53

Getal en Ruimte VWO B deel 4 hoofdstuk 15 Afgeleide en tweede afgeleide

blz.90
1.
PP ' yP e p
a. rck  tan O   
OP ' xP p
b.
f ( x)  e x  f '( x)  e x
rc k  f '( p)  e p
c.
ep 
rck   ep
p    e p  e p p  e p  e p ( p  1)  0  p  1
p p
rc k  f '( p)  e 
p  1  raakpunt (p, e p )  (1, e)  vergelijking raaklijn: y  e x  b
door O  b  0  y  e x

2.
yQ  2 eq  2
a. rcl  tan A  
q q
b. f '( x )  e  f '(q )  eq en rcl  f '(q )  eq
x

eq  2
Uit a. en b. volgt:  eq
q
ex  2
c. y1  ; y2  e x Calc intersect geeft: x  q  1, 46
x

3.
a.
m is raaklijn in P  rc m  f '( p ) 
 f ( p)
f ( p)   f '( p) 
m door O  rcm  tan O  p
p 
b.
f ( x)  ln x  f '( x)  1x . Gebruik makend van de formule in a. geldt:
1 ln p
  ln p  1  p  e  yP  ln e  1  P (e , 1)
p p
rc m  1e  y  1e x  b met m door O geeft b  0  y  e1 x

blz.93
4.
1  12 1
f ( x)  x  x 2  f '( x)  12 x 
2 x
f ( x)  y A 1 x 0
f '( x )  met A (4 , 0) geeft:  
x  xA 2 x x 4
xB  4 
2 x  x  x  4  2x x 4  B(4, 2)
yB  f (4)  2
1
f '( x )   f '(4)  14  raaklijn: y  14 x  b
2 x
door: (4, 2) 2  1  b  y  14 x  1
 54

5.
a.
f ( x)  x 2  1  f '( x)  2 x
f ( x)  y A x2  1
f '( x )  met A (0, 0) geeft: 2 x  
x  xA x
2 x 2  x 2  1  x 2  1  x  1  x  1
f '( x )  2 x  f (1)  2 door O geeft raaklijn: y  2 x
f '( x )  2 x  f (1)  2 door O geeft raaklijn: y  2 x
b.
f ( x)  x 2  1  f '( x)  2 x
f ( x)  y A x2  1  0
f '( x )  met A (1, 0) geeft: 2 x  
x  xA x 1
2 8
2 x 2  2 x  x 2  1  x 2  2 x  1  0  x1,2  1 2
2
f (1  2)  1  2 ; f (1  2)  4  2 2 
raakpunten: (1  2 , 4  2 2) ; (1  2 , 4  2 2)

6.
a.
2  2 ln( x)
Voer in: y1  en plot (zie figuur hiernaast)
x
2  2ln( x)
f ( x)  ; t ' n  2x x 2
x
t n '  (2  2 ln( x )) 1  2  2 ln( x ) 
 2 ln( x) 
 2ln( x)
f '( x )  ; f '( x )  0  2 ln( x )  0  x  1
x2
Zie grafiek: max f (1)  2  B f   , 2 ]
b.
f ( x)  y A 2 2ln x
2 ln( x) x 2ln( x) 2  2 ln x
f '( x )  met A (0, 0) geeft:    
x  xA x2 x x2 x2
 12
2ln( x)  2  2ln( x)  4ln( x)  2  ln( x)    x  e1
2
1
Dus rc  f '(e 2 )  e ; raaklijn: y  e x

c. Zie figuur en uitkomst onderdeel b.

twee oplossingen voor 0  a  e
 55

7.
a.
f ( x)  (2 x  1)e x  f '( x)  2 e x  (2 x  1)e x  (2 x  3)e x
f ( x)  y A (2 x  1)e x
f '( x )  met A (0, 0) geeft: (2 x  3)e x  
x  xA x
(2 x 2  3x)e x  (2 x  1)e x  (e x  0) 2 x 2  3x  2 x  1 
2 x 2  x  1  0 geeft: x  12  x  1
1
x  12  raaklijn y  4e 2 x ( 4 e x)
x  1  raaklijn y  1e x

b.
Zie de figuur hierboven: de raaklijnen moeten liggen in de grijze sectoren zoals die in de figuur zijn
aangegeven. Voorwaarden voor de richtingscoëfficiënt a zijn:
0  a  e1 of a4 e
f ( x)  y A (2 x  1) e x  1
f '( x )  met A (1, 1) geeft: (2 x  3) e x 
x  xA x 1
c. (2 x  1) e x  1
Voer in: y1  (2 x  3) e x ; y2 
x 1
Calc intersect geeft: x  0,75131  P(0, 75 ;  0, 24)

