Professional Documents
Culture Documents
Department of Education
Regional Office IX, Zamboanga Peninsula
Edukasyon sa Pagpapakatao
Ikaapat na Markahan – Modyul 13
Mga Isyung Moral sa Buhay
Pangalan ng Mag-aaral:
Baitang at Seksyon: _____
Paaralan: ________________
_
ALAMIN
Ano nga ba ang ibig sabihin ng salitang ISYU ? Anu-ano ba ang ibat-
ibang Isyu na makakaapekto sa ating moral na pagpasiya?Lahat ng mga ito
ay masasagot sa pamamagitan ng mga modyul sa markahan na ito. Ating
simulan sa patalakay ng isyu na malaki ang kinalaman sa ating pagiging
tao:Mga Isyung Moral Tungkol sa BUHAY.
Paunang Pagtataya
2
a.Dahil susi ito tungo sa mabuting pagtingin sa tunay na kahulugan
ng buhay.
b.Dahil nagbigay ito ng positibong pagtingin sa kasagraduhan ng buhay
.
c.Dahil balakid ito upang mabawasan ang halaga ng pagtingin sa
buhay.
d.Dahil daan ito upang maisantabi ang pagpapahalaga ng buhay.
5.Dahil sa isip at kilos-loob,inaasahan na ang tao ay makabubuo
ng mabuti at matalinong posisyon sa kanila ng iba’t-ibang isyung
moral na umiiral sa ating lipunan.Ang pangungusap na ito ay:
a.Tama, dahil ginagabayan ng isip ang kilos-loob tungo
sa kabutihan.
b.Tama, sapagkat ang tao ay may isip na nagbibigay ng kakayahang
gumawa, kumilos,pumili,at magmahal.
c.Mali, dahil ang tao ay malayang mamili at mamuno sa kaniyang
paghusga,
gawi, at kilos.
d.Mali, dahil ang tao ay may kakayahang hanapin ,alamin,unawain,at
ipaliwanag ang katotohanan sa kaniyang paligid.
6.Ang sumusunod ay pisikal na epekto ng labis na pag-inom ng alak
maliban sa :
a.Nagpapabagal ng isip c.nagiging sanhi ng iba’t-ibang sakit
b.Nagpapahina ng Enerhiya d.Nababawasan ang kakayahan sa
pakikipagkapwa
7.Si Matteo ay mahilig sumama sa kaniyang mga kaibigan sa labas ng
paaralan.Dahil dito,naimpluwensiyahan at nagumon siya sa paggamit ng
ipinagbawal na gamot .Hindi nagtagal nakagawa siya ng mga bagay na hindi
inaasahan tulad ng pagnanakaw.Marami ang nalungkot sa kalagayan niya
sapagkat lumaki naman siyang mabuting bata.Ipaliwanag ang naging
kaugnayan ng paggamit ng ipinagbabawal na gamot sa isip at kilos-loob ni
matteo at sa kaniyang maling pagpapasiya.
a.Ang isip ay nagiging “blank spot,’’ nahihirapang iproseso ang iba’t ibang
impormasyon na dumadaloy dito-sanhi ng maling kilos at pagpapasiya.
b.Ang isip ay nawalan ng kakayahang magproseso dahil na rin sa pag-abuso
rito at di pag-ayon ng kilos-loob sa pagpapasiya.
c.Ang isip at kilos-loob ay hindi natugma dahil sa kawalan ng pagpipigil at
matalinong pag-iisip.
d.Ang isip at kilos-loob ay humina dahil sa maraming bagay na humadlang
sa paggawa nito ng kabutihan.
