İDARE HUKUKU FİNAL DERS NOTLARI

İDARİ İŞLEM

 İdari işlem herhangi bir yasada veya Anayasa’da tanımlanmamıştır. İdari işlemin tanımı
doktrin, Danıştay ve Anayasa Mahkemesi kararlarında görülmektedir.

 İdarenin işlemlerini temel olarak 2’ye ayırarak incelememiz mümkündür.Bunlar;

1.İdarenin Özel Hukuk İşlemleri

2.İdari İşlem

 İdari işlem;

1.İdarenin idare hukuku alanındaki işlemleridir.

2.Kamu hizmeti veya kolluk faaliyetleri yerine getirilirken,tek taraflı irade beyanı ile hukuk
düzeninde değişiklikler yapılmasıdır. 3.İdarenin kamu gücü ayrıcalığının en somut örneğidir.

Tanım; İdari işlem, idarenin kamu gücünü kullanarak ve tek yanlı iradesi ile idare hukuku
alanında meydana getirdiği değişikliklerdir.

Örneğin; Disiplin cezası verme bir idari işlemdir. Karşı tarafın rızasına gerek yoktur. İdarenin
tek yanlı iradesi ile böyle tasarruflarda bulunması kamu gücünü gösterir.

☑ Örnek Final Sorusu: Aşağıdaki ifadelerden hangisinde idare kavramının tanımı doğru
verilmiştir?

☑ Örnek Final Sorusu: İdari işlemin tanımı hangisinde doğru açıklanmıştır?

İdarenin Faaliyetleri: 1.Kamu Hizmeti 2.Kolluk

 Dikkat! İdari işlem hiçbir zaman idari faaliyet değildir. İdari işlem idarenin faaliyetlerini yerine
getirirken kullandığı araçtır.

Bir idare var. Onun personeli var. Bu idare, toplumsal yaşam için gerekli olan kamu hizmeti ve
kolluk faaliyetlerini yerine getiriyor. Faaliyetler yerine getirilirken genellikle idari işleme
başvuruluyor.

 Soru 2:TBMM bünyesinde sözleşmeli, kadın hastalıkları uzmanı olarak çalışan bir hekim
var.Bu kişinin görevine son veriliyor.Daimi kadro ihdas ediliyor ve yerine başka birisi
atanıyor.Burada hekim, sözleşmesinin hukuka aykırı feshedildiğini;herhangi bir disiplin
suçunun olmadığını;daimi kadroya ihtiyaç var ise bu kadroya kendisinin atanması gerektiğini
söyler.

 Soru 3:Bay A,Yargıtay 11.Ceza Dairesinde üye olarak 10 senedir görev yapıyor.Yargıtay

1
 Başkanlar Kurulu Bay A’yı 11.Ceza Mahkemesinden alıp; 3.Ceza Mahkemesine alıyorlar.Bay
A,herhangi bir disiplin suçunun olmadığını;mesleğe başladığından beri 11.Ceza dairesinde
görev yaptığını ve artık o alanda uzmanlaştığını söylüyor.

Soru 2’de ve Soru 3’te yer alan işlemleri idari işlem olarak değerlendirebilir miyiz?

Soru 2’de yer alan olayda,yapılan işlem değerlendirildiğinde idari işlem olduğunu
söyleriz.Yani hekim,idare mahkemesinde idari işlemin iptalini isteyebilir.

Soru 3’te yer alan olayda,idari işlem alanında bir işlem olduğunu söyleriz.Burada kamu
personelinin yerinin değişikliği ile ilgili bir durum söz konusu.Burada Bay B,idare
mahkemesinde idari işlemin iptalini isteyebilir.

 Dikkat! Bir işlemin idari işlem olduğunu anlamak için;o işlemi organik açıdan ve maddi
açıdan incelemek gerekir.

Bir işlemi organik açıdan değerlendirmek;O işlemi hangi organın yaptığına bakarak
değerlendirmektir.TBMM kararları yasama işlemidir.Yasama işlemi yargı denetimi
dışındadır.Mahkemenin önüne gelen uyuşmazlıkta işlemin yasama mı yoksa idari işlem mi
olduğunu anlaşılması için sadece organik açıdan yapılan değerlendirme yeterli
olmamaktadır.Maddi açıdan da değerlendirmek gerekir.

Bir işlemi maddi açıdan değerlendirmek;işlemin içeriğine bakmaktır.Yukarıdaki TBMM’de

çalışa doktorun işten çıkarılması yasama işlemi ile alakalı değildir.İşlem idare işlevine
ilişkindir.Sonuç olarak söylenebilir ki; yasama ve yargının idare fonksiyonu (idari işlevi)
kapsamına giren kararları maddi açıdan değerlendirildiğinde idari işlem kabul edilir.Bunların
artık idari yargı denetimine girdiğini söyleyebiliriz.

 İdari işlemi idare yapar. Ancak Danıştay, yasama ve yargı organına ek olarak bazı özel hukuk
kişilerinin yaptıkları işlemleri de idari işlem olarak kabul eder.

Örneğin: Futbol Federasyonu özel hukuk tüzel kişisidir. Ancak bazı kararlarda yapılan
işlemlerin idari işlem olarak kabul edildiği söylenebilir.

Örneğin: İstanbul Kültür Başkenti Ajansı, özel hukuk hükümlerinde tabidir.Ancak yasa buna
aynı zamanda idari işlem yapma yetkisi de tanımıştır.

 Soru 4: Peki bu durum Anayasa’ya aykırı mıdır?

Anayasa m.6’ya göre egemenlik yetkisi millet aittir.Millet bu egemenliği yetkili organlar eli ile
kullanır.İdarenin egemenlik yetkisini kullanma yeteneğine ‘Kamu gücü ‘ denir.İdarenin kamu
gücünü kullanmasının en somut örneği idari işlemdir.Bu nedenle idari işlem yapma yetkisi
ancak kamu hukuku tüzel kişisine aittir.Özel hukuk kişilerinin idari işlem yapması Anayasa’ya
aykırıdır.Her somut olayda organik ve maddi açıdan değerlendirmek gerekir.

A. İDARİ İŞLEMİN ÖZELLİKLERİ [☆☆ SINAVDA ÇIKTI]

 İdari işlemin özellikleri şöyledir;

2
 1.Tek yanlılık
2.İcrailik
3.Hukuka Uygunluk Karinesi
4.Yazılılık
5.Re’sen İcra Edilebilirlik

a) Tek Yanlılık: İdare tek yanlı, başkasının rızasına gerek duymaksızın hukuk düzeninde
değişiklik meydana getirir.

 SORU 5:Tek yanlılık tek bir idarenin işlem yapması mıdır?