8.
a.
f ( x)  x ln( x)  x  f '( x)  1 ln( x)  x 1x  1  ln( x )
f ( x)  y A x ln( x)  x  e 2
f '( x)  met A (0,  e 2 ) geeft: ln( x)  
x  xA x
x ln x  x ln( x)  x  e 2  x  e 2 .  rc  f '(e2 )  2 
raaklijn: y  2 x  b door (0,  e 2 ) geeft b  e 2 , dus y  2 x  e 2
b.
f ( x)  yB x ln( x)  x  1
f '( x )  met B (b ,  1) geeft: ln( x )  
x  xB xb
x 1
x ln x  b ln x  x ln x  x  1  b ln x  x  1  b 
ln x
0 < rcl  1  0  ln x  1  1  x  e
x 1
Dus we gaan het bereik van de functie b( x)  onderzoeken met D f  1, e
ln x
x 1
Voer in y1 
ln x
x 1
b( x )   t ' n  1 ln x  ln x
ln x
tn '  ( x  1) 1x  1  1x 
ln x  1x  1
ln x  1x  1  b '( x) 
 ln x 
2

Nu is op 1, e is b '  0  b( x) is stijgend 


x 1 e 1   1  b  e 1
lim  1 en b(e)   e 1 
x 1 ln x 1
 56

x ln x  x  0
c. ln x   x ln x  3ln x  x ln x  x  3ln x  x
x3
Met Calc intersect krijgen we als oplossingen van de vergelijking voor x : 1, 85718 en 4,53640
De ln(…) van deze x-coördinaten levert de rc'n op van de respectievelijke raaklijnen: 0,6191 en 1,5121.
y  0, 6191 x  b door (3, 0)  b  1,86
raaklijn: y  0, 62 x  1,86

y  1,5121 x  b door (3, 0)  b  4,54

raaklijn: y  1,51x  4,54
9.

f ( x)  x e1 x  f '( x )  e1 x  x e1 x 1  (1  x ) e1 x

De waaier van lijnen y  a( x  12 ) gaat door A(  12 , 0)
f ( x)  y A
f '( x )  met A (1, 1) geeft:
x  xA
x e1 x  0
(1  x) e1 x  
x  12
x(1  x) e1 x  12 (1  x) e1 x  x e1 x 
x(1  x)  12 (1  x)  x  x  x 2  12  12 x  x 
2 x 2  x  1  0  x  12  x  1
f ( 12 )  1
2
e ; f (1)  e 2 
raakpunten: ( 12 , 12 e) en (  1,  e 2 )
( 12 , 12 e) invullen in y  a ( x  12 ) geeft: a  1
2
e (raaklijn p )
(  1,  e 2 ) invullen in y  a ( x  12 ) geeft: a  2e 2 ( raaklijn q)
Resumerend: één gemeenschappelijk punt voor
a 1
2
e  a  2e 2  a  0

blz.94
10.

figuur A figuur B

a. zie figuur A: de lijnen genummerd 1, 2, 3.

b. door B 1; door C 0 ; door D 2 en door E 1 (zie figuur A)

 57

c. ja zie figuur B: de punten O, P en Q.

d. ja zie figuur B: het punt R .

11.
s (t ) t 3  6t 2
gem. snelheid    t 2  6t  g (t )
t t
g '(t )  2t  6  g '(t )  0  2t  6  t  3
Op t  3 wisselt g ' van teken van  naar  . 
g is maximaal voor t  3  p  3
max. gem snelheid  g (3)  9m/s=9 3,6  32, 4 km/u

12.
2 2
a. N (t )  1000 e 0,05(t 11)  N (4)  1000 e 0,05( 7)  86, 29  86 besmettingen
2 2
N '(t )  1000 e0,05( t 11)  0,10 (t  11)  100(t  11) e 0,05(t 11)
2
b. N '  0  100(t  11) e 0,05(t 11)  0  t  11
Dus op dag 11 is het aantal nieuwe besmettingen het hoogst
c.
2
N (t ) 1000 e 0,05(t 11)
Gemiddeld aantal besmettingen  , dus voer in: y1 
t t
Calc max. geeft: x  t  10
blz.95
13.
a.
1
H (t )   t ' n  0 (1  24e 0,2t )  0
1  24e 0,2t
t n '  1.  24 e 0,2t 0, 2  4,8 e0,2t 
4,8 e 0,2t 
0,2 t
4,8 e
H '(t )  ; H '(t )  0 voor alle t  H (t ) is stijgend
 1  24e 0,2 t 2

