CHÖÔNG 46:

Tiền Tệ &
CHÍNH SAÙCH
CH TIEÀN
TEÄ
GV: ThS. Lê Nhân Mỹ
Email: myln@uel.edu.vn
Page: Kinh Tế Học Vui Vẻ

9/14/2015 1
Muïc tieâu cuûa chöông
 Tìm hieåu veà thò tröôøng tieàn teä.
 Tìm hieå u chính saù ch tieà n teä maø chính phuû
söû duïng ñeå ñieàu tieát kinh teá vó moâ. Các công
cụ và áp dụng vào mô hình tổng cung – tổng
cầu.
 Hieåu ñöôïc taùc ñoäng cuûa chính saùch tieàn teä
ñoái vôùi neàn kinh teá.

9/14/2015 2
Nội dung chính
 Tiền tệ và hoạt động của ngân hàng
 Thị trường tiền tệ (Cung, cầu tiền, cân
bằng)
 Chính saùch tieàn teä

9/14/2015 3
Khaùi quaùt veà tieàn
 Khaùi nieäm :
Tieàn laø phöông tieä n thanh toaù n ñöôïc
chaá p nhaä n chung vaø ñöôï c duø ng baá t kyø
luùc naøo, ñeå thanh toaùn baát kyø moät khoaûn
laø bao nhieâu, cho baát kyø ai .

9/14/2015 4
Khaùi quaùt veà tieàn
 Chöùc naêng cuûa tieàn:

9/14/2015 5
Một số thẻ ATM ở VN

9/14/2015 6
Khaùi quaùt veà tieàn
Hình thái cuûa tieàn: 3 hình thái chính
Hóa tệ : là hình thức xuất hiện sớm nhất.
Vật dùng làm tiền có giá trị vốn có của
nó. giá trị của tiền bằng đúng giá trị của
vật dùng làm tiền.
Vd: thóc, lúa, vàng, bạc,…… ...

9/14/2015 7
Khaùi quaùt veà tieàn
 Hình thái cuûa tieàn: 3 hình thái chính
Tín tệ: là tiền giấy, được sử dụng dựa vào
uy tín của người phát hành. Còn được gọi
là tiền quy ước. Có 2 loại là tiền giấy và
kim loại.
Bút tệ: (tiền qua ngân hàng): là một phương
tiện trao đổi dựa trên khoản nợ của Ngân
hàng phát hành dạng Sec, Visa, tiền điện tử,
ATM …
9/14/2015 8
Khaùi quaùt veà Ngaân haøng
ng
 Heä thoáng ngaân haøng hieän ñaïi là hệ
thống ngân hàng 2 caáp, goàm:

9/14/2015 9
Chöùc naêng
ng cô baûn cuûa
Ngaân haøng
ng trung öông
 3 chöùc naêng:

9/14/2015 10
Chöùc naêng
ng cô baûn cuûa
Ngaân haøng
ng trung öông
1. Laø ngaân haøng phaùt haønh tieàn:
NHTW (Central Bank : CB) là cơ quan duy
nhất được phát hành tiền giấy.

Do chức năng này nên CB tương đối độc lập

với Chính phủ, không có nghĩa vụ tuân lệnh
chính phủ trong việc phát hành tiền.

9/14/2015 11
Chöùc naêng
ng cô baûn cuûa
Ngaân haøng
ng trung öông
2. Laø ngaâ n haø ng giaù m ñoá c caù c ngaân
haø ng thöông maï i vaø thay maë t chính
phuû thöïc hieän chính saùch tieàn teä.
Về việc cấp giấy phép và giám sát hoạt
động, đảm bảo hoạt động lành mạnh,
không trục trặc.

9/14/2015 12
Chöùc naêng
ng cô baûn cuûa
Ngaân haøng
ng trung öông
3. Laø ngaân haøng cho vay cuoái cuøng.
NHTW (CB) c ó ch ứ c n ă ng cho c ác
NHTM vay khi NHTM có nguy cơ mất
kh ả n ă ng chi tr ả , đ ể c ứ u nguy cho
NHTM.