Hayır değildir.Sonuç iradesini oluşturan birden fazla idare bir araya gelerek işlem yapabilir.

Örneğin,Üniversite 6 tane rektör adayı belirler.YÖK’e gönderir.YÖK sayıyı 3’e indirir ve

Cumhurbaşkanına yollar.Cumhurbaşkanı rektörü atar.Burada 3 ayrı idarenin iradesi bir araya
gelmiştir.Üçü de birbirinden bağımsız 3 ayrı icrai faaliyettir.Ama bu sonucun tek yanlı olması
halini değiştirmez.Bu 3 irade bir zincirin halkalarıdır.Ayrı ayrı dava edilebilirler.

b) İcrailik:İcrai olmak hukuk düzeninde değişiklik yapılması anlamına gelmektedir.Bu nedenle

ancak ve ancak icrai işlem iptal davasına konu olur.Stabil,durağan bir durum uyuşmazlık
çıkartmaz.

İdari işlemleri icrai işlemler ve icrai olmayan işlemler olarak inceleyebiliriz.İcrai olmayan
işlemler hukuk düzeninde değişiklik yapmayan öneri mahiyetinde olan idari işlemlerdir.
(Hazırlık işlemleri,gösterici nitelikteki işlemler)

 Kanunilik Karinesi:Bütün idari işlemlerin bir hukuki yani kanuni dayanağı olduğunu ifade
eder.

c) Hukuka Uygunluk Karinesi: Bazı kitaplarda kanunilik karinesinin içerisinde anlatılır. Bir
idari işlem hukuk düzeni tarafından hukuk düzeninde var edildiği andan itibaren bir mahkeme
tarafından iptal edilinceye kadar hukuka uygun olduğu kabul edilir.Çünkü idarenin yerine
getirmiş olduğu faaliyetler önemli zorunlu faaliyetler olduğundan idareye bu sebeple bir
ayrıcalık tanınmıştır.Bu durum kamu gücünün bir parçasıdır.

Hukuka uygunluk karinesinde ortaya çıkabilecek sakıncaları bertaraf edebilmek için getirilmiş
olan müessese yürütmenin durdurulmasıdır.Mahkeme dava konusu işlemi askıya alır,yani
yürütmeyi durdurur.Aksi halde itiraz edilen bu işlem durdurulmazsa hukuka uygunluk
karinesinden faydalanarak sonuçlar doğurur.

d) Yazılılık:Yazılılık idari işlemin elle tutulur,gözle görülür olmasını sağlar.İdari işlemin yazlı
olması zorunlu ve gereklidir(Aksi yasada öngörülmedikçe).Hukuk düzeninde değişiklik
meydana getirdiği için yazılılık yolu ile ispatlanabilir ve incelenebilir olmalıdır.

İstisna:
1.Trafik polisinin trafiği yönetmesi sözlü bir idari işlemdir.
2.Vali il içerisinde güvenliğin sağlanamaması durumunda diğer illerden yardım istemesi
gerektiğinde diğer illerden sözlü olarak yardım isteyebilir.

3
e) Re’sen İcra Edilebilirlik: İdarenin idari işlemi kendiliğinden uygulamasıdır.

Ancak bazı fiillerin icrası gerekir. Bu nedenle bazı kişiler bu fiilleri

gerçekleştirir.Örneğin,Yıkılmaya yüz tutan binalar hakkında yıkım kararı verilir.Hukuk
düzeninde sonuç doğurabilmesi için bu kararın ilgililerin harekete geçmesi gerekir.

 DİKKAT! İdare hukukundaki idari işlem tek yanlı işlemdir. İki yanlı işlem idari sözleşmedir.

B. İDARİ İŞLEM

İDARİ İŞLEM

GENEL
BİREL
DÜZENLEYİCİ
İŞLEMLER
İŞLEMLER

1.Cumhurbaşkanlığı
Kararnamesi 1.Birel Koşul İşlem
2.Tüzük 2.Birel Öznel İşlem
3.Yönetmelik
4.Dİğer düzenleyici işlemler

1) GENEL DÜZENLEYİCİ İŞLEMLER

• Genel,soyut,nesnel,objektif ve aynı statü içerisinde bulunan herkese uygulanan işlemlerdir.

• Bir kere uygulanma ile tükenmeyen,yürürlükte olduğu müddetçe uygulanan işlemlerdir.

• Yasama organının yaptığı versiyonuna yasa diyoruz.

a. Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi:Anayasada düzenlenmiş genel düzenleyici

işlemlerdir.Cumhurbaşkanı bu tek başına yapar,Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliğinin
Kuruluş Teşkilat ve Genel Esasları için kullanıldığı hukuki araçtır.Yargı yolu kapalıdır.

a. Tüzük:Anayasa 115’de düzenlenmiş ve Bakanlar Kurulu tarafından çıkarılan,kanunların

uygulanmasını göstermek amacıyla çıkarılan genel düzenleyici işlemdir.Cumhurbaşkanı
tarafından imzalanır.Bütün hepsi Resmi gazetede yayınlanır.Bunlardan önce Danıştay’ın
istişari görüşü alınır.Danıştay incelemesi bir şekil şartıdır ve bağlayıcı değildir.Tüzük
tasarılarının mutlaka Danıştay incelemesinden geçmesi gerekir.

b. Yönetmelik:Anayasa 124.maddede düzenlenen Başbakanlık,Bakanlıklar,Kamu tüzel

kişilerinin çıkarttığı genel düzenleyici işlemlerdir.Ancak Danıştay’a göre bu kişiler dışında da
yönetmelik çıkaran başkaları da vardır.Mesela Bakanlar Kurulu’da çıkarılabilir.Çünkü tek tek
Bakanlıklar ve Başbakanlık yönetmelik çıkarabiliyorsa Bakanlar Kurulu’nun da yönetmelik
çıkarması hukuka uygundur.

4
 SORU 6: Diyanet İşlerinin tüzel kişiliği yok. Başbakanlığa bağlılar. Veya üniversiteler arası
kurulun da tüzel kişiliği yok. Bunlar yönetmelik çıkarabilirler mi?

Anayasa 124’e göre çıkaramazlar.Ancak Danıştay yetki unsuru bakımından bunları hukuka
aykırı görmüyor.Ancak bunların çıkarabileceği söyleniyor.Danıştay 2 karar vermiştir;

1.Bu kurumlar yönetmeliği hazırlayanlardır.Başbakanlığa bağlı oldukları için aslında

yönetmeliği çıkartan Başbakanlıktır.