b.
1 1
lim e 0,2t  0  lim
0,2 t
 1
t  1  24e t  1  24 0
1
Dus de grenswaarde van H (t )  is 1.
1  24e 0,2t
c. 9500 m3 geeft een opbrengst van 0,95 per m3 dus H = 0,95.
Voer in:
1
y1  ; y2  0,95 Calc intersect geeft: t  30, 61 , dus na 31 jaar
1  24e 0,2 x
d.
y2  nDeriv ( y1 , x , x ) ; window  [ 0, 20]  [0, 0.1]
Calc maximum geeft: voor x  t  15,89  16 jaar .
e.
Toename na 6 jaar is H (6)  H (0) .
Gemiddelde toename per jaar na 6 jaar =  H (6)  H (0)  / 6   y1 (6)  y1 (0)  / 6  0, 0136 m3 / jaar .
 58

f. Voer in:
y3   y1 ( x)  y1 (0)  / x Calc max . geeft: x  22, 48.
Na 22 12 jaar zal hij kappen met als opbrengst  y1 (22, 48) 10000  7789 m3 .

N.B. de antwoorden van e. en f. zijn in het antwoordenboekje van de uitgever niet correct. Daar is namelijk
gemiddelde opbrengst verward met gemiddelde toename.
blz.96
14.
a.
f ( x)  12 x 2  x  1,5  f (1)  3 
  punt (1,3) ligt op beide grafieken.
g ( x)   x 2  4 x  g (1)  3
f ( x)  12 x 2  x  1,5  f '( x)  x  1  f '(1)  2
raaklijn: y  2 x  b door (1, 3)  k : y  2 x  1
b. g ( x)   x  4 x
2
 g '( x)  2 x  4  g '(1)  2
raaklijn: y  2 x  b door (1, 3)  l : y  2 x  1
Dus k  l (vallen samen)
c. A is een gemeenschappelijk punt van de grafieken met dezelfde raaklijn:
A is het raakpunt van de grafieken.

blz.98
15.
a. Vraagstuk wordt dan: lijn y  px door A (0,0) raakt de grafiek van f ( x)  x  ln x .
f ( x)  x  ln( x)  f '( x)  1  1x
f ( x)  y A x  ln( x)
f '( x )  met A ( 0, 0) geeft: 1  1x   x  1  x  ln( x )  x  e
x  xA x
f (e)  e  ln(e)  e  1; raakpunt (e ;e  1)
p  f '(e)  1  e1
In bovenstaande voorbeeld komt geen rechte lijn voor, dus kunnen we ook niet gebruik maken van een
formule waarin een rechte lijn een rol speelt.
b.
x  ln( x)  2 ln( x) 2 
x  ln( x)  2  p x  p   x 
x x x 
 
1 p  1 2 
1   p  2 x   1   2 x 
x 2 x  x x 
ln( x) 2 2
y1  x   ; y2  2 x 
x x x
Calc intersect geeft: x  2,926  p  2, 252
Voordeel: direct in te voeren in GR.

16.
 59

 f ( x)  g ( x)   x 2  8 x  12  x 2  px
 f '( x)  g '( x)  
  2 x  8  2 x  p  p  4 x  8
 x 2  8 x  12  x 2  (4 x  8) x
 x 2  8 x  12  x 2  4 x 2  8 x
2 x 2  12  x   6
 p  4 6  8 of p  4 6  8
17.
 f ( x)  g ( x)  x  e x  x 2  px
 f '( x)  g '( x)  
 1  e  2 x  p  p  2 x  e  1
x x

x  e x  x 2   2 x  e x  1 x
x  e x  x 2  2 x 2  xe x  x
Voer in: y1  e x ; y2   x 2  xe x
Calc intersect geeft: x  0, 7391  x  0,8825
p  2,572  p  2,531

18.
a.
 f3  g q  2 ln x  3x  x 2  q
 f ' g '   2 2
 3 q  x  3  2 x  2  3x  2 x
2 x 2  3x  2  0
x   12 (v.n.)  x  2 
q  2 ln(2)  2
 f p  g2  2 ln( x)  px  x 2  2
   2 2
 f ' g'  x  p  2x  p  2x  x
2 ln( x)  (2 x  2x ) x  x 2  2
b.
ln( x)  2 x 2  2  x 2  2
Voer in: y1  ln( x)  2 x 2  2 ; y2  x 2  2
Calc intersect: x  1,7110634  p  2, 252
blz.99
19.
a.
Stel g(x)=0
 e x  p  x  0  e x
2
p
 x
2
 f ( x)  g ( x)
 f ' g'     x2  p 1
  2 x e
x2  p
1  0  e  2x
 x  2x1
2 x 2  1
x 1
2
(v.n.)  x   1
2

coordinaten: (  1
2
; 0)
x2  p
x 1
2
voldoet niet omdat e positief is en derhalve ook het rechterlid in het
bovenstaande stelsel opositief moet zijn.
b.
 60

