3.

Những điểm mới bổ sung và phát triển đường lối đổi mới Đại hội IX (2001) và Đại
hội X (2006)
3.1. Những điểm mới bổ sung và phát triển đường lối đổi mới Đại hội IX (2001)
Đại hội IX, tiếp tục đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Đại hội IX được
triệu tập vào tháng 4 - 2001 khi cả thế giới bước sang một thế kỳ mới, một thiên niên kỷ
mới với những thời cơ, thách thức mới. Chủ đề của đại hội: “Phát huy sức mạnh toàn dân
tộc, tiếp tục đổi mới, đẩy mạnh công nghiệp hóa hiện đại hóa, xây dựng và bảo vệ Tổ
quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa”, trình bày 10 vấn đề:
 Việt Nam trong thế kỷ XX và triển vọng trong thế kỷ XXI;
 Tình hình đất nước 5 năm qua và những bài học chủ yếu của 15 năm đổi mới;
 Về con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta;
 Đường lối và chính sách phát triển kinh tế - xã hội;
 Phát triển giáo dục và đào tạo, khoa học và công nghệ, xây dựng nền văn hoá tiên
tiến, đậm đà bản sắc dân tộc;
 Tăng cường quốc phòng và an ninh;
 Mở rộng quan hệ đối ngoại và chủ động hội nhập kinh tế quốc tế;
 Phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân;
 Đẩy mạnh cải cách tổ chức và hoạt động của Nhà nước, phát huy dân chủ, tăng
cường pháp chế;
 Xây dựng, chỉnh đốn Đảng, nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của
Đảng.

Đại hội xác định con đường đi lên Chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam một cách rõ hơn, đó là
bỏ qua chế độ tư bản chủ nghĩa để tiến thẳng lên chủ nghĩa xã hội; đấu tranh giai cấp mục
đích để thực hiện thắng lợi công nghiệp hóa – hiện đại hóa đất nước là động lực chủ yếu
để phát triển đất nước. Phát triển kinh tế hàng hóa nhiều thành phần vận hành theo cơ chế
thị trường có sự quản lý của Nhà nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa là mô hình kinh tế
tổng quát của thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam.
Phát triển kinh tế, công nghiệp hóa, hiện đại hóa là nhiệm vụ trung tâm; thực hiện nhất
quán chính sách phát triển kinh tế nhiều thành phần; tiếp tục tạo lập đồng bộ các yếu tố
thị trường, đổi mới và nâng cao hiệu lực quản lý kinh tế của Nhà nước; giải quyết tốt các
vấn đề xã hội.
Nội dung cơ bản của đường lối phát triển kinh tế trong thời kỳ mới là: “Đẩy mạnh công
nghiệp hóa, hiện đại hóa, xây dựng nền kinh tế độc lập tự chủ, đưa nước ta trở thành một
nước công nghiệp; ưu tiên phát triển lực lượng sản xuất, đồng thời xây dựng quan hệ sản
xuất phù hợp theo định hướng xã hội chủ nghĩa; phát huy cao độ nội lực, đồng thời tranh
thủ nguồn lực bên ngoài và chủ động hội nhập kinh tế quốc tế để phát triển nhanh, có
hiệu quả và bền vững; tăng trưởng kinh tế đi liền với phát triển văn hóa, từng bước cải
thiện đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân, thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội,
bảo vệ và cải thiện môi trường; kết hợp phát triển kinh tế - xã hội với tăng cường quốc
phòng - an ninh”
Đổi mới trên quan hệ đối ngoại theo phương châm chủ động hội nhập kinh tế quốc tế, đại
hội IX khẳng định: “Việt Nam sẵn sàng là bạn, là đối tác tin cậy của các nước trong cộng
đồng quốc tế, phấn đấu vì hòa bình, độc lập và phát triển”, bổ sung cho phương châm đối
ngoại của đại hội VII, đánh dấu bước tiến trong tư duy của Đảng về đối ngoại đa phương
khi chuyển từ “muốn là bạn”sang “sẵn sàng là bạn”, là “đối tác tin cậy của các nước
trong cộng đồng quốc tế” trong chủ trương đối ngoại của Đảng giai đoạn này.