2.Bu tarz kurumların direk yönetmelik çıkarabilecekleri kabul ediliyor.Yönetmelik ;çıkaranın

tabi olduğu kanunun kendisine çizdiği görev alanını belirler.Hangi Yönetmeliklerin gazetede
yayınlanacağı kanun ile belirlenir.(Şekil unsuru kapsamında)

 DİKKAT! Bir işlemin genel düzenleyici işlem veya birel işlem olması çok
önemlidir.İdarenin,tüzük,yönetmelik,cumhurbaşkanlığı kararnamesinin yanında başkaca
yaptığı işlemler de genel,objektif,soyut ve herkese uygulanabilen,bir kere uygulanmakla
tükenmeyen nitelikte olan işlemleri de diğer genel düzenleyici işlemlerdir.

 DİKKAT! Yasama organı aslidir.İdarenin düzenleyici işlemleri ikinci eldendir.Kanun gereken

çerçeveyi çizer.

 SORU 7:İdare kanunda yer almayan bir şeyi düzenleyemez mi?

Yönetmelik,tüzük veya herhangi bir düzenleyici işlem yasanın koyduğu amaca aykırı olmadığı
müddetçe düzenleme yapabilir.

SINAVDA BİREL İŞLEM,DÜZENLEYİCİ İŞLEM,KANUNUN BİRBİRİNE

UYGUNLUĞUNU DENETLEMEK GEREKİYOR!

2) BİREL İŞLEMLER

• İdarenin bireylerde veya nesnelerin hukuki statülerinde değişiklik yapan işlemlerdir.

• Birel işlemler bütün düzenleyici işlemlerin somut hale dönüşmesini sağlar.

• Örneğin,not verme okula kayıt,hekimlik stajını bitirmek,baronun staj kabulü,disiplin cezası

vermek vs.

• Düzenleyici işlemlerin somutlaştırılmasını yani kişiselleştirilmesini ve hayatın akışı içerisinde

uygulanmasını ifade eder.Bu yüzden sayıları genel düzenleyici işlemlerden daha fazladır.

• Düzenleyici işlem geneldir.Bir düzenleme alanı vardır.Bu alan içerisindeki herkese

uygulanır.Birel işlem bu düzenleyici işlem alanına girmeyi sağlayan bu statüde bulunmayı
sağlayan ve çıkmayı sağlayan işlemlerdir.

• Bir kişinin birden fazla statüsü olabilir.Örneğin Mehmet Akif Aydın, hem hem öğretim üyesi
hem dekan,hem İSAM Başkanı,hem de YÖK üyesidir.

5
 LİSE MEZUNU  İstanbul Medipol Üniversitesi Öğrenciliği Statüsü

*Medipol Üniversitesi öğrencilik statüsüne girebilmek için bazı koşullar var(liseden mezun
olacak,kazandı belgesi alacak) bu koşullar gerçekleştikten sonra Bay A’nın kayıt işlemi
yapması gerekecek.Bunların her biri birel işlemdir.Çünkü hukuki statüde değişiklik yapar.

*Kayıt işlemi hem icrai niteliktedir hem de bir hukuki statüye sokar.Veya İMÜ’nün kaydı
reddetmesi de bir birel işlemdir.

*4 yıllık süre içinde üniversitede kalmayı sağlayan işlem birel işlemdir.

*Final sınavına girip sınıf atlıyoruz.Bu da bir birel işlemdir.Hukuki statüde bir değişiklik
yapıyor.

*Bu bireysel statüler İMÜ yönetmeliğindeki genel düzenlemelerin üzerine inşa ediliyor.

*Medipol’den diploma almakta birel işlemdir.

*Herhangi bir kişi veya nesneyi hukuki statüye sokan orada kalmasını sağlayan ya da o
statüden çıkaran işlemlerdir.Örneğin,parsel değişikliği,inşaat ruhsat verilmesi de birel
işlemdir.Köprü ve ototolların özelleştirilmesinin iptali de bir birel işlemdir.

• Birel işlemlerin doktrinde 2 ayrımı yapılmaktadır;

1.Birel koşul işlem

2.Birel öznel işlem

• Birel Koşul İşlem:Bir kişiyi belirli bir statüye sokan orada kalmasını sağlayan ve o statüden de
çıkaran işlemlerdir.Düzenleyici işlem objektif koşulları belirler ve bu koşulları oluşturan
herkes o statüyü kazanır .Örneğin başarılı olan herkes diploma alır.(Birel İşlem)

• Birel Öznel İşlem:Bazı işlemler objektif koşulların yanı sıra sübjektif koşullara da
haizdir.Birel öznel işlemde kişilerin öznel durumlarına göre işlem ortaya çıkar.Örneğin,Vergi
kanunu belli ama kimin ne kadar vergi vereceği kişisel verilere göre belirlenir.

 SORU 8:A üniversitesi tarafından YÖK Başkanlığına öğretim üyesi kadrosu başvurusu
yapılıyor.YÖK bunu reddediyor.

Olaydaki idari işlemleri belirleyiniz ve hukuki niteliklerini yazınız.

*Başvuru idari işlem değildir.HİÇBİR BAŞVURU İDARİ İŞLEM OLAMAZ.Hukuki statüde

değişiklik yapmaz.Sadece bir talep var.Bir idareye idari işlem yapması için başvurmak idari
işlem değildir.Bunun yanında dikkat edilmesi gereken bir diğer durumda idari işlemi mutlaka
idare yapar.Anayasaya aykırı görülmekle beraber bazı özel hukuk kişilerinin işlemleri de idari
işlem olarak görüyor Danıştay.

*Başvurunun reddedilmesi de birel koşul işlemdir.

6
 SORU 9:Kardeşinin rahatsızlığı nedeniyle aylıksız izne ayrılan Bay A’nın yerine Çanakkale ili
Gelibolu İlçe Müdürlüğüne Bay B atanmıştır.Bay A tazminat için başvurur.

Olaydaki idari işlemleri belirleyiniz ve hukuki niteliklerini yazınız.

*İzne ayrılması:Statü değişikliği yapmıştır.Burada birel koşul işlem söz konusudur.

*Atama:Statü değişikliği yapmış.Bu yüzden birel işlemdir.Düzenleyici olması için herkes için
uygulanabilir olmalı 1 kez uygulama ile tükenmemeli yürürlükte kaldıkça
uygulanabilmelidir.Bu sebeple genel düzenleyici işlem değildir.

*Kanun:Genel işlem olsa da idare hukuku alanında idari işlem değildir.

*Tazminat Talebi:İdari işlem değildir.Çünkü statü değişikliği yok.

 SORU 10:Bay A, 10.04.1086’da B üniversitesi İşletme Fakültesinden mezun oluyor.C

üniversitesinde yüksek lisans yapmış ve endüstri mühendisliği diploması alıyor.

Olaydaki idari işlemleri belirleyiniz ve hukuki niteliklerini yazınız.

