Laboratorium Materiałoznawstwa Lotniczego

Nr ćwiczenia

Temat ćwiczenia……………………………………………………………………….
1. Opis materiałów

Do wytworzenia laminatów użyto następujących materiałów:

3
● mata z włókna szklanego o gramaturze 300g/𝑚
3
● tkanina z włókna szklanego o gramaturze 200g/𝑚 , splot twill
● osnowa - użyto 80g żywicy epoksydowej LH 385 oraz 32g utwardzacza
H135

Laminaty wykonano metodą laminowania ręcznego. Temperatura w

pomieszczeniu wynosiła 20,6°C, a wilgotność 35,8%.
Kolejne warstwy wzmocnienia przesycano żywicą zmieszaną z utwardzaczem za
pomocą wałka. Laminaty pozostawiono do wyschnięcia, aby żywica związała.
Na jeden z laminatów (opisany niżej) nałożono powłokę poliuretanową za
pomocą pędzla i pozostawiono do wyschnięcia.

Laminat bez powłoki wykonano w konfiguracji:

● 2 warstwy tkaniny,
● 2 warstwy maty,
● 2 warstwy tkaniny,
● 2 warstwy maty.
Wykonano 2 pomiary masy suchego wzmocnienia i otrzymano wyniki: 52,96g;
52,55 g. Średnia masa suchego wzmocnienia wyniosła 52,76g.
Otrzymano laminat o wymiarach 17cmx20cm.

Laminat z powłoką wykonano w konfiguracji:

● 1 warstwa maty,
● 1 warstwa tkaniny,
● 2 warstwy maty,
● 2 warstwy tkaniny,
● 1 warstwa maty,
● 1 warstwa tkaniny.
Wykonano 2 pomiary masy suchego wzmocnienia i otrzymano wyniki: 52,44g;
52,29g. Średnia masa suchego wzmocnienia wyniosła 52,37g
Naniesiono powłokę poliuretanową U1305, użyto 50g składnika A i 30g składnika
B.
Otrzymano laminat o wymiarach 17cmx18,5cm.

2. Metodyka

Wykonano badanie odporności na uderzenia zgodnie z normą PN-EN ISO

6272-2.
Do badania użyto przyrządu widocznego poniżej (Rys. 1), którego główne
elementy to prowadnica rurowa, w której za pomocą ogranicznika umieszczany
jest ciężarek, matryca, na której umieszcza się badaną płytkę, oraz kulisty
wgłębnik, który jest wbijany w badaną płytkę, kiedy spada na niego ciężarek.
 Użyto kulistego wgłębnika o średnicy 12,7mm oraz ciężarków o masie 1kg oraz
2kg.
Ciężarek o masie 1kg spuszczano z wysokości 0,5m oraz 1m kolejno od strony
laminatu, która miała styczność z formą, a następnie od jego drugiej strony.
Natomiast ciężarek o masie 2kg spuszczano z wysokości 1m, również z obu
stron laminatu.

(Rys. 1)

3. Inne wiarygodne badania dotyczące powłok

3.1. Ocena odporności na uderzenia powłok epoksydowych,

poliestrowych i polietylenowych na stalowych podłożach -
przeprowadzone przez Katedrę Odlewnictwa, Tworzyw Sztucznych i
Automatyki, Wydział Mechaniczny Politechniki Wrocławskiej
 W artykule przedstawiono wyniki badań odporności na uderzenia
wybranych powłok polimerowych naniesionych na trzy odmienne podłoża
stalowe o różnej grubości. Nakładane były na nie powłoki epoksydowe,
poliestrowe i polietylenowe. Przeprowadzone badania wykazały istotny
wpływ rodzaju powłoki oraz jej grubości, a także grubości podłoża
stalowego na odporność na uderzenia. W użytej metodzie wyznacza się
minimalną wysokość, z której zrzucony ciężarek o masie 2kg powoduje
uszkodzenie mechaniczne. Należy jednak dodać, że każde powłoki
zostały nałożone inną metodą co wpłynęło na ich grubość:
● powłoki poliestrowe z poli(tereftalan etylenu) [PET] - od 42,2 do
84,6 [µm]
● powłoki z polietylenu [PE-LD] - od 287,7 do 529 [µm]
● powłoki z żywicy epoksydowej z utwardzaczem [EP] - od 291 do
427 [µm]

Grubości stali dla każdej z powłok to kolejno 0,5mm, 1mm, 3mm.

