CHÖÔNG 5:

Tiền Tệ &
CHÍNH SAÙCH
CH TIEÀN TEÄ
GV: ThS. Lê Nhân Mỹ
Khoa Kinh tế
Email: myln@uel.edu.vn
Page: Kinh Tế Học Vui Vẻ

4/10/2016 1
Muïc tieâu cuûa chöông
 Tìm hieåu veà thò tröôøng tieàn teä.
 Tìm hieå u chính saù ch tieà n teä maø chính phuû
söû duïng ñeå ñieàu tieát kinh teá vó moâ. Các công
cụ và áp dụng vào mô hình tổng cung – tổng
cầu.
 Hieåu ñöôïc taùc ñoäng cuûa chính saùch tieàn teä
ñoái vôùi neàn kinh teá.

4/10/2016 2
Nội dung chính
 Tiền tệ và hoạt động của ngân hàng
 Thị trường tiền tệ (Cung, cầu tiền, cân
bằng)
 Chính saùch tieàn teä

4/10/2016 3
Khaùi quaùt veà tieàn
 Khaùi nieäm :
Tieàn laø phöông tieä n thanh toaù n ñöôïc
chaá p nhaä n chung vaø ñöôï c duø ng baá t kyø
luùc naøo, ñeå thanh toaùn baát kyø moät khoaûn
laø bao nhieâu, cho baát kyø ai .

4/10/2016 4
Khaùi quaùt veà tieàn
 Chöùc naêng cuûa tieàn:
Thước đo giá trị
Ptien thanh toán: dùng để dễ dàng thanh toán các khoản khi
mua sắm,...
Ptien cất trữ: dùng để tiết kiệm, đầu tư trong tương lai

4/10/2016 5
Một số thẻ ATM ở VN

4/10/2016 6
Khaùi quaùt veà tieàn
Hình thái của tiền

hóa tệ: trao đổi tín tệ bút tệ

với nhau bằng dựa vào uy tín của kí nhận trên 1 tờ giấy
hàng hóa (vàng 1 cá nhân nào đó -> dùng nó 7làm tờ
4/10/2016
bạc, gạo,...) để in tiền (tiền giấy giấy thanh toán, ký
, tiền kim loại) nhận lấy tiền
Khaùi quaùt veà Ngaân haøng
ng
 Heä thoáng ngaân haøng hieän ñaïi là hệ
thống ngân hàng 2 caáp, goàm:
1. Ngaân haøng trung öông
2. Caùc ngaân haøng thöông maïi

4/10/2016 8
Khaùi quaùt veà Ngaân haøng
ng

4/10/2016 9
Khaùi quaùt veà Ngaân haøng
ng

4/10/2016 10
Chöùc naêng
ng cô baûn cuûa
Ngaân haøng
ng trung öông
 3 chöùc naêng: quan trọng nhất, giúp
độc lập với chính phủ, là
1. Laø ngaân haøng phaùt haønh tieàn. cơ quan duy nhất được
phát hành tiền
2. Laø ngaâ n haø ng giaù m ñoá c caù c ngaân
haø ng thöông maï i vaø thay maë t chính
phuû thöïc hieän chính saùch tieàn teä.
3. Laø ngaân haøng cho vay cuoái cuøng.

4/10/2016 11
Chöùc naêng
ng cô baûn cuûa
Ngaân haøng
ng trung öông
1. Laø ngaân haøng phaùt haønh tieàn:
NHTW (Central Bank : CB) là cơ quan duy
nhất được phát hành tiền giấy.
 Do chức năng này nên CB tương đối độc lập
với Chính phủ, không có nghĩa vụ tuân lệnh
chính phủ trong việc phát hành tiền.

4/10/2016 12
Chöùc naêng
ng cô baûn cuûa
Ngaân haøng
ng trung öông
2. Laø ngaâ n haø ng giaù m ñoá c caù c ngaân
haøng thöông maïi vaø thay maët chính phuû
thöïc hieän chính saùch tieàn teä.
 Về việc cấp giấy phép và giám sát
ho ạ t đ ộ ng, đ ả m b ả o ho ạ t đ ộ ng l ành
mạnh, không trục trặc.