9/14/2015 13
Chöùc naêng
ng cô baûn cuûa
ngaân haøng
ng thöông maïi
3 chöùc naêng cô baûn:

9/14/2015 14
I. CUNG TIEÀN TEÄ (SM)

 1. Khái niệm
 2. Nguyên tắc phát hành tiền
 3. Đồ thị theo lãi suất i

9/14/2015 15
I.1. KHÁI NIỆM
CUNG TIEÀN TEÄ (SM)
 Laø giaù trò cuûa toaøn boä quyõ tieàn hieän
coù để giao dịch, goàm caùc thaønh phaàn :
- M1: tieàn giao dòch ngay
- M2 , M3, . . .

9/14/2015 16
CUNG TIEÀN TEÄ (SM)

 M1: tiền giao dịch ngay, gồm:

- Tiền mặt (Cash : C)
- T à i kh ỏ an giao d ị ch trong ng â n h àng
(Deposit:D)
 M2: tiền rộng, là tiền có thể giao dịch khi thỏa
những điều kiện nhất định.
M2 = M1 + Tiết kiệm có kỳ hạn, không kỳ
hạn, các giao dịch ngắn hạn, euro – dolar ngắn
hạn các hợp đồng qua đêm ngắn hạn.
 M3: M3 = M2 + các định chế tài chính khác +
các khỏan giao dịch dài hạn euro – dolar dài
9/14/2015
hạn 17
CUNG TIEÀN TEÄ (SM)

 Các khoản giao dịch ngắn hạn, vd: vay ngắn hạn
(trong thời gian được vay, tiền sẽ được sử dụng để giao
dịch), chiết khấu, cầm cố, tiền tiết kiệm, …

 Euro – dolar ng ắ n h ạ n: Euro – dolar l à danh t ừ

chung, để chỉ trái phiếu chính phủ phát hành ở nước
ngoài bằng ngọai tệ. Khi chiết khấu , hoặc cầm cố Euro
– dolar , người ta sẽ có tiền để giao dịch.

 Các hợp đồng qua đêm ngắn hạn: vay qua đêm, trên
thị trường liên ngân hàng, hoặc vay thương mại bằng
tín chấp.
9/14/2015 18
CUNG TIEÀN TEÄ (SM)
 SM = M
(M: Money, là khối tiền giao dịch)
Với M = M1 + M2 + M3 + . . . .
 Do nghiệp vụ của các NHTM ngày càng
phong phú, nên thành phần tham gia vào
cung tiền ngày càng nhiều.
 Cách tính M chính xác chưa?  Tìm
hi ể u nguy ê n t ắ c ph á t h à nh ti ề n c ủa
NHTW.
9/14/2015 19
Nguyên tắc phát hành tiền của NHTW
Tyû leä döï tröõ cuûa caùc ngaân haøng trung gian (r)
Laø tyû leä ñöôï c trích ra treâ n löôï ng tieà n gôû i vaøo
caù c ngaâ n haø ng trung gian ñeå hình thaø nh quyõ
döï tröõ trong heä thoáng ngaân haøng.
r = R/D  R=rD
(R: Reserves, quỹ dự trữ)
(D: Deposit, lượng tiền gởi vào các NHTM)
Nhö vaäy: D = R + MB

9/14/2015 20
Nguyên tắc phát hành tiền của NHTW
 D = R + MB
MB (Money for business) : löôï ng tieà n kinh
doanh cuûa NHTM

 MB = D – R = D-rD = D ( 1-r)

Câu hỏi :NHTM muoán taêng hay giảm MB?

Để tăng hay giảm MB thực hiện bằng cách
nào?

9/14/2015 21
Nguyên tắc phát hành tiền của NHTW

Xét về cơ cấu, r gồm : tỉ lệ dự trữ bắt

buộc rbb và tỉ lệ dự trữ tùy ý re.
r = rbb + re

9/14/2015 22
Tyû leä döï tröõ theo yeâu caàu rr
 Laø tyû leä döï tröõ ñöôï c trích theo quy
ñònh cuû a NHTW (C.B) ñeå phoø ng ruûi
ro.
 Rr = rr * D
Rr (Required Reserves) : quyõ döï tröõ
baét buoäc.

9/14/2015 23
 Tyû leä döï tröõ vöôït troäi re
 Laø tyû leä döï tröõ ñöôï c NHTM trích ñeå
chi traû cho khaùch haøng.

