของสมการให้เป็น
2
กำ�ลังสองสมบูรณ์ เพื่อเขียนสมการให้อยู่ในรูป y = a(x – h) + k เมื่อ a ≠ 0 แล้วใช้ข้อสรุปเกี่ยวกับลักษณะ
ทั่วไปของกราฟเพื่อบอกลักษณะของกราฟของสมการที่กำ�หนด
4. ครูอาจใช้ “กิจกรรมเสนอแนะ : ชูป้ายให้คำ�ตอบ” ในคู่มือครู หน้า 296 ให้นักเรียนได้ฝึกพิจารณาสมการของ
พาราโบลาเพื่อบอกลักษณะของกราฟของพาราโบลา หรือฝึกพิจารณากราฟของพาราโบลาเพื่อบอกสมการของ
พาราโบลา
5. ครูควรยกตัวอย่างโจทย์ปัญหาที่ใช้ความรู้เกี่ยวกับกราฟของฟังก์ชันกำ�ลังสอง เพื่อให้นักเรียนเห็นถึงการเชื่อมโยง
และการประยุกต์ใช้ความรู้ในการแก้ปัญหา เช่น ความสัมพันธ์ระหว่างสัปดาห์ที่มีลิ้นจี่วางขาย (x) กับราคาลิ้นจี่
เป็นบาทต่อกิโลกรัม (y) ในปีหนึ่ง ในหนังสือเรียน หน้า 167 โดยครูแนะนำ�เพิ่มเติมว่า เราสามารถหาได้ว่า
สัปดาห์ทม
ี่ ล
ี น
ิ้ จีว่ างขายสัปดาห์ใดมีราคาลิน
้ จีถ
่ ก
ู ทีส
่ ด
ุ ได้จากการจัดรูปสมการทีแ่ สดงความสัมพันธ์นน
ั้ ให้อยูใ่ นรูป
2
y = a(x – h) + k เมื่อ a ≠ 0 แทนการแทนค่าในการหาคำ�ตอบ
6. ครูอาจใช้ชวนคิด 5.9 ในหนังสือเรียน หน้า 206 ซึ่งมีเจตนาให้นักเรียนได้ประยุกต์ใช้ความรู้เกี่ยวกับกราฟของ
ฟังก์ชน
ั กำ�ลังสองในการหาสมการของพาราโบลาทีส่ อดคล้องกับสะพานทีก
่ �ำ หนดให้ โดยครูอาจแนะนำ�ให้นก
ั เรียน
ใช้ซอฟต์แวร์ The Geometer’s Sketchpad ในการสำ�รวจ ซึ่งสมการมีได้หลากหลาย ครูจึงควรพิจารณา
ความสมเหตุสมผลของวิธีการหาคำ�ตอบ
กิจกรรม : สำ�รวจกราฟของ y = ax2 เมื่อ a ≠ 0

2
กิจกรรมนี้ เป็นกิจกรรมที่เน้นให้นักเรียนสำ�รวจ และสังเกตลักษณะของกราฟของสมการ y = ax เมื่อ a ≠ 0
2
โดยเริ่มศึกษาการเขียนกราฟของพาราโบลาที่กำ�หนดด้วยสมการ y = ax เมื่อ a = 1 เพื่อให้นักเรียนได้สังเกตว่า กราฟมี
ลักษณะเป็นเส้นโค้งเรียบ และรู้จักคำ�ต่าง ๆ ที่ใช้ในการอธิบายลักษณะของกราฟ นอกจากนี้ นักเรียนจะต้องสร้างข้อสรุป
2
เกี่ยวกับลักษณะของกราฟที่กำ�หนดด้วยสมการ y = ax เมื่อ a < 0 และ a > 0 ได้ โดยมีขั้นตอนการดำ�เนินกิจกรรม ดังนี้
-
2
1. ครูให้นก
ั เรียนศึกษาการเขียนกราฟของพาราโบลาทีก
่ �ำ หนดด้วยสมการ y = ax เมือ
่ a = 1 ในกิจกรรม ตอนที่ 1
ข้อ 1 โดยครูเน้นย้ำ�ว่า จุดทั้งหมดที่เกิดจากคู่อันดับ (x, y) ที่สอดคล้องกับสมการ จะเรียงกันเป็นเส้นโค้งเรียบ
ไม่ใช่เป็นส่วนของเส้นตรงที่ลากเชื่อมต่อจุด แล้วให้นักเรียนตอบคำ�ถามในข้อ 2 เพื่อสรุปลักษณะของกราฟเกี่ยวกับ
แกนสมมาตร ค่าต่ำ�สุด และค่าสูงสุด และอาจขยายไปถึงจุดต่ำ�สุดและจุดสูงสุดเพื่อชี้ให้นักเรียนเห็นความแตกต่าง
ระหว่างค่าต่ำ�สุดกับจุดต่ำ�สุดของกราฟ และค่าสูงสุดกับจุดสูงสุดของกราฟ
2. ครูให้นักเรียนตอบคำ�ถามในกิจกรรม ตอนที่ 2 และตอนที่ 3 แล้วอภิปรายร่วมกันเพื่อสรุปลักษณะของกราฟของ
2
สมการ y = ax เมื่อ a > 0 และ a < 0
2
3. ครูและนักเรียนร่วมกันสรุปลักษณะของกราฟของพาราโบลาที่กำ�หนดด้วยสมการ y = ax เมื่อ a ≠ 0
เฉลยกิจกรรม : สำ�รวจกราฟของ y = ax2 เมื่อ a ≠ 0

2
ตอนที่ 1 กราฟของ y = ax เมือ
่ a = 1
2. 1) พาราโบลาหงาย
2) 9
3) 9
4) -2 และ 2
5) เป็นรูปสมมาตร โดยมีเส้นตรง x = 0 หรือแกน Y เป็นแกนสมมาตร
6) ค่า y เพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ
7) 0
8) ค่า y เพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ
9) ค่าต่ำ�สุดของ y เป็น 0 ได้มาจากค่า x เป็น 0
10) ไม่มี เพราะค่า y เพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ ไม่มีที่สิ้นสุด
2
ตอนที่ 2 กราฟของ y = ax เมื่อ a > 0
1.
x -3 -2 -1 0 1 2 3
y = 2x2 18 8 2 0 2 8 18
1 2 9 1 1 9
y = – – 2 – 0 – 2 –
2x 2 2 2 2
Y
2. y = 2x
2
18
16 2
y = x
14
12
y = 1
2
–x
2
10
X
-6 -4 -2 O 2 4 6
-2
3. 1) เส้นตรง x = 0 หรือแกน Y
2
2) จุดต่ำ�สุดของกราฟของสมการ y = 2x คือ (0, 0) และมีค่าต่ำ�สุดของ y เป็น 0
2
จุดต่ำ�สุดของกราฟของสมการ y = x คือ (0, 0) และมีค่าต่ำ�สุดของ y เป็น 0
1 2
จุดต่ำ�สุดของกราฟของสมการ y = – x คือ (0, 0) และมีค่าต่ำ�สุดของ y เป็น 0
2
3) ค่า a กล่าวคือ ถ้า a มีค่าน้อย กราฟจะบานมาก แต่ถ้า a มีค่ามาก กราฟจะบานน้อย
2
ตอนที่ 3 กราฟของ y = ax เมื่อ a < 0
1.
x -3 -2 -1 0 1 2 3
y = -x2 -9 -4 -1 0 -1 -4 -9
y = -2x2 -18 -8 -2 0 -2 -8 -18

9 1 1 9
y = -–21 x2 -–
2
-2 -–
2
0 -–
2
-2 -–
2
2.
Y
X
-6 -4 -2 O 2 4 6
-2
-4
-6
-8
-10
1
y = - x²
-12 2
-14
y = - x²
-16
-18
y = -2x²
3. 1) พาราโบลาคว่ำ�
2) เป็นรูปสมมาตร โดยมีเส้นตรง x = 0 หรือแกน Y เป็นแกนสมมาตร
3) ค่า y ลดลงเรื่อย ๆ
4) 0
5) ค่า y ลดลงเรื่อย ๆ
2
6) จุดสูงสุดของกราฟของสมการ y = -x คือ (0, 0) และค่าสูงสุดของ y เป็น 0
2
จุดสูงสุดของกราฟของสมการ y = -2x คือ (0, 0) และค่าสูงสุดของ y เป็น 0
1 2
จุดสูงสุดของกราฟของสมการ y = - – x คือ (0, 0) และค่าสูงสุดของ y เป็น 0
2
7) ค่าสูงสุดของ y เป็น 0 ได้มาจากค่า x เป็น 0
8) ไม่มี เพราะ ค่า y ลดลงเรื่อย ๆ ไม่มีที่สิ้นสุด
9) ค่า a กล่าวคือ ถ้า a มีค่ามาก กราฟจะบานมาก แต่ถ้า a มีค่าน้อย กราฟจะบานน้อย
กิจกรรม : สำ�รวจกราฟของ y = ax2 + k เมื่อ a ≠ 0

2
กิจกรรมนี้ เป็นกิจกรรมที่เน้นให้นักเรียนสำ�รวจ และสังเกตลักษณะของกราฟของสมการ y = ax + k เมื่อ
2
a ≠ 0 แล้วสร้างข้อสรุปเกี่ยวกับลักษณะของกราฟของพาราโบลาที่กำ�หนดด้วยสมการ y = ax + k เมื่อ k < 0 และ
k > 0 ได้ โดยมีสื่อ/อุปกรณ์ และขั้นตอนการดำ�เนินกิจกรรม ดังนี้
กระดาษลอกลาย
2
1. ครูให้นักเรียนศึกษา สำ�รวจ และสังเกตกราฟของพาราโบลาที่กำ�หนดด้วยสมการ y = ax + k เมื่อ a > 0
ในกิจกรรม ตอนที่ 1 พร้อมทัง้ ตอบคำ�ถาม โดยครูเน้นย้�ำ ให้นก
ั เรียนสังเกตความแตกต่างของกราฟทีเ่ กิดขึน
้ จากค่า k
เมื่อ k > 0 หรือ k < 0
2
2. ครูให้นักเรียนศึกษา สำ�รวจ และสังเกตกราฟของพาราโบลาที่กำ�หนดด้วยสมการ y = ax + k เมื่อ a < 0
ในกิจกรรม ตอนที่ 2 พร้อมทั้งตอบคำ�ถาม โดยครูเน้นย้ำ�ให้นักเรียนสังเกตความแตกต่างของกราฟที่เกิดขึ้นจาก
ค่า k เมื่อ k > 0 หรือ k < 0
2
3. ครูและนักเรียนร่วมกันสรุปลักษณะของกราฟของพาราโบลาที่กำ�หนดด้วยสมการ y = ax + k เมื่อ a ≠ 0
เฉลยกิจกรรม : สำ�รวจกราฟของ y = ax2 + k เมื่อ a ≠ 0

2
ตอนที่ 1 กราฟของ y = ax + k เมื่อ a > 0
2. 1) เท่ากันทุกประการ
2) เส้นตรง x = 0 หรือแกน Y
2
3) จุดต่ำ�สุดของกราฟของสมการ y = 2x คือ (0, 0) และค่าต่ำ�สุดของ y เป็น 0
2
จุดต่ำ�สุดของกราฟของสมการ y = 2x + 2 คือ (0, 2) และค่าต่ำ�สุดของ y เป็น 2
2
จุดต่ำ�สุดของกราฟของสมการ y = 2x – 3 คือ (0, -3) และค่าต่ำ�สุดของ y เป็น -3
2
4) จุดต่ำ�สุดของกราฟของสมการ y = 2x + 2 อยู่เหนือแกน X และ
2
จุดต่ำ�สุดของกราฟของสมการ y = 2x – 3 อยู่ใต้แกน X
2 2
5) กราฟของสมการ y = 2x + 2 เป็นภาพที่ได้จากการเลื่อนขนานกราฟของสมการ y = 2x
ตามแนวแกน Y ขึ้นไป เป็นระยะ 2 หน่วย และ
2 2
กราฟของสมการ y = 2x – 3 เป็นภาพที่ได้จากการเลื่อนขนานกราฟของสมการ y = 2x
ตามแนวแกน Y ลงมา เป็นระยะ 3 หน่วย
2
ตอนที่ 2 กราฟของ y = ax + k เมื่อ a < 0
2) เส้นตรง x = 0 หรือแกน Y
3) จุดสูงสุดของกราฟของสมการ y = -2x2 คือ (0, 0) และค่าสูงสุดของ y เป็น 0
จุดสูงสุดของกราฟของสมการ y = -2x + 2 คือ (0, 2) และค่าสูงสุดของ y เป็น 2
2
จุดสูงสุดของกราฟของสมการ y = -2x2 – 3 คือ (0, -3) และค่าสูงสุดของ y เป็น -3

4) จุดสูงสุดของกราฟของสมการ y = -2x2 + 2 อยู่เหนือแกน X และ
จุดสูงสุดของกราฟของสมการ y = -2x2 – 3 อยู่ใต้แกน X
2 2
5) กราฟของสมการ y = -2x + 2 เป็นภาพที่ได้จากการเลื่อนขนานกราฟของสมการ y = -2x ตามแนว
แกน Y ขึ้นไป เป็นระยะ 2 หน่วย และ
2 2
กราฟของสมการ y = -2x – 3 เป็นภาพที่ได้จากการเลื่อนขนานกราฟของสมการ y = -2x ตามแนว
แกน Y ลงมา เป็นระยะ 3 หน่วย
กิจกรรม : สำ�รวจกราฟของ y = a(x – h)2 เมื่อ a ≠ 0

2
กิ จ กรรมนี้ เป็ น กิ จ กรรมที่ เ น้ น ให้ นั ก เรี ย นพิ จ ารณาและสั ง เกตลั ก ษณะของกราฟของสมการ y = a(x – h)
2
เมื่อ a > 0 แล้วใช้การนึกภาพในการอธิบายลักษณะของกราฟของสมการ y = a(x – h) เมื่อ a < 0 ซึ่งนักเรียนจะต้อง
2
สร้างข้อสรุปเกี่ยวกับลักษณะของกราฟของพาราโบลาที่กำ�หนดด้วยสมการ y = a(x – h) เมื่อ h < 0 และ h > 0 ได้
โดยมีสื่อ/อุปกรณ์ และขั้นตอนการดำ�เนินกิจกรรม ดังนี้
2
1. ครูให้นักเรียนพิจารณาและสังเกตกราฟของพาราโบลาที่กำ�หนดด้วยสมการ y = a(x – h) เมื่อ a > 0 พร้อมทั้ง
ตอบคำ�ถามที่กำ�หนดในกิจกรรม ข้อ 1) ถึง ข้อ 5) โดยครูเน้นย้ำ�ให้นักเรียนสังเกตความแตกต่างของกราฟที่เกิดขึ้น
จากค่า h เมื่อ h > 0 หรือ h < 0
2
2. ครูให้นักเรียนตอบคำ�ถามเกี่ยวกับกราฟของพาราโบลาที่กำ�หนดด้วยสมการ y = a(x – h) เมื่อ a < 0
2
ในกิจกรรม ข้อ 6) และข้อ 7) โดยใช้การนึกภาพในการอธิบายลักษณะของกราฟของสมการ y = a(x – h)
เมื่อ a < 0
2
3. ครูและนักเรียนร่วมกันสรุปลักษณะของกราฟของพาราโบลาที่กำ�หนดด้วยสมการ y = a(x – h) เมื่อ a ≠ 0
เฉลยกิจกรรม : สำ�รวจกราฟของ y = a(x – h)2 เมื่อ a ≠ 0

