EDUKATOR STUDENTA WSPiA RZESZOWSKIEJ SZKOŁY WYŻSZEJ

MECHANIZMY GOSPODARKI RYNKOWEJ

ADM.//Z., BW, PRAWO I STOP. 1 ROK. ST. STACJONARNE

I. Problematyka
Temat 30.
Inflacja 1

Inflacja definiowana jest zazwyczaj, jako stan gospodarki wynikający z nadwyżki

globalnego popytu nad globalną podażą. W takim stanie gospodarkę rynkową cechuje
ogólny wzrost cen, a w gospodarce centralnie zarządzanej istnieje deficyt towarów na rynku.
W języku potocznym inflacja oznacza wzrost ogólnego poziomu cen. Nie jest to
twierdzenie w pełni prawdziwe, gdyż niektóre przypadki tego wzrostu nie są inflacją (np. jeżeli
w danym państwie dominuje w wewnętrznych rozliczeniach waluta obca, to zmiana kursu
walutowego powoduje proporcjonalne zmiany cen wszystkich dóbr).
W ekonomii inflacja oznacza najczęściej zjawisko wzrostu cen przy tym samym
wolumenie dóbr w wymiarze fizycznym (tj. realnie) i nie zmienionej ich jakości.
Najczęściej stosowanym wskaźnikiem inflacji jest wskaźnik cen konsumpcyjnych,
będący rezultatem długotrwałych badań statystycznych i teoretycznych. Nie obejmuje on
wszystkich cen i usług konsumpcyjnych, lecz powstaje przy uwzględnieniu określonego
zasobu dóbr i usług, zwanego „koszykiem”. Na treść owego „koszyka” składają się
podstawowe grupy towarów i usług, a więc takie jak żywność, odzież, mieszkanie, opał,
transport i opieka lekarska. Wskaźnik ogólnego poziomu cen nie jest więc ceną
jakiegokolwiek konkretnego towaru czy usługi, lecz konstrukcją statystyczną służącą do
mierzenia ogólnych tendencji cen.
Inflacja wyraża się zmianami w poziomie relacji wielu ważnych kategorii ekonomicznych,
co przejawia się we wzroście: cen produktów, kosztów wytwarzania, stopy procentowej, płac
nominalnych przy równoczesnym spadku płac realnych, kosztów utrzymania, ilości pieniądza w
obiegu.
Rodzaje inflacji
Inflacja może przybierać różne rozmiary i w zależności od jej wielkości wyróżnia się:
 Inflację pełzającą (do 1% miesięcznie i do 9% w skali rocznej – jednopunktowa), nie
powodującą zakłóceń w przebiegu procesów gospodarczych, poddająca się kontroli;
 Inflację kroczącą (10 – 20%, z reguły do kilkunastu % rocznie), gdy oczekiwania
inflacyjne wywołują określone zachowania podmiotów gospodarczych wzmagające
ten proces, przy czym zaczyna się ona wymykać spod kontroli;
 Inflację galopującą (powyżej 20% rocznie), powodująca narastające zakłócenia w
przebiegu procesów gospodarczych, osłabienie systemów motywacyjnych, a w
rezultacie zahamowanie życia społecznego. inflacja galopująca (zwana także
superinflacją), to taki wzrost ogólnego poziomu cen, który powoduje narastanie
perturbacji w procesie reprodukcji makroekonomicznej. Stanowi ona poważne
zagrożenie dla procesów wzrostu gospodarczego.
 Hiperinflację, (powyżej 50% miesięcznie) gdy natężenie procesów inflacyjnych
uniemożliwia racjonalne gospodarowanie z powodu niemożności prowadzenia
rachunku ekonomicznego, planowania działań gospodarczych, nieskuteczności
systemów motywacyjnych, co prowadzi do anarchizacji życia społecznego.

1 Szerzej: W. Kalita, M. Kurek, L. Piczak, B. Sowa, Ekonomia…, op. cit., roz. 11;
Mechanizmy gospodarki rynkowej. Repetytorium, pod red M. Kurka, WSPiA Rzeszów-
Przemyśl 2015 zag. 69 - 73; K. Gardjan, M. Kurek, B. Sowa, S. Zabrowarny, Ekonomia…,
op. cit., roz. 18.

1
EDUKATOR STUDENTA WSPiA RZESZOWSKIEJ SZKOŁY WYŻSZEJ
MECHANIZMY GOSPODARKI RYNKOWEJ
ADM.//Z., BW, PRAWO I STOP. 1 ROK. ST. STACJONARNE