*Mezun olmak:Statü sona ermiş birel koşul işlem

*Diploma almış:Statü sona ermiş birel işlem.

*Kadroya atama:Birel işlem

*Başmühendisliğe yükselme:Birel işlem

Olayda bilgi notunda yer alan Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Yürütme Kurulu
Kararı,genel düzenleyici işlem.

C. İDARİ İŞLEMİN UNSURLARI

• İdari yargılama usulü kanununun 2.maddesinde belirlenmiştir.Bunlar bir idari işlemin

dokusunu oluştururlar.Yani her idari işlemde bu 5 unsur bulunmalıdır.Bunlardan bir tanesi
eksik ise eğer o unsur bakımından sakatlık meydana gelir ve bu bir iptal sebebidir.

• Bir idari işlemin unsurları şöyledir;

Yetki:Her idari işlemi yapan bir kurum vardır;bu yasal düzenleme ile bellidir.Çünkü idare
hukukunda aslolan yetkisizliktir.Yetkiyi kanun verir.

Şekil:Her idari işlemin ortaya çıkış yöntemi vardır.Bir şekil şartı vardır.Mesela Danıştay
incelemesinden geçmeyen tüzük şekil şartı bakımından iptal edilebilir.

7
 Sebep:Her işlemin yapılma sebebi vardır.Bir yasal veya maddi bir sebebi olabilir.Eğer işlemin
dayanması gereken sebepte aykırılık var ise işlem sebep bakımından hukuka aykırı olur.İdari
işlemin gerekçesini sebep unsurunda değerlendiriyoruz.

Konu:Her idari işlemin hukuki bir sonucu vardır.Çünkü dış dünyada değişiklik meydana
getirirler.

Amaç:Sebebin dışında idari işlemin yöneldiği bir amaç vardır.

• Bu 5 unsurun hepsi yasalarla öngörüldüğü gibi yapılmaz ise hukuka aykırılık olur.

a. YETKİ UNSURU [☆☆☆ SINAVDA ÇIKTI]

• Bir idari işlemin yasal düzenlemeler ile o işlemi yapmaya yetkili kılınan organlar tarafından
yapılması.

• Kanuni idare ilkesi gereğince herkesin yetkisi görev alanı ne ölçüde işlem yapacağı kanun ile
belirlenir. Çünkü idare hukukunda aslolan yetkisizliktir.

• Eğer idari işlem,yasal düzenlemelerin belirtmiş olduğu yetkili makamlar dışında başka idari
makamlar tarafından yapılır ise idari işlemin yetki unsurunda sakatlık meydana gelir,hukuka
aykırıdır.

• Yetki;

1.Yer Bakımından Yetki

2.Konu Bakımından Yetki
3.Zaman Bakımından Yetki

Bu üçü bakımından tam olmalıdır.

• 1.Yer bakımından Yetki: Tamamen coğrafya ile alakalıdır.

Örneğin; İstanbul Büyükşehir Belediyesi İstanbul il sınırları içerisinde yetki sahibidir.

Örneğin; İstanbul Medipol Üniversitesi rektörü sadece Medipol sınırlarında yetkilidir.

Örneğin; İstanbul Belediye Başkanlığı Gebze ile ilgili bir karar aldı diyelim ki burada
yetki eksikliği sebebiyle işlem sakattır.

2.Konu veya görev alanı Bakımından Yetki:İdarenin kendisine tanınan konuda işlem
yapabilmesidir.

Örneğin; Belediye Başkanı Valinin görevi alanına giren bir işlem yapar ise konu veya
görev alanı bakımından yetki unsurunda eksiklik söz konusu olur.

3.Zaman Bakımından Yetki: Sadece yetkinin kamu görevlisinin görevde bulunduğu süre
zarfında kullanılabileceği belirtir.

8
 Örneğin, Vali görevinden merkeze alındı. Resmi Gazetede yayınlandı.Vali bu karar
yayınlandığı halde o gün içerisinde bir takım kararlar alırsa eğer yetki unsuru bakımından
işlemler eksik olur ve hukuka aykırılık söz konusu olur.

Örneğin; Güvenoyu alamayan azınlık hükümeti söz konusu.Bu hükümet valiyi görevden
alıyor. Davada Danıştay hükümet eğer güvenoyu alamadıysa yeni hükümet kurulana kadar
görev yapmaya devam eder ve günlük işleri yürütmeye devam eder. Ancak uzun vadeli
işlemler yapması mümkün değildir. Burada valinin görevden alınması hukuka aykırı
görülmüştür.
YETKİ UNSURU BAKIMINDAN EKSİKLİĞE DANIŞTAY GÜVENOYU ALAMAYAN
HÜKÜMETİN GÜNLÜK İŞLERİ YAPABİLMESİ DURUMUNU İSTİSNA OLARAK
GÖSTERMİŞTİR.

 DİKKAT SINAVDA SORAR!

YETKİ TECAVÜZÜ: Kendi yetki sınırını aşıp başkasının alanına giren karar alınması halidir.

Örneğin; İMÜ dekanının Marmara Üniversitesi için karar alması halinde idari işlem hukuka
aykırıdır ve iptali gerekir.(Dekanın irade açıklama yetkisi vardır;ancak farklı bir idarenin
görev alanına dair işlem yapıyor.)

Bu idari işlem hukuk düzeninde değişiklik yaratmakta ve uygulanmaya başlanmakta.Hukuka

aykırı olsa bile mahkeme işlemi iptal edene kadar işlem yürürlükte kalır.Dava sonuçlandığında
hukuka aykırılık gerekçesi ile işlem yürürlükten kalkar.(İptal edilir)

YETKİ GASPI: Kişinin idare adına karar alabilmek için resmi sıfatının hiç olmadığı veya
sona erdiği halde yetkisiz olarak bir idari işlemin yerine getirilmesidir.İşlem ağır hukuka
aykırılık nedeni ile yok hükmündedir.

Örneğin,A üniversitesinde görev yapan bir hocanın,B üniversitesinde görev yapan birini
görevden alması(Hocanın üniversite adına irade açıklama yetkisi yok.)

FONKSİYON GASPI: Bir idari birimin,idari olmayan yani yasama ve yargı fonksiyonu olan
bir işlemi yerine getirmesidir.Ağır hukuka aykırılığı nedeniyle yaptırımı yokluktur.

Örneğin: Kanun ile düzenlenmesi gereken bir konunun Bakanlar Kurulu kararı ile
düzenlenmesi

Örneğin: İdari bir makamın boşanma kararı vermesi

Örneğin: Bir sendikayı mahkemenin kapatması gerekirken Bakanlığın kapatması

durumunda fonksiyon gaspı söz konusu olur.