2
2) กราฟของสมการ y = 2x มีเส้นตรง x = 0 หรือแกน Y เป็นแกนสมมาตร
2
กราฟของสมการ y = 2(x – 3) มีเส้นตรง x = 3 เป็นแกนสมมาตร
2
กราฟของสมการ y = 2(x + 4) มีเส้นตรง x = -4 เป็นแกนสมมาตร
2
3) จุดต่ำ�สุดของกราฟของสมการ y = 2x คือ (0, 0) และค่าต่ำ�สุดของ y เป็น 0
2
จุดต่ำ�สุดของกราฟของสมการ y = 2(x – 3) คือ (3, 0) และค่าต่ำ�สุดของ y เป็น 0
2
จุดต่ำ�สุดของกราฟของสมการ y = 2(x + 4) คือ (-4, 0) และค่าต่ำ�สุดของ y เป็น 0
2
4) จุดต่ำ�สุดของกราฟของสมการ y = 2(x + 4) อยู่ทางซ้ายของแกน Y และ
2
จุดต่ำ�สุดของกราฟของสมการ y = 2(x – 3) อยู่ทางขวาของแกน Y
2 2
5) กราฟของสมการ y = 2(x – 3) เป็นภาพที่ได้จากการเลื่อนขนานกราฟของสมการ y = 2x
ตามแนวแกน X ไปทางขวา เป็นระยะ 3 หน่วย และ
2 2
กราฟของสมการ y = 2(x + 4) เป็นภาพที่ได้จากการเลื่อนขนานกราฟของสมการ y = 2x
ตามแนวแกน X ไปทางซ้าย เป็นระยะ 4 หน่วย
2
6) จุดสูงสุดของกราฟของสมการ y = -2x คือ (0, 0) และค่าสูงสุดของ y เป็น 0
2
จุดสูงสุดของกราฟของสมการ y = -2(x – 3) คือ (3, 0) และค่าสูงสุดของ y เป็น 0
2
จุดสูงสุดของกราฟของสมการ y = -2(x + 4) คือ (-4, 0) และค่าสูงสุดของ y เป็น 0
2 2
7) กราฟของสมการ y = -2(x – 3) เป็นภาพที่ได้จากการเลื่อนขนานกราฟของสมการ y = -2x
ตามแนวแกน X ไปทางขวา เป็นระยะ 3 หน่วย และ
2 2
กราฟของสมการ y = -2(x + 4) เป็นภาพที่ได้จากการเลื่อนขนานกราฟของสมการ y = -2x
ตามแนวแกน X ไปทางซ้าย เป็นระยะ 4 หน่วย
กิจกรรม : สำ�รวจกราฟของ y = a(x – h)2 + k เมื่อ a ≠ 0

2
กิจกรรมนี้ เป็นกิจกรรมที่เน้นให้นักเรียนพิจารณาและสังเกตลักษณะของกราฟของสมการ y = a(x – h) + k
2
เมื่อ a > 0 แล้วใช้การนึกภาพในการอธิบายลักษณะของกราฟของสมการ y = a(x – h) + k เมื่อ a < 0 ซึ่งนักเรียน
2
จะต้องสร้างข้อสรุปเกี่ยวกับลักษณะของกราฟของพาราโบลาที่กำ�หนดด้วยสมการ y = a(x – h) + k เมื่อ h < 0 , h > 0 ,
k < 0 และ k > 0 ได้ โดยมีสื่อ/อุปกรณ์ และขั้นตอนการดำ�เนินกิจกรรม ดังนี้
2
1. ครูให้นักเรียนพิจารณาและสังเกตกราฟของพาราโบลาที่กำ�หนดด้วยสมการ y = a(x – h) + k เมื่อ a > 0
พร้ อ มทั้ ง ตอบคำ � ถาม ข้ อ 1) ถึ ง ข้ อ 5) โดยครู เ น้ น ย้ำ � ให้ นั ก เรี ย นสั ง เกตความแตกต่ า งของกราฟที่ เ กิ ด ขึ้ น
เมื่อค่า k เปลี่ยนแปลงไป
2
2. ครูอาจตั้งคำ�ถามให้นักเรียนใช้การนึกภาพในการอธิบายลักษณะของกราฟของสมการ y = a(x – h) + k เมื่อ
a > 0 และค่า h เปลี่ยนแปลงไป
2
3. ครูให้นักเรียนตอบคำ�ถามเกี่ยวกับกราฟของพาราโบลาที่กำ�หนดด้วยสมการ y = a(x – h) + k เมื่อ a < 0
2
ในกิจกรรม ข้อ 6) และข้อ 7) โดยใช้การนึกภาพในการอธิบายลักษณะของกราฟของสมการ y = a(x – h) + k
เมื่อ a < 0
2
4. ครูอาจตั้งคำ�ถามให้นักเรียนใช้การนึกภาพในการอธิบายลักษณะของกราฟของสมการ y = a(x – h) + k
เมื่อ a < 0 และค่า h เปลี่ยนแปลงไป
5. ครูให้นักเรียนตอบคำ�ถาม ข้อ 8) และข้อ 9) และร่วมกันสรุปลักษณะของกราฟของพาราโบลาที่กำ�หนดด้วยสมการ
2
y = a(x – h) + k เมื่อ a ≠ 0
เฉลยกิจกรรม : สำ�รวจกราฟของ y = a(x – h)2 + k เมื่อ a ≠ 0

2) เส้นตรง x = 1
2
3) จุดต่ำ�สุดของกราฟของสมการ y = 2(x – 1) คือ (1, 0) และค่าต่ำ�สุดของ y เป็น 0
2
จุดต่ำ�สุดของกราฟของสมการ y = 2(x – 1) + 2 คือ (1, 2) และค่าต่ำ�สุดของ y เป็น 2
2
จุดต่ำ�สุดของกราฟของสมการ y = 2(x – 1) – 3 คือ (1, -3) และค่าต่ำ�สุดของ y เป็น -3
2
4) จุดต่ำ�สุดของกราฟของสมการ y = 2(x – 1) + 2 อยู่เหนือแกน X และ
2
จุดต่ำ�สุดของกราฟของสมการ y = 2(x – 1) – 3 อยู่ใต้แกน X
2 2
5) กราฟของสมการ y = 2(x – 1) + 2 เป็นภาพที่ได้จากการเลื่อนขนานกราฟของสมการ y = 2(x – 1)
2 2
กราฟของสมการ y = 2(x – 1) – 3 เป็นภาพที่ได้จากการเลื่อนขนานกราฟของสมการ y = 2(x – 1)
2
6) จุดสูงสุดของกราฟของสมการ y = -2(x + 3) คือ (-3, 0) และค่าสูงสุดของ y เป็น 0
2
จุดสูงสุดของกราฟของสมการ y = -2(x + 3) + 4 คือ (-3, 4) และค่าสูงสุดของ y เป็น 4
2
จุดสูงสุดของกราฟของสมการ y = -2(x + 3) – 5 คือ (-3, -5) และค่าสูงสุดของ y เป็น -5
2 2
7) กราฟของสมการ y = -2(x + 3) + 4 เป็นภาพที่ได้จากการเลื่อนขนานกราฟของสมการ y = -2(x + 3)
2 2
กราฟของสมการ y = -2(x + 3) – 5 เป็นภาพที่ได้จากการเลื่อนขนานกราฟของสมการ y = -2(x + 3)
2 2
8) ถ้า k > 0 กราฟของสมการ y = a(x – h) + k เป็นภาพที่ได้จากการเลื่อนขนานกราฟของสมการ y = a(x – h)
ตามแนวแกน Y ขึ้นไป เป็นระยะ k หน่วย
2 2
ถ้า k < 0 กราฟของสมการ y = a(x – h) + k เป็นภาพที่ได้จากการเลื่อนขนานกราฟของสมการ y = a(x – h)
ตามแนวแกน Y ลงมา เป็นระยะ |k| หน่วย
2
9) ถ้า h > 0 และ k > 0 กราฟของสมการ y = a(x – h) + k เป็นภาพที่ได้จากการเลื่อนขนานกราฟของสมการ
2
y = ax ตามแนวแกน X ไปทางขวา เป็นระยะ h หน่วย แล้วเลือ่ นขนานตามแนวแกน Y ขึน
้ ไป เป็นระยะ k หน่วย
2
ถ้า h < 0 และ k > 0 กราฟของสมการ y = a(x – h) + k เป็นภาพที่ได้จากการเลื่อนขนานกราฟของสมการ
2
y = ax ตามแนวแกน X ไปทางซ้าย เป็นระยะ |h| หน่วย แล้วเลือ่ นขนานตามแนวแกน Y ขึน
้ ไป เป็นระยะ k หน่วย
2
ถ้า h < 0 และ k < 0 กราฟของสมการ y = a(x – h) + k เป็นภาพที่ได้จากการเลื่อนขนานกราฟของสมการ
2
y = ax ตามแนวแกน X ไปทางซ้าย เป็นระยะ |h| หน่วย แล้วเลือ่ นขนานตามแนวแกน Y ลงมา เป็นระยะ |k| หน่วย
2
ถ้า h > 0 และ k < 0 กราฟของสมการ y = a(x – h) + k เป็นภาพที่ได้จากการเลื่อนขนานกราฟของสมการ
2
y = ax ตามแนวแกน X ไปทางขวา เป็นระยะ h หน่วย แล้วเลือ่ นขนานตามแนวแกน Y ลงมา เป็นระยะ |k| หน่วย
กิจกรรมเสนอแนะ 5.2 : ชูป้ายให้คำ�ตอบ

กิจกรรมนี้ เป็นกิจกรรมที่เน้นให้นักเรียนได้ฝึกใช้ความรู้เกี่ยวกับลักษณะของกราฟพาราโบลา ซึ่งเป็นการพัฒนาทักษะ
และกระบวนการทางคณิตศาสตร์ในด้านการตีความ แปลความ และสื่อความหมายจากกราฟ รวมทั้งทักษะการนำ�เสนอสมการ
ในรูปของกราฟ โดยมีสื่อ/อุปกรณ์ และขั้นตอนการดำ�เนินกิจกรรม ดังนี้
1. ป้ายคำ�ตอบ 4 สี ได้แก่ สีแดง สีเขียว สีเหลือง และสีฟ้า
2. บัตรคำ�ถามพร้อมตัวเลือก 5 ใบ
1. ครูแบ่งนักเรียนออกเป็นกลุ่ม กลุ่มละ 4 คน แล้วแจกป้ายคำ�ตอบให้นักเรียนในกลุ่ม คนละ 1 ใบ โดยที่แต่ละคนจะ
ได้ป้ายคำ�ตอบที่มีสีต่างกัน
2. ครูแสดงบัตรคำ�ถามแล้วให้นักเรียนแต่ละคนพิจารณาตัวเลือกในบัตรคำ�ถามที่มีสีเดียวกันกับป้ายคำ�ตอบที่ตนเอง
ได้รับ ถ้าตัวเลือกนั้นสอดคล้องกับคำ�ถามให้ชูป้ายคำ�ตอบ โดยแต่ละคำ�ถามอาจมีตัวเลือกที่เป็นคำ�ตอบมากกว่า
1 ตัวเลือก
3. ถ้าครูพบว่า มีคำ�ตอบของนักเรียนบางกลุ่มไม่ถูกต้อง ครูควรเปิดโอกาสให้แต่ละกลุ่มร่วมกันคิดหาคำ�ตอบที่ถูกต้อง
4. ครูสุ่มนักเรียนมานำ�เสนอคำ�ตอบ และแลกเปลี่ยนความรู้กับเพื่อน
บัตรคำ�ถามที่ 1
คำ�ถาม 8
7
ตัวเลือกใดที่สอดคล้อง
6
กับกราฟที่กำ�หนดให้ 5
3
(1, 2.5)
2
X
-3 -2 -1 (0, 0) 1 2 3
-1
ตัวเลือก
จุดต่ำ�สุดเป็นจุดเดียวกับ
เส้นตรง x = 0
จุดต่ำ�สุดของกราฟของ
เป็นแกนสมมาตร
สมการ y = x2
กราฟผ่านจุด (-1, 2.4) กราฟของสมการ y = 2.5x2
คำ�ถาม
ตัวเลือกใดแสดงลักษณะของกราฟของสมการ
y = -4x2 + 4
แกนสมมาตรเป็นแกนเดียวกับ
จุดสูงสุดอยู่ที่จุด (4, 0)
กราฟของสมการ y = -4x2
ค่าสูงสุดของ y เท่ากับ 0 กราฟผ่านจุด (2, -12)
คำ�ถาม
y = 3(x + 5)2
พาราโบลาคว่ำ�ที่มีจุดสูงสุด เส้นตรง x = -5
อยู่ที่จุด (-5, 0) เป็นแกนสมมาตร
กราฟตัดแกน Y ที่จุด (0, 75) ค่าสูงสุดของ y เท่ากับ 0
คำ�ถาม
y = -(x – 2)2 – 16
กราฟของสมการ
y = (x – 2)2 – 16
กราฟไม่ตัดแกน X เป็นภาพสะท้อน
โดยมีเส้นตรง y = -16
เป็นเส้นสะท้อน
เป็นพาราโบลาคว่ำ�
กราฟของสมการ
และมีจุดสูงสุดอยู่ที่ (2, -16)
y = 3(x – 2)2
คำ�ถาม
y = 3x2 + 24x + 49
กราฟมีลักษณะเดียวกับ
กราฟของสมการ Y
y = 3(x + 4)2 + 1 11
10
9
8
7
6
กราฟผ่านจุด (-1, 28) 5
4
3
2
1
X
ค่าสูงสุดของ y เท่ากับ1 02
-7 -6 -5 -4 -3 -2 -1 O
กราฟไม่ตัดแกน Y
เฉลยบัตรคำ�ถาม
บัตรคำ�ถามที่ 1 ตัวเลือกที่ถูกต้อง ได้แก่
จุดต่ำ�สุดเป็นจุดเดียวกับ
เส้นตรง x = 0
จุดต่ำ�สุดของกราฟของ
สมการ y = x2
กราฟของสมการ y = 2.5x2
กราฟผ่านจุด (2, -12)
กราฟของสมการ y = -4x2
เส้นตรง x = -5
กราฟตัดแกน Y ที่จุด (0, 75)
กราฟไม่ตัดแกน X กราฟของสมการ
y = 3(x – 2)2
เป็นพาราโบลาคว่ำ�
และมีจุดสูงสุดอยู่ที่ (2, -16)
กราฟมีลักษณะเดียวกับ
กราฟของสมการ กราฟผ่านจุด (-1, 28)
y = 3(x + 4)2 + 1
เฉลยชวนคิด
ชวนคิด 5.1
2
จาก y = ax + bx + c
ipst.me/11408
ถ้า a = 0 จะได้ y = bx + c
ดังนั้น ถ้าให้ a = 0 จะได้สมการเชิงเส้นสองตัวแปร ซึ่งมีกราฟเป็นเส้นตรง
2
สามารถหาจุดตัดแกน X และจุดตัดแกน Y ของกราฟของสมการ y = ax เมื่อ a ≠ 0 ได้โดย