Zróżnicowanie tych wartości nie przeszkodziło w wysunięciu
ważnych oraz ciekawych wniosków takich jak:
● powłoki poliestrowe mimo najmniejszych grubości wykazały
największą odporność na uderzenia niezależnie od grubości stali -
wszystkie wytrzymały uderzenie z największej wysokości
● odporność na uderzenia warstw z polietylenu maleje przy
największej grubości podłoża - dla przykładu, porównywalnie
gruba warstwa nałożona na płytkę o grubości 0,5mm
wytrzymywała uderzenie z największej wysokości (1m), gdy na
podłożu 3mm wysokość ta wyniosła mniej niż 0,5m.
● powłoki epoksydowe są bardzo kruche - charakteryzują się
najmniejszą odpornością na uderzenia, widać też zależność, że
mimo większej grubości powłoki, na płytce 3mm odporność
maleje, tak samo jak w przypadku powłok polietylenowych

Link do strony z artykułem:

https://docplayer.pl/67370229-Ocena-odpornooeci-na-uderzenia-pow3ok-epo
ksydowych-poliestrowych-i-polietylenowych-na-stalowych-pod3o-ach.html

3.2. Badanie właściwości fizykochemicznych powłok ochronnych

utworzonych z wodorozcieńczalnych kompozycji akrylowych -
Zakład Technologii Powłok Ochronnych, Wydział Technologii i Inżynierii
Chemicznej, Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy, Bydgoszcz.

Inspiracją do podjęcia badań dotyczących właściwości

fizykochemicznych powłok ochronnych (farb) było szerokie spektrum
zastosowania cieczy jonowych. Wodorozcieńczalne materiały
charakteryzują się wyjątkową odpornością chemiczną, odpornością na
warunki zewnętrzne oraz zróżnicowaniem cech mechanicznych. Dobre
właściwości mechaniczne powodują szeroki zakres stosowania wyrobów
opartych na dyspersji akrylowej. Głównym czynnikiem decydującym o
wytrzymałości takiej powłoki jest typ zastosowanej żywicy. Złożony
charakter dyspersji spowodował konieczność wprowadzenia
znormalizowanych metod badań danych powłok. Jedną z nich jest niżej
opisana metoda nanoszenia błon na płytki szklane i stalowe z wodnych
dyspersji akrylowych, które później poddano badaniom
fizyko-mechanicznych i fizyko-chemicznych. Sposób przygotowania
dyspersji do badań polega na wprowadzeniu stałej ilości roztworu
dyspersji akrylowej (AC 2514 o suchej masie), określonej ilości środka
powierzchniowo czynnego (Oksyetylenowany nienasycony alkohol
tłuszczowy) oraz stałej zawartości zagęszczacza (Cognis DSX 3290).
Dyspergowanie wykonuje się za pomocą homogenizatora laboratoryjnego
o szybkości obrotowej mieszadła oscylującej około 2000obr./min. W celu
przeprowadzenia badań przygotowano dwie roztwory dyspersji akrylowej,
gdzie jedna zawierała dodatkowo ciecz jonową (azotan bezalkoholowy).
Otrzymane kompozycje nanoszono na uprzednio oczyszczone z
produktów korozji i odtłuszczone podłoża metalowe oraz podłoża szklane,
po czym utwardzano je w temperaturze 80°C. W tak przygotowanych
powłokach z kompozycji lakierowych badano następujące właściwości:

● Grubość metodą magnetyczną – za pomocą ołówka

magnetycznego
mierzącego siłę odrywu magnesu od stalowej powierzchni płytki
μm)
● Twardość względną wahadłową błon na płytkach stalowych.
● Przyczepność do podłoży stalowych – wykonując siatkę nacięć
za pomocą noża krążkowego Petersa
● Odporność na zarysowanie błon lakierowych.
● Odporność powłok lakierowych na tłoczenie.
● Połysk powłok.
● Odporność błon lakierowych na uderzenie.
● Odporność błon na wodę – obliczając procentową zmianę masy
próbki po ekspozycji w wodzie destylowanej.
● Temperaturę mięknienia błon lakierowych za pomocą
konsystometru Hoepplera (Pomiar polegał na ogrzewaniu
próbki w łaźni olejowej i odczytywaniu co pewien zakres
wzrostu temperatury i wychylenie wskazówki czujnika,
odpowiadające wielkości zagłębienia wgłębnika w badaną
próbkę. Odczytu dokonywano co 2ºC).