 Bir idari işlemin yok hükmünde olduğuna karar verecek olan idare mahkemesidir. Özel hukuktan
farklı olarak, idari yargıda işlem yok hükmünde diyerek tespit davası açamayız. İptal davası
açılır. İptal Davası açılabilmesi için hukuk düzeninde o işlemin uygulanıyor olması gerekir.
Mahkeme dosyayı incelerken yetki gaspı veya fonksiyon gaspı görür ise iptal davasını
reddeder. Red sebebi yargıda görülecek bir işlemin olmayışıdır.

9
 DİKKAT!

VEKALET İLE TEDVİR ARASINDAKİ FARK NEDİR?

Vekaleten atanan bir kimsede asilin bütün nitelikleri bulunur.Asilin tüm şartlarını taşıması
gerekir bu kişinin.Böyle bir kişinin bulunamaması durumunda ise asilin niteliklerine en yakın
olan kişi ‘tedviren ‘ atanır.

Örneğin;Anabilim Başkanı olarak Prof veya Doçen bulunamıyorsa yardımcı doçent atanır.Bu
durumda tedviren atama söz konusu olmaktadır.Prof yerine prof atama halinde ise vekaleten
atama söz konusu olmaktadır.

YETKİDE VE USULDE PARALELLİK

Yetkide paralellik,idarenin hukuk düzeninde değişiklik yaratan kararlarına idari işlem

denir.İdare,idari işlemi yalnızca var etmez.İdari işlemi kaldırabilir iptal edebilir.Bu kaldırma
işlemi de bir idari işlemdir.

Herhangi bir yasal düzenlemede aksi öngörülmedikçe bir işlemi hukuk düzeninde kim var
ediyor ise hukuk düzeninden kaldırma yetkisi de ona aittir.Bu durum yetkide paralellik
ilkesidir.

b. ŞEKİL UNSURU

• Şekil unsuru biçim ve usul unsurlarını da içerir.

• Biçim idari işlemin formunu gösterir.İşlemin yazılı olmasını ifade eder.İstisna yoksa eğer
mutlaka yazılı şekle tabidir.

• Usul,yasaya göre işlem hangi yol ve yöntemler izlenerek yapılması gerekiyor ise o prosedüre
göre yapılır.

 SORU 9:İdari işlemlerdeki her şekil noksanlığı işlemin iptaline neden olur mu?

A kişisi,doçentlik sözlü sınavına giriyor ve sınavda başarısız oluyor.Bu sınavın prosedürüne

göre 5 tane öğretim üyesi cübbe giyerek sınavı yapıyorlar.A bu öğretim üyelerinin sınav
esnasında cübbelerini giymediği bunun da bir şekil eksikliği olduğu gerekçesi ile iptal davası
açıyor.

Burada Danıştay’ın vermiş olduğu kararda,şekil şartının sonucu etkileyip etkilemediğine

bakılır.Burada kişilerin cübbe giymemesi sonucu etkilemeyecektir.Bu nedenle işlemin iptaline
gerek yoktur.

 Sonuç olarak söylenebilir ki,sonucu etkilemeyen şekil şartlarını yerine getirmemek hukuka
aykırılık oluşturmaz.Öyleyse tüzük çıkartırken de Danıştay’dan alınan görüş de istişari

1
0
 niteliktedir ve sonucu etkilemez.Hocaya göre,Danıştay’ın esasa etkili mi etkili değil mi
şeklinde ayrım yapması doğru değildir.

 SORU 10:İdari işlem metninde gerekçenin yer almasına gerek var mıdır?

Türk hukukuna göre metinde gerekçenin olmasına gerek yoktur.Ama metinde gerekçenin
yazmaması demek o işlemin gerekçesinin olmaması demek değildir.Her işlemin gerekçesi
vardır ve dava söz konusu olduğunda idare bu gerekçeyi mahkemeye sunmalıdır.

 USULDE PARALELLİK:Bir işlem hangi şekil ve usule göre hukuk düzeninde var olduysa
aynı yol ve yöntem izlenerek hukuk düzeninden kaldırılmasıdır.Mutlaka riayet edilmesi
gerekmektedir.

c. SEBEP UNSURU

• Her idari işlem bir sebebe dayanmalı ve bu sebebe aykırı olmamalıdır.Eski Danıştay
kanununda sebep ve konu unsurları esas unsurunun içinde yer almakta idi.

• Bir idari işlemin sebep unsurunda hukuka aykırılık var ise genellikle konu unsurunda bir
sakatlık vardır.

• Her idari işlemin bir sebebi vardır,bu sebep maddi veya hukukidir.Hukuki sebebe örnek
olarak şu durum verilebilir;

‘A yasası çıktı ve dedi ki bu yasanın uygulanması yönetmelik ile düzenlenir.Yönetmelik bir

düzenleyici işlem ve bunun sebep unsuru bakımından hukuka uygun olmasının dayanağı
yasaya aykırı olmamasıdır’

• Normlar hiyerarşisinde alt metin üstündekine aykırı ise eğer sebep bakımından hukuka
aykırıdır.

• Birel işlemlerinde bir yasal dayanağı olmalıdır.Mesela bir disiplin cezasının dayanağı disiplin
yönetmeliğidir.Bu dayanak metin birel işlemin bir sebebidir.

• Bazen işlemlerin sahip oldukları hukuki sebebin yanında maddi sebepleri de olabilir.Zaten tüm
idari işlemlerin hukuki sebepleri mevcuttur.Maddi sebebi şöyle açıklayabiliriz;bazen bir idari
işlemin yapılabilmesi için bazı hareketlerin maddi fiillerin dış dünyada değişiklik meydana
getirmesi gerekir.Bu eylemler oluşmadan işlem yapılmış ise eğer bu işlem sebep unsuru
bakımından hukuka aykırı olmaktadır.

Örneğin,Yönetmelik,öğrenciler kavga ederlerse kınama cezası ver der.Kopya çekerlerse

uyarma cezası ver der.Bu örneklere göre açıklamak gerekirse,öğrenciler bu fiilleri yapmaz
iseler disiplin işlemini gerçekleştirmek mümkün olmayacaktır.Eğer öğrenciler bu işlemleri
meydana getirmeden ceza alırlarsa bu işlem sebep unsuru bakımından hukuka aykırı olur.

• Genellikle zorunlu olan bu maddi koşulu gerektiren bir yasadır.Bazen yalnızca hukuki sebep
aranır.Ama bazen ki bu durum genellikle birel işlemlerde söz konusu olur hukuki sebebin
yanında maddi sebepte aranır.

1
1
 DİKKAT!

TAKDİR YETKİSİ

• İşlemlerin %99-100’ünde takdir yetkisi sebep unsurunun içerisinde yer almaktadır.