ipst.me/11409
1. พิจารณาจากกราฟ จะได้ว่า จุดตัดแกน X และจุดตัดแกน Y คือ (0, 0)
2
หรือ 2. หาจุดตัดแกน X โดยแทน y ด้วย 0 ในสมการ y = ax จะได้ x = 0
ดังนั้น จุดตัดแกน X คือ (0, 0)
2
หาจุดตัดแกน Y โดยแทน x ด้วย 0 ในสมการ y = ax จะได้ y = 0
ดังนั้น จุดตัดแกน Y คือ (0, 0)
2 2
พาราโบลาที่กำ�หนดด้วยสมการ y = 4x และ y = -4x เป็นภาพสะท้อนซึ่งกันและกัน โดยมีเส้นตรง
ipst.me/11410
y = 0 หรือแกน X เป็นเส้นสะท้อน
2 2
สมการ y = -ax เมื่อ a ≠ 0 มีกราฟเป็นภาพสะท้อนของกราฟของสมการ y = ax เมื่อ a ≠ 0
ipst.me/11411
โดยมีแกน X เป็นเส้นสะท้อน
2 2
พาราโบลาทีก
่ �ำ หนดด้วยสมการ y = 4x + 1 และ y = -4x + 1 เป็นภาพสะท้อนซึง่ กันและกัน โดยมี
ipst.me/11412
เส้นตรง y = 1 เป็นเส้นสะท้อน
2
สามารถหาจุดตัดแกน X และจุดตัดแกน Y ของกราฟของสมการ y = ax + k เมื่อ a ≠ 0 ได้โดยกำ�หนด
ipst.me/11413
ให้ตัวแปรใดตัวแปรหนึ่งในสมการเป็น 0 ดังนี้
2
1. หาจุดตัดแกน X โดยแทน y ด้วย 0 ลงในสมการ y = ax + k
2
จาก y = ax + k
2
จะได้ 0 = ax + k
เนื่องจาก a ≠ 0
k 2
ดังนั้น
= -– x
a
จากความรู้เรื่องรากที่สองของจำ�นวนจริง จะพิจารณาดังนี้
k k
✤ ถ้า - – เป็นจำ�นวนจริงบวก จะได้ว่า – เป็นจำ�นวนจริงลบ ซึ่งจะเกิดจากกรณี
a a
เมื่อ a < 0 และ k > 0 หรือเมื่อ a > 0 และ k < 0
2 k k
จาก x = - – และ – < 0
a a
จะได้
2
x = –
k
a ||

k
เนื่องจาก – เป็นจำ�นวนจริงบวก
a ||
ดังนั้น
k
x = - – หรือ x =
a || k
–
a ||

k
จะได้ จุดตัดแกน X คือ - – , 0 และ
a ( ||
k
– ,0
a ) ( || )
k
✤ ถ้า - – = 0
a
2 k
จาก x = -–
a
2
จะได้ x = 0
x = 0
ดังนั้น จุดตัดแกน X คือ (0, 0)
k
✤ ถ้า - – เป็นจำ�นวนจริงลบ
a
2 k
จาก x = -–
a
2 k
จะได้ว่า ไม่มีจำ�นวนจริงที่แทน x แล้วทำ�ให้ x = - –
a
ดังนั้น กรณีนี้จะไม่มีจุดตัดแกน x
2
2. หาจุดตัดแกน Y โดยแทน x ด้วย 0 ลงในสมการ y = ax + k
2
จาก y = ax + k
จะได้ y = k
ดังนั้น จุดตัดแกน Y คือ (0, k)
2 2
พาราโบลาที่กำ�หนดสมการ y = 4(x – 2) และ y = -4(x – 2) เป็นภาพสะท้อนซึ่งกันและกัน โดยมี
ipst.me/11414
เส้นตรง y = 0 หรือแกน X เป็นเส้นสะท้อน
2
สามารถหาจุดตัดแกน X และจุดตัดแกน Y ของกราฟของสมการ y = a(x – h) เมื่อ a ≠ 0 ได้โดย
ipst.me/11415
พิจารณาจากกราฟ จะได้ว่า จุดตัดแกน X คือ (h, 0)
2
หรือหาจุดตัดแกน X โดยแทน y ด้วย 0 ลงในสมการ y = a(x – h)
2
จะได้ 0 = a(x – h)
เนื่องจาก a ≠ 0
2
ดังนั้น (x – h) = 0
จะได้ x–h = 0
x = h
ดังนั้น จุดตัดแกน X คือ (h, 0)
2
และหาจุดตัดแกน Y โดยแทน x ด้วย 0 ลงในสมการ y = a(x – h)
2
จะได้ y = a(0 – h)
2
y = ah
2
ดังนั้น กราฟจะมีจุดตัดแกน Y เป็น (0, ah )
อาจหาคำ�ตอบโดยใช้ซอฟต์แวร์ The Geometer’s Sketchpad ซึ่งคำ�ตอบมีได้หลากหลาย ขึ้นอยู่กับ
ipst.me/11416
ระยะหนึ่งหน่วยที่กำ�หนด
แนวคิด 1 กำ�หนดให้ปลายเส้นโค้งคว่ำ�เส้นล่างของสะพานผ่านจุด (0, 0) และใช้พารามิเตอร์กำ�หนด
2
ค่า a, h และ k และเขียนกราฟของฟังก์ชัน f(x) = a(x – h) + k จากนั้นปรับค่าพารามิเตอร์
จนกว่าจะได้พาราโบลาที่ทับกับเส้นโค้งคว่ำ�เส้นล่าง
สำ � หรั บ เส้ น โค้ ง คว่ำ � เส้ น บน สามารถใช้ พ ารามิ เ ตอร์ กำ � หนดค่ า a, h และ k อี ก ชุ ด หนึ่ ง
2
จากนั้นเขียนกราฟของฟังก์ชัน g(x) = a(x – h) + k และปรับค่าพารามิเตอร์ จนกว่าจะได้
พาราโบลาทีท
่ บ
ั กับเส้นโค้งคว่�ำ เส้นบน เช่นเดียวกับการหาเส้นโค้งคว่�ำ เส้นล่าง (นักเรียนสามารถ
สร้างเป็นแถบเลื่อนในการปรับค่า a, h และ k แทนการใช้พารามิเตอร์ก็ได้)
10
a = -0.039
2
g(x) = a ∙(x – h ) + k
8 h = 7.70 2
y = -0.039 (x – 7.70 ) + 3.95
k = 3.95
6
a = -0.055
4 2
f ( x ) = a ∙( x – h ) + k
h = 7.70 2
y = -0.055 (x – 7.70 ) + 3.25
2 k = 3.25
5 10 15 20 25 30
-2
แนวคิด 2 กำ�หนดจุด A เป็นจุดสูงสุดของเส้นโค้งคว่ำ�เส้นล่าง และกำ�หนดจุด B เป็นจุดใด ๆ ที่อยู่บน

เส้นโค้งคว่ำ�เส้นล่าง จากนั้นวัดพิกัดที่หนึ่งและพิกัดที่สองของจุด A และ จุด B จะได้ว่า ค่าของ
พิกัดที่หนึ่งและพิกัดที่สองของจุด A คือ ค่า h และ k ของจุดสูงสุด (h, k) ของพาราโบลา
ตามลำ�ดับ จากนั้นแทนค่า h และ k ลงในสมการ y = a(x – h)2 + k แล้วแทน x และ y
ในสมการด้วยพิกัดที่หนึ่งและพิกัดที่สองของจุด B เพื่อหาค่า a ก็จะได้ค่า a, h และ k
ของสมการของพาราโบลาที่ทับเส้นโค้งคว่ำ�เส้นล่างของสะพาน
สำ � หรั บ การหาสมการของพาราโบลาของเส้ น โค้ ง คว่ำ � เส้ น บนสามารถใช้ วิ ธี เ ช่ น เดี ย วกั บ
การหาสมการของพาราโบลาของเส้นโค้งเส้นล่างได้
10 xA = 7.71 yA = 3.30 (h, k)
xB = 4.16 yB = 2.54
8
2
y = a (x – 7.71 ) + 3.30
6
แทน x ด�วย 4.16 และแทน y ด�วย 2.54 จะได�
2
4 A
2.54 = a (4.16 – 7.71) + 3.30
a = -0.060
2 B 2
y = -0.060 (x – 7.71 ) + 3.30
5 10 15 20 25 30
-2
เฉลยแบบฝึกหัด
แบบฝึกหัด 5.2 ก
2
แนวคิด จัดรูปสมการในแต่ละข้อ หากจัดรูปสมการแล้วได้สมการอยู่ในรูป y = ax + bx + c เมื่อ x, y เป็นตัวแปร
a, b, c เป็นค่าคงตัว และ a ≠ 0 สมการดังกล่าวจะเป็นสมการของพาราโบลา
2
1. y = 3x – 5 ไม่เป็นสมการของพาราโบลา เพราะไม่มีพจน์ ax เมื่อ a เป็นค่าคงตัว และ a ≠ 0 ทำ�ให้
2
ไม่สามารถเขียนให้อยู่ในรูป y = ax + bx + c ได้
2
2. y = 6 ไม่เป็นสมการของพาราโบลา เพราะไม่มีพจน์ ax เมื่อ a เป็นค่าคงตัว และ a ≠ 0 ทำ�ให้
2
ไม่สามารถเขียนให้อยู่ในรูป y = ax + bx + c ได้
2 2
3. y = x + 2x – 3 เป็นสมการของพาราโบลา เพราะสามารถเขียนให้อยู่ในรูป y = ax + bx + c ได้เป็น
2
y = x + 2x – 3 โดยที่ a = 1, b = 2 และ c = -3
2 2
4. y = -2x เป็นสมการของพาราโบลา เพราะสามารถเขียนให้อยู่ในรูป y = ax + bx + c ได้เป็น
2
y = -2x + 0x + 0 โดยที่ a = -2, b = 0 และ c = 0
2 2
5. y = 4x – 5 เป็นสมการของพาราโบลา เพราะสามารถเขียนให้อยู่ในรูป y = ax + bx + c ได้เป็น
2
y = 4x + 0x – 5 โดยที่ a = 4, b = 0 และ c = -5
4x – x 2
y = ——
2
6. เป็นสมการของพาราโบลา เพราะสามารถเขียนให้อยู่ในรูป y = ax + bx + c ได้เป็น
2
1 2 1
y = - – x + 2x + 0 โดยที่ a = - – , b = 2 และ c = 0
2 2
2 2
7. y = 6–x เป็นสมการของพาราโบลา เพราะสามารถเขียนให้อยู่ในรูป y = ax + bx + c ได้เป็น
2
y = -x + 0x + 6 โดยที่ a = -1, b = 0 และ c = 6
2 2
8. y = 2(x + 3) เป็นสมการของพาราโบลา เพราะสามารถเขียนให้อยู่ในรูป y = ax + bx + c ได้เป็น
2
y = 2x + 12x + 18 โดยที่ a = 2, b = 12 และ c = 18
2
9. y = x(7x + 5) เป็นสมการของพาราโบลา เพราะสามารถเขียนให้อยู่ในรูป y = ax + bx + c ได้เป็น
2
y = 7x + 5x + 0 โดยที่ a = 7, b = 5 และ c = 0
2 3
10. y = x (x – 1) ไม่ เ ป็ น สมการของพาราโบลา เพราะมี พ จน์ x ทำ � ให้ ไ ม่ ส ามารถเขี ย นให้ อ ยู่ ใ นรู ป
2
y = ax + bx + c ได้
แบบฝึกหัด 5.2 ข
2
1. 1) แนวคิด พิจารณาสมการ y = 3x จะได้กราฟเป็นพาราโบลาหงายที่มีแกน Y เป็นแกนสมมาตร
จุดต่ำ�สุดของกราฟ คือ จุด (0, 0) และกราฟผ่านจุด (1, 3) และ (2, 12) ดังนี้
12
10
X
-6 -4 -2 O 2 4 6
-2
4 2
2) แนวคิด พิจารณาสมการ y = – x จะได้กราฟเป็นพาราโบลาหงายที่มีแกน Y เป็นแกนสมมาตร
5
จุดต่ำ�สุดของกราฟ คือ จุด (0, 0) และกราฟผ่านจุด (2.5, 5) และ (5, 20) ดังนี้
20
15
10
X
-6 -4 -2 O 2 4 6
2
3) แนวคิด พิจารณาสมการ y = -5x จะได้กราฟเป็นพาราโบลาคว่ำ�ที่มีแกน Y เป็นแกนสมมาตร
จุดสูงสุดของกราฟ คือ จุด (0, 0) และกราฟผ่านจุด (-1, -5) และ (-2, -20) ดังนี้
X
-6 -4 -2 O 2 4 6
-5
-10
-15
-20
1 2
4) แนวคิด พิจารณาสมการ y = - – x จะได้กราฟเป็นพาราโบลาคว่ำ�ที่มีแกน Y เป็นแกนสมมาตร
3
X
-6 -4 -2 O 2 4 6
-2
-4
-6
-8
-10
-12
2
2. แนวคิด พิจารณาสมการ y = ax จำ�แนกออกเป็น 2 กลุ่ม ดังนี้
✤ กลุ่มที่ 1 a > 0 ได้แก่ สมการในข้อ 2) ข้อ 4) และข้อ 6)
เนื่องจาก ถ้า |a| มีค่าน้อยลงเรื่อย ๆ กราฟจะบานมากขึ้นเรื่อย ๆ
5 2
จะได้ว่า พาราโบลา c1 เป็นกราฟของสมการในข้อ 6) y = – x
3
2
พาราโบลา c2 เป็นกราฟของสมการในข้อ 2) y = x
1 2
พาราโบลา c3 เป็นกราฟของสมการในข้อ 4) y = – x
5
✤ กลุ่มที่ 2 a < 0 ได้แก่ สมการในข้อ 1) ข้อ 3) และข้อ 5)
1 2
จะได้ว่า พาราโบลา c4 เป็นกราฟของสมการในข้อ 5) y = - – x
6
2 2
พาราโบลา c5 เป็นกราฟของสมการในข้อ 3) y = - – x
3
2
พาราโบลา c6 เป็นกราฟของสมการในข้อ 1) y = -3x
2 2
3. แนวคิด กราฟของสมการ y = 4x เป็นพาราโบลาหงาย และกราฟของสมการ y = -4x เป็นพาราโบลาคว่ำ�
เขียนกราฟของสมการทั้งสองโดยใช้แกนคู่เดียวกัน ได้ดังนี้
Y
6
2
y = 4x
X
-4 -2 O 2 4
-2
-4
2
y = -4x
-6
จะได้ว่า
1) กราฟทั้งสองมีแกน Y เป็นแกนสมมาตร
2
2) จุดต่ำ�สุดของกราฟของสมการ y = 4x คือ จุด (0, 0)
2
จุดสูงสุดของกราฟของสมการ y = -4x คือ จุด (0, 0)
2
3) ค่าต่ำ�สุดของ y ของสมการ y = 4x คือ 0
2
ค่าสูงสุดของ y ของสมการ y = -4x คือ 0
2
4. แนวคิด พิจารณาจากกราฟของพาราโบลาที่กำ�หนดให้ จะได้ว่า สมการของพาราโบลาอยู่ในรูป y = ax
เมื่อ a ≠ 0 และเมื่อแทน x และ y ด้วยพิกัดที่หนึ่งและพิกัดที่สองของคู่อันดับของจุดที่กราฟผ่านลง
ในสมการ จะสามารถหาค่า a ได้ดังนี้

9
เนื่องจาก กราฟผ่านจุด 3, - –
5
9
( )
2
แทน x ด้วย 3 และแทน y ด้วย - – ลงในสมการ y = ax จะได้
5
9 2
- – = a(3)
5
1
a = -–
5
1 2
แทน a ด้วย - – ลงในสมการ y = ax
5
1 2
จะได้ y = - – x
5

4
( )
และเมื่อใช้พิกัดที่หนึ่งและพิกัดที่สองของจุด -2, - – และ (0, 0) มาตรวจสอบ
5
1
จะได้ว่า ค่าเหล่านั้นทำ�ให้สมการ y = - – x2 เป็นจริง
5

