Materiały stosowane na tłumiki

Tłumik jest to część układu wylotowego silnika spalinowego, którego zadaniem jest
zmniejszanie hałasu towarzyszącego wypływowi spalin z układu wylotowego.

Elementy układu wylotowego podlegają oddziaływaniu gorących i aktywnych chemicznie spalin

i dlatego powinny odznaczać się żaroodpornością (zadowalającą odpornością na korozję i erozję).
Obecnie elementy układów wylotowych silników lotniczych powszechnie wykonuje się z
żaroodpornych i nierdzewnych stali wysokostopowych (np. stali 1H18N9T)
Tego rodzaju materiały konstrukcyjne są kosztowne. Sprzyja to ponawianiu prób wykonywania
elementów układów wylotowych z tanich materiałów niezbyt trwałych, lecz odpowiednio
uodpornionych powierzchniowo, np. powłokami z żaroodpornych emalii ochronnych.

Układ wylotowy obciążony jest:

- wysoką temperaturą i dużymi wahaniami temperatury przede wszystkim w przedniej części

układu wylotowego

- korozją zewnętrzną całego układu wylotowego spowodowaną wpływem warunków

atmosferycznych oraz sypanej w zimie soli

- korozją wewnętrzna w wyniku kondensacji gazów spalinowych (woda, kwas siarkowy),

zwłaszcza w części końcowej układu wydechowego; zimne elementy

- dużym obciążeniem mechanicznym układu wylotowego spowodowanym tłuczniem na

drodze, skręcaniem karoserii i drganiami silnika.

Aby spełnić te wymagania, poszczególne elementy układu wylotowego wykonuje się z różnych
materiałów. Niezależnie od konstrukcji tłumika płaszcz obudowy może składać się z pojedynczej lub
podwójnej warstwy blachy. W przypadku podwójnej warstwy blachy płaszcz wewnętrzny ze względu
na kondensację gazów spalinowych jest wykonywany ze stali nierdzewnej, a płaszcz zewnętrzny ze
zwykłej stali węglowej, która w celu ochrony przed korozją często jest pokryta powłoką aluminiową.
Niekiedy spotyka się także ceramiczne powłoki antykorozyjne. Podwójna warstwa blachy w
porównaniu z pojedynczą umożliwia zastosowanie blach z różnych materiałów, co zmniejsza koszt
wykonania tłumika, ogranicza emisję hałasu z wnętrza tłumika, zmniejsza korozję płaszcza tłumika i
przedłuża jego trwałość. Również niekiedy występuje blacha stalowa powleczona cynkiem, czasami
blacha miedziana .

W tłumikach stosuje się materiały dźwiękochłonne, które mają zastosowanie w metodzie

tłumienia drogą absorbcji. Metoda ta polega na zamianie energii spalin przepływających przez tłumik,
na ciepło. Straty energii akustycznej w materiałach dźwiękochłonnych są spowodowane tarciem
wiskotycznym gazów spalinowych w porach materiału i przewodnictwem cieplnym materiału, czyli są
skutkiem nieodwracalnych strat energii i tarcia w samym materiale. Skuteczne tłumienie dźwięków
uzyskuje się wówczas, kiedy pory materiału absorpcyjnego są otwarte po stronie zewnętrznej i łączą
się ze sobą, co zapobiega wystąpieniu odbicia fali dźwiękowej wewnątrz materiału. Materiały o
zamkniętych porach jak pianoplasty, poroplasty, gąbka i in. Charakteryzują się stosunkowo słabym
pochłanianiem dźwięku, tj. małym współczynnikiem pochłaniania, równym stosunkowi ilości energii
akustycznej wytrąconej w materiale do ilości energii wprowadzonej do niego (padającej na
powierzchnię materiału).
Osłonięcie warstwy dźwiękochłonnej blachą perforowaną zwiększa współczynnik pochłaniania
danego materiału absorpcyjnego. Jednocześnie maksimum współczynnika tłumienia przesuwa się w
kierunku niskich częstości.
Jeżeli warstwa materiału absorpcyjnego jest cienka, nałożenie blachy perforowanej zwiększa
tłumienie w całym zakresie częstości. Kiedy natomiast blacha perforowana zostaje nałożona na
warstwę tłumiącą o dużej grubości, poprawiają się warunki tłumienia przy małych, lecz pogarszają
przy dużych częstościach tego zakresu.
Pokrywanie materiału tłumiącego blachą stalową bez otworów wyraźnie zmniejsza tłumienie, a
jego optimum przemieszcza się ku niższym częstościom.

Poprawne tłumienie gwarantują materiały dźwiękochłonne tylko wówczas, gdy odpowiadają

określonym wymogom narzuconym warunkami pracy układu wylotowego. Muszą być więc odporne
na wysoką temperaturę w nim panującą, niepodatne na drgania i wstrząsy, niehigroskopijne i co
bardzo istotne – nie powinny zbyt szybko ulegać zniszczeniu.

Przykłady materiałów dźwiękochłonnych:

- Wojłok azbestowy
- Sznur azbestowy
- Płyty z pianoplastu 00
- Płyty z pianoplastu 0C-7
- Płyty z włókna szklanego
- Wata szlakowa
- Wojłok techniczny
- Włókno kapronowe
- Wojłok metaliczny
- Maty z drutu aluminiowego
- Wióry stalowe
- Wełna mineralna

Literatura:

- Czesław Kordziński „Układy wylotowe szybkobieżnych silników spalinowych” Wydawnictwa

Komunikacji i Łączności, Warszawa 1964
- Piotr Zająć „Silniki pojazdów samochodowych 2” Wydawnictwa Komunikacji i Łączności,
Warszawa 2010
- Richard Fischer „Silniki pojazdów samochodowych” Rea, Warszawa 2010