Đại hội IX khẳng định những kinh nghiệm, bài học đổi mới mà các Đại hội VI, VII, VIII
của Đảng đã đúc rút vẫn có giá trị lớn, nhất là các bài học chủ yếu sau: Một là, trong quá
trình đổi mới phải kiên trì mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội trên nền tảng chủ
nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh. Hai là, đổi mới phải dựa vào nhân dân, vì
lợi ích của nhân dân phù hợp với thực tiễn, luôn luôn sáng tạo. Ba là, đổi mới phải kết
hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại. Bốn là, đường lối đúng đắn của Đảng là
nhân tố quyết định thành công của sự nghiệp đổi mới.

Chiến lược phát triển kinh tế xã hội mười năm từ năm 2001 đến năm 2010 đưa ra chủ
trương là đưa nước ta khỏi tình trạng kém phát triển; nâng cao rõ rệt đời sống vật chất,
văn hóa, tinh thần của nhân dân, tạo nền tảng để đến năm 2020 nước ta cơ bản trở thành
một nước công nghiệp theo hướng hiện đại. Nguồn lực con người, năng lực khoa học và
công nghệ, kết cấu hạ tầng, tiềm lực kinh tế, quốc phòng, an ninh được tăng cường; thể
chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa được hình thành về cơ bản; vị thế của
nước ta trên trường quốc tế được nâng cao. Chủ đề đại hội và chủ đề của chiến lược được
quyết định tại Đại hội đã thể hiện nhiệm vụ trung tâm của giai đoạn phát triển mới là
“đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa”.
 Mục tiêu cụ thể của chiến lược là đưa GDP năm 2010 tăng ít nhất gấp đôi năm
2000; nâng lên đáng kể chỉ số phát triển con người của nước ta . Để thực hiện
thắng lợi mục tiêu trên, trong kế hoạch 5 năm 2001 - 2005, một bước rất quan
trọng của chiến lược, ra sức “tăng trưởng kinh tế nhanh và bền vững; ổn định
và cải thiện đời sống nhân dân. Chuyển dịch mạnh cơ cấu kinh tế, cơ cấu lao
động theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Nâng cao rõ rệt hiệu quả và
sức cạnh tranh của nền kinh tế.
 Mở rộng kinh tế đối ngoại, tạo chuyển biến mạnh về giáo dục và đào tạo, khoa
học và công nghệ, phát huy nhân tố con người. Tạo nhiều việc làm; cơ bản xóa
đói, giảm số hộ nghèo; đẩy lùi các tệ nạn xã hội. Tiếp tục tăng cường kết cấu hạ
tầng kinh tế, xã hội; hình thành một bước quan trọng thể chế kinh tế thị trường
định hướng xã hội chủ nghĩa. Giữ vững ổn định chính trị và trật tự an toàn xã
hội, bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ và an ninh quốc
gia”.
Vậy ở đại hội IX của Đảng có ý nghĩa trọng đại mở đường cho đất nước ta nắm lấy cơ
hội, vượt qua thách thức tiến vào thế kỷ mới, thiên niên kỷ mới, thực hiện mục tiêu xây
dựng một nước Việt Nam dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh.
3.2. Những điểm mới bổ sung và phát triển đường lối đổi mới Đại hội X (2006)
Ðại hội chính thức họp trong 8 ngày, từ ngày 18 đến ngày 25-4-2006, tiếp tục khẳng định
đường lối đổi mới là con đường đúng đắn, phù hợp với thực tiễn Việt Nam, là nhân tố
quyết định thắng lợi của công cuộc đổi mới. Đại hội đã bổ sung và phát triển một số điểm
trong đường lối đổi mới, đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước trong giai đoạn mới.
Chủ đề của Đại hội là: Nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng, phát huy
sức mạnh toàn dân tộc, đẩy mạnh toàn diện công cuộc đổi mới, sớm đưa nước ta ra khỏi
tình trạng kém phát triển.
Đại hội X đã tổng kết một số vấn đề lý luận – thực tiễn của 20 năm đổi mới. Sau khi đánh
giá quá trình đổi mới, chỉ rõ những thành tựu, khuyết điểm, yếu kém, Đại hội đã chỉ ra
những bài học cần thiết để tiếp tục hoàn thiện đường lối chỉ đạo đẩy mạnh sự nghiệp đổi
mới trong những năm tiếp theo. Những bài học đó là: Một là, trong quá trình đổi mới
phải kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội trên nền tảng chủ nghĩa Mác
- Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh. Hai là, đổi mới toàn diện, đồng bộ, có kế thừa, có
bước đi, hình thức và cách làm phù hợp. Ba là, đổi mới phải vì lợi ích của nhân dân, dựa
vào nhân dân, phát huy vai trò chủ động, sáng tạo của nhân dân, xuất phát từ thực tiễn,
nhạy bén với cái mới. Bốn là, phát huy cao độ nội lực, đồng thời ra sức khai thác ngoại
lực, kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại trong điều kiện mới. Năm là, nâng
cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng, không ngừng đổi mới hệ thống chính
trị, xây dựng và từng bước hoàn thiện nền dân chủ xã hội chủ nghĩa, bảo đảm quyền lực
thuộc về nhân dân.