4
5 ( ) 9
5
1 2
ดังนั้น สมการของพาราโบลาที่ผ่านจุด -2, - – , (0, 0) และ 3, - – คือ y = - – x
5 ( )
แบบฝึกหัด 5.2 ค
2
1. 1) แนวคิด พิจารณาสมการ y = 5x + 4 จะได้กราฟเป็นพาราโบลาหงายที่มีแกน Y เป็นแกนสมมาตร
จุดต่ำ�สุดของกราฟ คือ จุด (0, 4) และกราฟผ่านจุด (1, 9) และ (2, 24) ดังนี้
25
20
15
10
X
-4 -2 O 2 4
1 2
2) แนวคิด พิจารณาสมการ y = – x – 1 จะได้กราฟเป็นพาราโบลาหงายที่มีแกน Y เป็นแกนสมมาตร
4
จุดต่ำ�สุดของกราฟ คือ จุด (0, -1) และกราฟผ่านจุด (2, 0) และ (4, 3) ดังนี้
X
-6 -5 -4 -3 -2 -1 O 1 2 3 4 5 6
-1
-2
-3
2
3) แนวคิด พิจารณาสมการ y = -3x – 2 จะได้กราฟเป็นพาราโบลาคว่ำ�ที่มีแกน Y เป็นแกนสมมาตร
จุดสูงสุดของกราฟ คือ จุด (0, -2) และกราฟผ่านจุด (1, -5) และ (2, -14) ดังนี้
X
-6 -4 -2 O 2 4 6
-5
-10
-15
-20
1 2
4) แนวคิด พิจารณาสมการ y = - – x + 2 จะได้กราฟเป็นพาราโบลาคว่ำ�ที่มีแกน Y เป็นแกนสมมาตร
3
X
-6 -4 -2 O 2 4 6
-2
-4
-6
-8
-10
-12
2
2. แนวคิด พิจารณาสมการ y = ax + k จำ�แนกออกเป็น 2 กลุ่ม ดังนี้
✤ กลุ่มที่ 1 k = 2 ได้แก่ สมการในข้อ 2) และข้อ 3)
2
จะได้ว่า พาราโบลา c3 เป็นกราฟของสมการในข้อ 2) y = -x + 2
1 2
พาราโบลา c4 เป็นกราฟของสมการในข้อ 3) y = - – x + 2
4
✤ กลุ่มที่ 2 k = -5 ได้แก่ สมการในข้อ 1) และข้อ 4)
2
จะได้ว่า พาราโบลา c1 เป็นกราฟของสมการในข้อ 1) y = 3x – 5
1 2
พาราโบลา c2 เป็นกราฟของสมการในข้อ 4) y = – x – 5
3
2 2
3. แนวคิด กราฟของสมการ y = 4x + 1 เป็นพาราโบลาหงาย และกราฟของสมการ y = -4x + 1
เป็นพาราโบลาคว่ำ� เขียนกราฟของสมการทั้งสองโดยใช้แกนคู่เดียวกันได้ดังนี้
Y
6
2
y = 4x + 1
X
-4 -2 O 2 4
-2
2
y = -4x + 1
-4
1) กราฟทั้งสองมีแกน Y เป็นแกนสมมาตร
2
2) จุดต่ำ�สุดของกราฟของสมการ y = 4x + 1 คือ จุด (0, 1)
2
จุดสูงสุดของกราฟของสมการ y = -4x + 1 คือ จุด (0, 1)
2
3) ค่าต่ำ�สุดของ y ของสมการ y = 4x + 1 คือ 1
2
ค่าสูงสุดของ y ของสมการ y = -4x + 1 คือ 1
2
4. แนวคิด คำ�ตอบของข้อ 1) ถึงข้อ 4) สามารถหาได้จากลักษณะทั่วไปของกราฟของสมการ y = ax + k
เมื่อ a ≠ 0
คำ�ตอบของข้อ 5) สำ�หรับจุดตัดแกน X จะมีค่า y ของพิกัดเป็น 0 จึงแทนค่า y ด้วย 0 ลงใน
สมการ แล้วแก้สมการหาค่า x
สำ�หรับจุดตัดแกน Y คือ จุดต่ำ�สุดหรือจุดสูงสุดของกราฟ
2
สมการที่ 1 : y = 2x + 5
1) กราฟเป็นพาราโบลาหงาย
2) จุดต่ำ�สุดของกราฟ คือ จุด (0, 5)
3) ค่าต่ำ�สุดของ y คือ 5
4) แกน Y เป็นแกนสมมาตร (หรือเส้นตรง x = 0 เป็นแกนสมมาตร)
5)กราฟไม่ตัดแกน X แต่ตัดแกน Y ที่จุด (0, 5)
9 2
สมการที่ 2 : y = - – x + 1
4
1) กราฟเป็นพาราโบลาคว่ำ�
2) จุดสูงสุดของกราฟ คือ จุด (0, 1)
3) ค่าสูงสุดของ y คือ 1
4)แกน Y เป็นแกนสมมาตร (หรือเส้นตรง x = 0 เป็นแกนสมมาตร)

2
( )
2
( )
5) กราฟตัดแกน X ที่จุด - –, 0 และ –, 0 และตัดแกน Y ที่จุด (0, 1)
1
3 3
2
สมการที่ 3 : y = -3x – –
3
2) จุดสูงสุดของกราฟ คือ จุด 0, - –
1
1
3 ( )
3) ค่าสูงสุดของ y คือ - –
3

1
5) กราฟไม่ตัดแกน X แต่ตัดแกน Y ที่จุด 0, - –
3 ( )
2
สมการที่ 4 : y = -x + 5
5) กราฟตัดแกน X ที่จุด (-√5, 0) และ (√5, 0) และตัดแกน Y ที่จุด (0, 5)
2
5. 1) แนวคิด พิจารณาจากกราฟของพาราโบลาที่กำ�หนดให้ จะได้ว่า สมการของพาราโบลาอยู่ในรูป y = ax
เมื่อ a > 0 และเมื่อแทน x และ y ด้วยพิกัดที่หนึ่งและพิกัดที่สองของคู่อันดับของจุดที่กราฟ
ผ่านลงในสมการ จะสามารถหาค่า a ได้ดังนี้
เนื่องจาก กราฟผ่านจุด (1, 2)
2
แทน x ด้วย 1 และแทน y ด้วย 2 ลงในสมการ y = ax จะได้
2
2 = a(1)
a = 2
2
แทน a ด้วย 2 ลงในสมการ y = ax
2
จะได้ y = 2x
และเมื่อใช้พิกัดที่หนึ่งและพิกัดที่สองของจุด (-2, 8) และ (0, 0) มาตรวจสอบ
2
จะได้ว่า ค่าเหล่านั้นทำ�ให้สมการ y = 2x เป็นจริง
2
ดังนั้น สมการของพาราโบลาที่ผ่านจุด (-2, 8), (0, 0) และ (1, 2) คือ y = 2x
2
2) ถ้าเลื่อนขนานกราฟของ y = 2x ตามแนวแกน Y ขึ้นไป 3 หน่วย กราฟที่ได้จะมีสมการเป็น
2
y = 2x + 3
2
3) ถ้าเลื่อนขนานกราฟของ y = 2x ตามแนวแกน Y ลงมา 5 หน่วย กราฟที่ได้จะมีสมการเป็น
2
y = 2x – 5
6. แนวคิด พิจารณาจากกราฟของพาราโบลาที่กำ�หนดให้ จะได้ว่า สมการของพาราโบลาอยู่ในรูป

2
y = ax + k เมื่อ a > 0 ซึ่งมีจุดต่ำ�สุดของกราฟ คือ (0, k)
และเนื่องจากจุด (0, 4) เป็นจุดต่ำ�สุดของกราฟ ดังนั้น k = 4
2
จึงได้สมการของพาราโบลาอยู่ในรูป y = ax + 4
และเมื่อแทน x และ y ด้วยพิกัดที่หนึ่งและพิกัดที่สองของจุดที่กราฟผ่านลงในสมการ
2
y = ax + 4 จะสามารถหาค่า a ได้ดังนี้
เนื่องจากกราฟผ่านจุด (-2, 8)
2
แทน x ด้วย -2 และแทน y ด้วย 8 ลงในสมการ y = ax + 4 จะได้
2
8 = a(-2) + 4
a = 1
2
แทน a ด้วย 1 ลงในสมการ y = ax + 4
2
จะได้ y = x + 4
และเมื่อใช้พิกัดที่หนึ่งและพิกัดที่สองของจุด (0, 4) และ (3, 13) มาตรวจสอบ
2
จะได้ว่า ค่าเหล่านั้นทำ�ให้สมการ y = x + 4 เป็นจริง
2
ดังนั้น สมการของพาราโบลาที่ผ่านจุด (-2, 8), (0, 4) และ (3, 13) คือ y = x + 4
แบบฝึกหัด 5.2 ง
2
1. 1) แนวคิด พิจารณาสมการ y = (x + 1) จะได้กราฟเป็นพาราโบลาหงายที่มีเส้นตรง x = -1 เป็น
แกนสมมาตร จุดต่ำ�สุดของกราฟ คือ จุด (-1, 0) และกราฟผ่านจุด (-3, 4) และ (-4, 9) ดังนี้
12
10
X
-6 -4 -2 O 2 4 6
-2
2
2) แนวคิด พิจารณาสมการ y = -3(x – 1) จะได้กราฟเป็นพาราโบลาคว่ำ�ที่มีเส้นตรง x = 1 เป็น
แกนสมมาตร จุดสูงสุดของกราฟ คือ จุด (1, 0) และกราฟผ่านจุด (2, -3) และ (3, -12) ดังนี้
Y
X
-6 -4 -2 O 2 4 6
-2
-4
-6
-8
-10
-12
2
3) แนวคิด พิจารณาสมการ y = -4(x + 2) จะได้กราฟเป็นพาราโบลาคว่ำ�ที่มีเส้นตรง x = -2 เป็น
แกนสมมาตร จุดสูงสุดของกราฟ คือ จุด (-2, 0) และกราฟผ่านจุด (-3, -4) และ (-4, -16) ดังนี้
X
-6 -4 -2 O 2 4 6
-2
-4
-6
-8
-10
-12
-14
-16
2
4) แนวคิด พิจารณาสมการ y = (x – 2) จะได้กราฟเป็นพาราโบลาหงายที่มีเส้นตรง x = 2 เป็น
แกนสมมาตร จุดต่ำ�สุดของกราฟ คือ จุด (2, 0) และกราฟผ่านจุด (4, 4) และ (5, 9) ดังนี้
12
10
X
-6 -4 -2 O 2 4 6
-2
2
2. 1) กราฟของ y = -(x + 3) เป็นพาราโบลาคว่ำ�และมีจุดสูงสุดอยู่ที่ (-3, 0)
2
ดังนั้น กราฟของ y = -(x + 3) คือ พาราโบลา c3
2
2) กราฟของ y = (x + 5) เป็นพาราโบลาหงายและมีจุดต่ำ�สุดอยู่ที่ (-5, 0)
2
ดังนั้น กราฟของ y = (x + 5) คือ พาราโบลา c1
2
3) กราฟของ y = -(x – 3) เป็นพาราโบลาคว่ำ�และมีจุดสูงสุดอยู่ที่ (3, 0)
2
ดังนั้น กราฟของ y = -(x – 3) คือ พาราโบลา c4
2
4) กราฟของ y = (x – 1) เป็นพาราโบลาหงายและมีจุดต่ำ�สุดอยู่ที่ (1, 0)
2
ดังนั้น กราฟของ y = (x – 1) คือ พาราโบลา c2
2 2
3. แนวคิด กราฟของสมการ y = 4(x – 2) เป็นพาราโบลาหงาย และกราฟของสมการ y = -4(x – 2)
เป็นพาราโบลาคว่ำ� เขียนกราฟของสมการทั้งสองโดยใช้แกนคู่เดียวกัน ได้ดังนี้
Y
2
y = 4(x – 2)
4
X
-6 -4 -2 O 2 4 6
-2
-4 2
y = -4(x – 2)
-6
1) กราฟทั้งสองมีเส้นตรง x = 2 เป็นแกนสมมาตร
2
2) จุดต่ำ�สุดของกราฟของสมการ y = 4(x – 2) คือ จุด (2, 0)
2
จุดสูงสุดของกราฟของสมการ y = -4(x – 2) คือ จุด (2, 0)
2
3) ค่าต่ำ�สุดของ y ของสมการ y = 4(x – 2) คือ 0
2
ค่าสูงสุดของ y ของสมการ y = -4(x – 2) คือ 0
2
4. แนวคิด คำ�ตอบของข้อ 1) ถึงข้อ 4) สามารถหาได้จากลักษณะทั่วไปของกราฟของสมการ y = a(x – h)
คำ�ตอบของข้อ 5) สำ�หรับจุดตัดแกน X คือ จุดต่ำ�สุดหรือจุดสูงสุดของกราฟ
สำ�หรับจุดตัดแกน Y จะมีค่า x ของพิกัดเป็น 0 จึงแทนค่า x ด้วย 0 ลงในสมการ
แล้วแก้สมการหาค่า y
2
สมการที่ 1 : y = -(x – 4)
4) เส้นตรง x = 4 เป็นแกนสมมาตร
5) กราฟตัดแกน X ที่จุด (4, 0) และตัดแกน Y ที่จุด (0, -16)
2
สมการที่ 2 : y = -3(x + 2)
2) จุดสูงสุดของกราฟ คือ จุด (-2, 0)
4) เส้นตรง x = -2 เป็นแกนสมมาตร
5)
กราฟตัดแกน X ที่จุด (-2, 0) และตัดแกน Y ที่จุด (0, -12)
สมการที่ 3 : y = 4 x – –
12
2 ( )