4/10/2016 13
Chöùc naêng
ng cô baûn cuûa
Ngaân haøng
ng trung öông
3. Laø ngaân haøng cho vay cuoái cuøng.
NHTW (CB) c ó ch ứ c n ă ng cho c ác
NHTM vay khi NHTM có nguy cơ mất
kh ả n ă ng chi tr ả , đ ể c ứ u nguy cho
NHTM.

4/10/2016 14
Chöùc naêng
ng cô baûn cuûa
ngaân haøng
ng thöông maïi
3 chöùc naêng cô baûn:
1. Laø ngaân haøng kinh doanh tieàn.
(Bằng cách cho vay, chiết khấu,…)
2. Laø ngaân haøng giöõ tieàn.
3. Laø ngaân haøng taïo ra tieàn vaø phaù huûy
tieàn.

4/10/2016 15
I. CUNG TIEÀN TEÄ (SM)

 1. Khái niệm
 2. Nguyên tắc phát hành tiền
 3. Đồ thị theo lãi suất i

4/10/2016 16
I.1. KHÁI NIỆM
CUNG TIEÀN TEÄ (SM)
 Laø giaù trò cuû a toaø n boä quyõ
tie à n hie ä n co ù đ ể giao d ịch,
goàm caùc thaønh phaàn :
- M1: tieàn giao dòch ngay
- M2 , M3, . . .

4/10/2016 17
CUNG TIEÀN TEÄ (SM)

 M1: tiền giao dịch ngay, gồm:

- Tiền mặt (Cash : C)
- T à i kh ỏ an giao d ị ch trong ng â n h àng
(Deposit:D)
 M2: tiền rộng, là tiền có thể giao dịch khi thỏa
những điều kiện nhất định.
M2 = M1 + Tiết kiệm có kỳ hạn, không kỳ
hạn, các giao dịch ngắn hạn, euro – dolar ngắn
hạn các hợp đồng qua đêm ngắn hạn.
 M3: M3 = M2 + các định chế tài chính khác +
các khỏan giao dịch dài hạn euro – dolar dài
4/10/2016
hạn 18
CUNG TIEÀN TEÄ (SM)

 Các khoản giao dịch ngắn hạn, vd: vay ngắn hạn
(trong thời gian được vay, tiền sẽ được sử dụng để giao
dịch), chiết khấu, cầm cố, tiền tiết kiệm, …

 Euro – dolar ng ắ n h ạ n: Euro – dolar l à danh t ừ

chung, để chỉ trái phiếu chính phủ phát hành ở nước
ngoài bằng ngọai tệ. Khi chiết khấu , hoặc cầm cố Euro
– dolar , người ta sẽ có tiền để giao dịch.

 Các hợp đồng qua đêm ngắn hạn: vay qua đêm, trên
thị trường liên ngân hàng, hoặc vay thương mại bằng
tín chấp.
4/10/2016 19
CUNG TIEÀN TEÄ (SM)
 SM = M
(M: Money, là khối tiền giao dịch)
Với M = M1 + M2 + M3 + . . . .
 Do nghiệp vụ của các NHTM ngày càng
phong phú, nên thành phần tham gia vào
cung tiền ngày càng nhiều.
 Cách tính M chính xác chưa?  Tìm
hi ể u nguy ê n t ắ c ph á t h à nh ti ề n c ủa
NHTW.
4/10/2016 20
Nguyên tắc phát hành tiền của NHTW
Tyû leä döï tröõ cuûa caùc ngaân haøng trung gian (r)
Laø tyû leä ñöôï c trích ra treâ n löôï ng tieà n gôû i vaøo
caù c ngaâ n haø ng trung gian ñeå hình thaø nh quyõ
döï tröõ trong heä thoáng ngaân haøng.
r = R/D  R=rD
(R: Reserves, quỹ dự trữ)
(D: Deposit, lượng tiền gởi vào các NHTM)
Nhö vaäy: D = R + MB

4/10/2016 21
Nguyên tắc phát hành tiền của NHTW
 D = R + MB
MB (Money for business) : löôï ng tieà n kinh
doanh cuûa NHTM

 MB = D – R = D-rD = D ( 1-r)

Câu hỏi :NHTM muoán taêng hay giảm MB?