 Re = re * D
Re (Excess Reserves) : quyõ döï tröõ vöôït
troäi.

9/14/2015 24
Khaû naêng
ng taïo ra tieàn cuûa caùc NHTM

 Giả sử, NHTW phát hành 1 tỉ . Số tiền này do

ông A nắm giữ.
 Ôâng A mang 1tæ gôûi NHX dưới dạng tài khoản
giao dịch.
 NH X nhận 1 tæ, trích dự trữ 10% (R: 100 tr,
MB : 900 tr).
 NHX cho Ôâng B vay 900 tr ñeå traû tieàn haøng
đã mua của Ôâng C.
 Ông C nhaän döôùi daïng tieàn maët.

9/14/2015 25
Khaû naêng
ng taïo ra tieàn cuûa caùc NHTM

 Caâu hoûi :
1. Töø 1 tæ ban ñaà u do NHTW phaù t haø nh, baây
giôø toång löôïng tieàn maët được phát hành (H)
trong toaøn neàn kinh teá laø bao nhieâu?
H = . . . . . . . .?
2. Töø 1 tæ ban ñaà u do NHTW phaù t haø nh, baây
giôø toång löôïng tieàn coù theå giao dòch ñöôïc (M)
trong toaøn neàn kinh teá laø bao nhieâu?
M=........?

9/14/2015 26
Khaû naêng
ng taïo ra tieàn cuûa caùc NHTM

 Kết luận 1:

9/14/2015 27
Khaû naêng
ng taïo ra tieàn cuûa caùc NHTM
Ví dụ 2:
 Giả sử, NHTW phát hành 1 tỉ . Số tiền này do ông A nắm
giữ.
 Ông A mang 1tæ gôûi NHX dưới dạng tài khỏan giao dịch.
 NH X nhận 1 tæ trích dự trữ 10% (R: 100 tr, MB : 900 tr).
 NHX cho Ôâng B vay 900 tr ñeå traû tieàn haøng đã mua của
Ôâng C.
 Ông C yêu cầu chuyển số tiền này vào TK tại NH Y
 NH Y nhận 900 tr trích dự trữ 10% (R: 90 tr, MB : 810 tr).
 NH Y cho Ông D vay 810 tr ñeå traû tieàn haøng đã mua của
Ôâng E.
 Ôâng E nhaän döôùi daïng tieàn maët.
=> Trả lời lại 2 câu hỏi trên.
9/14/2015 28
Khaû naêng
ng taïo ra tieàn cuûa caùc NHTM

 Kết luận 2 :

9/14/2015 29
Khaû naêng
ng hủy tieàn cuûa caùc NHTM

 Giả sử Ông A đến NHTM X rút lại 1 tỉ

của mình, thì sẽ bắt đầu quy trình phá
hủy tiền , ngược lại với quy trình tạo ra
tiền.

9/14/2015 30
 Caùc quan ñieåm phaùt haønh
nh tieàn

Quan ñieåm coå ñieån:

Giaù trò löôïng tieàn phaùt haønh = Giaù trò quyù
kim döï tröõ

Quan ñieåm hieän ñaïi: Irving Fisher

MV = PQ  M = PQ/ V
Nhöng, giaù trò löôïng tieàn phaùt haønh coøn phuï
thuoäc vaøo soá nhaân tieàn.

9/14/2015 31
 Caùc quan ñieåm phaùt haønh
nh tieàn

 Soá nhaân tieàn (hay thöøa soá tieàn KM):

 Cô soá tieàn (hay quyõ tieàn maët H):

9/14/2015 32
 Caùc quan ñieåm phaùt haønh
nh tieàn

Quyõ tieàn = Thöøa soá tieàn x Cô soá tieàn

M = KM . H
 KM = M / H
hay : H = M / KM
Maø M = PQ / V
Vaäy : tìm đư ợc KM ta sẽ xác định đư ợc
giá trị lượng tiền phát hành H?