1
2) จุดต่ำ�สุดของกราฟ คือ จุด –, 0
2 ( )
1
4) เส้นตรง x = – เป็นแกนสมมาตร
2

1
( )
5) กราฟตัดแกน X ที่จุด –, 0 และตัดแกน Y ที่จุด (0, 1)
1
2
2
สมการที่ 4 : y = – (x – 3)
3
5) กราฟตัดแกน X ที่จุด (3, 0) และตัดแกน Y ที่จุด (0, 3)
2
เมื่อ a < 0 และเมื่อแทน x และ y ด้วยพิกัดที่หนึ่งและพิกัดที่สองของคู่อันดับของจุดที่กราฟ
เนื่องจาก กราฟผ่านจุด (-2, -4)
2
แทน x ด้วย -2 และแทน y ด้วย -4 ลงในสมการ y = ax จะได้
2
-4 = a(-2)
a = -1
2
แทน a ด้วย -1 ลงในสมการ y = ax
2
จะได้ y = -x
และเมื่อใช้พิกัดที่หนึ่งและพิกัดที่สองของจุด (0, 0) และ (3, -9) มาตรวจสอบ
2
จะได้ว่า ค่าเหล่านั้นทำ�ให้สมการ y = -x เป็นจริง
2
ดังนั้น สมการของพาราโบลาที่ผ่านจุด (-2, -4) , (0, 0) และ (3, -9) คือ y = -x
2
2) ถ้าเลื่อนขนานกราฟของ y = -x ตามแนวแกน X ไปทางขวา 2 หน่วย กราฟที่ได้จะมีสมการเป็น
2
y = -(x – 2)
2
3) ถ้าเลื่อนขนานกราฟของ y = -x ตามแนวแกน X ไปทางซ้าย 4 หน่วย กราฟที่ได้จะมีสมการเป็น
2
y = -(x + 4)
2
6. แนวคิด พิจารณาจากกราฟของพาราโบลาที่กำ�หนดให้ จะได้ว่า สมการของพาราโบลาอยู่ในรูป y = a(x – h)
เมื่อ a > 0 และมีจุดต่ำ�สุดของกราฟ คือ จุด (h, 0)
และเนื่องจากจุด (4, 0) เป็นจุดต่ำ�สุดของกราฟ ดังนั้น h = 4
2
จึงได้สมการของพาราโบลาอยู่ในรูป y = a(x – 4)
2
และเมื่อแทน x และ y ด้วยพิกัดที่หนึ่งและพิกัดที่สองของจุดที่กราฟผ่านลงในสมการ y = a(x – 4)
จะสามารถหาค่า a ได้ดังนี้
เนื่องจากกราฟผ่านจุด (2, 2)
2
แทน x ด้วย 2 และแทน y ด้วย 2 ลงในสมการ y = a(x – 4) จะได้
2
2 = a(2 – 4)
1
a = –
2
1 2
แทน a ด้วย – ลงในสมการ y = a(x – 4)
2
1 2
จะได้ y = – (x – 4)
2
1 2
จะได้ว่า ค่าเหล่านั้นทำ�ให้สมการ y = – (x – 4) เป็นจริง
2
1 2
ดังนั้น สมการของพาราโบลาที่ผ่านจุด (2, 2) , (4, 0) และ (8, 8) คือ y = – (x – 4)
2
แบบฝึกหัด 5.2 จ
2
1. 1) แนวคิด พิจารณาสมการ y = 4(x – 1) – 2 จะได้กราฟเป็นพาราโบลาหงายที่มีเส้นตรง x = 1
เป็นแกนสมมาตร จุดต่ำ�สุดของกราฟ คือ จุด (1, -2) และกราฟผ่านจุด (2, 2) และ (3, 14)
ดังนี้
Y
14
12
10
O X
-6 -4 -2 2 4 6
-2
2
2) แนวคิด พิจารณาสมการ y = -(x + 1) – 3 จะได้กราฟเป็นพาราโบลาคว่ำ�ที่มีเส้นตรง x = -1
เป็นแกนสมมาตร จุดสูงสุดของกราฟ คือ จุด (-1, -3) และกราฟผ่านจุด (0, -4) และ (1, -7)
ดังนี้
Y
X
-6 -4 -2 O 2 4 6
-2
-4
-6
-8
2
3) แนวคิด พิจารณาสมการ y = -3(x + 1) + 3 จะได้กราฟเป็นพาราโบลาคว่ำ�ที่มีเส้นตรง x = -1
เป็นแกนสมมาตร จุดสูงสุดของกราฟ คือ จุด (-1, 3) และกราฟผ่านจุด (-2, 0) และ (-3, -9)
ดังนี้
Y
X
-6 -4 -2 O 2 4 6
-2
-4
-6
-8
-10
-12
2
4) แนวคิด พิจารณาสมการ y = (x + 2) + 2 จะได้กราฟเป็นพาราโบลาหงายที่มีเส้นตรง x = -2
เป็นแกนสมมาตร จุดต่ำ�สุดของกราฟ คือ จุด (-2, 2) และกราฟผ่านจุด (0, 6) และ (1, 11)
ดังนี้
Y
14
12
10
X
-6 -4 -2 O 2 4 6
-2
2
2. แนวคิด 1) กราฟของ y = -(x – 6) – 1 เป็นพาราโบลาคว่ำ�และมีจุดสูงสุดอยู่ที่ (6, -1)
2
ดังนั้น กราฟของ y = -(x – 6) – 1 คือ พาราโบลา c4
2
2) กราฟของ y = (x + 4) – 1 เป็นพาราโบลาหงายและมีจุดต่ำ�สุดอยู่ที่ (-4, -1)
2
ดังนั้น กราฟของ y = (x + 4) – 1 คือ พาราโบลา c1
2
3) กราฟของ y = -(x – 4) เป็นพาราโบลาคว่ำ�และมีจุดสูงสุดอยู่ที่ (4, 0)
2
ดังนั้น กราฟของ y = -(x – 4) คือ พาราโบลา c3
2
4) กราฟของ y = (x + 2) เป็นพาราโบลาหงายและมีจุดต่ำ�สุดอยู่ที่ (-2, 0)
2
ดังนั้น กราฟของ y = (x + 2) คือ พาราโบลา c2
2
3. แนวคิด คำ�ตอบในข้อ 1) ถึงข้อ 4) สามารถหาได้จากลักษณะทั่วไปของกราฟของสมการ y = a(x – h) + k
คำ�ตอบในข้อ 5) สำ�หรับจุดตัดแกน X จะมีค่า y ของพิกัดเป็น 0 จึงแทนค่า y ด้วย 0 ลงในสมการ
แล้วแก้สมการหาค่า x
2
สมการที่ 1 : y = -(x – 4) + 1
5) กราฟตัดแกน X ที่จุด (3, 0) และจุด (5, 0) และตัดแกน Y ที่จุด (0, -15)
2
สมการที่ 2 : y = -3(x + 2) – 4
2) จุดสูงสุดของกราฟ คือ จุด (-2, -4)
3) ค่าสูงสุดของ y คือ -4
5) กราฟไม่ตัดแกน X แต่ตัดแกน Y ที่จุด (0, -16)
2
สมการที่ 3 : y = 2(x – 3) – 8
2) จุดต่ำ�สุดของกราฟ คือ จุด (3, -8)
3) ค่าต่ำ�สุดของ y คือ -8
5) กราฟตัดแกน X ที่จุด (1, 0) และจุด (5, 0) และตัดแกน Y ที่จุด (0, 10)
2 2
สมการที่ 4 : y = – (x + 3) + 1
3
2) จุดต่ำ�สุดของกราฟ คือ จุด (-3, 1)
5) กราฟไม่ตัดแกน X แต่ตัดแกน Y ที่จุด (0, 7)
2
เมื่อ a > 0 และเมื่อแทน x และ y ด้วยพิกัดที่หนึ่งและพิกัดที่สองของคู่อันดับของจุดที่กราฟ
เนื่องจาก กราฟผ่านจุด (-1, 2)
2
แทน x ด้วย -1 และแทน y ด้วย 2 ลงในสมการ y = ax จะได้
2
2 = a(-1)
a = 2
2
แทน a ด้วย 2 ลงในสมการ y = ax
2
จะได้ y = 2x
2
จะได้ว่า ค่าเหล่านั้นทำ�ให้สมการ y = 2x เป็นจริง
2
ดังนั้น สมการของพาราโบลาที่ผ่านจุด (-1, 2) , (0, 0) และ (2, 8) คือ y = 2x
2
2) ถ้าเลื่อนขนานกราฟของ y = 2x ตามแนวแกน X ไปทางขวา 2 หน่วย แล้วเลื่อนขนานตามแนวแกน Y
2
ขึ้นไป 3 หน่วย กราฟที่ได้จะมีสมการเป็น y = 2(x – 2) + 3
2
3) ถ้าเลื่อนขนานกราฟของ y = 2x ตามแนวแกน X ไปทางซ้าย 1 หน่วย แล้วเลื่อนขนานตามแนวแกน Y
2
ขึ้นไป 2 หน่วย กราฟที่ได้จะมีสมการเป็น y = 2(x + 1) + 2
2
4) ถ้าเลื่อนขนานกราฟของ y = 2x ตามแนวแกน X ไปทางขวา 4 หน่วย แล้วเลื่อนขนานตามแนวแกน Y
2
ลงมา 3 หน่วย กราฟที่ได้จะมีสมการเป็น y = 2(x – 4) – 3
2
5) ถ้าเลื่อนขนานกราฟของ y = 2x ตามแนวแกน X ไปทางซ้าย 5 หน่วย แล้วเลื่อนขนานตามแนวแกน Y
2
ลงมา 2 หน่วย กราฟที่ได้จะมีสมการเป็น y = 2(x + 5) – 2
2
5. แนวคิด พิจารณาจากกราฟของพาราโบลาทีก
่ �ำ หนดให้ จะได้วา่ สมการของพาราโบลาอยูใ่ นรูป y = a(x – h) + k
เมื่อ a < 0 ซึ่งมีจุดสูงสุดของกราฟคือ จุด (h, k)
และเนื่องจากจุด (3, 3) เป็นจุดสูงสุดของกราฟ ดังนั้น h = 3 และ k = 3
2
จึงได้สมการของพาราโบลาอยู่ในรูป y = a(x – 3) + 3
2
และเมือ
่ แทน x และ y ด้วยพิกด
ั ทีห
่ นึง่ และพิกด
ั ทีส่ องของจุดทีก
่ ราฟผ่านลงในสมการ y = a(x – 3) + 3
2
แทน x ด้วย 2 และแทน y ด้วย 1 ลงในสมการ y = a(x – 3) + 3 จะได้
2
1 = a(2 – 3) + 3
a = -2
2
แทน a ด้วย -2 ลงในสมการ y = a(x – 3) + 3
2
จะได้ y = -2(x – 3) + 3
2
จะได้ว่า ค่าเหล่านั้นทำ�ให้สมการ y = -2(x – 3) + 3 เป็นจริง
2
ดังนั้น สมการของพาราโบลาที่ผ่านจุด (2, 1) , (3, 3) และ (5, -5) คือ y = -2(x – 3) + 3
แบบฝึกหัด 5.2 ฉ
2 2
1. 1) แนวคิด เขียนสมการ y = x + 6x + 8 ให้อยู่ในรูป y = a(x – h) + k เมื่อ a ≠ 0 ได้ดังนี้
2
y = x + 6x + 8
= [x2 + 2(x)(3) + 32] – 32 + 8
2
= (x + 3) – 1
2
พิจารณาสมการ y = (x + 3) – 1 จะได้กราฟเป็นพาราโบลาหงายที่มีเส้นตรง x = -3
เป็นแกนสมมาตร จุดต่ำ�สุดของกราฟ คือ จุด (-3, -1) และกราฟผ่านจุด (-4, 0) และ (-5, 3)
ดังนี้
X
-6 -4 -2 O 2
-2
2 2
2) แนวคิด เขียนสมการ y = -x – 4x – 2 ให้อยู่ในรูป y = a(x – h) + k เมื่อ a ≠ 0 ได้ดังนี้
2
y = -x – 4x – 2
2
= -(x + 4x) – 2
= -[(x + 2(x)(2) + 2 ) – 2 ] – 2
2 2 2
2
= -(x + 2) + 4 – 2
2
= -(x + 2) + 2
2
พิจารณาสมการ y = -(x + 2) + 2 จะได้กราฟเป็นพาราโบลาคว่ำ�ที่มีเส้นตรง x = -2
เป็นแกนสมมาตร จุดต่ำ�สุดของกราฟ คือ จุด (-2, 2) และกราฟผ่านจุด (-3, 1) และ (-4, -2)
ดังนี้
Y
X
-6 -5 -4 -3 -2 -1 O 1
-1
-2
-3
-4
-5
2
2
สมการที่ 1 : y = x – 6x
2
จาก y = x – 6x
จะได้ y = [x2 – 2(x)(3) + 32] – 32
2
= (x – 3) – 9
2) จุดต่ำ�สุดของกราฟ คือ จุด (3, -9)
3) ค่าต่ำ�สุดของ y คือ -9
5) กราฟตัดแกน X ที่จุด (0, 0) และจุด (6, 0) และตัดแกน Y ที่จุด (0, 0)
2
สมการที่ 2 : y = -x – 6x
2
จาก y = -x – 6x
2
จะได้ y = -(x + 6x)
= -[(x + 2(x)(3) + 3 ) – 3 ]
2 2 2
2
= -(x + 3) + 9
2) จุดสูงสุดของกราฟ คือ จุด (-3, 9)
5) กราฟตัดแกน X ที่จุด (-6, 0) และจุด (0, 0) และตัดแกน Y ที่จุด (0, 0)
2
สมการที่ 3 : y = -x + 6x – 5
2
จาก y = -x + 6x – 5
2
จะได้ y = -(x – 6x) – 5
= -{[x – 2(x)(3) + 3 ] – 3 } – 5
2 2 2
2
= -(x – 3) + 9 – 5
2
= -(x – 3) + 4
5) กราฟตัดแกน X ที่จุด (1, 0) และจุด (5, 0) และตัดแกน Y ที่จุด (0, -5)
2
สมการที่ 4 : y = 2x + 5x + 2
2
จาก
y = 2x + 5x + 2
จะได้
2 5
y = 2 x + –x + 2
4 ( )
{[ ( ) (–45) ] – (–45) } + 2
2 2
2 5
= 2 x + 2 – x +
4
( ) ( )+2
2
5 25
= 2 x + – – —
4 8
( ) ()
2
5 9
= 2 x + – – –
4 8
2)
5 9
(
จุดต่ำ�สุดของกราฟ คือ จุด - – , - –
4 8 )
9
3) ค่าต่ำ�สุดของ y คือ - –
8
5
4) เส้นตรง x = - – เป็นแกนสมมาตร
4
5)
1
( )
กราฟตัดแกน X ที่จุด (-2, 0) และจุด - –, 0 และตัดแกน Y ที่จุด (0, 2)
2
2
3. แนวคิด พิจารณาจากกราฟของพาราโบลาทีก
่ �ำ หนดให้ จะได้วา่ สมการของพาราโบลาอยูใ่ นรูป y = a(x – h) + k
เมื่อ a > 0 ซึ่งมีจุดต่ำ�สุดของกราฟคือ จุด (h, k)
และเนื่องจากจุด (-3, -2) เป็นจุดต่ำ�สุดของกราฟ ดังนั้น h = -3 และ k = -2
2
จึงได้สมการของพาราโบลาอยู่ในรูป y = a(x + 3) – 2
2
และเมื่อแทน x และ y ด้วยพิกัดที่หนึ่งและพิกัดที่สองของจุดที่กราฟผ่านลงในสมการ y = a(x + 3) – 2
เนื่องจากกราฟผ่านจุด (-2, 0)
2
แทน x ด้วย -2 และแทน y ด้วย 0 ลงในสมการ y = a(x + 3) – 2 จะได้
2
0 = a(-2 + 3) – 2
a = 2
2
แทน a ด้วย 2 ลงในสมการ y = a(x + 3) – 2
2
จะได้ y = 2(x + 3) – 2
และเมื่อใช้พิกัดที่หนึ่งและพิกัดที่สองของจุด (-5, 6) และ (-3, -2) มาตรวจสอบ
2
จะได้ว่า ค่าเหล่านั้นทำ�ให้สมการ y = 2(x + 3) – 2 เป็นจริง
2
ดังนั้น สมการของพาราโบลาที่ผ่านจุด (-5, 6) , (-3, -2) และ (-2, 0) คือ y = 2(x + 3) – 2
2
ซึ่งสามารถเขียนให้อยู่ในรูป y = ax + bx + c ได้ดังนี้
2
y = 2(x + 3) – 2
2
= 2(x + 6x + 9) – 2
2
= 2x + 12x + 16
2
4. แนวคิด พิจารณาจากสมการที่กำ�หนดให้ จะสามารถจัดให้อยู่ในรูป y = a(x – h) + k เมื่อ a ≠ 0
ได้ดังนี้
2
จาก s = -2t + 48t + 20
2
จะได้ s = -2(t – 24t) + 20
= -2{[(t – 2(t)(12) + 12 ] – 12 } + 20
2 2 2
2 2
= -2(t – 12) + 2(12 ) + 20
2
= -2(t – 12) + 308
แสดงว่า กราฟของสมการเป็นพาราโบลาคว่ำ� และจุดสูงสุดของกราฟ คือ จุด (12, 308)
1) เมื่อเวลา 0 วินาที (t = 0) เป็นจุดที่ยิงปืนใหญ่อยู่สูงจากพื้นน้ำ�
2
ซึ่งจะได้ s = -2(0 – 12) + 308 = 20
ดังนั้น จุดที่ยิงปืนใหญ่อยู่สูงจากพื้นน้ำ� 20 เมตร
2) เนื่องจาก จุดสูงสุดของกราฟ คือ จุด (12, 308)
ดังนั้น กระสุนปืนใหญ่ขึ้นไปได้สูงสุดเมื่อเวลาผ่านไป 12 วินาที หลังจากการยิง และขึ้นไปได้สูงสุด 308 เมตร
3) แทน s ด้วย 180 ลงในสมการที่กำ�หนดให้ จะได้
2
180 = -2t + 48t + 20
2
t – 24t + 80 = 0
(t – 4)(t – 20) = 0
นั่นคือ t = 4 หรือ t = 20
ดังนั้น กระสุนปืนใหญ่จะสูงจากพื้นน้ำ� 180 เมตร หลังจากยิงไปแล้ว 4 วินาที และ 20 วินาที
4) เนื่องจากจุดที่กระสุนปืนใหญ่ตกน้ำ�อยู่ต่ำ�กว่าจุดที่ยิงปืนใหญ่ 20 เมตร
แสดงว่า จุดที่กระสุนปืนใหญ่ตกน้ำ�สูง -20 เมตร เมื่อเทียบกับจุดที่ยิงปืนใหญ่
แทน s ด้วย -20 ลงในสมการ จะได้
-20 = -2t2 + 48t + 20
t2 – 24t – 20 = 0
2
- (-24 ) ± √(-24) – 4(1)(-20)
t =
2(1)
24 ± √656
=
2
= 12 ± 2√41
นั่นคือ t ≈ -0.81 หรือ t ≈ 24.81
เนื่องจาก t เป็นเวลา จะได้ t ≥ 0
ดังนั้น กระสุนปืนใหญ่จะตกน้ำ�หลังจากการยิงไปแล้ว 24.81 วินาที
5. แนวคิด สร้างแบบจำ�ลองเพื่อหาขนาดของที่ดินรูปสี่เหลี่ยมมุมฉากที่สอดคล้องกับสถานการณ์ปัญหา ดังนี้

