1. Czym zajmuje się słowotwórstwo?

2. Na jakie dwa typy wyrazów dzielimy wszystkie słowa w języku polskim?

3. Jak nazywamy wyrazy, od których utworzono inne wyrazy?
4. Jak nazywamy wyrazy, które utworzone są od innych wyrazów?
5. Czy końcówka fleksyjna wyrazu podstawowego wchodzi w skład podstawy słowotwórczej?
6. Dopisz wyrazy podstawowe do słów: nauczyć, nauczycielka, uczennica.
7. Dopisz po dwa wyrazy pochodne do wyrazów: sprzątać, mucha, stół.
8. Jak nazywamy cząstkę, za pomocą której tworzy się nowy wyraz?
9. Przepracować, wyskoczyć, odpisać – jaki rodzaj formantów tu zastosowano?
10. Domek, domowy, domisko – jaki rodzaj formantów tu zastosowano?
11. Od czasowników biegać, skakać, drukować utwórz wyrazy za pomocą formantu zerowego.
12. Podaj przykład wyrazu pochodnego, utworzonego przy pomocy wrostka.
13. W słowie pracownia wskaż podstawę słowotwórczą i formant.
14. W słowie kocisko wskaż podstawę słowotwórczą i formant.
15. W słowie posprzątać wskaż podstawę słowotwórczą i formant.
16. W słowie słonik wskaż podstawę słowotwórczą i formant.
17. Czym jest definicja słowotwórcza?
18. Podaj definicje słowotwórcze wyrazów:
 kobietka –
 schron –
 kocisko –
 listek –
 myślicielka –
 nauczyciel –
 mędrzec –
 spawacz –
19. Utwórz wyrazy złożone:
 człowiek, który pucuje buty –
 czyn godny kary –
 człowiek, który nosi listy –
 człowiek, który bierze spadek –
 osoba pisząca komedie –
 ten, kto wozi wodę –
20. O jakie słowa pochodne chodzi? (pamiętaj o ortografii):
 (bogaty) … szczęścia nie daje –
 Na studiach możesz wybrać … (bracia) –
 koncert odbył się w (Katowice) … spodku –
 Notre Dame to przykład sztuki … (gotyk) –
 Obrzydza mnie takie … (paskuda) –
 Wystawa odbywa się w (Łódź) … Muzeum Sztuki –
21. Podziel wyrazy złożone: Białystok, Zielona Góra, wiercipięta, naramiennik, podwodny,
Wielkanoc, woziwoda, Wielki Wóz:
 złożenia:
 zrosty:
 zestawienia:
 wyrazy utworzone od wyrażeń przyimkowych:
22. Podaj definicję rodziny wyrazów.
23. Czym jest rdzeń słowotwórczy?
24. Utwórz pięciowyrazową rodzinę wyrazów do słowa ręka.
25. Która grupa nie stanowi rodziny wyrazów? Podkreśl niepasujące słowo.
 uczeń, uczynny, nauczyciel, uczyć
 noga, nóżka, podnóżek, narożny
 woda, wodny, wodnisty, podwodny
 jeździć, jechać, jeździec, ujeżdżalnia
26. Podkreśl trzy wyrazy nienależące do rodziny wyrazu dom:
 dom, domowy, domator, Dominik, domownik, domowniczka, domek, Radom, domisko,
domino, podomka, podomowy, udomowiony, domiszcze
27. Siostrzyczka, woźnica, droga, rybak – którym wyrazie nie zajdzie oboczność?
28. Jakie oboczności zaszły w wyrazach droga – dróżka.
29. Podaj przykład dwóch skrótowców.
30. Czym są neologizmy słowotwórcze?
1. Słowotwórstwo to dział językoznawstwa, który zajmuje się tworzeniem wyrazów i
badaniem ich pochodzenia.
2. Wszystkie wyrazy w języku polskim dzielimy na podstawowe i pochodne.
3. Wyrazy, od których utworzono inne wyrazy, nazywamy wyrazami podstawowymi.
4. Wyrazy, które utworzone są od innych wyrazów, nazywamy wyrazami pochodnymi.
5. Końcówka fleksyjna wyrazu podstawowego nie wchodzi w skład podstawy
słowotwórczej.
6. Wyrazy podstawowe: nauczyć – uczyć, nauczycielka – nauczyciel, uczennica
– uczeń.