Để tăng hay giảm MB thực hiện bằng cách
nào?
NHTM sẽ giảm or tăng tỉ lệ dự trữ vượt trội để tăng hay
4/10/2016 giảm Mb 22
Nguyên tắc phát hành tiền của NHTW

Xét về cơ cấu, r gồm : tỉ lệ dự trữ bắt

buộc rbb và tỉ lệ dự trữ tùy ý re.
r = rbb + re

4/10/2016 23
Tyû leä döï tröõ theo yeâu caàu rr
 Laø tyû leä döï tröõ ñöôï c trích theo quy
ñònh cuû a NHTW (C.B) ñeå phoø ng ruûi
ro.
 Rr = rr * D
Rr (Required Reserves) : quyõ döï tröõ
baét buoäc.

4/10/2016 24
 Tyû leä döï tröõ vöôït troäi re
 Laø tyû leä döï tröõ ñöôï c NHTM trích ñeå
chi traû cho khaùch haøng.

 Re = re * D
Re (Excess Reserves) : quyõ döï tröõ vöôït
troäi.

4/10/2016 25
Tyû leä döï tröõ cuûa caùc ngaân haøng
ng trung gian (r)

4/10/2016 26
Khaû naêng
ng taïo ra tieàn cuûa caùc NHTM

 Giả sử, NHTW phát hành 1 tỉ . Số tiền này do

ông A nắm giữ.
 Ôâng A mang 1tæ gôûi NHX dưới dạng tài khoản
giao dịch.
 NH X nhận 1 tæ, trích dự trữ 10% (R: 100 tr,
MB : 900 tr).
 NHX cho Ôâng B vay 900 tr ñeå traû tieàn haøng
đã mua của Ôâng C.
 Ông C nhaän döôùi daïng tieàn maët.

4/10/2016 27
Khaû naêng
ng taïo ra tieàn cuûa caùc NHTM

 Caâu hoûi :
1. Töø 1 tæ ban ñaà u do NHTW phaù t haø nh, baây
giôø toång löôïng tieàn maët được phát hành (H)
trong toaøn neàn kinh teá laø bao nhieâu?
H = . . . . . . . .? C+R= 900tr + 100tr = 1000tr
2. Töø 1 tæ ban ñaà u do NHTW phaù t haø nh, baây
giôø toång löôïng tieàn coù theå giao dòch ñöôïc (M)
trong toaøn neàn kinh teá laø bao nhieâu?
M = . . . . . . . . ? D + C + Tín dụng = 1000tr +
900tr + 900tr = 2800 tỷ
4/10/2016 28
Khaû naêng
ng taïo ra tieàn cuûa caùc NHTM

 Kết luận 1:

4/10/2016 29
Khaû naêng
ng taïo ra tieàn cuûa caùc NHTM
Ví dụ 2:
 Giả sử, NHTW phát hành 1 tỉ . Số tiền này do ông A nắm
giữ.
 Ông A mang 1tæ gôûi NHX dưới dạng tài khỏan giao dịch.
 NH X nhận 1 tæ trích dự trữ 10% (R: 100 tr, MB : 900 tr).
 NHX cho Ôâng B vay 900 tr ñeå traû tieàn haøng đã mua của
Ôâng C.
 Ông C yêu cầu chuyển số tiền này vào TK tại NH Y
 NH Y nhận 900 tr trích dự trữ 10% (R: 90 tr, MB : 810 tr).
 NH Y cho Ông D vay 810 tr ñeå traû tieàn haøng đã mua của
Ôâng E.
 Ôâng E nhaän döôùi daïng tieàn maët.
=> Trả lời lại 2 câu hỏi trên. Đáp án: H= 1 tỷ
4/10/2016 30
M = 4420 tr
Khaû naêng
ng taïo ra tieàn cuûa caùc NHTM

 Kết luận 2 : tiền đi qua các Ngân Hàng trung gian

càng nhiều lần sẽ được tạo ra càng
nhiều

4/10/2016 31
Khaû naêng
ng hủy tieàn cuûa caùc NHTM

 Giả sử Ông A đến NHTM X rút lại 1 tỉ

của mình, thì sẽ bắt đầu quy trình phá
hủy tiền , ngược lại với quy trình tạo ra
tiền.