9/14/2015 33
 Caùch tính KM
D (Deposit): löôïng tieàn gởi giao dịch vào NH
C (Cash): löôï ng tieà n maë t ngoaø i Ngaâ n haøng,
tức trong lưu thông ( C = c.D )
R (Reserves): löôïng tieàn döï tröõ ( R = r.D )
r (Reserve ratio) : tæ leä döï tröõ
c (Cash - deposit ratio): tæ leä giöõ a tieà n maët
ngoaø i Ngaâ n haø ng vaø tieà n gôû i giao dịch vaøo
Ngaân haøng (c = C/D).
Vaä y : M = C + D = cD + D = D ( c + 1)
H = C + R = cD + rD = D ( c + r)
9/14/2015 34
 Caùc quan ñieåm phaùt haønh
nh tieàn
KM = M/H
 KM = (c+1)/ (c+r)
Maø 0 < r < 1 vaø c > 0 neân KM > 1, có nghĩa:

9/14/2015 35
CAÀU TIEÀN TEÄ (DM hay LM)

 1.Khaùi nieäm
 2. Nguyeân nhaân cuûa vieäc giöõ tieàn
 3. Đồ thị theo i

9/14/2015 36
 Ñoà thò cuûa cung tieàn SM
SM
i
SM = F(i)
SM’

i   SM ?
taêng

0
M

9/14/2015 37
CAÀU TIEÀN TEÄ (DM hay LM)
 Khaùi nieäm :
 Ca à u tie à n te ä la ø l ö ô ï ng tie à n ma ø da ân
chuùng, caùc doanh nghieäp, caùc cô quan
nhaø nöôùc … (tức các chủ thể trong nền
kinh tế) caàn giöõ ñeå chi tieâu.

9/14/2015 38
CAÀU TIEÀN TEÄ (DM hay LM)
 Nguyeân nhaân cuûa vieäc giöõ tieàn :
- Do caàn chi traû (Dt - transaction)
- Do caàn döï phoøng (Dp - precautionary)
- Do caàn ñaàu cô (Ds –speculator)
DM = Dt + Dp + Ds

9/14/2015 39
CAÀU TIEÀN TEÄ (DM hay LM)
 Tại sao người ta cần giữ tiền?
 Tính thanh khoaûn cuûa tieàn? Tieàn laø taøi
saûn coù tính thanh khoaûn cao nhaát.
 Chi phí cô hoäi của vieäc giữ tieàn:

9/14/2015 40
Caùc yeáu toá taùc ñoäng
ng ñeán caàu tieàn

 Thu nhaäp : Y taêng  DM ?

 Möùc giaù: P taêng  DM ?

 Laõi suaát: i taêng  DM ?

9/14/2015 41
Ñoà thò caàu tieàn theo laõi suaát i

i
DM = D0 + Dmi . i

DM’
DM
0 M
M1 M2
9/14/2015 42
Caùc yeáu toá taùc ñoäng
ng ñeán caàu tieàn
DM = Do + Dmi . i
Với :
 Do : Cầu tiền tự định, là lượng cầu tiền
không phụ thuộc vào lãi suất i.
 Dmi :Cầu tiền biên theo lãi suất i, là đại lượng
phản ảnh lượng thay đổi của cầu tiền khi lãi
suất thay đổi chỉ 1 đơn vị.
Dmi < 0 vì i tăng thì DM giảm, và ngược lại.

9/14/2015 43
Söï caân baèng
ng cuûa thò tröôøng
ng tieàn teä

Ñieàu kieän: SM = DM
 Phương trình cb: M = D0 + Dmi . i
i
SM
ie

DM

0 M
9/14/2015 44
Söï caân baèng
ng cuûa thò tröôøng
ng tieàn teä

 i  ie?
 i< ie : thoâng tin baát caân xöùng
 i > ie : thò tröôø ng voá n ñoù ng baê ng vì lãi
suaát cao.

9/14/2015 45
i=i1 -> i > ie :

i=i2 -> i< ie :

i
SM
i1
ie

i2
DM

0 M
9/14/2015 46
Söï caân baèng
ng cuûa thò tröôøng
ng tieàn teä

 Khi cung tiền tăng:

 Khi cầu tiền tăng : .

9/14/2015 47
 Chính saùch
ch tieàn teä
1. Caùc coâng cuï chuû yeáu
2. Taùc ñoäng
3. Noäi dung chính saùch

9/14/2015 48
 Ba coâng
ng cuï chuû yeáu cuûa chính saùch
ch tieàn teä

Ta đã có: M= KMH
Hay M = [(c + 1)/(c + r)] H
M = [(c+1) / (c + r r + r e)] H
Câu hỏi: Muốn tăng (hay giảm) M, NHTW
thực hiện bằng cách nào?