7. Wyrazy pochodne: sprzątać – posprzątać, wysprzątać, mucha
– muszka, muszysko, stół – stolik, stołowy.
8. Cząstkę, za pomocą której tworzy się nowy wyraz, nazywamy formantem
słowotwórczym.
9. Przepracować, wyskoczyć, odpisać – zastosowano tu przedrostki.
10. Domek, domowy, domisko – zastosowano tutaj przyrostki.
11. Wyrazy za pomocą formantu zerowego – bieg, skok, druk.
12. Wyraz pochodny utworzony przy pomocy wrostka to np. woziwoda, dramatopisarz,
słowotwórstwo.
13. W słowie pracownia: prac – podstawa słowotwórcza, ownia – formant.
14. W słowie kocisko: koc – podstawa słowotwórcza, isko – formant.
15. W słowie posprzątać: sprzątać – podstawa słowotwórcza, po – formant.
16. W słowie słonik: słon – podstawa słowotwórcza, ik – formant.
17. Definicja słowotwórcza to definicja wyrazu pochodnego zawierająca wyraz
podstawowy.
18. Podaj definicje słowotwórcze wyrazów:
 kobietka – mała kobieta
 schron – tam, gdzie można się schronić
 kocisko – wielki kot
 listek – mały liść
 myślicielka – kobieta myśliciel
 nauczyciel – ten, kto nauczy
 mędrzec – ten, kto jest mądry
 spawacz – ten, kto spawa
19. Utwórz wyrazy złożone:
 człowiek, który pucuje buty – pucybut
 czyn godny kary – karygodny
 człowiek, który nosi listy – listonosz
 człowiek, który bierze spadek – spadkobierca
 osoba pisząca komedie – komediopisarz
 ten, kto wozi wodę – woziwoda
20. O jakie słowa pochodne chodzi? (pamiętaj o ortografii):
 (bogaty) … szczęścia nie daje – bogactwo
 Na studiach możesz wybrać … (bracia) – bractwo
 koncert odbył się w (Katowice) … spodku – katowickim
 Notre Dame to przykład sztuki … (gotyk) – gotyckiej
 Obrzydza mnie takie … (paskuda) – paskudztwo
 Wystawa odbywa się w (Łódź) … Muzeum Sztuki – Łódzkim
21. Podziel wyrazy złożone: Białystok, Zielona Góra, wiercipięta, naramiennik, podwodny,
Wielkanoc, woziwoda, Wielki Wóz:
 złożenia: wiercipięta, woziwoda
 zestawienia: Zielona Góra, Wielki Wóz
 zrosty: Białystok, Wielkanoc
 wyrazy utworzone od wyrażeń przyimkowych: naramiennik, podwodny
22. Rodziny wyrazów to wyrazy pokrewne mające ten sam rdzeń.
23. Rdzeń słowotwórczy to najmniejsza niepodzielna cząstka słowotwórcza niosąca
znaczenie.
24. Rodzina wyrazów do słowa ręka: rączka, ręczny, ręcznik, podręczny, poręczny,
ręczyć, wyręczyć, zaręczyć, wręczyć.
25. Która grupa nie stanowi rodziny wyrazów? Podkreśl niepasujące słowo.
  uczeń, uczynny, nauczyciel, uczyć
 noga, nóżka, podnóżek, narożny
 woda, wodny, wodnisty, podwodny
 jeździć, jechać, jeździec, ujeżdżalnia
26. Podkreśl trzy wyrazy nienależące do rodziny wyrazu dom:
 dom, domowy, domator, Dominik, domownik, domowniczka, domek, Radom,
domisko, domino, podomka, podomowy, udomowiony, domiszcze
27. Oboczność nie zajdzie w wyrazie rybak. (Oboczności w pozostałych to na przykład:
siostrzyczka – siostra, woźnica – wóz, droga – dróżka).
28. Oboczności wyrazach droga – dróżka to: o:ó, g:ż.
29. Przykładowe skrótowce: UJ (Uniwersytet Jagielloński, PZU (Polski Zakład
Ubezpieczeń), NBP (Narodowy Bank Polski), ZUS (Zakład Ubezpieczeń
Społecznych), MOSiR (Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji), PKP (Polskie Koleje
Państwowe).
30. Neologizmy słowotwórcze to nowo powstałe wyrazy utworzone za pomocą formantów,
np. bloger, graficiarz.