4/10/2016 32
 Caùc quan ñieåm phaùt haønh
nh tieàn

Quan ñieåm coå ñieån:

Giaù trò löôïng tieàn phaùt haønh = Giaù trò quyù
kim döï tröõ

Quan ñieåm hieän ñaïi: Irving Fisher

MV = PQ  M = PQ/ V
Nhöng, giaù trò löôïng tieàn phaùt haønh coøn phuï
thuoäc vaøo soá nhaân tieàn.

4/10/2016 33
 Caùc quan ñieåm phaùt haønh
nh tieàn

 Soá nhaân tieàn (hay thöøa soá tieàn KM):

laø heä soá phaû n aù nh khoá i löôï ng tieàn
giao dịch (M) ñöôïc taïo ra töø 1 ñôn vò
cô soá tieàn (H).

 Cô soá tieà n (hay quyõ tieà n maë t H): laø

toaø n boä löôï ng tieà n do Ngaâ n haøng
Trung öông phaùt haønh.

4/10/2016 34
 Caùc quan ñieåm phaùt haønh
nh tieàn

Quyõ tieàn = Thöøa soá tieàn x Cô soá tieàn

M = KM . H
 KM = M / H
hay : H = M / KM
Maø M = PQ / V
Vaäy : tìm đư ợc KM ta sẽ xác định đư ợc
giá trị lượng tiền phát hành H?

4/10/2016 35
 Caùch tính KM
D (Deposit): löôïng tieàn gởi giao dịch vào NH
C (Cash): löôï ng tieà n maë t ngoaø i Ngaâ n haøng,
tức trong lưu thông ( C = c.D )
R (Reserves): löôïng tieàn döï tröõ ( R = r.D )
r (Reserve ratio) : tæ leä döï tröõ
c (Cash - deposit ratio): tæ leä giöõ a tieà n maët
ngoaø i Ngaâ n haø ng vaø tieà n gôû i giao dịch vaøo
Ngaân haøng (c = C/D).
Vaä y : M = C + D = cD + D = D ( c + 1)
H = C + R = cD + rD = D ( c + r)
4/10/2016 36
 Caùc quan ñieåm phaùt haønh
nh tieàn
KM = M/H
 KM = (c+1)/ (c+r)
Maø 0 < r < 1 vaø c > 0 neân KM > 1, có nghĩa:

hệ số c càng lớn thì KM càng lớn

4/10/2016 37
 Ñoà thò cuûa cung tieàn SM
SM
i
SM = F(i)
SM’

i   SM ?
taêng

0
M

4/10/2016 38
CAÀU TIEÀN TEÄ (DM hay LM)

 1.Khaùi nieäm
 2. Nguyeân nhaân cuûa vieäc giöõ tieàn
 3. Đồ thị theo i

4/10/2016 39
CAÀU TIEÀN TEÄ (DM hay LM)
 Khaùi nieäm :
 Ca à u tie à n te ä la ø l ö ô ï ng tie à n ma ø da ân
chuùng, caùc doanh nghieäp, caùc cô quan
nhaø nöôùc … (tức các chủ thể trong nền
kinh tế) caàn giöõ ñeå chi tieâu.

4/10/2016 40
CAÀU TIEÀN TEÄ (DM hay LM)
 Nguyeân nhaân cuûa vieäc giöõ tieàn :
- Do caàn chi traû (Dt - transaction)
- Do caàn döï phoøng (Dp - precautionary)
- Do caàn ñaàu cô (Ds –speculator)
DM = Dt + Dp + Ds

