04.01.

2022

DODATKOWE GRUCZOŁY PŁCIOWE – podstawowe funkcje

w organizmie samca.

Ejakulat samca składa się sperma (plemniki) oraz osocze (wydzielina

gruczołów płciowych dodatkowych).

Mówiąc o gruczołach płciowych dodatkowych, możemy wymienić

następujące:
• Prostata (gruczoł krokowy)
• Gruczoły opuszkowo-cewkowe
• Gruczoły pęcherzykowe
U różnych gatunków są one różnie rozwinięte. Przykładowo: prostata
jest bardzo mocno rozwinięta u zwierząt mięsożernych (takich jak kot
czy pies), ale gruczoły pęcherzykowe u nich niemal nie występują. Za
to u knura to właśnie gruczoły pęcherzykowe oraz opuszkowo-
cewkowe dominują nad bardzo słabo rozwiniętą prostatą.
Zdarza się, że występująca u psów opuszka prącia bywa mylnie
zaliczana do gruczołów płciowych dodatkowych. Tak nie jest!
Opuszka prącia służy do tzw. zakleszczenia w czasie kopulacji u
psowatych. Jest to bardzo charakterystyczny behawior kopulacyjny i
nie należy go siłowo przerywać (próbując rozdzielić psy, można
wyrządzić krzywdę – szczególnie suce). Na zdjęciu powyżej
zaznaczona jest właśnie opuszka prącia u psa (nie jądra!).

 Gruczoł pęcherzykowy
- gruczoł parzysty
- mają kształt podłużnych woreczków
- przewód wydalający przebiega centralnie przez każdy z gruczołów,
zbiera wydzielinę z poszczególnych zrazików i wspólnie z
nasieniowodem uchodzi jako przewód wytryskowy na wzgórku
nasiennym cewki moczowej

Gruczoły pęcherzykowe Uchodzą do bańki nasieniowodu, a ich

wydzielina stanowi aż 70% całej objętości ejakulatu. Co to
oznacza w praktyce? Czym bardziej rozwinięte gruczoły
pęcherzykowe, tym więcej (objętościowo) nasienia! Dodatkowo,
wydzielina gruczołów pęcherzykowych ma za zadanie odżywić
plemniki, jak również pobudzić je do ruchu. Wywołanie ruchu u
plemników określne jest jako „kapacytacja”, niemniej u
większości gatunków ta właściwa kapacytacja zachodzi dopiero w
drogach rodnych samicy. Gruczoły pęcherzykowe nie występują u
zwierząt mięsożernych (psy, koty).

 Gruczoł krokowy (stercz, prostata)

- gruczoł nieparzysty
- występuje u wszystkich ssaków domowych
- u zwierząt z dużymi jądrami ma małe wymiary (i na odwrót)
- otacza początkowy odcinek cewki moczowej (na poprzecznym
przekroju światło cewki znajduje się w centrum gruczołu
- utworzony przez 30-50 rozgałęzionych gruczołów cewkowo-
pęcherzykowych, których przewody wyprowadzające (w liczbie 15-30)
uchodzą do cewki moczowej
- u przeżuwaczy i świń prostata jest mała; złożona z:
-- trzonu w kształcie wałka (dł. 1-1,5 cm, szerokość 3-4,5 cm)
leżącego poprzecznie na przednim końcu odcinka miednicowego
cewki moczowej
-- części rozsianej – płaskiej płytki grubości 10-15 mm
- wyjście przewodzików stercza ma postać małych otworków
ułożonych w kilka rzędów po obu stronach wzgórka nasiennego
- u tryka występuje tylko część rozsiana (grubości 3,5mm) z boku
cewki moczowej, brak go po stronie brzusznej
- u ogiera składa się z dwóch płatów (prawego i lewego) długości 8-
9cm i części środkowej zwanej cieśnią
- u psa to jedyny gruczoł płciowy dodatkowy

Prostata Inaczej zwana gruczołem krokowym. Do prostaty

uchodzą obydwa nasieniowody wraz z cewką moczową (z
pęcherza moczowego). Za to Z prostaty uchodzi już jeden
przewód pod nazwą: cewka moczowo-płciowa. Czyli: przed
prostatą mamy dwa nasieniowody i jedną cewkę moczową. Za
prostatą (w stronę prącia) mówimy o cewce moczowo-płciowej.
Wydzielina prostaty, oprócz stanowienia magazynu cennych
enzymów i lipidów, nadaje nasieniu bardzo charakterystyczny
zapach – swoisty (specyficzny) dla każdego gatunku
  Gruczoł opuszkowo-cewkowy (Cowpera)
- gruczoł parzysty, złożony, cewkowo-pęcherzykowy
- u buhaja mają wielkość orzecha laskowego, leżą na wysokości cieśni
cewki moczowej i uchodzą nieco poniżej tzw. Zachyłka cewki, każdy
pojedynczym przewodem
- u ogiera z każdego gruczołu uchodzi 6-8 przewodów, których ujścia
tworzą w cewce moczowej dwa leżące obok siebie rzędy
- dobrze rozwinięte u knura (dł. 16-18cm, szer. 3-4cm, gr. 2-3cm)
- na przekroju poprzecznym gruczołów widoczne są jamy różnej
wielkości, wypełnione gęstą, szklistą i żelatynową wydzieliną
- z każdego gruczołu wychodzi jeden duży przewód przebijający ścianę
cewki moczowej na granicy między jej częścią miedniczą a gąbczastą
(prąciową)
Gruczoły opuszkowo-cewkowe Inaczej zwane gruczołami
Cowpera (od nazwiska anatoma, który określił ich położenie). Ich
wydzielina uchodzi bezpośrednio do cewki moczowo-płciowej
(czyli za prostatą). Wydzielina gruczołów opuszkowo-cewkowych
ma jedno najważniejsze zadanie: ze względu na swoją śluzowatą
konsystencję stanowi swoisty lubrykant, a także środek czyszczący
cewkę moczowo-płciową, zanim przedostanie się przez nią reszta
nasienia. Taki „czerwony/VIP’owy dywan” dla plemników.

PODSUMOWANIE:
Podsumowując: gruczoły dodatkowe płciowe stanowią
integralną część oddawanego nasienia, co oznacza, że przy
nieprawidłowo funkcjonujących lub słabo rozwiniętych
gruczołach płciowych nasienie może stracić na jakości, a co
za tym idzie – spada wartość samca jako rozpłodnika w
stadzie