8. Bakit pinakaangat ang tao sa ibang nilikhang may buhay?
a. Nilikha siyang may isip, kilos-loob, puso, kamay, at katawan na magagamit
niya upang makamit niya ang kaganapan bilang tao.
b.Taglay niya ang kakayahang piliin ang mabuti para sa sarili at sa ibang
nilikha ayon sa likas na Batas Moral.
c.May kakayahang hanapin, alamin, unawain, at ipaliwanag ang mga
katotohan at layunin ng mga bagay-bagay sa kaniyang paligid.
d.May isip at kilos-loob na nagbibigay ng kakayahang kumilos, gumawa, at
magpahalaga sa kaniyang sarili, kapuwa, at iba pang nilikha
3
9. Anong proseso ang isinagawa modernong medisina upang wakasan ang
buhay ng taong may malubhang sakit na kailanman ay hindi na gagaling pa?
a. Suicide b. Abortion c. Euthanasia d. Lethal
injection
10. “May tamang oras ang lahat ng pangyayari sa ating buhay. Hindi tayo
dapat mawalan ng pag-asa. Sa kabilang banda, hindi nararapat husgahan
ang mga taong nagpatiwakal. Maaaring sila ay may pinagdaraang mabigat na
suliranin .Ano ang mahalagang diwa ng isinasaad ng pahayag?
a. Ang buhay ay sadyang mahalaga anuman ang pinagdaraan ng tao sa
kaniyang kasalukuyang buhay.
b.May resposibilidad ang tao sa kaniyang sariling buhay.
kabigat ang pinagdaanan.
c.Hindi sagot ang mga pinagdaraang suliranin upang magpasiyang
magpatiwakal.
d.Ang pag-asa ay magiging daan sa pagpapatuloy sa buhay gaano man
BALIKAN
Sa nakaraang modyul nalaman mo ang iba’t-ibang pagpahalagang
moral na makatulong upang ikaw ay makapagpasiya at makakilos tungo
sa makabuluhan at mabuting pakikipag-ugnayan sa Diyos , sa kapwa, sa
bayan at kapaligiran.
2. 2. 2. 2.
3. 3. 3. 3.
4
4. 4. 4. 4.
5. 5. 5. 5.
TUKLASIN
A__OR__I__ON E__TH___N___S___A
5
Mga Tanong:
1.Sa iyong sagutang papel ,isulat ang mga kaalaman sa mga isyung
nabanggit sa gawain 1
Aborsiyon
Euthanasia
ISYU
Alkoholismo
Paggamit
ng Droga
Pagpapatiwakal
6
3.Ano ang nadarama mo tuwing pinag-uusapan ang mga Isyung ito?
4.Paano nakakaapekto sa buhay ng tao ang mga sumusunod na Isyu?
Ipaliwanag ang iyong sagot.
SURIIN
Panuto: Basahin at unawain ang mga pangungusap kung anong uri ng ISYU
na nagpapakita ng iba’t-ibang sitwasyon ,katulad
pagpapatiwakal,aborsiyon,Euthanasia,paggamit ng Droga, at alkoholismo.
Isulat sa hulihan ng pangungusap kung anong uri ng isyu o sitwasyon:
Mga Tanong:
1.Ano ang inyong natuklasan sa natapos na gawain?
2.Sa iyong palagay,ano ang nararapat na maging pasiya ng mga
taong nabanggit sa sitwasyon?
3.Bakit nararapat na pahalagahan ang buhay?
4. Paano natin mapanatiling sagrado ang buhay na ipinagkaloob sa atin
7
PAGYAMANIN
1.Pro-life
2.Pro-choice
1.Pro-life
a.Ang sanggol ay itinuring na isang tao mula sa sandali ng paglilihi;ito ay
nangangahulugang ang pagpalaglag sa kaniya ay pagpatay na tuwirang
nilalabag ang mga pamantayang moral at batas positibo.
b.Kung ang pagbubuntis ay resulta ng kapabayaan ng ina(hal. Hindi niya
ginawa ang tamang pag-iingat upang epektibong maiwasan ang hindi
nilalayong pagbubuntis kung siya at ang kaniyang asawa ay hindi nais
magkaanak.
c.Kung magiging katanggap-tanggap sa lipunan ang aborsiyon, maaaring
gamitin ito ng mga tao bilang regular na paraan para hindi ituloy ang
pagbubuntis.
d.Ang lahat ng sanggol ay may mahusay na potensiyal; bawat isa na
ipinalalaglag ay maaaring lumaki at maging kapaki-pakinabang sa lipunan o
sa buong mundo.
e.Maraming mga relihiyon ay hindi nag-eendorso ng pagpapalaglag o ilang
mga paraan ng birth control dahil sa paniniwalang ang pakikipagtalik ay
para sa layuning pagpaparami (procreation) lamang at ang sinumang batang
nabubuhay ay mga anak ng Diyos. Ang pagkitil sa buhay ng isang anak ng
Diyos ay masama.