2
f 2  e x 2
x g q  ln( x)  q
x2  2 2
I e  x  ln( x)  q II 21x4e x2 243
 1  1x
y
{
1 y2
Calc intersect geeft: x  0, 74178957  x  1, 27...(vn)
Invullen in I geeft: q  1,275

rc k  a  a ; rcl  1   1a
20. 1 a
blz.100
21.
f g f 'g '  1
p 8
p x 8
x
  1
2 x x2
8 4 p
p  1 
x x x2 x
p  14 x 2 x
8 x   4 32  2 4 2  8 23 13
  14 x 2 x  1
x4  8    x  2 4
2  y   5 24
x x
4
x  0 x 24
 (2 4 2 ; 2 4 8 )
8 8 8 23 9
p   5 5  15  28  2 8 2
x x 2 2
5 5
2  2
4 4
4 8
2 8

22.
a.
f ( x)  x 2  4 x  f '( x )  2 x  4  f '(5)  rcl  6
rcl rc k  1  rc k   16
k : y   16 x  b door (5, 5)  b  5 56
k : y   16 x  5 56
b.
l : y  5 x  p  rcl  5  rcl rcq  1  rc q  15
2x  1
g ( x)   t ' n  2( x  2)  2 x  4
x2
tn '  (2 x  1) 1  2 x  1 
5
5  g '( x) 
( x  2) 2
5
g '( x)  15  1  ( x  2) 2  25  x  2  5  x  2  5
( x  2)2 5
x3  x  7
y  g (3)  1 y  g ( 7)  3

(3, 1) op y  5 x  p ; (7, 3) op y  5 x  p
p  16 p  32
 61

c.
2x
h( x )   t ' n  2 x2  4  2 x2  4
x 4
2

1 2 x2
tn '  2 x 12 ( x 2  4) 2 2 x  
x2  4
2 x2 2( x 2  4)  2 x 2 8
2 x2  4    
x 4
2
x 4
2
x 4
2

8 
8 
h '( x)  x 4  2
 8 3 1

    2 3  8  ( x  4)  2  ( x  4)  2
2 1 2 2 6 2 2 2

x 4
2 ( x 2
 4) x 2
 4
 ( x  4) 2

h '( x) 8  1  h '  18 


x 2  4  16
x 2  12  x   12  2 3
2 12
h( 12)   12 12  3  (2 3 ; 3)
16
2 12
h( 12)    12 12   3  (2 3 ;  3)
16
(2 3 ; 3) op y  8 x  q  q  17 3
(2 3 ;  3) op y  8 x  q  q  17 3

23.
Stel k ( x)   12 x  12
f ( x)  ( x 2  p) e x  f '( x)  2 x e x  ( x 2  p) e x
Loodrecht snijden houdt in:
k ( x)  f ( x)  k '  f '  1
 2 x  2  ( x  p) e
1 1 2 x
  12  2 x e x  ( x 2  p ) e x   1
( x 2  p ) e x   12 x  12  2 x e x  ( x 2  p) e x  2
( x 2  p ) e x   12 x  12  ( x 2  p ) e x   e x432
124x 2
14 2 43 y2
y1
y1  y2 met calc intersect levert op x  5,122175  x  0, 7048244
Invullen in k ( x) geeft als mogelijkheden voor A: (-5,12; 2,06) en (0,70; -0,85)

24. a.
p p
f ( x)  x3  x  f '( x)  3x 2  1 ; g ( x)   g '( x)   2
x x
Raken:
f ( x)  g ( x)  f '( x)  g '( x) 
p p
x3  x 
x
  3x 2  1    2
x
p  x4  x2  p  3x 4  x 2 
x 4  x 2  3x 4  x 2  4 x 4  2 x 2  0  2 x 2 (2 x 2  1)  0
 x  0 (v.n.)  x2  1
2
x 1
2
 p   14

x 1
2
 y f( 1
2
) 1
2
1
2
 1
2
  12 1
2
 A( 1
2
;  12 1
2
)

of x   1
2
 y  f ( 1
2
)   12 1
2
 1
2
 1
2
1
2
 A( 1
2
; 12 1
2
)
 62

b.
p p
f ( x)  x3  x  f '( x )  3 x 2  1 ; g ( x)   g '( x)   2
x x
Loodrecht snijden:
f ( x)  g ( x )  f '( x ) g '( x )  1 
p
x x
3