Powłoki lakierowe utworzone z wodnej dyspersji AC 2514 z dodatkiem

niejonowego środka powierzchniowo czynnego oraz poliuretanowego
zagęszczacza cechuje wysoka odporności na wymywanie świadcząca o
dobrym usieciowaniu wszystkich składników w powłoce. Badania
konsystometryczne wykazały znaczny wzrost plastyfikacji. Powłoki z
opisanych wodorozcieńczalnych kompozycji akrylowych z dodatkiem
cieczy jonowej cechuje dobra adhezja do podłoża metalowego i szkła.
Badania powłok z kompozycji akrylowych. Wraz ze wzrostem ilości
azotanu benzalkoniowego w dyspersji wzrasta odporność na uderzenie i
tłoczność. Wskazuje to na elastyczność otrzymanych błon ochronnych.
 Po wprowadzeniu do dyspersji zagęszczacza poliuretanowego wzrosła
odporność powłok na uderzenie. Natomiast wprowadzenie zagęszczacza
poliuretanowego obniżyło temperaturę mięknienia powłoki od 6 do 10ºC.
W praktycznych zastosowaniach, w których konieczna jest znaczna
odporność powłok na uszkodzenia mechaniczne konieczne jest
optymalne dobranie wszystkich składników kompozycji lakierowej.
Otrzymane wyniki stanowią podstawę doboru parametrów dla
opracowania kompozycji lakierowej do tworzenia powłok ochronnych jako
znakomite zabezpieczenie podłoży stalowych

http://inzynieria-aparatura-chemiczna.pl/pdf/2012/2012-5/InzApCh
em_2012_5_268-270.pdf

3.3. Wpływ osnowy polimerowej na właściwości mechaniczne

laminatów wzmocnionych włóknem szklanym - przeprowadzone przez
Wydział Inżynierii Materiałowej i Metalurgii, Katedra Technologii
Materiałów Politechniki Śląskiej.

Praca przedstawia wpływ właściwości mechanicznych osnów:

epoksydowej, winyloestrowej i poliestrowej na właściwości mechaniczne
laminatów wzmocnionych tkaniną szklaną, klasycznych oraz zszywanych,
wytworzonych metodą RTM. Ocenę właściwości mechanicznych żywic
oparto na próbach rozciągania i zginania statycznego oraz udarności
Charpy’ego.
Do wytworzenia laminatów wykorzystano tkaninę szklaną o splocie
płóciennym i prostopadłym ułożeniu pasm rovingu 0/90° o gramaturze
2
350 g/𝑚 . Jako osnowy użyto trzech gatunków żywic: epoksydowej,
winyloestrowej oraz poliestrowej. Z tkaniny szklanej wycięto arkusze o
wymiarach 200 na 260 mm. Następnie ułożono stosy 10 warstw z
zachowaniem równoległości pasm włókien. Każdy stos fastrygowano
wzdłuż krawędzi tworząc preformy i część preform zszyto ściegiem
maszynowym o długości 4 mm. Użyto do tego nici poliaramidowej. W
dalszej kolejności performy poddano nasycaniu metodą próżniowego
RTM podanymi wyżej żywicami. W celu oceny wpływu właściwości
mechanicznych żywicy na właściwości kompozytu przygotowano też
próbki nienapełnionych żywic. Ocenę właściwości mechanicznych
kompozytów przeprowadzono w próbach: zginania statycznego,
udarności Charpy’ego oraz ścinania międzywarstwowego. Nienapełnione
utwardzone żywice poddano próbom zginania, udarności oraz
rozciągania.
Analizując wyniki, można stwierdzić, iż najlepszymi właściwościami
mechanicznymi (wytrzymałość na zginanie i udarność) spośród badanych
laminatów cechują się kompozyty na osnowie żywicy epoksydowej.
 Z wyników tego badania wysunięto następujące wnioski:
● Rodzaj osnowy wpływa znacząco na właściwości mechaniczne
laminatów, zarówno klasycznych, jak i zszywanych.
● Spośród badanych żywic najlepsze właściwości mechaniczne
prezentuje żywica epoksydowa. Najlepsze właściwości
mechaniczne wykazują również jej kompozyty.
● Żywica epoksydowa ma największą spośród badanych żywic
odkształcalność, co również bardzo korzystnie wpływa na
właściwości mechaniczne jej kompozytów.
● Kompozyty z osnową winyloestrową tylko nieznacznie ustępują
kompozytom epoksydowym pod względem właściwości
mechanicznych, pomimo znacznej różnicy w odkształcalności.
● Laminaty klasyczne oraz zszywane wytworzone na bazie
wszystkich trzech badanych żywic prezentują zadowalający
poziom właściwości mechanicznych.