Hiperinflacja charakteryzuje się szybkim i ciągle przybierającym na sile wzrostem

cen, który uniemożliwia sterowanie procesami ekonomicznymi;
 Megainflację (powyżej 100% miesięcznie), to taki poziom inflacji, w którym rząd i Bank
Centralny nie ma żadnej kontroli nad podażą pieniądza, a uruchamia się czarna strefa
gospodarcza.
W literaturze przedmiotu wyróżnia się cztery główne źródła powstawania inflacji:
 Inflację popytową, która jest wynikiem nadmiernej ilości pieniądza w obiegu. Jej
źródłem mogą być nadmierne wydatki państwa, nie znajdujące pokrycia w dochodach
(inflacja budżetowa), nadmierna kreacja pieniądza kredytowego (inflacja kredytowa)
lub nadmierny w stosunku do wzrostu produkcji, wzrost cen (inflacja płacowa);
 Inflację podażową, jej przyczyny tkwią w samym procesie produkcji – przede
wszystkim w jej rosnących kosztach spowodowanych wzrostem cen;
 Inflację kosztową związaną ze wzrostem kosztów produkcji;
 Inflację strukturalną – źródło powstania wynika ze zmian struktury gospodarczej
danego kraju w określonym czasie w szczególności dotyczące gospodarek tych
krajów, które przechodzą od gospodarki centralnie planowanej do gospodarki
rynkowej.
Od czasu wprowadzenia do obiegu pieniądza papierowego obserwuje się powszechny wzrost
cen, chociaż tempo tego wzrostu w różnych krajach i różnych okresach jest zróżnicowane.
Do źródeł zjawisk inflacyjnych zalicza się: wzrost kosztów produkcji, nadmierną emisję
pieniądza, wzrost popytu w gospodarce, niezrównoważony budżet państwa, gdy wydatki
przewyższają wpływy, import inflacji (gdy wraz ze wzrostem cen towarów importowanych
następuje wzrost kosztów produkcji).
Przyczyny inflacji
Najbardziej popularną interpretacją przyczyn inflacji jest tzw. interpretacja
monetarystyczna, która stanowi, że przyczyny inflacji da się sprowadzić do nadmiernej
podaży pieniądza. Twórcą ilościowej teorii pieniądza był amerykański ekonomista Irving
Fisher, a jej obecnym najbardziej znanym kontynuatorem jest amerykański ekonomista,
laureat Nagrody Nobla – Milton Friedman. Istotę ilościowej teorii pieniądza stanowi tzw.
„formuła Fishera”:
M x V = Pr x Y
gdzie:
M – ilość pieniądza w gospodarce
V– dochodowa szybkość obiegu pieniądza
Pr – przeciętny poziom cen
Y – realny dochód narodowy
x – znak mnożenia
Skutki inflacji
Inflacja powoduje pojawienie się różnorodnych konsekwencji i z różną siłą oddziaływają
na sposób postępowania ludzi reprezentujących odmienne grup społecznych:
 zniechęca do oszczędzania, natomiast zachęca do szybkiej zamiany pieniądza na
towary;
 sprzyja dłużnikom a krzywdzi wierzycieli;
 jest niekorzystna dla ludzi o stałych dochodach a korzystna dla tych, którzy mogą
skutecznie wywierać wpływ na wysokość swoich dochodów;
 sprzyja bardziej wydatkom konsumpcyjnym niż inwestycyjnym;
 wysoka i niekontrolowana inflacja rozbija rachunek ekonomiczny, uniemożliwia
transakcje pieniężne i w efekcie wpływa negatywnie na rozwój gospodarczy kraju;

2
EDUKATOR STUDENTA WSPiA RZESZOWSKIEJ SZKOŁY WYŻSZEJ
MECHANIZMY GOSPODARKI RYNKOWEJ
ADM.//Z., BW, PRAWO I STOP. 1 ROK. ST. STACJONARNE

 inflacja zwykle pogarsza konkurencyjność towarów danego kraju zarówno na rynku

wewnętrznym jak i na rynkach zagranicznych. Skutkiem inflacji może być również
tendencja do wzrostu importu a zmniejszenia eksportu, a w związku z tym do
pogorszenia bilansu handlowego kraju.

II. Pytanie problemowe

1. Pojęcie, istota, podstawowe rodzaje inflacji i jej wpływ na funkcjonowanie gospodarki
rynkowej – wykorzystaj przykłady dotyczące polskiej gospodarki

III. Pytania testowe

W KAŻDYM PYTANIU KRZYŻYKIEM PROSZĘ ZAKREŚLIĆ JEDNĄ

PRAWIDŁOWĄ ODP.

1. Inflacja oznacza najczęściej zjawisko wzrostu ….. przy tym samym wolumenie dóbr
w wymiarze fizycznym (tj. realnie) i nie zmienionej ich jakości

a) □ poziomu kosztów
b) □ poziomu produkcji
c) □ poziomu cen

2. Najczęściej stosowanym wskaźnikiem inflacji jest wskaźnik cen konsumpcyjnych,

będący rezultatem długotrwałych badań statystycznych i teoretycznych. Nie obejmuje
on wszystkich cen i usług konsumpcyjnych, lecz powstaje przy uwzględnieniu
określonego zasobu …

a) □ dóbr i usług, zwanego „koszykiem”

b) □ czynników produkcji („pracy, ziemi, kapitału”)
c) □ pieniądza, w „portfelach” obywateli