x
  3x 2  1   xp2  1
x2
p  x4  x2  p 2 
3x  1
x2
x4  x2   x 2  ( x 4  x 2 )(3x 2  1)  x 2  3x 6  4 x 4  x 2  x 4 (3x 2  4)  0 
3x 2  1
x  0 (v.n.)  x 2  43  x   43
x 4
3
 p  x 4  x 2  16
9
 43  4
9
4
p 9 3 2
x 4
3
y   94  9 3  A( 4
3
; 2
9 3)
x 4
3
2
4
p 3
x 4
3
y  9   94    92 3  B ( 4
3
;  92 3)
x  3 4 2
blz.102
25.
a. y1   13 x3  12 x 2  6 x  3 ; window : [6, 5]  [12, 14]
Zie figuur.
b. Dalend op , -3〉 en op 〈 2, →〉; stijgend op 〈-3 , 2〉.
Bij benadering:
toenemend stijgend op 〈-3 , -0,5〉;
afnemend stijgend op 〈-0,5 ; 2〉.
c.
f ( x)   13 x 3  12 x 2  6 x  3  f '( x)   x 2  x  6
y2   x 2  x  6 ; window als bovenstaand.
Zie figuur
d. xP  2ab  12   12
e. xP vormt de grens van de intervallen behorende bij
toenemend stijgend naar afnemend stijgend.

26A.
a.
x -1 0 1 2 3 4 5 6 7
g ( x) 4 16 0 1 16 1
3
1 12 3 13 -4 16 -3 1 16
g '( x) 6 2 12 0 1 12 -2 1 12 0 2 12 6

b.
c. x<3
d. (3,  1 12 )
e.
toenemende g '( x) : rakend aan de onderkant
afnemende g '( x): rakend aan de bovenkant.
 63

blz.104
1
26B. ln 2  ln 2 2  ln 2 2  12 ln 2
blz.105
27.
f ( x)  x e x  1 e x  x e x  e x  x e x  f ''( x)  e x  1 e x  x e x  (2  x)e x
2
f "( x)  0  (2  x) e x  0  x  2  xBP  2  yBP  f (2)   2 , dus BP (-2 ,  22 )
e e
rc buigraaklijn  f '(2)  e 2  2e 2   12  k : y   12 x  b
e e
invullen: (-2 ,  2)  2  2 b  b  4
e2 e2 e2 e2
dus k : y   1 x 4
e2 e2

28.
a. y1   121 x 4  13 x 3 ; window : [5 , 3]  [5 , 4] : zie fig.
b.
1 x 4  1 x3
f ( x)   12  f '( x)   13 x3  x 2 f "( x)   x 2  2 x
3
f "( x)  0   x( x  2)  0  x  0  x  2
f (0)  0 ; f (2)  4  buigpunten: (0, 0) en (  2, 43 ).
3

c. f '( x )   x 2  2 x  f '(0)  0  raaklijn in (0, 0) is horizontaal.

29.
a. De afgeleide van een derdegraadsfunctie f (x) is een tweedegraadsfunctie.
Als de grafief van f twee toppen heeft wisselt f ' tweemaal van teken ( D < 0 ).
De grafiek van f ' snijdt daarom tweemaal de x – as: zie de figuur hiernaast.
De situatie is hier getekend voor een dalparabool, maar ook bij een bergparabool
is de bewijsvoering hetzelfde. xC is de x-coördinaat van de top van de parabool,
maar teven de x – coördinaat van het buigpunt (de helling heeft in een
buigpunt een extreme waarde)
Omdat een parabool symmetrisch is en de symmetrie-as door de top gaat,
x  xB
geldt: xC  A . q.e.d.
2
b. De afgeleide van f (x ) is f ' met als grafiek een parabool.
Een parabool heeft precies één top en dus f ' één extreme waarde.
Dus de grafiek van f (x) heeft precies één buigpunt.

30.
a.
f p ( x)  14 x 4  2 x3  px 2  5 x  5  f5 ( x)  14 x 4  2 x3  5 x 2  5 x  5 
f5 '( x)  x3  6 x 2  10 x  5  f5 ''( x)  3x 2  12 x  10
D  144  4 3 10  24  0 
f " wordt 2 maal 0 en wisselt 2 maal van teken 
grafiek f5 heeft twee buigpunten.
b.
f p ( x)  14 x 4  2 x3  px 2  5 x  5  f 6 ( x)  14 x 4  2 x 3  6 x 2  5 x  5 
f5 '( x)  x3  6 x 2  12 x  5  f5 ''( x)  3x 2  12 x  12
D  144  4 3 12  0 
Grafiek f " raakt de x-as. 
f " wisselt niet van teken 
grafiek f 6 heeft geen buigpunten.
 64

c. De tweede afgeleide van een vierdegraadsfunctie is een tweedegradsfunctie, zeg f ( x)  ax 2  bx  c .