กำ�หนดให้ ABCD เป็นรูปสี่เหลี่ยมมุมฉากที่มีด้าน CD

D C เป็นด้านที่อยู่ติดคลอง และให้ด้าน AD ยาว x เมตร

x x เนื่องจาก มีวัสดุสำ�หรับทำ�รั้วยาว 200 เมตร
จะได้ ด้าน AB ยาว 200 – 2x เมตร
A

200 – 2x B ถ้าให้พื้นที่ของ ABCD เป็น y ตารางเมตร
จะได้สมการเป็น y = x(200 – 2x)
2
เขียนสมการให้อยู่ในรูป y = a(x – h) + k ได้ดังนี้
จาก y = x(200 – 2x)
2
จะได้ y = -2x + 200x
2
= -2(x – 100x)
= -2{[x – 2(x)(50) + 50 ] – 50 }
2 2 2
2
= -2(x – 50) + 5,000
แสดงว่า กราฟของสมการเป็นพาราโบลาคว่ำ� ที่มีจุดสูงสุด คือ (50, 5,000)
จะได้ y มีค่ามากที่สุดเท่ากับ 5,000 เมื่อ x เท่ากับ 50
ดังนั้น ที่ดินที่ธนินทร์ล้อมรั้วได้มีพื้นที่มากที่สุดเท่ากับ 5,000 ตารางเมตร
6. แนวคิด ให้ ABCD เป็นรูปสี่เหลี่ยมมุมฉากที่มีความยาวรอบรูป

x 80 เมตร และให้ด้าน AB ยาว x เมตร
D C
80 – 2x
จะได้ด้าน BC ยาว เมตร หรือ 40 – x เมตร
2
40 – x 40 – x
ถ้าให้พื้นที่ของ ABCD เป็น y ตารางเมตร
จะได้สมการเป็น y = x(40 – x)
A x B
จาก y = x(40 – x)
2
จะได้ y = -x + 40x
= -{[x – 2(x)(20) + 20 ] – 20 }
2 2 2
2
= -(x – 20) + 400
แสดงว่า กราฟของสมการเป็นพาราโบลาคว่ำ� ที่มีจุดสูงสุด คือ (20, 400)
จะได้ y มีค่ามากที่สุดเท่ากับ 400 เมื่อ x เท่ากับ 20
ดังนั้น รูปสี่เหลี่ยมมุมฉากที่มีความยาวรอบรูปเป็น 80 เมตร จะมีพื้นที่มากที่สุดเมื่อมีด้านด้านหนึ่งยาว
20 เมตร และมีด้านประกอบมุมฉากของด้านนี้ยาว 40 – 20 = 20 เมตร
นั่นคือ รูปสี่เหลี่ยมมุมฉากจะมีพื้นที่มากที่สุด เมื่อความกว้างและความยาวเป็น 20 เมตร
กิจกรรมท้ายบท : จับคู่... เรียนรู้สถานที่ปริศนา

กิจกรรมนี้ เป็นกิจกรรมที่เน้นให้นักเรียนได้ฝึกใช้ความรู้เกี่ยวกับลักษณะของกราฟของพาราโบลา ซึ่งเป็นการพัฒนา
ทักษะและกระบวนการทางคณิตศาสตร์ในการนำ�เสนอสมการในรูปของกราฟ รวมทั้งการตีความ แปลความ และสื่อความหมาย
จากกราฟ ครูอาจให้นักเรียนทำ�กิจกรรมนี้นอกเวลาเรียน โดยมีสื่อ/อุปกรณ์ และขั้นตอนการดำ�เนินกิจกรรม ดังนี้
อุปกรณ์สำ�หรับสืบค้นข้อมูล เช่น สมาร์ตโฟน หรือคอมพิวเตอร์
1. ครูให้นักเรียนทำ� “กิจกรรมท้ายบท : จับคู่... เรียนรู้สถานที่ปริศนา” ในหนังสือเรียน หน้า 209–211 เมื่อนักเรียนได้
ชื่อของสถานที่ปริศนาแล้ว ครูให้นักเรียนค้นหาข้อมูลเกี่ยวกับสถานที่นั้น
2. ครูอาจให้นักเรียนนำ�เสนอข้อมูลเกี่ยวกับสถานที่ปริศนานั้น และแลกเปลี่ยนความรู้ร่วมกันในชั้นเรียน โดยครูอาจ
เตรียมรูปภาพหรือเว็บไซต์ของสถานที่นั้นแสดงให้นักเรียนเห็นเพิ่มเติม
เฉลยกิจกรรมท้ายบท : จับคู่... เรียนรู้สถานที่ปริศนา
สมการที่ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
ตัวอักษรที่กำ�กับอยู่บน O C E A N O G R A F I C
ภาพที่แสดงกราฟ
สถานที่ปริศนา คือ OCEANOGRAFIC
สถานที่ปริศนาเป็นสถานที่เกี่ยวข้องกับอะไร และมีลักษณะพิเศษอย่างไร
Oceanografic เป็นพิพิธภัณฑ์สัตว์น้ำ�ที่ใหญ่ที่สุดในทวีปยุโรป ตั้งอยู่ในเมืองวาเลนเซีย ราชอาณาจักรสเปน
อาคารทีม
่ ช
ี อ
ื่ เสียงทีส
่ ด
ุ ของ Oceanografic คือ อาคารทีม
่ ล
ี ก
ั ษณะเป็นทรงพาราโบลาทีอ
่ อกแบบโดยสถาปนิกทีม
่ ช
ี อ
ื่ เสียง
คือ Félix Candela ซึ่งอาคารดังกล่าวได้สื่อความหมายถึงดอกบัว
เฉลยแบบฝึกหัดท้ายบท
1. แนวคิด f(5) = √52 + 25 = 5√2 และ f(-5) = √(-5)2 + 25 = 5√2
ดังนั้น f(5) + f(-5) = 5√2 + 5√2 = 10√2
3 2 3 2
2. แนวคิด f(2) = 2 – 4(2) + 10 = 2 และ f(-4) = (-4) – 4(-4) + 10 = -118
ดังนั้น f(2) + f(-4) = 2 + (-118) = -116
2 2 2
3. แนวคิด g(2a) = 4(2a) – 3(2a) – 5 = 4(4a ) – 6a – 5 = 16a – 6a – 5
h(a – 1) = 2(a – 1) – [(a – 1) – 4] = 2a – 2 – (a – 5) = -a + 15a – 73a + 123

3 3 3 2
4. แนวคิด
2
2
สมการที่ 1 : y = 5x + 3
4) แกน Y เป็นแกนสมมาตร
2
สมการที่ 2 : y = -2(x – 5)
5) กราฟตัดแกน X ที่จุด (5, 0) และตัดแกน Y ที่จุด (0, -50)
2
สมการที่ 3 : y = 3x + 10x + 9
2
จาก y = 3x + 10x + 9

2 10
จะได้ y = 3 x + — x + 9
3 ( )
{[ ( ) ( )] ( )}
2 2
2 5 5 5
= 3 x + 2(x) – + – – – + 9
3 3 3
( )
2
5 25
= 3 x + – – — + 9
3 3
( )
2
5 2
= 3 x + – + –
3 3

5 2
2) จุดต่ำ�สุดของกราฟ คือ จุด - – , –
3 3 ( )
2
3) ค่าต่ำ�สุดของ y คือ –
3
5
4) เส้นตรง x = - – เป็นแกนสมมาตร
3
2
สมการที่ 4 : y = -4x + 4x + 3
2
จาก y = -4x + 4x + 3
2
จะได้ y = -4(x – x) + 3
{[ ( ) ( )] ( )}+3
2 2
2 1 1 1
= -4 x – 2(x) – + – – –
2 2 2
( )
2
1
= -4 x – – + 1 + 3
2
( )
2
1
= -4 x – – + 4
2
2)
1
จุดสูงสุดของกราฟ คือ จุด – , 4
2 ( )
1
4) เส้นตรง x = – เป็นแกนสมมาตร
2
5)
1 3
( ) ( )
กราฟตัดแกน X ที่จุด – , 0 และ – , 0 และตัดแกน Y ที่จุด (0, 3)
2 2
2
6. 1) แนวคิด พิจารณาจากกราฟพาราโบลาที่กำ�หนดให้ จะได้ว่า สมการของพาราโบลาอยู่ในรูป y = a(x – h) + k
เมื่อ a > 0 ซึ่งมีจุดต่ำ�สุดของกราฟคือ จุด (h, k)
และเนื่องจากจุด (3, 2) เป็นจุดต่ำ�สุดของกราฟ ดังนั้น h = 3 และ k = 2
2
2
ั ทีห
2
2
4 = a(1 – 3) + 2
1
a = –
2
1 2
แทน a ด้วย – ลงในสมการ y = a(x – 3) + 2
2
1 2
จะได้ y = – (x – 3) + 2
2
และเมื่อใช้พิกัดที่หนึ่งและพิกัดที่สองของจุด (3, 2) และ (6, 6.5) มาตรวจสอบ
1 2
จะได้ว่า ค่าเหล่านั้นทำ�ให้สมการ y = – (x – 3) + 2 เป็นจริง
2
1 2
ดังนั้น สมการของพาราโบลานี้ คือ y = – (x – 3) + 2
2
1 2
2) ถ้าเลื่อนขนานกราฟของ y = – (x – 3) + 2 ตามแนวแกน X ไปทางซ้าย 5 หน่วย กราฟที่ได้จะมีสมการเป็น
2
1 2
y = – (x + 2) + 2
2
1 2
3) ถ้าเลื่อนขนานกราฟของ y = – (x – 3) + 2 ตามแนวแกน Y ไปด้านล่าง 2 หน่วย กราฟทีไ่ ด้จะมีสมการเป็น
2
1 2
y = – (x – 3)
2
2
7. แนวคิด 1 พิจารณาจากกราฟพาราโบลาที่กำ�หนดให้ จะได้ว่า สมการของพาราโบลาอยู่ในรูป y = a(x – h) + k
และเนื่องจากจุด (-1, -3) เป็นจุดสูงสุดของกราฟ ดังนั้น h = -1 และ k = -3
2
จึงได้สมการของพาราโบลาอยู่ในรูป y = a(x + 1) – 3
2
และเมื่อแทน x และ y ด้วยพิกัดที่หนึ่งและพิกัดที่สองของจุดที่กราฟผ่านลงในสมการ y = a(x + 1) – 3
เนื่องจากกราฟผ่านจุด (-2, -5)
2
แทน x ด้วย -2 และแทน y ด้วย -5 ลงในสมการ y = a(x + 1) – 3 จะได้
2
-5 = a(-2 + 1) – 3
a = -2
2
แทน a ด้วย -2 ลงในสมการ y = a(x + 1) – 3
2
จะได้ y = -2(x + 1) – 3
และเมื่อใช้พิกัดที่หนึ่งและพิกัดที่สองของจุด (-1, -3) และ (1, -11) มาตรวจสอบ
2
จะได้ว่า ค่าเหล่านั้นทำ�ให้สมการ y = -2(x + 1) – 3 เป็นจริง
2
ดังนั้น สมการของพาราโบลานี้ คือ y = -2(x + 1) – 3
2
เมื่อเลื่อนขนานกราฟของ y = -2(x + 1) – 3 ไปทางขวา 4 หน่วย จากนั้นเลื่อนขนานกราฟ
2
ขึ้นไป 5 หน่วย สมการของพาราโบลาที่ได้จากการเลื่อนขนานนี้ คือ y = -2(x – 3) + 2
แนวคิด 2 เลื่อนขนานจุด (-2, -5) จุด (-1, -3) และจุด (1, -11) ไปทางขวา 4 หน่วย จากนั้นเลื่อนขนานขึ้นไป
5 หน่วย จะได้พิกัดของจุดใหม่เป็นจุด (2, 0) จุด (3, 2) และจุด (5, -6) ตามลำ�ดับ
2
พิจารณากราฟของพาราโบลาที่กำ�หนดให้ จะได้ว่า สมการของพาราโบลาอยู่ในรูป y = a(x – h) + k
และเนื่องจากจุด (3, 2) เป็นจุดสูงสุดของกราฟ ดังนั้น h = 3 และ k = 2
2
2
ั ทีห
2
2
0 = a(2 – 3) + 2
a = -2
2
แทน a ด้วย -2 ลงในสมการ y = a(x – 3) + 2
2
จะได้ y = -2(x – 3) + 2
2
จะได้ว่า ค่าเหล่านั้นทำ�ให้สมการ y = -2(x – 3) + 2 เป็นจริง
2
ดังนั้น สมการของพาราโบลาที่ได้จากการเลื่อนขนานนี้ คือ y = -2(x – 3) + 2
8. แนวคิด ให้ ABCD เป็นรูปสี่เหลี่ยมมุมฉากที่มีความยาวรอบรูป