4/10/2016 41
CAÀU TIEÀN TEÄ (DM hay LM)
giữ tiền thì tính thanh
khoản sẽ cao hơn, mua
 Tại sao người ta cần giữ tiền? sắm có đem theo tiền thì
tiện lợi hơn nhiều
 Tính thanh khoaûn cuûa tieàn? Tieàn laø taøi
saûn coù tính thanh khoaûn cao nhaát.
 Chi phí cô hoäi của vieäc giữ tieàn:
là khoản tiền lãi bị mất đi nếu giữ tiền chứ không
phải chứng khoán hay gửi tiền đó vào NH

4/10/2016 42
Caùc yeáu toá taùc ñoäng
ng ñeán caàu tieàn
 Thu nhaäp : Y taêng  DM ?
 Laõi suaát: i taêng  DM ?
4/10/2016
thu nhập tăng cầu tiền sẽ
tăng. Bởi vì khi thu nhập
tăng thì nhu cầu mua sắm
, nhu cầu tiền sẽ cao hơn
lãi suất có mqh nghịch biến
với cầu tiền.
43
Ñoà thò caàu tieàn theo laõi suaát i

i
DM = D0 + Dmi . i

DM’
DM
0 M
M1 M2
4/10/2016 44
Caùc yeáu toá taùc ñoäng
ng ñeán caàu tieàn
DM = Do + Dmi . i
Với :
 Do : Cầu tiền tự định, là lượng cầu tiền
không phụ thuộc vào lãi suất i.
 Dmi :Cầu
: tiền biên theo lãi suất i, là đại lượng
phản ảnh lượng thay đổi của cầu tiền khi lãi
suất thay đổi chỉ 1 đơn vị.
Dmi < 0 vì i tăng thì DM giảm, và ngược lại.

4/10/2016 45
Söï caân baèng
ng cuûa thò tröôøng
ng tieàn teä

Ñieàu kieän: SM = DM
 Phương trình cb: M = D0 + Dmi . i
i
SM
ie

DM

0 M
4/10/2016 46
Söï caân baèng
ng cuûa thò tröôøng
ng tieàn teä

 i  ie?
 i< ie : thoâng tin baát caân xöùng
 i > ie : thò tröôø ng voá n ñoù ng baê ng vì lãi
suaát cao.

4/10/2016 47
i=i1 -> i > ie : thò tröôøng
ng voán ñoùng
ng baêng
ng vì lai
suaát cao, có thặng dư cung tiền : SM > DM ;lý do là lãi suất
i=i2 -> i< ie : thoâng
ng tin baát caân xöùng,
ng, lãi suấcho
quá cao khiến
t các doanh
thấp , có thặng dư cầu tiền : SM < DM nghiệp e dè khi
bởi vì lãi suất giảm thấp, những người đi vay cũng vay và lượng tiền
sẽ rất là khó khăn để vay được mức lãi suất ưu đãi gửi NH nhiều,
tốt nhất i lượng vốn sẽ bị
SM đóng băng
i1
ie

i2
DM

0 M
4/10/2016 48
Söï caân baèng
ng cuûa thò tröôøng
ng tieàn teä

 Khi cung tiền tăng:

đồ thị S^M dịch chuyển sang phải, có thặng dư
cung tiền S^M > D^M -> giảm lãi suẩt

 Khi cầu tiền tăng :

đồ thị D^M dịch phải, có thặng dư cầu tiền S^M > D^M
-> i tăng

4/10/2016 49
 Chính saùch
ch tieàn teä
1. Caùc coâng cuï chuû yeáu
2. Taùc ñoäng
3. Noäi dung chính saùch

4/10/2016 50
 Ba coâng
ng cuï chuû yeáu cuûa chính saùch
ch tieàn teä

Ta đã có: M= KMH
Hay M = [(c + 1)/(c + r)] H
M = [(c+1) / (c + r r + r e)] H
Câu hỏi: Muốn tăng (hay giảm) M, NHTW
thực hiện bằng cách nào?