Doordat zowel a als D verschillende waarden kunnen hebben, zijn er 6 mogelijkheden.

D>0 D=0 D<0

a>0

a<0

Heel duidelijk wordt hiermee aangetoond dat f " òf tweemaal òf geen enkele maal van teken wisselt.
Vertaald naar het aantal buigpunten wordt dit: òf twee òf geen buigpunten.
blz.106
31.

f p ( x)  x 4  px 3  34 x 2  10  f p '( x)  4 x3  3 px 2  32 x  f p "( x)  12 x 2  6 px  32
f " is tweedegraads  geen buigpunten als D  0  36 p 2  4 32 12  0 
36 p 2  72  p2  2   2 p 2

32.
a.
Voer in: y1  (( x  2) ^ 2) ^ (1/ 3) ; y2  ( x  2) ^ (1/ 3) ; window  [2, 6]  [3 , 3]
Zie figuren hieronder.

b. min f (2)  0 ; f '(2) bestaat niet (is niet gedefinieerd).

c. verticale lijn, dus x = 2
 65

d. g ' (0) is niet gedefinieerd. Raaklijn aan de grafiek van g is eveneens de verticale lijn x = 2. De grafiek gaat
in (2 , 0 ) wel "glad" over van bol naar hol.

33.
a.
5  10 ln( x)
f ( x)  t ' n  10x x  10
x
t n '  (5  10ln( x)) 1  5  10ln( x) 
5  10 ln( x) 
5  10 ln( x) 10 x 2
f '( x )  t 'n  x  10 x
x2
t n '  (5  10 ln( x)) 2 x  10 x  20 x ln( x) 
20 x  20 x ln( x) 
20 x  20 x ln( x)
f "( x)  ; f "0  20 x  20 x ln( x )  0
x4
 20 x(1  ln x )  0  x  0 (v.n.)  ln x  1  x  e
f (e)  15
e  buigpunt: (e , 15 )
e
b. De opgave moet als volgt luiden.
Er zijn twee lijnen door (0, 2) die de grafiek van f raken. Toon aan dat voor de x-coördinaten van de
raakpunten geldt: x  10 ln x .
f ( x)  y A
f '( x)  met A(0, 2) geeft:
x  xA
5  10 ln x
2
5 -10 ln x 2 5 -10 ln x 5  10 ln  2 x
   
x2 x x2 x2
5  10 ln x  5  10 ln x  2 x  x  10 ln( x)

34.
a.
2 2
1  12  x  1  12  x10
180 
f ( x)  e  
 e  

 2 10 2
2
 12  x10
180  1
1  x  180 
f '( x )  e  
1 1
 10 
10 2  10 
2
1  12  x10
180 
 e  
( x  180) 
1000 2
2 2
 12  x10
180  1  12   x180 
1  x  180  1
e e
1 ( x  180)  10 
f "( x)   
1 
 10  

1000 2  10  1000 2
2
1  12  x10
180 
 e   100
1 ( x  180) 2  1
 

1000 2
1
f "( x)  0   100 ( x  180)  1  ( x  180)  102 
2 2

x  180  10  x  180  10 

x  190  x  170 zijn de x-coordinaten van de b.p.'n
b.
 66

2
1  12  x 
f ( x)  e  

 2
2
1  12  x   x 1
1
f '( x )  e  
1   
 2   
2
1  12  x 
 e  
( x   ) 
 3 2
2
 12  x  1  12   x   2
1  x 1 1  
f "( x)  e  
1 
  ( x   )  e 

 3 2     2
3

2
1  12  x 
 e  
  12 ( x   )2  1
 2 3

f "( x)  0   12 ( x   )2  1  0  ( x   )2   2 

x      x     
x     x    zijn de x-coordinaten van de b.p.'n

35.
5
y
f
voer in: y1   ln( x)   2 ln( x)  2 ; window  0, 6  [4, 6]
2
a. 4

zie figuur. 3

x
1 2 3 4 5 6

b. -1

f ( x)   ln( x)   2 ln( x)  2 
2
-2

2 ln( x) 2 2 ln( x)  2
f '( x )  2  ln( x )  1x  2 1x    -3

x x x
2 ln( x) 2
f '( x )  0    2x  ln( x )  1  0
x x
2  0  ln( x)  1
x
k .n. x  e 1  e1
1 1
grafiek: min = f (e )  3  top: (e ;  3)  ( e1 ,  3)
c.
2 ln( x) 2
f '( x )    t ' n  2x x  2
1 2x 3 x
h( x )
tn '  2 ln( x ) 1  2ln( x ) 
2  2 ln( x)
2  2 ln( x)  h '( x ) 
x2
2  2 ln( x) 2 2 ln( x)
f "( x)  2
 2 
x x x2
2 ln( x )
f "( x)  0   0  2 ln( x)  0  xBP  1 
x2
yBP  f (1)  2  BP  (1,  2)
f '(1)  2  raaklijn y  2 x  b door (1,  2) geeft b  4 
raaklijn: y  2 x  4
d.
 67