D x
C p หน่วย และให้ด้าน AB ยาว x หน่วย
p – 2x p
จะได้ด้าน BC ยาว หน่วย หรือ – – x หน่วย
2 2
p – 2x p – 2x

x x ถ้าให้พื้นที่ของ
ABCD เป็น y ตารางหน่วย

A x B
p
จะได้สมการเป็น y = x – – x
2 ( )
จาก
p
y = x––x
2 ( )
จะได้
2 p
y = -x + – x
2 ()
- {[x – 2(x)(–) + (–) ] – (–) }
2 p p p 2 2
=
4 4 4
-(x – –) + —
p p 2 2
=
2 16
แสดงว่า กราฟของสมการเป็นพาราโบลาคว่ำ� ที่มีจุดสูงสุด คือ จุด –, —
p p2
4 16 ( )
p2 p
จะได้ y มีค่ามากที่สุดเท่ากับ — เมื่อ x เท่ากับ –
16 4
p
ดังนั้น เราควรกำ�หนดรูปสี่เหลี่ยมมุมฉากให้มีด้านด้านหนึ่งยาว – หน่วย จะได้ ด้านประกอบมุมฉากของ
4
p p p p2
ด้านนีย้ าว – – – = – หน่วย ทำ�ให้ได้รป ู สีเ่ หลีย่ มจัตรุ สั ทีม
่ พ
ี น
้ื ทีเ่ ท่ากับ — ตารางหน่วย ซึง่ เป็น
2 4 4 16
พื้นที่มากที่สุดตามต้องการ
2
9. แนวคิด พิจารณาสมการที่กำ�หนดให้ จะสามารถจัดให้อยู่ในรูป y = a(x – h) + k เมื่อ a ≠ 0 ได้ดังนี้
2
จาก P = 0.6x – 9.6x + 60
2
จะได้ P = 0.6(x – 16x) + 60
= 0.6{[x – 2(x)(8) + 8 ] – 8 } + 60
2 2 2
2
= 0.6(x – 8) + 21.6 เมื่อ 5 ≤ x ≤ 13
แสดงว่า กราฟเป็นพาราโบลาหงาย และจุดต่ำ�สุดของกราฟ คือ จุด (8, 21.6)
1) ผลกำ�ไรในการขายข้าวต่ำ�สุดอยู่ในปีที่ x = 8 หรือ พ.ศ. 2557 และมีกำ�ไร 21.6 สิบล้านบาท หรือ 216 ล้านบาท
2
2) ในปี พ.ศ. 2561 (x = 12) บริษัทมีผลกำ�ไรในการขายข้าวเท่ากับ 0.6(12 – 8) + 21.6 = 31.2 สิบล้านบาท
หรือ 312 ล้านบาท
3) บริษัทมีผลกำ�ไรประมาณ 222 ล้านบาท ในปี พ.ศ. 2556 และ พ.ศ. 2558
ตัวอย่างแบบทดสอบท้ายบท
1. จงพิจารณาว่าสมการของพาราโบลาที่กำ�หนดให้ในแต่ละข้อสอดคล้องกับกราฟใดต่อไปนี้ (5 คะแนน)
2
1) y = (x + 4) – 1 สอดคล้องกับกราฟ
2
2) y = (x – 4) + 1 สอดคล้องกับกราฟ
1 2
3) y = – (x – 4) + 1 สอดคล้องกับกราฟ
4
1 2
4) y = - – (x – 4) + 1 สอดคล้องกับกราฟ
2
2
5) y = -3(x + 4) – 1 สอดคล้องกับกราฟ
c2 c3
5 c4
c1
X
-8 -6 -4 -2 O 2 4 6 8
c8
c5
-5 c7
c6
2. จงเติมเครื่องหมาย  หน้าข้อความที่ถูกต้อง และเติมเครื่องหมาย  หน้าข้อความที่ไม่ถูกต้อง พร้อมทั้งให้เหตุผลประกอบ

(20 คะแนน)
2
1) สมการ y = 2x + 3x + 4 เป็นสมการของพาราโบลา
เหตุผล
1

2) กราฟของสมการ y – x = - –x – x + 9 เป็นพาราโบลาคว่ำ�
2
เหตุผล
2
3) กราฟของสมการ y = 5 – x มีจุด (0, 5) เป็นจุดต่ำ�สุด
เหตุผล
( )
2
1 1

4) แกนสมมาตรของกราฟของสมการ y = x + – คือ เส้นตรง x = –
2 2
เหตุผล
( ) ( )
2
3 5 3 5

5) กราฟของสมการ y = 2 x – – – – มีจุดต่ำ�สุด คือ จุด – , –
2 2 2 2
เหตุผล
2
6) จุด (-9, -1) เป็นจุดที่อยู่บนกราฟของสมการ y = -2x + 3x – 4
เหตุผล
2
7) กราฟของสมการ y = 4(x + 2) – 2 มีแกนสมมาตร คือ เส้นตรง x = -2
เหตุผล
1 2 3 2

8) จุดต่�ำ สุดของกราฟของสมการ y = –x – 3 และจุดสูงสุดของกราฟของสมการ y = - – x + 2 อยูห
่ า่ งกัน
4 2
5 หน่วย
เหตุผล
2
9) กราฟของสมการ y = -2(x – 4) – 18 ไม่มีจุดตัดแกน X
เหตุผล
2
10) กราฟของสมการ y = -3(x – 5) + 10 จะตัดแกน Y ที่จุด (0, 65)
เหตุผล
2 2
3. จงเขียนสมการ y = 3x – 12x + 11 ให้อยู่ในรูป y = a(x – h) + k แล้วตอบคำ�ถามต่อไปนี้โดยไม่ต้องเขียนกราฟ
(5 คะแนน)
1) กราฟเป็นพาราโบลาคว่ำ�หรือพาราโบลาหงาย
2) จุดต่ำ�สุดหรือจุดสูงสุดของกราฟเป็นจุดใด และมีค่าต่ำ�สุดหรือค่าสูงสุดของ y เป็นเท่าใด
3) กราฟมีเส้นตรงใดเป็นแกนสมมาตร
2 2
4. จงเขียนสมการ y = -x + 8x + 12 ให้อยู่ในรูป y = a(x – h) + k แล้วตอบคำ�ถามต่อไปนี้โดยไม่ต้องเขียนกราฟ
(5 คะแนน)
2
5. กราฟของสมการ y = 4x – 12x + c ผ่านจุด (2, -1) จงหาจุดต่ำ�สุดของกราฟนี้ (5 คะแนน)
6. สะพานแขวนแห่งหนึ่งแขวนด้วยลวดสลิงที่โยงระหว่างยอดเสาสองต้นที่อยู่ปลายสะพานซึ่งสูงเท่ากัน ลวดสลิงดังกล่าว
2
หย่อนโค้งเป็นรูปพาราโบลาที่มีสมการ y = 0.01x – x + 35 เมื่อ x แทนระยะทาง (เมตร) ที่จุดแต่ละจุดบนสะพาน
อยู่ห่างจากเสาสะพานทางซ้าย และ y แทนระยะห่างระหว่างลวดสลิงกับพื้นสะพาน
1) จงหาระยะห่างที่น้อยที่สุดระหว่างลวดสลิงกับพื้นสะพาน (3 คะแนน)
2) เสาสะพานทั้งสองต้นห่างกันเท่าใด (2 คะแนน)
7. นาวินมีที่ดินแปลงหนึ่งอยู่ริมคลองและต้องการแบ่งที่ดินเพื่อสร้างบ้านริมคลอง โดยล้อมรั้วที่ดินสำ�หรับสร้างบ้านเป็น
รูปสีเ่ หลีย่ มมุมฉากและล้อมรัว้ เพียงสามด้าน อีกด้านหนึง่ ติดคลองไม่ตอ
้ งล้อมรัว้ ถ้านาวินมีวสั ดุในการล้อมรัว้ ยาว 120 เมตร
และอยากได้พื้นที่ภายในรั้วมากที่สุด จงหาว่านาวินจะต้องกำ�หนดขนาดของรั้วอย่างไร และมีพื้นที่เท่าไร พร้อมทั้งวาดภาพ
ประกอบ (7 คะแนน)
เฉลยตัวอย่างแบบทดสอบท้ายบท
1. จงพิจารณาว่าสมการของพาราโบลาที่กำ�หนดให้ในแต่ละข้อสอดคล้องกับกราฟใดต่อไปนี้ (5 คะแนน)
2
1) y = (x + 4) – 1 สอดคล้องกับกราฟ c1
2
2) y = (x – 4) + 1 สอดคล้องกับกราฟ c3
1 2
3) y = – (x – 4) + 1 สอดคล้องกับกราฟ c4
4
1 2
4) y = - – (x – 4) + 1 สอดคล้องกับกราฟ c8
2
2
5) y = -3(x + 4) – 1 สอดคล้องกับกราฟ c6
Y
c2 c3
5 c4
c1
X
-8 -6 -4 -2 O 2 4 6 8
c8
c5
-5 c7
c6
ความสอดคล้องกับจุดประสงค์ของบทเรียน
2 2
ข้อ 1 นักเรียนสามารถระบุลกั ษณะพร้อมทัง้ เขียนกราฟของฟังก์ชน
ั กำ�ลังสองทีอ่ ยูใ่ นรูป y = ax , y = ax + k,
2 2 2
y = a(x – h) , y = a(x – h) + k และ y = ax + bx + c เมื่อ a, b, c, h และ k เป็น
ค่าคงตัว ที่ a ≠ 0
เกณฑ์การให้คะแนน คะแนนเต็ม 5 คะแนน ข้อละ 1 คะแนน
✤ ตอบถูกต้อง ได้ 1 คะแนน
✤ ตอบไม่ถูกต้อง หรือไม่ตอบ ได้ 0 คะแนน
2. จงเติมเครื่องหมาย  หน้าข้อความที่ถูกต้อง และเติมเครื่องหมาย  หน้าข้อความที่ไม่ถูกต้อง พร้อมทั้งให้เหตุผลประกอบ

(20 คะแนน)
2
 1) สมการ y = 2x + 3x + 4 เป็นสมการของพาราโบลา
2 2
เหตุผล เพราะสมการ y = 2x + 3x + 4 อยู่ในรูป y = ax + bx + c โดยที่ a = 2, b = 3
และ c = 4
1
2) กราฟของสมการ y – x = - –x – x + 9 เป็นพาราโบลาคว่ำ�

2
1 1
เหตุผล เพราะสมการ y – x = - –x – x + 9 สามารถจัดรูปได้เป็น y = - –x + 9 ซึง่ เป็นสมการเชิงเส้น
2 2
สองตัวแปร ดังนั้น กราฟที่ได้เป็นกราฟเส้นตรง
2
 3) กราฟของสมการ y = 5 – x มีจุด (0, 5) เป็นจุดต่ำ�สุด
2 2
เหตุผล เพราะสมการ y = 5 – x สามารถจัดรูปได้เป็น y = -x + 5 ซึ่งมีกราฟเป็นพาราโบลาคว่ำ�
และมีจุดสูงสุด คือ จุด (0, 5)
( )
2
1 1
4) แกนสมมาตรของกราฟของสมการ y = x + – คือ เส้นตรง x = –

2 2
( ) [ ( )]
2 2
1 1
เหตุผล เพราะสมการ y = x + – สามารถจัดรูปได้เป็น y = x – - –
2 2
1
ดังนั้น แกนสมมาตรของกราฟของสมการนี้ คือ เส้นตรง x = - –
2
( ) ( )
2
3 5 3 5
5) กราฟของสมการ y = 2 x – – – – มีจุดต่ำ�สุด คือ จุด – , –

2 2 2 2
32 5
( )
เหตุผล เพราะสมการ y = 2 x – – – – สามารถจัดรูปได้เป็น y = 2 x – – + - –
2 2
32
2
5
2 ( ) ( )

3 5
ดังนั้น กราฟของสมการนี้เป็นพาราโบลาหงาย มีจุดต่ำ�สุด คือ จุด – , -–
2 2 ( )
2
 6) จุด (-9, -1) เป็นจุดที่อยู่บนกราฟของสมการ y = -2x + 3x – 4
2
เหตุผล เพราะเมื่อแทน x ด้วย -9 และแทน y ด้วย -1 ลงในสมการ y = -2x + 3x – 4
2
ทำ�ให้ได้สมการที่ไม่เป็นจริง ดังนั้น จุด (-9, -1) ไม่อยู่บนกราฟของสมการ y = -2x + 3x – 4
2
 7) กราฟของสมการ y = 4(x + 2) – 2 มีแกนสมมาตร คือ เส้นตรง x = -2
สามารถจัดรูปได้เป็น y = 4[x – (-2)] – 2
2 2
เหตุผล เพราะสมการ y = 4(x + 2) – 2
ดังนั้น แกนสมมาตรของกราฟของสมการนี้ คือ เส้นตรง x = -2
1 2 3 2
8) จุดต่�ำ สุดของกราฟของสมการ y = –x – 3 และจุดสูงสุดของกราฟของสมการ y = - – x + 2 อยูห
 ่ า่ งกัน
4 2
5 หน่วย
1 2
เหตุผล เพราะจุดต่ำ�สุดของกราฟของสมการ y = – x – 3 คือ (0, -3)
4
3 2
และจุดสูงสุดของกราฟของสมการ y = - – x + 2 คือ (0, 2)
2
ดังนั้น จุดต่ำ�สุดและจุดสูงสุดของกราฟทั้งสองอยู่ห่างกัน 5 หน่วย
2
 9) กราฟของสมการ y = -2(x – 4) – 18 ไม่มีจุดตัดแกน X
2
เหตุผล เพราะกราฟของสมการ y = -2(x – 4) – 18 เป็นพาราโบลาคว่ำ� ที่มีจุดสูงสุดอยู่ที่จุด (4, -18)
จะได้ว่า กราฟของสมการนี้ไม่ตัดแกน X ดังนั้น กราฟจึงไม่มีจุดตัดแกน X
2
 10) กราฟของสมการ y = -3(x – 5) + 10 จะตัดแกน Y ที่จุด (0, 65)
2
เหตุผล เพราะเมื่อแทน x ด้วย 0 ลงในสมการ y = -3(x – 5) + 10 จะได้ y = -65
2
ดังนั้น กราฟของสมการ y = -3(x – 5) + 10 จะตัดแกน Y ที่จุด (0, -65)
ั กำ�ลังสองทีอ่ ยูใ่ นรูป y = ax2, y = ax2 + k,
y = a(x – h)2, y = a(x – h)2 + k และ y = ax2 + bx + c เมื่อ a, b, c, h และ k เป็น
เกณฑ์การให้คะแนน คะแนนเต็ม 20 คะแนน ข้อละ 2 คะแนน โดยแบ่งให้คะแนน ดังนี้
✤ ตอบถูกต้อง ได้ 1 คะแนน
✤ แสดงเหตุผลได้อย่างสมเหตุสมผล ได้ 1 คะแนน
2 2
3. จงเขียนสมการ y = 3x – 12x + 11 ให้อยู่ในรูป y = a(x – h) + k แล้วตอบคำ�ถามต่อไปนี้โดยไม่ต้องเขียนกราฟ
(5 คะแนน)
2
แนวคิด จาก y = 3x – 12x + 11
2
จะได้ y = 3(x – 4x) + 11
= 3{[x – 2(x)(2) + 2 ] – 2 } + 11
2 2 2
2
= 3(x – 2) + 3(-4) + 11
2
= 3(x – 2) – 1
พาราโบลาหงาย
จุดต่ำ�สุดของกราฟเป็น คือ จุด (2, -1) และมีค่าต่ำ�สุดของ y เป็น -1
กราฟมีเส้นตรง x = 2 เป็นแกนสมมาตร
2 2
4. จงเขียนสมการ y = -x + 8x + 12 ให้อยู่ในรูป y = a(x – h) + k แล้วตอบคำ�ถามต่อไปนี้โดยไม่ต้องเขียนกราฟ
(5 คะแนน)
แนวคิด จาก y = -x2 + 8x + 12
จะได้ y = -(x2 – 8x) + 12
= -{[x2 – 2(x)(4) +42] – 42} + 12
= -(x – 4)2 + 16 + 12
= -(x – 4)2 + 28
พาราโบลาคว่ำ�
จุดสูงสุดของกราฟ คือ จุด (4, 28) และมีค่าสูงสุดของ y เป็น 28
กราฟมีเส้นตรง x = 4 เป็นแกนสมมาตร
สำ�หรับข้อ 3–4
2 2
2 2 2
เกณฑ์การให้คะแนน คะแนนเต็มข้อละ 5 คะแนน โดยแบ่งให้คะแนน ดังนี้
2
ส่วนที่ 1 การเขียนสมการให้อยู่ในรูป y = a(x – h) + k
2
✤ เขียนสมการให้อยู่ในรูป y = a(x – h) + k ถูกต้องครบถ้วน ได้ 2 คะแนน
2
✤ เขียนสมการให้อยู่ในรูป y = a(x – h) + k ถูกต้องบางส่วน ได้ 1 คะแนน
2
✤ เขียนสมการให้อยู่ในรูป y = a(x – h) + k ไม่ถูกต้อง หรือไม่เขียน ได้ 0 คะแนน
ส่วนที่ 2 การตอบคำ�ถาม
✤ ตอบถูกต้อง ได้ข้อละ 1 คะแนน
✤ ตอบไม่ถูกต้อง หรือไม่ตอบ ได้ 0 คะแนน
2
5. กราฟของสมการ y = 4x – 12x + c ผ่านจุด (2, -1) จงหาจุดต่ำ�สุดของกราฟนี้ (5 คะแนน)
2
แนวคิด แทน x ด้วย 2 และแทน y ด้วย -1 ลงในสมการ y = 4x – 12x + c จะได้
2
-1 = 4(2) – 12(2) + c
-1 = 16 – 24 + c
ดังนั้น c = 7
2
จะได้สมการเป็น y = 4x – 12x + 7
2
จาก y = 4x – 12x + 7
2
จะได้ y = 4(x – 3x) + 7
= 4 x – 2(x) – + – – – + 7
2 3 9 9
2 4 4 {[ () ] }
( )
2
3
= 4 x – – – 9 + 7
2
( )
2
3
ดังนั้น y = 4x–– –2
2

