układ wydalniczy

grupa cechy budowy

systematyczna

osłonice brak

protonefrydia leżące w grzbietowej części ciała, and gardzielą, obok szczelin skrzelowych
bezczaszkowce pęczki solenocytów - pęczki te są otoczone naczyniami krwionośnymi, produkty przemiany
materii przenikają z krwi w pobliże solenocytów, skąd ruch wici przesuwa je do kanalików,
potem do jamy okołoskrzelowej, a następnie na zewnątrz ciała

Narządami wydalniczymi minoga są pranercza, ciągnące się po grzbietowej stronie aż do

krągłouste odbytu. Wzdłuż nerek biegnie przewód moczowy – przewód Wolffa. Moczowody uchodzą do
zatoki moczowo-płciowej, która otwiera się na brodawce moczowo-płciowej.

parzyste nerki typu pranercza, parzyste moczowody, pęcherz moczowy, kloaka/ otwór
wydalniczy; skrzela

Płyny ustrojowe ryb słodkowodnych kostnoszkieletowych mają wyższe ciśnienie

osmotyczne niż woda, dlatego są narażone na osmotyczny napływ wody do wnętrza ciała i
straty jonów soli mineralnych.
S ● nie piją wody, stale usuwają jej nadmiar przez nerki, wytwarzając duże ilości silnie
T rozcieńczonego moczu, sole mineralne wychwytują za pomocą komórek solnych nabłonka
R skrzeli
U
ryby Ryby chrzęstnoszkieletowe utrzymują w organizmie wysokie stężenie substancji
N
osmotycznie czynnych, na przykład mocznika. Dlatego ich płyny ustrojowe mają ciśnienie
O podobne do wody morskiej.
W
C Płyny ustrojowe morskich ryb kostnoszkieletowych mają znacznie niższe ciśnienie
E osmotyczne niż otaczające je środowisko. Tracą one osmotycznie wodę, napływają do nich
jony soli mineralnych.
● piją wodę morską, wydalają niewielkie ilości silnie stężonego moczu, usuwają
nadmiar soli mineralnych przez skrzela

parzyste nerki typu pranercza, parzyste moczowody, pęcherz moczowy, kloaka

płazy Usunięcie moczu następuje dopiero po wypełnieniu pęcherza.
Główny produkt azotowej przemiany materii to mocznik.

parzyste nerki typu zanercza, parzyste moczowody, pęcherz moczowy (u żółwi i jaszczurek),
kloaka

Mocz większości gatunków gadów jest bardzo silnie zagęszczony i ma półpłynną

konsystencję.
gady Zawiera głównie kwas moczowy, który łatwo się wytrąca w formie kryształów.
Pozwala to gadom na znaczną oszczędność wody, gdyż z moczem wydalają tylko minimalną
jej ilość.
➔ Ta cecha umożliwia wielu gadom przetrwanie w bardzo suchych środowiskach.
Gady, które żyją w wodzie wydalają rozcieńczony mocz o dużej zawartości amoniaku i
mocznika.

parzyste nerki typu zanercza, parzyste moczowody, brak pęcherza moczowego (strusie
ptaki posiadają), kloaka

Mocz ptaków po zagęszczeniu jest wydalany w postaci kryształów kwasu moczowego wraz z
kałem.
 układ wydalniczy
S U wielu ptaków morskich czynność nerek uzupełniają gruczoły nosowe.
T
ptaki Usuwają one z organizmu nadmiar soli mineralnych dostarczanych z pokarmem i wodą.
R
U
N parzyste nerki typu zanercza
O ➔ zbudowane z wielu nefronów, w nich filtrowanie krwi
W
C ssaki
E parzyste moczowody, pęcherz moczowy, cewka moczowa, kloaka (tylko u stekowców)

Główny produkt azotowej przemiany materii to mocznik.

gąbki Gąbki wydalają metabolity przez wodniczki tętniące poszczególnych komórek bezpośrednio
do wody – na zewnątrz organizmu lub do wody wypełniającej ciało gąbki.

parzydełkowce brak - usuwanie zbędnych produktów przemiany materii całą powierzchnią ciała

układ wydalniczy typu protonefrydialnego - system biegnących wzdłuż ciała kanałów, które z
płazińce jednej strony otwierają się na zewnątrz otworami wydalniczymi, a z drugiej strony zakończone
są komórkami płomykowymi (odprowadzają z parenchymy nadmiar wody i produkty
przemiany materii, ruch wici kieruje te związki do otworów wydalniczych)

B układ wydalniczy w kształcie litery H - składa się on z dwóch kanałów wydalniczych

E ciągnących się wzdłuż ciała w bocznych wałkach hipodermalnych, łukowato wygiętego kanału
Z nicienie poprzecznego i przewodu wydalniczego otwierającego się po stronie brzusznej
K komórki fagocytarne - zatrzymują i gromadzą nierozpuszczalne w wodzie produkty przemiany
R materii oraz ciała stałe, substancje te pozostają w kom. fagocytarnych przez całe życie nicieni
Ę metanefrydia - w każdym segmencie jedna para
G komórki chloragogenowe - głównie w zagłębieniu jelita środkowego od strony jamy ciała
O ● wychwytują one z celomy i magazynują zbędne produkty przemiany materii, po
pierścienice
W wypełnieniu się zamierają, po czym są usuwane na zewnątrz ciała za pomocą metanefrydiów
C U form wodnych zasadniczym produktem przemiany materii jest amoniak, u form lądowych
E mocznik.

narządami wydalania są przekształcone metanefrydia (pęcherzyk i kanał wydalniczy,

zakończony otworem wydalniczym)
● gruczoły czułkowe - u podstawy czułków
● gruczoły szczękowe - w okolicach szczęk
● gruczoły biodrowe - u nasadach odnóży krocznych

Cewki Malpighiego - ślepo zakończone, rurkowate uwypuklenia przewodu pokarmowego

stawonogi wyrastające na granicy jelita środkowego i tylnego w liczbie od jednej do kilkuset par.
Zbierają one zbędne produkty przemiany materii z jamy ciała i przekazują je do wnętrza
przewodu pokarmowego, następnie są usuwane przez otwór odbytowy.

Stawonogi żyjące w środowisku wodnym wydalają amoniak, a te żyjące w środowisku

lądowym kwas moczowy.

parzyste nerki, będące przekształconymi metanefrydiami, mocz uchodzi z nerek

mięczaki moczowodami, a z nich trafia do jamy płaszczowej
Mięczaki wodne wydalają głównie amoniak i mocznik, a lądowe kwas moczowy.

szkarłupnie brak - usuwanie zbędnych produktów przemiany materii całą powierzchnią ciała