2 ln( x)  2  ln( x)   2 ln( x)  2

2
f ( x)  y A
f '( x )  met A(0, 0)   
x  xA x x
2ln( x)  2   ln( x)   2 ln( x)  2   ln( x)   4 
2 2

ln( x)  2  ln( x)  2  x  e2  x  e2

f '(e2 )  6
 y 6
x
e2 e2

f '(e2 )  2
 2e2  y  2e2 x
e2

36.
a.
1 x3
 24
f ( x)  6 x e 
1 x3
 24 1 x3
 24 1 x3
 24
f '( x )  6 e  6 x e  24 x e
3 2
(6  34 x3 )
1 x3
 24
f '( x )  0  e (6  34 x3 )  0 
3
4
x3  6  x3  8  xtop  2

b.
1 x3
 24
f '( x )  e (6  34 x3 ) 
1 x3
 24 1 x3
 24
f "( x)  e 81 x 2 (6  34 x 3 )  e  94 x 2 
1 x3
 24
e   34 x 2  323 x5  94 x 2  

 3 x  323 x5 
1 x3
 24
e 2

 3 x  323 x5   0  3x 2  323 x5  0 

1 x3
 24
f "( x)  0  e 2

32 x 2  x 5  0  x 2 (32  x 3 )  0 
x  0 (2, dus v.n.)  xBP  3 32

c.
f ( x)  y A
f '( x )  met A(1, 0) 
x  xA
 1 x3
1 x3
 24 6e 24
e1 4 4 (6  x )
2 4 43
3 3
plot in [-3, 5]  [-8, 16]
14x2 4
4
13
y1
y2
calc intersect geeft: x  1, 478  x  2, 000

37.
1e y2  f "( x) , daarna calc zero
2e y2  f '( x ) , daarna calc maximum of calc minimum
Daarna de gevonden x-coördinaat in f invullen.
blz.108
38.
100

a. Voer in:
90
mg/l
80
y1  0,0004 x3  0, 04 x 2  0, 28 x;
Zie figuur 70

window [0, 110]  [0, 100] 60

b. Calc maximum geeft: x = 70; y ≈ 78 mg/l 50

C

Dus na 70 is concentratie max.: 78 mg/l 40

c. 30

20

10
t
-10 O 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 110

-10
 68

C  0,0004t 3  0, 04t 2  0, 28t 

dC  0, 0012t 2  0, 08t  0, 28
dt
dC geeft informatie over de toename van C per minuut
dt
y2  0, 0012 x 2  0, 08 x  0, 28
Calc max imum geeft: na ongeveer 33 minuten .

39.
a.
dN  2 e0,02t e-macht > 0  ddNt  0
dt
 
d dN  0, 04 e 0,02 t  0
dt dt { {
pos
neg
b.
dN  0
dt
 N is stijgend 
  N is afnemend stijgend
 
d dN
dt dt
0 dN
dt
 helling neemt af.
c.
N is stijgend  dN 0
dt

toenemend stijgend  ddNt neemt toe  d

dt  ddNt  0
d.

dalend  ddNt  0 :
 toenemend dalend:  d

 dt  ddNt  0
 afnemend dalend:
d dN
dt dt   0
40.
T  20  80e 0,2t
T '( x)   16e 0,2t  T is dalend
T"(x)=3,2 e0,2t  rc. neemt regelmatig toe.
Dus afkoelingsproces verloopt steeds langzamer.
blz.110
41.
a. y1  100 * e ^ (0,01xx) window [0, 25]  [0, 110]
b.
y1  100 * e ^ (0,01xx ) ; y2  50
calc intersect  x  8,3255 geeft: 8,3255 60  500 sec .
c.
2
V (t )  100 e0,01t 
2 2
V '(t )  100 e0,01t 0, 02t  2t e0,01t
2 2
V "(t )  2 e0,01t  2t e0,01t 0, 02t 
 2  0, 04t  e0,01t
2 2

V "(t )  0  2  0, 04t 2  0  t 2  50  t   50 
na 50 60  424 sec.
d.
max uitstroomsnelheid = V '( 50)  8,5776
De helft hiervan is  4, 2888
y2  nDeriv( y1 , x , x) ; y3  4, 2888 ; window [0, 20]  [10, 0]
calc intersect geeft: x  13,5879  x  2, 2564 (v.n.)
Aantal sec. na tijdstip  13,5879 60  424  391 sec.
 69