Đại hội X có sự tiếp thu, bổ sung hai đặc trưng của chủ nghĩa xã hội mà nhân dân ta xây
dựng so với Cương lĩnh năm 1991: Dân giàu, nước mạnh, công bằng, dân chủ, văn minh;
có Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, diễn đạt lại các đặc trưng khác.
Phải xây dựng, chỉnh đốn Đảng toàn diện về chính trị tư tưởng, tổ chức, từ đội ngũ cán
bộ đến phương thức lãnh đạo của Đảng. Xác định rõ hơn bản chất của Đảng, điều lệ
Đảng (sửa đổi, bổ sung) được Đại hội thông qua nêu rõ: “Đảng Cộng sản Việt Nam là đội
tiên phong của giai cấp công nhân, đồng thời là đội tiên phong của nhân dân lao động và
của dân tộc Việt Nam; đại biểu trung thành lợi ích của giai cấp công nhân, của nhân dân
lao động và của dân tộc”.
Nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng, chống tham nhũng, lãng phí,
quan liêu được Đại hội đặc biệt quan tâm, xác định là một nhiệm vụ trọng tâm trước mắt
và lâu dài của Đảng. Xác định phương hướng và mục tiêu tổng quát của công tác xây
dựng Đảng trong nhiệm kỳ tới là: “Tiếp tục tự đổi mới, tự chỉnh đốn Đảng, tăng cường
bản chất giai cấp công nhân và tính tiên phong, nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến
đấu của Đảng; xây dựng Đảng thực sự trong sạch, vững mạnh về chính trị, tư tưởng, tổ
chức, có bản lĩnh chính trị vững vàng, có đạo đức cách mạng trong sáng, có tầm trí tuệ
cao, có phương thức lãnh đạo khoa học, luôn gắn bó với nhân dân”.
Đại hội X khẳng định “Mọi công dân có quyền tham gia các hoạt động đầu tư, kinh
doanh với quyền sở hữu tài sản và quyền tự do kinh doanh được pháp luật bảo hộ”. Quan
điểm mới nổi bật là cho phép Đảng viên làm kinh tế tư nhân phải gương mẫu chấp hành
đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, Điều lệ Đảng và
quy định của Ban Chấp hành Trung ương. Là một chủ trương đúng đắn, phù hợp với thực
tiễn của đất nước, vừa động viên mọi nguồn lực vào thực hiện mục tiêu của Đảng “ Dân
giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, văn minh”.
Điểm mới là Đại hội X đặt cao nhiệm vụ “chủ động và tích cực hội nhập kinh tế quốc tế”,
“hội nhập sâu hơn và đầy đủ hơn với các thể chế kinh tế toàn cầu, khu vực và song
phương” vì nước ta đang đứng trên ngưỡng cửa của sự hội nhập hoàn toàn và đầy đủ vào
nền kinh tế thế giới với việc nỗ lực hoàn tất thủ tục để gia nhập Tổ chức Thương mại thế
giới (WTO). Nền kinh tế nước ta là một trong những nền kinh tế “mở”, gắn kết với nền
kinh tế thế giới vào loại hàng đầu thế giới. Thể hiện sự nhận thức đúng đắn của Đảng về
tầm quan trọng của hội nhập kinh tế quốc tế trong quá trình phát triển của đất nước.

 Để phát triển thuận lợi thì hoạt động đối ngoại phải góp phần mở rộng tối đa quan
hệ quốc tế, tạo dựng mối quan hệ đan xen với các nước và các trung tâm trên thế
giới, tạo dựng môi trường êm thấm ở bên ngoài. Đại hội X nhấn mạnh yêu cầu
"đưa các quan hệ quốc tế đã được thiết lập vào chiều sâu, ổn định, bền vững".