• Bağlı yetkide, idarenin takdir yetkisi yoktur.Belli koşulların gerçekleşmesi durumunda belli
sonuçlar ortaya çıkacaktır.Örneğin kişiye diploma verilmesi halini ele alalım.Kişinin tüm
dersleri vermesi durumunda idarenin diploma vermeme yetkisi yoktur.

• Takdir yetkisinde,İdarenin belirli yönlerde hareket edebilme serbestisi vardır.Bu serbesti yasa
ile verilir.İdareye seçimlik imkan verilir.Örneğin,6 aydan 1 yıla kadar uzaklaştırma cezası
verilmesi halinde idare bu sınırlar içerisinde disiplin cezasını takdir ederek verir.

• !!!! YENİ ANAYASAL DÜZENLEME İLE TAKDİR YETKİSİNDE YERİNDELİK YASAĞI

VE TAKDİR YETKİSİNİN YARGI DENETİMİNE KAPALI OLMASI HALİ
DÜZENLENMİŞTİR.DANIŞTAY,TAKDİR YETKİSİNİN ANCAK HUKUKİLİK
DENETİMİ YAPILABİLİR.YANİ İŞLEM KAMU YARARINA UYGUN MU,KAMU
HİZMETİ GEREKLERİNE UYGUN MU ŞEKLİNDE BİR DENETİM YAPILABİLİR.!!!

• Yukarıda da belirtildiği gibi Danıştay hukukilik denetimi olarak denetim yapabileceğini

belirtmiş ve iki kriter ortaya koymuştur;

1.Kamu Hizmeti
2.Kamu Yararı

Danıştay diyor ki,ben idarenin takdir yetkisini kullanırken bu yetkiyi kamu hizmeti ve kamu
yararına aykırı mı kullanmış bunu denetlerim.Bu yerindelik denetimi değildir.Bu hukukilik
denetimdir.(ANAYASA 125 Önemli)

Anayasa da idari yargı organlarının takdir yetkisini kaldıramayacağını ve yerindelik denetimini

yapamayacağını içeren madde ihdas edildi.

Kamu hizmeti ve kamu yararı anahtar kurumlardır.Hiçbir yasal düzenlemede tanımları

yapılmamıştır.Zaten tanımlanması da doğru değildir.Yoksa işlevlerini yitirirler.

Her ne kadar yerindelik yasağı getirilmiş olsa da idari yargı kamu hizmeti ve kamu yararları
kavramlarının esnekliğinden yararlanarak sınırını aşmaktadır.

d. KONU UNSURU

 İdari işlemin hukuk düzeninde ortaya çıkardığı hukuki sonucu ifade eder.Bu hukuki sonucun
işlemin gerekçesi ile sebebi ile uyumlu olmasını ifade eder.

İDARİ İŞLEMİN GERİ YÜRÜMEZLİĞİ İLKESİ

Her kanunun bir yürürlük tarihi vardır.Bu yürürlük tarihi normal koşullar altında en erken
Resmi Gazetede yayınlandığı tarihtir.Örneğin 28 Mart’ta çıkan kanun 27 Mart’ta yürürlüğe

1
2
 girmez.Çünkü mevcut olan yürürlükteki olan düzene göre birçok işlem yapıyoruz.Eğer
kanunların geriye yürümesi durumu söz konusu olursa ANAYASA 2 ‘de yer alan hukuk
devleti ilkesine aykırılık söz konusu olur.Ceza kanunlarında lehe kanunun geriye yürümesi
durumu istisnaidir.

İdari işlemlerde ve özellikle genel düzenleyici işlemlerde geçmişe yürüme yasağı

vardır.Hukuki güvence ve hukuki istikrar bunu gerektirir.Ancak çeşitli istisnalar söz konusu
olmaktadır.

1.İlgilinin lehine olan düzenleme geçmişe yürüyebilir.Eğer adalet ve hakkaniyet gerektiriyor ise
geriye yürüme söz konusu olabilir.

2.İdari yargı organları tarafından verilen iptal kararlarından dolayı geçmişe yürüyen işlem
yapılabilir.

Örneğin, Göreve son verme durumunu ele alalım.1 Ocak 2012 dava açıldı.1 Ocak 2013 günü
dava sona erdi.Mahkeme de iptal kararı verdi.İptal kararında davanın açıldığı gün yani 1 Ocak
2012 tarihinin fotoğrafı çekilir,dondurulur.İptal kararı da 1 Ocak 2012’den itibaren geçerli
olur.Yani geçmişe yürür ve göreve son vermeyi iptal eder.Sanki 1 Ocak 2012’de yeni işe
alınmış gibi muamele görür.A eğer görevine son verilmese idi kademe ilerleme alacak idiyse
bu durum telafi edilir.Özlük hakları iade edilir.Eğer memur o süreçte başka bir işte çalışmış ise
sebepsiz zenginleşme olmasın diye o aradaki maaşları ödenmeyebilir.

3.İdari işlemin geri alınması (İleride anlatılacak)

 DİKKAT! KAZANILMIŞ HAK

İdare hukukunda çok sınırlı olarak kabul edilmiştir.Kazanılmış hakkın elde edilebilmesi için
içinde bulunulan statünün tamamlanması gerekir.Örneğin avukatlık sınavı gelirse ve bizi
istisna tutmazlar ise henüz mezun olmadığımız o statüyü tamamlamadığımız için bizi
etkiler.Bir diğer örnek de fen edebiyat fakültesine girerken bu kişilerin öğretmenlik hakları
vardı.Okuyanları istisna olarak tutmadıklar için ve bu kişiler de henüz o statüyü
kazanmadıkları için bir kazanılmış hakkın söz konusu olması durumu yoktur.

 DİKKAT! HAKLI BEKLENTİLERİN KORUNMASI İLKESİ

Mesela öğrenci hukuk kazandı o kazandığında 4 sene idi hukuk fakültesi sonra bir anda 5 sene
olmasına karar verildi.

Bu ilke ABD ve Avrupa’da yayılmaya başlıyor.İlkeye göre,mevcut yasal düzenlemeye

dayanarak kişi belli bir hukuki sonucun ortaya çıkmasında haklı bir beklentiye sahip ise eğer
bu beklenti korunmalıdır.Yasal düzenlemeler eğer bu beklentiyi korumuyor ise idare
mahkemesi korumalıdır.Bu ilke kazanılmış hak ilkesinde açık kalan durumları telafi edecektir.

AncakTürkiye’de henüz mahkemeler bunu uygulayamıyor.Anayasa Mahkeme meşru

beklentiler ile benzer kararlar almıştır.Örneğin tam gün yasası davasında yasa doktorlar içi
çıktı.Anayasa Mahkemesi bu yasaya karşı açılan davalarda meşru beklenti kavramı ile
doktorları korudu ve statülerinin değişmesini engelledi.Anayasa 2.maddeye dayandı.