42.
a.
3 2
N  e0,1t 0,5t
8.0

y1  e ^ (  0,1x ^ 3  0,5 x ^ 2) window [0, 6]  [0, 8] 7.0

0,1t 3  0,5t 2 0,1t 3  0,5t 2

N e  N'e (0,3t 2  t ) 6.0

N '  0  0,3t 2  t  0  3t 2  10t  0  t (3t  10)  0  5.0

N
t  0 (vn)  t  103  3 13 4.0

3 13 24  80 uur . 3.0

b.
y2  nDeriv( y1 , x , x ) window [0, 6]  [5, 8]
2.0

x  2, 4097 2, 4097 24  57,83  58 uur 1.0

x
y  3,0047 3,0047 106  3 miljoen bact./dag O 1.0 2.0 3.0 4.0 5.0 6.0

0,125 miljoen/dag = 125000 bact./uur

c.
y2  nDeriv( y1 , x , x )  y2 (100 / 24)  4, 42637 miljoen bact. /uur
1  1 106  3074 bact. /min
4, 42637 24 60

43.

f">0 f"<0
f'>0

f'<0
 70

44.
a.
s  0, 2t 2  0,1t  s (3)  1,8  0,3  2,1
s (1)  0, 2  0,1  0,3 
s   1,8
s 1,8
gem. snelheid =   0,9 m/sec
t 2
b.
v(t )  s '  0, 4t  0,1
c. v(4)=1,6+0,1=1,7 m/sec v(5)= 2,0 +0,1 = 2,1 m/sec
d. v  0, 4 m/s
e.
v(t  1)  0, 4(t  1)  0,1  0, 4t  0,5
v(t )   0, 4t  0,1 
v  0, 4 m/sec.
v is een lineaire functie van t en bij een lineaire functie
is de toename per tijdseenheid gelijk aan de rc.
blz.111
45.
a.
s (0)  0; v(0)  0 a  v '(t )  t 2  6t
6
v(6)   (t 2  6t ) dx  F (t )   13 t 3  3t 2
0
F (6)  72  108  36
F (0)   0 
36
snelheid op t  6 is 36 m/sec
b.
v(t )   13 t 3  3t 2  c 
  c  0  v(t )   3 t  3t
1 3 2

v(0)  0 
6
s (t )     13 t 3  3t 2  dx  1 t 4  t 3  G (6)  108  216  108
G (t )   12
0
G (0)   0
108
afgelegde weg  108 m
c.
s (6)  108 m 
 s (10)  108  4 36  252 m
v(6)  36 m/sec.
d.
s (t )  500  108  36(t  6)  500  36(t  6)  392 
392
t 6  10 89  t  16 89  16,89 sec.
36
blz.112
46.
a.
 71

108 
v(0)  108 km/u  m/s  30 m/s 
3, 6

remtijd  6 sec.  na 6 sec is v  0, dus v(6)  0  
versnelling = a is constant  v neemt gelijkmatig af 


(zie figuur)  remweg  s (6)  opp. driehoek  12 30 6  90 m .
b. zie ook bovenstaande uitleg en figuur hiernaast.
Noem de remtijd x seconden.
Dan geldt:
s ( x)  60 en tevens: 
 15 x  60, dus x  4 sec .
s ( x)  opp. driehoek= 12 30 x  15 x 

47.
a.
a  v '  1,5 m/sec 2
t  0 ; vB  36 km/u  10 m/sec.
v A (t )  1,5t  c 
v A (0)  0   c  0  v A (t )  1,5t

s (t )  34 t 2  c 
v A (t )  1,5t  A   c  0  s A (t )  4 t
3 2
s A (0)  0 
vB  10  sB (t )  10t

Inhalen  s A  sB  34 t 2  10t  3t 2  40t  0

t (3t  40)  0  t  0 (v.n.)  t  13 13 sec .
Dus na 13 13 sec. heeft auto brommer ingehaald.
b. 3  20 m/sec. = 72 km/u
v A (t )  1,5t  vA (13 13 )  1,5 40

blz.113
48.
a. De functie behorende bij de rode lijn neemt constant af
dus de snelheid = v(t) staat op de verticale as.
b. Op t = 0 is v = 25 gevolg: B (0, 25).
a  4 m/sec 2  De snelheid neemt regelmatig af met 4 m/sec.
25
Gevolg: na  6 14 sec is snelheid 0 of v( 6 14 )  0  A( 6 14 , 0)
4
c.
O (OAB )  12 6 14 25  78,125 m ( 78 18 )
Betekenis: afgelegde weg  78 18 m (in 6 14 sec).