Mga Tanong:
1. Ano ang nararapat niyang gawin sa sitwasyong na ito? Nararapat ba
siyang bigyan ng pagkakataong sagipin ang sarili kahit maari itong maging
dahilan ng pagkamatay ng kaniyang anak? Maituturing ba itong isang
halimbawa ng isang aborsiyon?Pangatwiranan ang iyong sagot.
Sitwasyon 2
Isang lalaki ang may nakakamatay na sakit.Sa ospital kung saan siya
namamalagi
Makikitang maraming medikal na kagamitan ang nakakabit sa kaniya .Sa
ganitong
9
Kalagayan hinihintay na lamang niya ang takdang oras.Isang araw ,nakiusap
siya na alisin ang lahat na kagamitang medikal at payagan na siyang umuwi at
mamatay
Sa kapayapaan. Ngunit tumanggi ang mga doktor ,sa kadahilanang kapag
ginawa
nila iyon,tiyak na magreresulta sa agarang kamatayan
Gawain 5
Panuto: Gamit ang graphic organizer ay buuin ang mahalagang konsepto na
nahinuha mula sa mga nagdaang gawain at babasahin na binasa. Punan ng
wasto o akmang mga-salita na nasa ibaba.
ISAGAWA
Panuto: Sumulat ka ng isang pagninilay/sanaysay tungkol sa :
Bakit sinasabing ang buhay ay sagrado kaysa iba pang uri ng buhay?
10
Rubriks sa Pagsusulat ng Maikling Sanaysay
BAKIT SAGRADO
ANG BUHAY?
PAGTATAYA
Panuto: Basahin at unawain ang bawat pangungusap. Piliin ang
pinakaangkop na sagot at isulat ang titik sa iyong sagutang papel.
1.Ano ang pinakatanging hayop at natatanging nilikha sa ibabaw
ng mundo?
A.tao B.aso C.pusa
11
A.Sa pamamagitan ng pagpapalakas ng kontrol sa sarili o pagkakaroon ng
disiplina
B.Sa pamamagitan ng pag-aalaga sa sarili na may dignidad at may takot sa
Diyos na kitlin ang buhay
C.Sa pamamagitan ng pagdarasal
Pagsubok IIA:
Panuto:
12
a.Pag-inom ng alak b. pag-ehersisyo c. Pagtatrabaho
mukha?
c. dahil ang tao ay alam niya kung ano ang tama at mali
4.Alin sa mga salitang ito ang hindi naakit sa kasamaan, hindi nito kailanman
naakit sa kasamaan.
pagkain
13
a.pagbigti b.pag-inom ng lason c. Pagkalaglag ng bata
matakot kang ipalaglag ito dahil matakot ka sa Diyos, Ano ang iyong mas
unang gagawin?
gagaling pa?
14
Susi sa Pagwawasto
10. c 10.c
9.c 9.b
8.c 8.a
7.a 7.c
6.a 6.c
5.b 5.c
4.a 4.b
3.c 3.c
2.c 2.a
1.a 1.a
2a 1-a
PAGTATAYA
10.c
9.c
8.d
7.a
6.d
5.b
4.c
3.c
2.b
1. a
SUBUKIN
Sanggunian:
Kagawaran ng Edukasyon, Edukasyon sa Pagpapakatao 10 Modyul
para sa Mag-aaral,
pp 254-257
Bumuo sa Pagsulat ng
Modyul
Manunulat: Benedicta D. Coraza, SST-I
Pagadian City NHS,Danlugan,
Pagadian City Division
Editor:
Tagasuri:
Tagaguhit:
Tagalapat:
Tagapamahala:
15
Region IX: Zamboanga Peninsula Hymn – Our Eden Land
Here the trees and flowers bloom Gallant men And Ladies fair Cebuanos, Ilocanos, Subanons, Boholanos, Ilongos,
Here the breezes gently Blow, Linger with love and care All of them are proud and true
Here the birds sing Merrily, Golden beams of sunrise and sunset Region IX our Eden Land
The liberty forever Stays, Are visions you’ll never forget
Oh! That’s Region IX Region IX
Our..