Hoạt động đối ngoại vừa phải tạo môi trường quốc tế "vô hình" thuận lợi, vừa phải
đem lại những lợi ích "hữu hình".
Vận dụng bài học về sức mạnh tổng hợp, Đại hội lần thứ X đã nhấn mạnh yêu cầu phối
hợp chặt chẽ đối ngoại với quốc phòng và an ninh. Sự phối hợp này cần được thể hiện
không chỉ về nhận thức, quan điểm trên tầm vĩ mô, không chỉ thông qua việc bảo đảm
môi trường quốc phòng, an ninh ổn định để phát triển mà còn cần được thể hiện trong
từng hoạt động cụ thể, địa bàn cụ thể, dự án cụ thể.

 Một trong những công cụ hữu hiệu để bảo đảm quốc phòng và an ninh là tích cực,
chủ động tiến hành những hoạt động "ngoại giao quốc phòng và an ninh" song
song với “ngoại giao chính trị” và “ngoại giao kinh tế” nhằm tạo dựng lòng tin,
thúc đẩy hợp tác vì hòa bình và ổn định.
Phát triển tư tưởng được nêu ra trong ba đại hội trước, Đại hội X một lần nữa nhấn mạnh
“Việt Nam là bạn, đối tác tin cậy của các nước trong cộng đồng quốc tế” đồng thời bổ
sung thêm một ý về lòng mong muốn "tham gia tích cực vào tiến trình hợp tác quốc tế và
khu vực" với hàm ý nâng cao tính chủ động, tích cực của mình trong các tổ chức quốc tế
và khu vực mà nước ta tham gia
Đại hội xác định mục tiêu và phương hướng tổng quát của 5 năm 2006 - 2010 là: Nâng
cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng, phát huy sức mạnh toàn dân tộc, đẩy
mạnh toàn diện công cuộc đổi mới, huy động và sử dụng tốt mọi nguồn lực cho công
nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước; phát triển văn hóa; thực hiện tiến bộ và công bằng xã
hội; tăng cường quốc phòng và an ninh, mở rộng quan hệ đối ngoại; chủ động và tích cực
hội nhập kinh tế quốc tế; giữ vững ổn định chính trị - xã hội; sớm đưa nước ta ra khỏi
tình trạng kém phát triển; tạo nền tảng để đến năm 2020 nước ta cơ bản trở thành một
nước công nghiệp theo hướng hiện đại.
Vậy, đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X của Đảng có ý nghĩa trọng đại, các văn kiện
được thông qua tại Đại hội “là kết tinh trí tuệ và ý chí của toàn Đảng, toàn dân ta, là sự
tổng kết sâu sắc thực tiễn và lý luận 20 năm đổi mới”. Thành công của Đại hội đánh dấu
một mốc son trên chặng đường hơn 76 năm lãnh đạo cách mạng của Đảng, mở ra một
thời kỳ phát triển mới của công cuộc đổi mới.
KẾT LUẬN
Trong giai đoạn 1996-2011, Đảng Cộng sản Việt Nam đã lãnh đạo đất nước ta thực hiện
thắng lợi công cuộc đổi mới, đẩy mạnh công nghiệp hóa – hiện đại hóa và hội nhập quốc
tế. Đây là một giai đoạn lịch sử quan trọng, đánh dấu bước ngoặt lớn trong sự phát triển
của đất nước.
Với sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng, sự đồng lòng chung sức của toàn dân, đất nước ta đã
đạt được những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử. Kinh tế - xã hội phát triển nhanh, bền
vững, đời sống nhân dân được nâng lên rõ rệt. Chính trị - xã hội ổn định, quốc phòng - an
ninh được giữ vững.
Thành tựu đạt được trong giai đoạn 1996-2011 là kết quả của nhiều yếu tố, trong đó có sự
lãnh đạo sáng suốt của Đảng, đã kịp thời nhận thức đúng tình hình, xác định mục tiêu,
nhiệm vụ và giải pháp đúng đắn cho công cuộc đổi mới. Đảng đã đoàn kết, thống nhất,
phát huy sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân tộc, kiên định mục tiêu độc lập dân tộc
và chủ nghĩa xã hội. Tiếp tục phát huy những thành tựu đã đạt được ở các đường lối của
các đại hội trước và phát huy thêm, hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã
hội chủ nghĩa để đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa gắn với phát triển kinh tế tri
thức ở nước ta hiện nay.