9/14/2015 49
 Ba coâng
ng cuï chuû yeáu cuûa chính saùch
ch tieàn teä

Coâng cuï 1: Yeâu caàu veà tyû leä döï tröõ baét buoäc rr

Coâng cuï 2: Quy ñònh tyû suaát chieát khaáu iD

Coâng cuï 3: Nghieäp vuï thò tröôøng töï do

9/14/2015 50
 ng cuï 1: Yeâu caàu veà tyû leä döï tröõ baét buoäc rr
Coâng

 Neáu muoán taêng M  NHTW caàn giảm

rr
 Vaø ngöôïc laïi

9/14/2015 51
 ng cuï 2: Quy ñònh tyû suaát chieát khaáu iD
Coâng

 Mục đích: Để các NHTM thay đổi tỉ lệ dự trữ

vượt trội theo định hướng của NHTW.

 Tyû suaát chieát khaáu laø laõi suaát cuûa NHTW tính
vôù i caù c NHTG khi NHTW thöï c hieä n nghieäp
vuï chieá t khaá u hoaë c taù i chieá t khaá u caù c chöùng
töø coù giaù vôù i NHTG, để thực hiện chức năng
“là người cho vay cuối cùng”.

9/14/2015 52
 ng cuï 2: Quy ñònh tyû suaát chieát khaáu iD
Coâng

 Neáu NHTW taêng iD 

 Vaäy, neáu NHTW muoán taêng M 

9/14/2015 53
 ng cuï 3: Nghieäp vuï thò tröôøng
Coâng ng töï do

NVTTTD laø vieäc NHTW thay ñoåi lượng

tiền phát hành baè ng caù ch mua vaø o hoaëc
baù n ra caù c chöù ng khoaù n coù giaù treâ n thò
tröôøng töï do.

Neáu muoán taêng M  mua/ baùn chöùng

khoaùn?

9/14/2015 54
 Toùm taét:
t:
 Neáu NHTW muoán taêng M, coù theå:

NHTW thöïc hieän chính saùch mở roäng

tieàn teä .

 Vaø ngöôïc laïi.

9/14/2015 55
Taùc ñoäng
ng cuûa chính saùch
ch tieàn teä

 Môû roäng tieàn teä :

 Thu heïp tieàn teä :

Câu hỏi : Khi nào CB nên mở rộng tiền tệ?

Khi nào CB nên thu hẹp tiền tệ?

9/14/2015 56
 Chính saùch
ch tieàn teä
 Khaùi nieäm:
Chính saùch tieàn teä laø nhöõng quyeát ñònh
cuû a NHTW nhaè m taù c ñoä ng ñeá n löôïng
cung öùng tieàn vaø laõi suaát.

9/14/2015 57
 Chính saùch
ch tieàn teä
 Muïc tieâu:
Chính saù ch tieà n teä nhaè m ñieà u tieát
vó moâ , oå n ñònh neà n kinh teá ôû möùc
saûn löôïng tieàm naêng Yp.

9/14/2015 58
 Chính saùch
ch tieàn teä
 Cô sôû xaùc ñònh chính saùch:
NHTW seõ caên cöù vaøo saûn löôïng thöïc teá
Yt, hoaëc saûn löôïng caân baèng YE so vôùi
saûn löôïng tieàm naêng Yp

9/14/2015 59
 Chính saùch
ch tieàn teä
 Chính saùch môû roäng tieàn teä:
Khi Yt/e < Yp  caàn M vì:

 Chính saùch thu heïp tieàn teä :

Khi Yt/e > Yp  caàn M vì :

9/14/2015 60
 Ñònh löôïng
ng
Giaû söû:
Y t/e < Yp  caàn Y : Y =Yp – Yt/e
 Caàn AD: ADo = Y/k
 caàn I : I = ADo =
Y/k
 caàn i: i = I/ Imi
 caàn M: M?
9/14/2015 61
Ñònh löôïng
ng
i
D
M  I m
i
I m

D Y i
M   m
i
I k m
9/14/2015 Chương 4 - GV Lê Nhân Mỹ 62