4/10/2016 51
 Ba coâng
ng cuï chuû yeáu cuûa chính saùch
ch tieàn teä

Coâng cuï 1: Yeâu caàu veà tyû leä döï tröõ baét buoäc rr

Coâng cuï 2: Quy ñònh tyû suaát chieát khaáu iD

Coâng cuï 3: Nghieäp vuï thò tröôøng töï do

4/10/2016 52
 ng cuï 1: Yeâu caàu veà tyû leä döï tröõ baét buoäc rr
Coâng

 Neáu muoán taêng M  NHTW caàn giảm

rr
 Vaø ngöôïc laïi

4/10/2016 53
 ng cuï 2: Quy ñònh tyû suaát chieát khaáu iD
Coâng

 Mục đích: Để các NHTM thay đổi tỉ lệ dự trữ

vượt trội theo định hướng của NHTW.

 Tyû suaát chieát khaáu laø laõi suaát cuûa NHTW tính
vôù i caù c NHTG khi NHTW thöï c hieä n nghieäp
vuï chieá t khaá u hoaë c taù i chieá t khaá u caù c chöùng
töø coù giaù vôù i NHTG, để thực hiện chức năng
“là người cho vay cuối cùng”.

4/10/2016 54
 ng cuï 2: Quy ñònh tyû suaát chieát khaáu iD
Coâng

 Neáu NHTW taêng iD  caùc NHTM taêng

re  M giảm vaø ngöôïc laïi.

 Vaäy, neáu NHTW muoán taêng M 

NHTW caàn giảm iD vaø ngöôïc laïi.

4/10/2016 55
 ng cuï 3: Nghieäp vuï thò tröôøng
Coâng ng töï do

 NVTTTD la ø vie ä c NHTW thay ñ o åi

lượng tiền phát hành baèng caùch mua vaøo
hoaëc baùn ra caùc chöùng khoaùn coù giaù treân
thò tröôøng töï do.
 Neáu muoán taêng M  mua/ baùn chöùng
khoaùn?

4/10/2016 56
 Toùm taét:
t:
Neáu NHTW muoán taêng M, coù theå:
giaûm rr
hoaëc giaûm iD
hoaëc mua chöùng khoaùn ñeå taêng H
NHTW thöïc hieän chính saùch mở roäng
tieàn teä .

 Vaø ngöôïc laïi.

4/10/2016 57
Taùc ñoäng
ng cuûa chính saùch
ch tieàn teä

 Môû roäng tieàn teä :

M i I  AD  Y
iB
Thu heïp tieàn teä :
M i I  AD  Y
iB
Câu hỏi : Khi nào CB nên mở rộng tiền tệ? khi nên kinh
tế suy thoái,
Khi nào CB nên thu hẹp tiền tệ? khủng hoảng
4/10/2016
nên kte lạm phát, tăng trưởng nóng 58
 Chính saùch
ch tieàn teä
 Khaùi nieäm:
Chính saùch tieàn teä laø nhöõng quyeát ñònh
cuû a NHTW nhaè m taù c ñoä ng ñeá n löôïng
cung öùng tieàn vaø laõi suaát.

4/10/2016 59
 Chính saùch
ch tieàn teä
 Muïc tieâu:
Chính saù ch tieà n teä nhaè m ñieà u tieát
vó moâ , oå n ñònh neà n kinh teá ôû möùc
saûn löôïng tieàm naêng Yp.

4/10/2016 60
 Chính saùch
ch tieàn teä
 Cô sôû xaùc ñònh chính saùch:
NHTW seõ caên cöù vaøo saûn löôïng thöïc teá
Yt, hoaëc saûn löôïng caân baèng YE so vôùi
saûn löôïng tieàm naêng Yp

4/10/2016 61
 Chính saùch
ch tieàn teä
 Chính saùch môû roäng tieàn teä:
Khi Yt/e < Yp  caàn M vì:

Chính saùch thu heïp tieàn teä :

Khi Yt/e > Yp  caàn M vì :

4/10/2016 62
 Ñònh löôïng
ng
Giaû söû:
Y t/e < Yp  caàn Y : Y =Yp – Yt/e
 Caàn AD: ADo = Y/k
 caàn I : I = ADo =
Y/k
 caàn i: i = I/ Imi
 caàn M: M?
4/10/2016 63
Ñònh löôïng
ng
i
D
M  I m
i
I m

D Y i
M   m
i
I k m
4/10/2016 Chương 4 - GV Lê Nhân Mỹ 64