https://kompozyty.ptmk.net/pliczki/pliki/4_2010_t4_Koziol.pdf

4. Wyniki i wnioski dla naszego badania

Otrzymano następujące grubości laminatów:
● laminat bez powłoki: 3,10 ± 0,05 mm
● laminat z powłoką: 4,00 ± 0,05 mm.
Zatem grubość powłoki wynosi 0,90 ± 0,10 mm.

Opis wyników badań wytrzymałości na uderzenie

Ciężarek o masie 1kg spuszczany z wysokości 0,5m - energia potencjalna
4,905J:
● na laminacie bez powłoki widoczne koło w miejscu, w które uderzył wgłębnik,
jego kontury bardziej wyraźne po przeciwnej stronie laminatu niż ta, w którą
uderzył wgłębnik;
● na laminacie z powłoką również widoczne koło o konturach wyraźniejszych
po stronie przeciwnej niż ta, z którą styczność miał wgłębnik, jednak z obu
stron kontury te są mniej wyraźne niż na laminacie bez powłoki.
Ciężarek o masie 1kg spuszczany z wysokości 1m - energia potencjalna 9,81J:
● na obu laminatach widoczne koła. W obu przypadkach bardziej widoczna
zmiana koloru laminatu w tych miejscach niż przy spuszczaniu ciężarka z
wysokości 0,5m;
● na laminacie z powłoką widoczne niewielkie (o głębokości poniżej 0,5mm)
odkształcenie powłoki, gdy uderzana była od strony, na której nałożono
powłokę.
Ciężarek o masie 2kg spuszczany z wysokości 1m - energia potencjalna 19,62J:
● na laminacie bez powłoki w miejscu uderzenia od strony, która nie miała
kontaktu z formą widoczne wyraźne białe koło w miejscu uderzenia
wgłębnika oraz widoczne uszkodzenie - rozwarstwienie tkaniny od spodu
oraz wgłębienie - o głębokości 0,50 ± 0,05mm;
● na laminacie bez powłoki w miejscu uderzenia od strony, która miała kontakt
z formą, widoczny wyraźny biały okrąg w miejscu uderzenia wgłębnika oraz
 widoczne uszkodzenie - rozwarstwienie maty, wychodzące włókna - o
wysokości 3,00 ± 0,05mm;
● na laminacie z powłoką w miejscu uderzenia od strony, która nie miała
kontaktu z formą widoczny jasny okrąg (bardziej wyraźny po przeciwnej
stronie) oraz odkształcenie powłoki o głębokości 0,50 ± 0,05mm;
od spodu również widoczne odkształcenie i pojedyncze wychodzące włókna;
● na laminacie z powłoką w miejscu uderzenia od strony, która miała kontakt z
formą, widoczny wyraźny jasny okrąg, pojedyncze włókna, które zaczęły
wychodzić z maty, brak widocznego odkształcenia powłoki lub laminatu w
tym miejscu.
Wnioski:
● laminat bez powłoki ma większą wytrzymałość na uderzenie od strony,
która nie miała styczności z formą;
● laminat z powłoką poliuretanową ma większą wytrzymałość na uderzenie
od strony, która miała kontakt z formą;
● laminaty wykonane z tkanin i mat z włókien szklanych przesycane żywicą
epoksydową wytrzymują uderzenia o energii 19,62J i mniejszej, gdyż nie
zauważono pęknięć tych laminatów;
● laminat z powłoką poliuretanową charakteryzuje się większą
wytrzymałością na uderzenie niż laminat bez powłoki, zatem spełnia ona
zadanie powłoki ochronnej;