3
จะได้ว่า จุดต่ำ�สุดของกราฟนี้ คือ จุด – , -2
2 ( )
2 2
2 2 2
เกณฑ์การให้คะแนน คะแนนเต็ม 5 คะแนน โดยแบ่งให้คะแนน ดังนี้
ส่วนที่ 1 การเขียนแสดงการหาค่า c
✤ เขียนแสดงการหาค่า c และหาค่า c ถูกต้อง ได้ 2 คะแนน
✤ เขียนแสดงการหาค่า c แต่หาค่า c ไม่ถูกต้อง
หรือ ไม่เขียนแสดงการหาค่า c แต่หาค่า c ถูกต้อง ได้ 1 คะแนน
✤ ไม่เขียนแสดงการหาค่า c และหาค่า c ไม่ถูกต้อง ได้ 0 คะแนน
2
2
2
2
ส่วนที่ 3 การสรุปคำ�ตอบ
✤ สรุปคำ�ตอบถูกต้อง ได้ 1 คะแนน
✤ สรุปคำ�ตอบไม่ถูกต้อง หรือไม่สรุป ได้ 0 คะแนน
6. สะพานแขวนแห่งหนึ่งแขวนด้วยลวดสลิงที่โยงระหว่างยอดเสาสองต้นที่อยู่ปลายสะพานซึ่งสูงเท่ากัน ลวดสลิงดังกล่าว
2
หย่อนโค้งเป็นรูปพาราโบลาที่มีสมการ y = 0.01x – x + 35 เมื่อ x แทนระยะทาง (เมตร) ที่จุดแต่ละจุดบนสะพาน
อยู่ห่างจากเสาสะพานทางซ้าย และ y แทนระยะห่างระหว่างลวดสลิงกับพื้นสะพาน
1) จงหาระยะห่างที่น้อยที่สุดระหว่างลวดสลิงกับพื้นสะพาน (3 คะแนน)
2
แนวคิด จาก y = 0.01x – x + 35
2
จะได้ y = 0.01(x – 100x) + 35
2
=0.01{[x – 2(x)(50) + 2,500] – 2,500} + 35
2
=0.01(x – 50) – 25 + 35
=0.01(x – 50)2 + 10
แสดงว่ากราฟเป็นพาราโบลาหงาย และจุดต่ำ�สุดของกราฟ คือ จุด (50, 10)
ดังนั้นจุดต่ำ�สุดของลวดสลิงมีระยะห่างจากพื้นสะพานน้อยที่สุดคือ 10 เมตร
2) เสาสะพานทั้งสองต้นห่างกันเท่าใด (2 คะแนน)
แนวคิด เนื่องจาก จุดต่ำ�สุดของลวดสลิง คือ จุดที่อยู่ห่างจากเสาสะพานทางซ้าย 50 เมตร
และจุดต่ำ�สุดของลวดสลิงจะเป็นจุดกึ่งกลางระหว่างเสาสะพานทั้งสองต้น
นั่นคือ จุดต่ำ�สุดจะอยู่ห่างจากเสาสะพานทางขวา 50 เมตร เท่ากัน
ดังนั้น เสาสะพานทั้งสองต้นอยู่ห่างกัน 50 + 50 = 100 เมตร
ข้อ 2 นักเรียนสามารถนำ�ความรู้เกี่ยวกับกราฟของฟังก์ชันกำ�ลังสองไปใช้ในการแก้ปัญหา
เกณฑ์การให้คะแนน คะแนนเต็ม 5 คะแนน
ข้อ 1) คะแนนเต็ม 3 คะแนน โดยแบ่งให้คะแนน ดังนี้
2
2
2
2
ส่วนที่ 2 การสรุปคำ�ตอบ
✤ สรุปคำ�ตอบถูกต้อง ได้ 1 คะแนน
✤ สรุปคำ�ตอบไม่ถูกต้อง หรือไม่สรุป ได้ 0 คะแนน
ข้อ 2) คะแนนเต็ม 2 คะแนน โดยมีเกณฑ์การให้คะแนน ดังนี้

✤ เขียนแสดงแนวคิดและหาคำ�ตอบถูกต้อง ได้ 2 คะแนน
✤ เขียนแสดงแนวคิด แต่หาคำ�ตอบไม่ถูกต้อง
หรือ ไม่เขียนแสดงแนวคิด แต่หาคำ�ตอบถูกต้อง ได้ 1 คะแนน
✤ ไม่เขียนแสดงแนวคิดและหาคำ�ตอบไม่ถูกต้อง หรือไม่ตอบ ได้ 0 คะแนน
7. นาวินมีที่ดินแปลงหนึ่งอยู่ริมคลองและต้องการแบ่งที่ดินเพื่อสร้างบ้านริมคลอง โดยล้อมรั้วที่ดินสำ�หรับสร้างบ้านเป็น
รูปสีเ่ หลีย่ มมุมฉากและล้อมรัว้ เพียงสามด้าน อีกด้านหนึง่ ติดคลองไม่ตอ
้ งล้อมรัว้ ถ้านาวินมีวสั ดุในการล้อมรัว้ ยาว 120 เมตร
และอยากได้พื้นที่ภายในรั้วมากที่สุด จงหาว่านาวินจะต้องกำ�หนดขนาดของรั้วอย่างไร และมีพื้นที่เท่าไร พร้อมทั้งวาดภาพ
ประกอบ (7 คะแนน)
x x
120 – 2x
แนวคิด ให้ รั้วกว้าง x เมตร จะได้ว่า รั้วยาว 120 – 2x เมตร

ให้ พื้นที่ภายในรั้วเป็น y ตารางเมตร จะได้ว่า y = x(120 – 2x)
จาก y = x(120 – 2x)
2
จะได้ y = -2x – 120x
2
= -2(x – 60x)
{
= -2 [x – 2(x)(30) + 900] – 900
2
}
2
= -2(x – 30) + 1,800
แสดงว่า กราฟเป็นพาราโบลาคว่ำ� และจุดสูงสุดของกราฟ คือ จุด (30, 1,800)
และมีค่าสูงสุดของ y เป็น 1,800 เมื่อ x = 30
ดังนัน
้ นาวินจะต้องกำ�หนดความกว้างของรัว้ เป็น 30 เมตร และความยาวของรัว้ เป็น 120 – 2(30) = 60 เมตร
จึงจะได้พื้นที่ภายในรั้วมากที่สุดเป็น 1,800 ตารางเมตร
ข้อ 2 นักเรียนสามารถนำ�ความรู้เกี่ยวกับกราฟของฟังก์ชันกำ�ลังสองไปใช้ในการแก้ปัญหา
เกณฑ์การให้คะแนน คะแนนเต็ม 7 คะแนน โดยแบ่งให้คะแนน ดังนี้
ส่วนที่ 1 การวาดรูป
✤ วาดรูปสอดคล้องกับปัญหา ได้ 1 คะแนน
✤ วาดรูปไม่สอดคล้อง หรือไม่วาด ได้ 0 คะแนน
ส่วนที่ 2 การเขียนแสดงที่มาของสมการและการเขียนสมการ
✤ เขียนแสดงที่มาของสมการ และเขียนสมการถูกต้อง ได้ 2 คะแนน
✤ เขียนแสดงที่มาของสมการ แต่เขียนสมการไม่ถูกต้อง
หรือ ไม่เขียนแสดงที่มาของสมการ แต่เขียนสมการถูกต้อง ได้ 1 คะแนน
✤ ไม่เขียนที่มาของสมการและเขียนสมการไม่ถูกต้อง หรือไม่เขียน ได้ 0 คะแนน
2
2
2
2
ส่วนที่ 4 การเขียนแสดงแนวคิดและการหาคำ�ตอบ
✤ เขียนแสดงแนวคิดและหาคำ�ตอบถูกต้อง ได้ 2 คะแนน
✤ เขียนแสดงแนวคิด แต่หาคำ�ตอบไม่ถูกต้อง
หรือ ไม่เขียนแสดงแนวคิด แต่หาคำ�ตอบถูกต้อง ได้ 1 คะแนน
✤ ไม่เขียนแสดงแนวคิดและหาคำ�ตอบไม่ถูกต้อง หรือไม่ตอบ ได้ 0 คะแนน

Mathm 35

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Mathm 35

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

คู่มือครูรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ เล่ม 1 บทที่ 5 | กราฟของฟังก์ชันกำ�ลังสอง 269

5.1 แนะนำ�ฟังก์ชัน 2 ชัว่ โมง

✤ ฟังก์ชัน คือ ความสัมพันธ์ของปริมาณ x และปริมาณ y โดยที่ ปริมาณ x

5.1 แนะนำ�ฟังก์ชัน (2 ชั่วโมง)

3. ครูควรอธิบายความหมายของฟังก์ชัน แนะนำ�สัญลักษณ์ y = f(x) และสัญลักษณ์ f(x) รวมทั้งการหาค่าของ

ความสัมพันธ์ระหว่างค่า x และ y ของเครื่องจักรฟังก์ชันนี้ สามารถเขียนให้อยู่ในรูปสมการ ได้เป็น

ความสัมพันธ์ระหว่างค่า x และ y ของเครื่องจักรฟังก์ชันนี้ สามารถเขียนให้อยู่ในรูปสมการ ได้เป็น

ความสัมพันธ์ระหว่างค่า x และ y ของเครื่องจักรฟังก์ชันนี้ สามารถเขียนให้อยู่ในรูปสมการ ได้เป็น

กิจกรรมเสนอแนะ 5.1 : ฟังก์ชันปริศนา

f(x) = x2 – x f(x) = 3(x + 5)

f(x) = (x – 3)2 f(x) = 8 – 2x

f(x) = (1 – x)2 f(x) = 4 – x2

5.2 กราฟของฟังก์ชันกำ�ลังสอง (8 ชั่วโมง)

กิจกรรม : สำ�รวจกราฟของ y = ax2 เมื่อ a ≠ 0

เฉลยกิจกรรม : สำ�รวจกราฟของ y = ax2 เมื่อ a ≠ 0

y = -2x2 -18 -8 -2 0 -2 -8 -18

กิจกรรม : สำ�รวจกราฟของ y = ax2 + k เมื่อ a ≠ 0

เฉลยกิจกรรม : สำ�รวจกราฟของ y = ax2 + k เมื่อ a ≠ 0

จุดสูงสุดของกราฟของสมการ y = -2x2 – 3 คือ (0, -3) และค่าสูงสุดของ y เป็น -3

กิจกรรม : สำ�รวจกราฟของ y = a(x – h)2 เมื่อ a ≠ 0

เฉลยกิจกรรม : สำ�รวจกราฟของ y = a(x – h)2 เมื่อ a ≠ 0

กิจกรรม : สำ�รวจกราฟของ y = a(x – h)2 + k เมื่อ a ≠ 0

เฉลยกิจกรรม : สำ�รวจกราฟของ y = a(x – h)2 + k เมื่อ a ≠ 0

กิจกรรมเสนอแนะ 5.2 : ชูป้ายให้คำ�ตอบ

กราฟผ่านจุด (-1, 2.4) กราฟของสมการ y = 2.5x2

ค่าสูงสุดของ y เท่ากับ 0 กราฟผ่านจุด (2, -12)

กราฟตัดแกน Y ที่จุด (0, 75) ค่าสูงสุดของ y เท่ากับ 0

บัตรคำ�ถามที่ 1 ตัวเลือกที่ถูกต้อง ได้แก่

บัตรคำ�ถามที่ 2 ตัวเลือกที่ถูกต้อง ได้แก่

บัตรคำ�ถามที่ 3 ตัวเลือกที่ถูกต้อง ได้แก่

บัตรคำ�ถามที่ 4 ตัวเลือกที่ถูกต้อง ได้แก่

บัตรคำ�ถามที่ 5 ตัวเลือกที่ถูกต้อง ได้แก่

แนวคิด 2 กำ�หนดจุด A เป็นจุดสูงสุดของเส้นโค้งคว่ำ�เส้นล่าง และกำ�หนดจุด B เป็นจุดใด ๆ ที่อยู่บน

10 xA = 7.71 yA = 3.30 (h, k)

6. แนวคิด พิจารณาจากกราฟของพาราโบลาที่กำ�หนดให้ จะได้ว่า สมการของพาราโบลาอยู่ในรูป

5. แนวคิด สร้างแบบจำ�ลองเพื่อหาขนาดของที่ดินรูปสี่เหลี่ยมมุมฉากที่สอดคล้องกับสถานการณ์ปัญหา ดังนี้

6. แนวคิด ให้ ABCD เป็นรูปสี่เหลี่ยมมุมฉากที่มีความยาวรอบรูป

กิจกรรมท้ายบท : จับคู่... เรียนรู้สถานที่ปริศนา

เฉลยกิจกรรมท้ายบท : จับคู่... เรียนรู้สถานที่ปริศนา

สถานที่ปริศนา คือ OCEANOGRAFIC

h(a – 1) = 2(a – 1) – [(a – 1) – 4] = 2a – 2 – (a – 5) = -a + 15a – 73a + 123

8. แนวคิด ให้ ABCD เป็นรูปสี่เหลี่ยมมุมฉากที่มีความยาวรอบรูป

2) จุดต่ำ�สุดหรือจุดสูงสุดของกราฟเป็นจุดใด และมีค่าต่ำ�สุดหรือค่าสูงสุดของ y เป็นเท่าใด

2) จุดต่ำ�สุดหรือจุดสูงสุดของกราฟเป็นจุดใด และมีค่าต่ำ�สุดหรือค่าสูงสุดของ y เป็นเท่าใด

ข้อ 2) คะแนนเต็ม 2 คะแนน โดยมีเกณฑ์การให้คะแนน ดังนี้

แนวคิด ให้ รั้วกว้าง x เมตร จะได้ว่า รั้วยาว 120 – 2x เมตร

You might also like