KOMUNIKACJA SPOŁECZNA

MGR Arkadiusz Klimczak

 KOMUNIKAT „JA”

forma komunikowania się, która przede wszystkim nie

zostawia miejsca na niedomówienia i niezrozumienie.
Jest to najprostszy i najbardziej efektywny sposób
wyrażania siebie, a w sytuacji napięcia, konfliktu pomaga
uniknąć osądzania i oskarżania, tak utrudniających
osiągnięcie porozumienia.
 Zasady budowania komunikatu JA:
∗ krótko
∗ prosty język
∗ bez zapalników: jednak, wreszcie, wcale, oczywiście
∗ zasada tu i teraz
∗ bez generalizowania
∗ jedność czasu i miejsca
∗ odpowiedzialność za swoje uczucia
 Budowa komunikatu JA
1. Opis moich uczuć
(Jestem zła, jest mi smutno, czuję się sfrustrowany itp.)

2. Konkretny opis zachowania drugiej osoby

(kiedy mi przeszkadzasz w czytaniu, kiedy na mnie krzyczysz, kiedy nie kładziesz skarpetek…)

3. Opis konsekwencji dla mnie

(Nie potrafię się wtedy skupić, boję się ciebie, mam ochotę krzyczeć, zbiera mi się na płacz…)

4. Opis oczekiwanego zachowania

(Chciałabym: żebyś dał mi 15 minut na dokończenie rozdziału, żebyś zauważył jakie budzi to
we mnie uczucia, żebyś przypomniał sobie naszą umowę…)

5. Ewentualne sankcje, konsekwencje

(W przeciwnym razie: nie będę w stanie ci pomóc z tym zadaniem, nie zrobię obiadu, nie uda mi
się…, itp.)
W wersji skróconej komunikatu można zrezygnować z punktu 3
oraz 5.
(Przykład: Jestem zła, kiedy mi przeszkadzasz w czytaniu. Chciałabym, żebyś dał mi 15 minut na
dokończenie rozdziału.)

• Podświadome nastawienia
(Podejmowane przez nas działania są efektem pewnych przekonań, którymi mniej lub
bardziej świadomie kierujemy się wchodząc w relację z innymi osobami – muszę,
powinienem/nie powinienem, ponieważ jestem to…)
 Warunki udzielania konstruktywnej informacji
zwrotnej:
• zwracaj się bezpośrednio do osoby
• wyrażaj ocenę bezpośrednio po zaistniałym zachowaniu
• oceniaj zachowanie a nie osobę
• bądź konkretny
• opisuj zachowanie
• nie formułuj pochopnych wniosków
• unikaj publicznej oceny
• nie oceniaj aspektów, na które oceniany nie ma wpływu
• skup się na „tu i teraz”, a nie „w ogóle”
• jasno formułuj swoje oczekiwania
• dziel się pomysłami, nie udzielaj rad
• skup się na korzyści, jaką informacja może dać osobie ocenianej
• przekazuj tyle informacji, ile może zużyć osoba oceniana
 Struktura konstruktywnej informacji zwrotnej
(krytyki, pochwały)
• Fakty - opis zachowania drugiej osoby, opis działań, wydarzeń; im
konkretniej, tym lepiej.
• Myśli - opinie, przekonania dotyczące zachowania innego człowieka,
zaistniałej sytuacji; ważne, aby zaznaczyć, że to są Twoje opinie i
przekonania, a nie ogółu.
• Uczucia - Twoje emocje, które powstały na skutek zachowania drugiej
osoby.
• Oczekiwania - czego oczekujesz od drugiej osoby w związku z
zaistniałą sytuacją; ważne, aby skupić się na celu, tzn. co chcesz
osiągnąć przez krytykę czy też pochwałę; im konkretniej, tym lepiej
(ten element możemy pominąć przy formułowaniu konstruktywnej
pochwały).
 Czego unikać w informacji zwrotnej?

• Nie generalizujmy, wypowiadając się na temat konkretnego

wystąpienia czy sytuacji. Starajmy się odnosić do tego, co dzieje się
„tu i teraz”, nie wypominajmy błędów z przeszłości. Unikajmy również
oceniania osoby. Wartościowy feedback odnosi się do określonego
zachowania
 Asertywna odmowa – schemat

• 1. Słowo „nie”:
• „Nie,
• 2. Jasna informacja o tym, jak zamierzasz postąpić:
• nie pójdę dziś z tobą do kina.
• 3. Wyjaśnienie motywów, dzięki czemu rozmówca może lepiej
zrozumieć nasze postępowanie (ewentualnie):
• Zaplanowałam dzisiejsze popołudnie w inny sposób,
• 4. Komentarz podtrzymujący relację (ewentualnie):
• ale z przyjemnością wybiorę się z tobą do kina w przyszłym tygodniu”.
 Jak mówić nie
• Nie tłumacz się i nie usprawiedliwiaj. Podanie przyczyny jest czym innym niż przesadne
przepraszanie.
• Pamiętaj, że masz prawo powiedzieć „nie”.
• Kiedy powiedziałeś już „nie”, nie sprawiaj wrażenia, jakbyś czekał, żeby cię przekonano, byś
zmienił zdanie. Daj do zrozumienia, że sprawa jest zamknięta – na przykład zmieniając temat
rozmowy, odchodząc, wracając do przerwanego zajęcia.
• Pamiętaj, że powiedziałeś „nie” w odpowiedzi na konkretną prośbę; nie odrzucaj osoby, która
się z nią zwróciła.
• Jeśli nie wiesz, co odpowiedzieć, albo jesteś zajęty czymś innym i nie masz czasu zastanowić
się, możesz zawsze odpowiedzieć: „Dam ci znać później”, aby zyskać trochę czasu i pomyśleć.
• Bierz odpowiedzialność za mówienie „nie” – nie miej za złe komuś, że cię o coś poprosił.
• Odwołuj się do siebie – do swoich osobistych preferencji i postanowień.
• Używaj słów: „wolę”, „chcę”, „wybieram”, „jest dla mnie ważne”, „nie zgadzam się”, „przyzwalam”,
„decyduję”, „mam zamiar”, „postanawiam”.