I.

Phương pháp ngoại suy

1. Khái niệm
Phương pháp ngoại suy là một phương pháp khoa học được sử dụng để dự
đoán hoặc ước lượng giá trị của một biến số dựa trên các dữ liệu đã có sẵn.
Thông thường, phương pháp này được sử dụng khi không có đủ dữ liệu để
xác định một mối quan hệ chính xác giữa các biến số.
Phương pháp ngoại suy dựa trên việc áp dụng một mô hình toán học, thống
kê hoặc máy học để tạo ra một hàm số hoặc một mô hình dự đoán dựa trên
các giá trị đã biết của các biến số. Sau đó, phương pháp này sử dụng mô
hình này để dự đoán giá trị của biến số đang xét dựa trên các giá trị của các
biến khác.
2. Cơ sở dự báo tiến bộ khoa học kĩ thuật bằng phương pháp ngoại suy

Khoa học là hệ thống kiến thức được loài người tích lũy trong suốt quá trình
phát triển,c có thể xem tiến bô khoa học kỹ thuật là một quá trình tích lũy dần
về lượng nên có thể dự báo sự phát triển của khoa học kỹ thuật theo cách tiếp
cận đi từ quá khứ, hiện tại đến tương lai thông qua các chỉ tiêu phản ánh định
lượng như:

- Khả năng và thời hạn xuất hiện của các phát minh: một trong những
cách để đánh giá tiến bộ khoa học kỹ thuật là theo số lượng và chất lượng
các phát minh mới được tạo ra. Việc đánh giá khả năng và thời hạn xuất
hiện của các phát minh cụ thể có thể dựa trên nghiên cứu và phân tích các
xu hướng phát triển hiện tại của các lĩnh vực khoa học kỹ thuật khác nhau.

- Lượng thông tin khoa học và số các nhà khoa học: số lượng và chất
lượng các công trình nghiên cứu khoa học, các bài báo, sách và tài liệu
khoa học có thể được sử dụng để đánh giá sự phát triển của khoa học kỹ
thuật. Các chỉ tiêu này có thể bao gồm số lượng bài báo khoa học đăng tải
 hàng năm, số lượng tài liệu khoa học được xuất bản, số lượng nhà khoa học
và các chuyên gia nghiên cứu khoa học, và các chỉ tiêu liên quan khác.

- Qui mô chi phí cho hoạt động nghiên cứu khoa học và hiệu quả kinh
tế từ việc áp dụng các thành tựu khoa học kỹ thuật: số tiền chi cho hoạt
động nghiên cứu khoa học cũng là một chỉ tiêu định lượng quan trọng để
đánh giá sự phát triển của khoa học kỹ thuật. Ngoài ra, hiệu quả kinh tế từ
việc áp dụng các thành tựu khoa học kỹ thuật cũng có thể được đo lường và
sử dụng như một chỉ tiêu để dự báo sự phát triển của khoa học kỹ thuật.

Cụ thể, phương pháp ngoại suy sử dụng các mô hình toán học để phân tích các xu hướng
và dữ liệu lịch sử, sau đó dùng chúng để dự báo những tiến bộ trong tương lai.

Ví dụ: Dự báo nhu cầu tuyển dụng của một công ty: Sử dụng dữ liệu về nhu cầu tuyển
dụng của công ty trong quá khứ và các biến số liên quan, như tăng trưởng kinh tế và thị
trường lao động, để dự báo nhu cầu tuyển dụng ứng dụng của công ty trong tương lai và
đưa ra các kế hoạch tuyển dụng.

3. Các dạng hàm xu thế thường dùng trong dự báo khoa học kĩ thuật
T
q N 0 CT
I =q N 0∫ e dt=¿
cT
(e −1)¿
0 C

Trong đó:

I : Lượng thông tin khoa học

q: Hệ số hiệu suất trung bình của một nhà nghiên cứu khoa học trong một đơn vị thời
gian.

N0: Số lượng các nhà khoa học đang làm việc

T: Khoảng thời gian nghiên cứu

C: Hằng số

 Các dạng hàm khác

qN 0 Ct
Hàm Logistic: I =L .∗(1− e )
eCL

Hàm này sử dụng trong trường hợp có giới hạn trên về độ tăng thông tin

Trong đó: L là giới hạn bão hòa

Hàm khi có sự trao đổi khoa học:

N là số lượng nhà khoa học, thì số lượng cực đại mối liên hệ giữa các nhà khoa học là
1
N ( N −1)
2

2
qN
Hàm xu thế có dạng : I = 0 ( e2 CT −1 )
4C

4. Nhận xét
- Ưu điểm
 Dự báo chính xác hơn: Phương pháp ngoại suy xu thế dựa trên cơ sở khoa
học, phân tích các xu hướng phát triển của công nghệ và các yếu tố liên
quan, do đó, các dự báo có thể chính xác hơn và đáng tin cậy hơn.

 Giúp đưa ra quyết định tốt hơn: Dự báo tiến bộ khoa học kĩ thuật bằng
phương pháp ngoại suy xu thế có thể giúp các tổ chức, doanh nghiệp, chính
phủ, các nhà nghiên cứu có thể đưa ra quyết định tốt hơn về các chính sách,
chiến lược, đầu tư và phát triển.
  Tiết kiệm thời gian và chi phí: Phương pháp này giúp tiết kiệm thời gian và
chi phí cho quá trình dự báo, bởi vì nó sử dụng dữ liệu có sẵn và phân tích
xu hướng phát triển của công nghệ để dự báo.

 Định hướng phát triển tương lai: Dự báo tiến bộ khoa học kĩ thuật bằng
phương pháp ngoại suy xu thế cũng có thể giúp định hướng phát triển
tương lai của một lĩnh vực cụ thể, giúp tập trung nghiên cứu và phát triển
theo hướng có tính ứng dụng và mang lại hiệu quả cao.

 Dễ dàng thực hiện: Phương pháp này dễ dàng thực hiện và không yêu cầu
kiến thức chuyên môn sâu rộng trong lĩnh vực khoa học kỹ thuật.

- Hạn chế:
 Độ chính xác không cao: Phương pháp ngoại suy xu thế dựa trên giả định rằng các
xu hướng hiện tại sẽ tiếp tục trong tương lai. Tuy nhiên, điều này không luôn
đúng, vì sự phát triển của khoa học kỹ thuật có thể bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố
khác nhau, bao gồm cả sự thay đổi chính sách, công nghệ mới, thảm họa tự nhiên
và các yếu tố khác có thể làm thay đổi xu hướng hiện tại.

 Khó khăn trong việc đo lường: Một số chỉ số được sử dụng để đo lường tiến bộ
khoa học kỹ thuật có thể không chính xác hoặc khó đo lường, như sáng tạo hoặc
đổi mới. Do đó, việc sử dụng các chỉ số này để dự báo tiến bộ khoa học kỹ thuật
có thể dẫn đến các kết quả không chính xác hoặc thiếu đáng tin cậy.

 Chủ quan: Việc đánh giá tiến bộ khoa học kỹ thuật dựa trên ý kiến của các chuyên
gia có thể bị ảnh hưởng bởi những quan điểm chủ quan của họ về tương lai. Do
đó, phương pháp này có thể bị ảnh hưởng bởi các sai sót hoặc giới hạn kiến thức
của các chuyên gia.
 Khả năng ứng dụng hạn chế: Phương pháp ngoại suy xu thế thường không thể
được áp dụng vào các lĩnh vực khoa học kỹ thuật mới hoặc đang phát triển nhanh
chóng, vì không có đủ dữ liệu để đánh giá xu hướng hiện tại hoặc dự báo tương
lai.