Here the Badjaos roam the seas Hardworking people Abound, Eden...
Here the Samals live in peace Every valleys and Dale Land...
Here the Tausogs thrive so free Zamboangueños, Tagalogs, Bicolanos,
With the Yakans in unity
My Final Farewell
Farewell, dear Fatherland, clime of the sun caress'd Let the sun draw the vapors up to the sky,
Pearl of the Orient seas, our Eden lost!, And heavenward in purity bear my tardy protest
Gladly now I go to give thee this faded life's best, Let some kind soul o 'er my untimely fate sigh,
And were it brighter, fresher, or more blest And in the still evening a prayer be lifted on high
Still would I give it thee, nor count the cost. From thee, 0 my country, that in God I may rest.
On the field of battle, 'mid the frenzy of fight, Pray for all those that hapless have died,
Others have given their lives, without doubt or heed; For all who have suffered the unmeasur'd pain;
The place matters not-cypress or laurel or lily white, For our mothers that bitterly their woes have cried,
Scaffold or open plain, combat or martyrdom's plight, For widows and orphans, for captives by torture tried
T is ever the same, to serve our home and country's need. And then for thyself that redemption thou mayst gain
I die just when I see the dawn break, And when the dark night wraps the graveyard around
Through the gloom of night, to herald the day; With only the dead in their vigil to see
And if color is lacking my blood thou shalt take, Break not my repose or the mystery profound
Pour'd out at need for thy dear sake And perchance thou mayst hear a sad hymn r eso und
To dye with its crimson the waking ray. ' T is I, O my co untr y, r aising a song unto thee.
My dreams, when life first opened to me, And even my gr ave is r ememb er ed no more
My dreams, when the hopes of youth beat high, Unmark 'd by never a cross nor a stone
Were to see thy lov'd face, O gem of the Orient sea Let the plow sweep through it, the spade turn it o' er That my
From gloom and grief, from care and sorrow free; ashes may carpet earthly f loor,
No blush on thy brow, no tear in thine eye. Before into nothingness at last they are blown.
Dream of my life, my living and burning desire, Then will oblivion bring to me no care
All hail ! cries the soul that is now to take flight; As over thy vales and plains I sweep;
All hail ! And sweet it is for thee to expire ; Throbbing and cleansed in thy space and air
To die for thy sake, that thou mayst aspire; With color and l ight, with song and lament I fare, Ever
And sleep in thy bosom eternity's long night. repeating the f aith that I keep.
If over my grave some day thou seest grow, My Fatherland ador' d, that sadness to my sorrow lends Beloved
In the grassy sod, a humble flower, Filipinas, hear now my last good -by!
Draw it to thy lips and kiss my soul so, I give thee all: parents and kindred and friends
While I may feel on my brow in the cold tomb below For I go where no slave before the oppressor bends,
The touch of thy tenderness, thy breath's warm power. Where faith can never kill, and God reigns e' er on high!
Let the moon beam over me soft and serene, Farewell to you all, from my soul torn away,
Let the dawn shed over me its radiant flashes, Friends of my childhood in the home dispossessed! Give
Let the wind with sad lament over me keen ; thanks that I rest from the wearisome day!
And if on my cross a bird should be seen, Farewell to thee, too, sweet friend that l ightened my way; Beloved
Let it trill there its hymn of peace to my ashes. creatures all, farewell ! In death there is rest!