1
3
e. MAKSAT UNSURU

 Her idari işlemin genel amacı kamu yararı olmalıdır.Eğer bir idari işlem kamunun yararına aykırı
ise (Mahkeme neden kamu yararına aykırı olduğunu söyler) iptal edilir.Bazen özel amaçlarda
söz konusu olabilir.İdari işlem bu amacı gerçekleştirmiyor ise eğer maksat bakımından
eksiktir.

D. İDARİ İŞLEMİN SONA ERMESİ

• Bir idari işlem;

1.İdare tarafından sona erebilir.

2.İdari yargı organları tarafından sona erdirilebilir.(Bir idare mahkemesinde 2 türlü dava
açılabilir.Biri iptal davası bir diğeri de tam yargı davasıdır.Tam yargı davası özel hukuktaki
tazminat davasıdır.İptal ise idari işlemi ortadan kaldırmak için açılan davadır.)

• İdare tarafından idari işlemin sona erdirilmesi;

1.İdari işlemin kaldırılması 2.İdari işlemin geri

alınması şeklinde gerçekleşebilir.

a. İDARİ İŞLEMİN KALDIRILMASI

• Kitaplarda iptali denilmiş olsa bile söyleyebiliriz ki iptal ancak mahkeme kararı ile olur.

• Bir idari işlem;

Geriye yürümez +düzenleyici bir işlem iseResmi gazetede yayınlandığı veya ilan edildiği
tarihi takip ederek yürürlüğe girer.

Birel işlem iseMuhataba ulaşmasını takip eden tarihte yürürlüğe girer.Tebliğ edilir.Mesela
ruhsat aldın.Tebliği edilmedikçe haberdar olamazsın.Normalde hukuk düzeninde böyle bir varlık
kazanmıştır ancak tebliği olmadan haber olmaz.

• Kaldırma işlemi değiştirmeyi veya ondan tamamen vazgeçmeyi ifade eder.

• Düzenleyici işlemlerde idare,ister hukuka uygun veya aykırı olsun ileriye yönelik olarak
kaldırma yetkisine sahiptir.Her zaman o düzenlemeyi terk edip o alanda düzenleme yapması
mümkündür.İdari işlemin bir kısmını değiştirebilir,hepsini değiştirebilir veya yerine yenisini
koymadan toptan kaldırır.

• Birel işlemler,kişiler lehine hak kazandırır.Kazanılmış hak sağlar.Hukuka uygun birel işlemin
kaldırılamayacağı kabul edilir.Ama o bu statünün sonsuza kadar sürmesi demek değildir.İdare
ancak yeni bir birel işlem yaparak birel işlemi kaldırabilir.Ayrıca bu tam olarak kaldırma
değilse de önceki işlemi sona erdirir.Örneğin, Atama Atama

1
4
b. İDARİ İŞLEMİN GERİ ALINMASI

• Hukuka uygun işlem geri alınmaz,geri almada geçmişe etkili olarak hukuk düzeninden
kaldırılır.Daha çok birel işlemlerde geri alma söz konusudur.

• Geri alma işlemi de bağımsız bir idari işlemdir.O da idari işlemin 5 şartını taşımalıdır.

• Örneğin, x işlemi yapıldı (Bu ayrı bir idari işlemdir) ,geri alma işlemi yapıldı (Bu işlemde ilk
işlemden ayrı bir işlemdir )

• Geri almanın kaldırmadan farkı geri alma geçmişe yürür,Geçmişe yürümezlik ilkesinin
istisnasıdır.

• Geri alma işlemi idari işlemi yapıldığı andan itibaren hukuk düzeninden kaldırır.

• Doktrinde yer alan bir görüşe göre bir idari işlem hukuka aykırı bile olsa iptal davası süresi
içerisinde (60 gün ) geri alınmalıdır.Nedeni ise bireyin dava açma hakkı 60 gündür.Bireyler 60
gün içerisinde dava açmazlarsa eğer sonuca katlanıyorlar demektir.Danıştay 60 günü bazen de
makul süre kriterini kullanır.

• Hukuka aykırı işlemler geri alınabilir.Geri alma iptaldeki gibi sonuç doğurur.İşlem yapıldığı
andan itibaren hukuk düzeninden kaldırılır.Ancak iptali mahkeme;geri almayı idare yapar.

 DİKKAT! Anayasa madde 2 Hukuk devleti :Kazanılmış hak idareye güven idari istikrar
ilkelerini içerir.Geri almanın sınırsız bir şekilde yapılması bu ilkeleri ihlal eder.Bu sebeple geri
alma işlemine süreler konuluyor.

Yanlış terfiiye dayanan fazla ödemelere ilişkin işlemleri yalnızca 60 gün içerisinde geri
alabilirsiniz diyor.Bunun dışında Danıştay geri almada makul süre kriterini esas alıyor.Makul
süre ile ilgili kural yok.

!!İSTİSNALAR!!

1.A final sınavına girmedi.Büte de girmedi.Ama sonuçlara bakmış geçmiş gözüküyor.Sesini

çıkarmıyor.Sessiz sedasız eğitimine devam ederken 3 yıl sonra diplomayı aldıktan sonra ortaya
çıkıyor.Bu tarz olaylarda hata vardır.İlgilisinin bildirmesi gereken bu hatalar AÇIK
HATADIR.AÇIK HATA SÜRE SINIRLAMASINA TABİ OLMADAN GERİ ALINABİLİR.

2.Eğer işlem ilgilinin hilesi veya yanıltması sonucuna tesis edilmiş ise SÜRE SINIRI
OLMADAN GERİ ALINABİLİR.Örneğin sahte ÖSS belgesi ile üniversiteye kayıt
yaptırıyor.4.sınıfa geldiğine ihbar ediliyor.Adamın üniversite kaydını geri alıyorlar.Bu işlem
ilgilinin hilesi sonucunda tesis edilmiştir.

3.Ağır ve açık hukuka aykırılık halinde işlemin YOK hükmünde olması halinde idare işlemi
SÜRE SINIRLAMASI OLMAKSIZIN GERİ ALABİLİYOR.

1
5
 E. İDARİ SÖZLEŞME

• İdari işlemler tek taraflıdır.Eğer bunlar 2 yanlı olursa bunun adı sözleşme olur.Sözleşme iki
yanlı bir tasarruftur.

• İdari sözleşmede idare-idare olabileceği gibi; idare-gerçek/tüzel kişi olması da mümkündür.

• Eğer biz buna özel hukuk sözleşmesi der isek 2 eşit taraftan bahsetmiş oluyoruz.Ancak idari
sözleşme olması halinde bir taraf kamu gücü kullanan üstün hak ve yetkiler ile donatılmış
oluyor.

