Znaki interpunkcyjne – jak wpływają na znaczenie wypowiedzi?

Znaki interpunkcyjne pełnią w komunikacie bardzo ważne funkcje:

 oznaczają przerwy;
 nadają tekstowi przejrzystość i jednoznaczność;
 oddzielają wypowiedzenia w zdaniach złożonych;
 wpływają na znaczenie wypowiedzi (por. Słuchali uważnie, notując. / Słuchali,
uważnie notując).

Kropka
Sygnalizuje koniec zdania, np. Wyszedł i już nie wrócił.

Przecinek
Kiedy stawiamy przecinek?

 W zdaniach pojedynczych służy do oddzielania członów podmiotu szeregowego,

równorzędnych przydawek, dopełnień, okoliczników, np. Tomek, Marek, Wojtek
i Grzesiek nie zgadzali się z pozostałymi.
 W wypowiedzeniach złożonych oddziela poszczególne wypowiedzenia składowe,
imiesłowowe równoważniki zdań, a także wtrącenia, np. Pomijając wszystko, Tomek
postępuje nieracjonalnie.

Kiedy NIE STAWIAMY przecinka?

 Między spójnikami złożonymi, np. Tomek spóźnił się, mimo że wyszedł wcześniej.
 Przed spójnikami łącznymi (i, oraz) oraz rozłącznymi (lub, albo, bądź), chyba że się
powtarzają lub zamykają wtrącenie.
 Przed wyrazami typu gdzie, po co, kiedy, jeżeli nie ma po nich już nic więcej,
np. Nie pytałam dlaczego.

Średnik
 Jest „silniejszy” niż przecinek, ale „słabszy” niż kropka.
 Służy do oddzielania wypowiedzeń wewnątrz wypowiedzenia złożonego, np. Tomek
myślał podobnie; odwoływał się do znanego wszystkim artykułu.
 Stawiamy go także po wyliczeniach wprowadzanych punktorami graficznymi
(zamiennie z przecinkiem).

Dwukropek
 Służy do wprowadzania cytatów, wyliczeń, objaśnień, uszczegółowień, np. Tomek
planował, że spakuje rzeczy przydatne na biwaku: latarkę, śpiwór, namiot.
 Jest spotykany w kwestionariuszach i ankietach, np. Wiek: _________.
Myślnik
 Jest znakiem opuszczenia w zdaniu wyrazu lub grupy wyrazów, np. On miał na imię
Tomek, a ona – Zuza.
 Zapowiedź czegoś nieoczekiwanego, np. To Tomek – po prostu Tomek.
 Sygnał pauzy, zawieszenia myśli, np. Chodził po pokoju – nigdzie nie mógł sobie
znaleźć miejsca.
 Wydziela wtrącenie, np. Tomek – tak napisała w liście Zuza – miał przyjechać
w niedzielę.

Wielokropek
 Oznacza zawieszenie wypowiedzi, urwanie jej, niedokończenie, np. Pewnego dnia
będzie właśnie tak...
 Wskazuje na trudność w wyrażeniu myśli, np. Może... Nie wiem...
 Może sygnalizować nieoczekiwane dokończenie zdania, np. I stała tam
sama... w tłumie.

Znak zapytania
 Sygnalizuje pytanie.
 Może oznaczać wątpliwość, np. Maria napisała 5 (?) wierszy.

Co oznacza wykrzyknik?
 Wykrzyknik oznacza zawołanie, rozkaz, stanowcze polecenie.
 Jest sygnałem silnych emocji.
 Może podkreślać prawdziwą, choć zaskakującą informację, np. Tomek może zjeść w
ciągu godziny dziesięć (!) pączków.

Nawias
 Wyodrębnia treści mniej istotne, komentarze, dopowiedzenia, np. Myślałam, że
mieszkasz pod piątką (jestem pewna, że tak mówił).
 W nawiasie można podawać też synonimy jakiegoś pojęcia,
np. Onomatopeje (wyrazy dźwiękonaśladowcze) oddają wrażenia słuchowe.

Cudzysłów
 Służy do przytaczania cytatów, myśli, np. „Ślachetne zdrowie” to zdaniem Jana
Kochanowskiego największy skarb.
 Oznaczenie tytułów, np. fraszka Jana Kochanowskiego „Na zdrowie”.
 Może oznaczać sformułowanie zapożyczone z innego stylu lub użyte przenośnie,
np. W 2018 roku słowo „dzban” zostało wybrane Młodzieżowym Słowem Roku.
 Może być wyrazem ironii, np. Wyższe ceny prądu to faktycznie „dobra” zmiana.
→ Cudzysłów w druku często jest zastępowany kursywą.

→ Cudzysłów w cudzysłowie zapisuje się za pomocą znaków » i «, np. Tomek powiedział

wczoraj: „Nie wierzę, że nie czytaliście »Zbrodni i kary«!”.

UWAGA! Rzeczownik cudzysłów odmienia się jak rów: w cudzysłowie (w rowie), nie ma
cudzysłowu (rowu).

Najczęstsze błędy interpunkcyjne

Brak znaku tam, gdzie powinien być

Najczęściej dotyczy to przecinka w zdaniach złożonych.

 Nieoddzielanie wtrąceń.

Źle: W mieszkaniu, które teraz wynajmuję nie było żadnych mebli.

Dobrze: W mieszkaniu, które teraz wynajmuję, nie było żadnych mebli.

 Nieoddzielanie imiesłowowych równoważników zdań.

Źle: Myślał idąc ulicą.

Dobrze: Myślał, idąc ulicą.

Niepotrzebny znak

 Błędnie postawiony przecinek między spójnikami złożonymi albo przed który.

Źle: Biegłem mimo, że miałem jeszcze czas.

Dobrze: Biegłem, mimo że miałem jeszcze czas.

Źle: Napisałam list od, którego wszystko się zaczęło.

Dobrze: Napisałam list, od którego wszystko się zaczęło.

 Nadużywanie cudzysłowu – nie stosuje się go przy związkach frazeologicznych ani

zapożyczonych wyrazach potocznych obecnych w języku polskim już długi czas.

Źle: Zadania domowe to dla ciebie „syzyfowa praca”.

Dobrze: Zadania domowe to dla ciebie syzyfowa praca.

Źle: Myślisz, że „wkuwanie” to dobra metoda?

Dobrze: Myślisz, że wkuwanie to dobra metoda?

Niewłaściwy znak

Znak zapytania stawiany zamiast kropki lub wykrzyknika w wypowiedzeniach poniższego

typu.

Źle: Nie wiem, ile to zajmie czasu?

Dobrze: Nie wiem, ile to zajmie czasu.

Źle: Pomyśl, czy możesz coś z tym zrobić?

Dobrze: Pomyśl, czy możesz coś z tym zrobić.