• Bir idari sözleşmenin ayırt edici özellikleri;

1.Önce yasaya bakarız. Yasal düzenleme bir sözleşmeyi idari ya da özel hukuk sözleşmesi
olarak nitelendirdi ise artık başka bir şeye bakmaya gerek yoktur.

2.Yasada düzenlemenin olmaması halinde taraflara bakılır.İdari sözleşmede taraflardan

birinin mutlaka idare olması gerekir.Ancak bazen taraflardan birinin idare olması
halinde de özel hukuk sözleşmesi söz konusu olabilir.

3.Bir sözleşmenin idari sözleşme olabilmesi için konusu mutlaka kamu hizmetine ilişkin
olmalıdır.

4.Sözleşmenin koşulları özel hukuku aşmalı,idare üstün hak ve yetkiler ile donatılmış
olmalıdır.

5.Kamu yararı olmalıdır.

İDAREYE MAL VE HAK KAZANDIRAN YÖNTEMLER

1. Kamulaştırma
• Ne demektir?: Devlet ya da kamu tüzel kişilerin kamu yararı için bedelini peşin ödemek şartıyla özel
mülkiyet altındaki malların tamamına veya bir kısmına yasada gösterilen yöntemlere göre kamu yararına
el koymasıdır.
• ☆☆ Kamulaştırmanın özellikleri nelerdir?

1. Kamulaştırma bireylerin ve özel hukuk tüzel kişilerinin mülkiyetinde olan taşınmazların,

kaynakların ve irtifakların üzerinde yapılabilir
2. Kamulaştırma işlemini yapmaya, devlet veya kamu tüzel kişilerin organları yetkilidir.
3. Kamulaştırma karşılığı olarak taşınmazın gerçek bedeli ödenir.
4. Kamulaştırma bedeli ile arttırım bedeli kural olarak peşin ve naklen ödenir.
5. Kamulaştırma hem idari hem adli yönü olan bir işlemdir.

ⓘ Trampa yoluyla kamulaştırma: Sahibin kabul etmesi halinde kamulaştırılan taşınmaz malın bedeli
yerine idarenin kamu hizmetlerine verilmiş olan taşınmaz mallardan bu bedelin kısmen ya da
tamamen karşılayacak miktarın verilmesine denir.

1
6
 2. İstimval
• Ne demektir?: Taşınır malların kamulaştırılmasını, taşınır ya da taşınmaz malların kullanımının geçici
olarak idareye geçmesini, askerlik dışında bireylere bedensel çalışma yükümlülüğü getirilmesidir.

☆☆ İstimvalin özellikleri nelerdir?

1) İstimvalde idare, kamu gücüne dayanarak, idarî işlem ve eylem yapar. İstimval kararı da bir idarî icrai
işlemdir, sözleşme değildir.
2) İstimval vergi ve benzeri bir malî yükümlülük değildir. Çünkü idare istimval yoluna başvurduğu
zaman, kamu yararını gerçekleştirmek zorunda olup eşitlik kuralına uymak zorunda değildir.
3) İstimval yöntemi, ancak olağanüstü durumlarda uygulanabilir.
4) İdare istimvale, ancak maliklerin taşınır mallarını kendi rızaları ile devretmemeleri durumunda
başvurabilir.
5) Kural olarak taşınır malın değeri veya taşınır ve taşınmazların kullanma bedelleri idare tarafından
ödenir.
6) İstimval konusu olacak taşınır ve taşınmaz malları elinde bulunduranlar, idareye karşı sorumludur.

ⓘ İstimval: İdarenin olağanüstü dönemlerde kamu gücünü kullanarak taşınır malların mülkiyeti ya da
kullanma hakkını karşılığını ödemek kaydıyla elde etme yetkisidir.

3. Geçici İşgal
• Ne demektir?: Bir bayındırlık hizmetinin görülmesi sırasında, bu hizmetin görülmesi için ihtiyaç
duyulan taş, kum, kireç vb. İptidai maddeleri çıkarmak veya hazırlayabilmek yada bazı araç-gereçleri
koyabilmek için, özel mülkiyette bulunan bir taşınmaza, İdare tarafından geçici olarak el atılmasıdır.
☆☆ Geçici işgalin özellikleri nelerdir?

1. Geçici işgal ancak boş arazi parçaları üzerinde olur, üzerinde konut ve eklentileri olan bağ, bahçe
ve tarlalarda olmaz.
2. Geçici işgalden dolayı çıkan zarardan ve tazminattan taraflar arasında bir anlaşmazlık olursa
bilirkişiden faydalanılır.
3. Bilirkişinin raporu üzerine il idare kurulunun ve valiliğin kararnamesi ile geçici işgal sorunu
çözülür.
4. Geçici işgal kararnamesine karşı taşınmazın bulunduğu yer idare mahkemesinde, genel dava
açma süresi içinde iptal davası açılabilir.

4. Devletleştirme
• Ne demektir?: Kamu hizmeti veya tekel niteliği taşıyan veya alan özel faaliyet ve
teşebbüslerin tamamı veya bir kısmının, millî menfaatlerin gerektirdiği hallerde, karşılığı
kanunla gösterilen esas ve şekillere göre ödenmek şartıyla ve kanunda belirtilen usullere
uygun olarak devlet mülkiyetine geçirilmesine denir.

• Devletleştirme olarak adlandırılan bu işlemde kamu yararı esastır. Ancak taşınmaz malların
sahibi olan kişilerin de hakları gözetilir ve kamu yararına kullanılacak taşınmazın bedeli
kişilere ödenir.

• Devletleştirme gerçek karşılığı üzerinden yapılır. Bu işleme karşı Anayasa Mahkemesi'ne

başvurulabilir. Kamulaştırma idari işlem ile yapılırken, devletleştirme kanunla yapılır.

1
7
5. Müsadere (Zoralım)
• Ne demektir?: Müsadere, işlenen bir suç ile ilgili belirli bazı eşya veya kazançların
mülkiyetinin devlete aktarılması olarak tanımlanabilir. Ceza hukukunda suç işleyen kişinin
tüm malvarlığının devlete geçirilmesi anlamında “genel müsadere” yasaktır.
● Kısaca: Bir mülke veya mal varlığına el koyma veya devlet kontrolü altına alma
işlemidir.
• Zoralım ceza mahkemeleri tarafından verildiği için yargısal bir karardır.

☑ Örnek Final Sorusu: Kamulaştırma ile ilgili verilen ifadelerden hangisi

yanlıştır?

☑ Örnek Final Sorusu: Hangisi idareye mal ve hak kazandıran

yöntemlerden birisi değildir?

1
8