UKŁAD

WYDALNICZY

Zofia Kopczyńska
 Wydalanie jest procesem fizjologicznym,
którego celem zadaniem jest usuwanie z
organizmu szkodliwych i zbędnych
produktów metabolizmu (końcowych
produktów przemiany materii).

Wydalanie
Powstają one w wyniku:

- oddychania komórkowego

- degradacji aminokwasów i kwasów

nukleinowych

- rozkładu elementów obumarłych komórek

 Funkcje układu wydalniczego

- usuwanie z organizmu końcowych produktów przemiany materii

- regulacja stężenia soli mineralnych oraz ilości wody w płynach
ustrojowych
 Produkty przemiany materii
- amoniak, mocznik, kwas moczowy – końcowe produkty przemiany związków
azotowych (białek i kwasów nukleinowych)
Amoniak powstaje w procesie deaminacji – degradacji aminokwasów. Z racji tego, że
jest on toksyczny, amoniak zostaje przekształcony w cyklu mocznikowym w mniej
toksyczny mocznik (proces ten zachodzi w wątrobie). Mocznik trafia z krwią do nerek,
skąd jest usuwany.
Kwas mocznikowy powstaje w wyniku przemian purynowych (składników
budulcowych kwasów nukleinowych). Usuwany jest przez nerki, a także częściowo przez
skórę.
- dwutlenek węgla – produkt rozkładu węglowodanów i tłuszczów. Jest usuwany przez
płuca oraz w niewielkim stopniu przez skórę.
- woda – produkt rozkładu węglowodanów i tłuszczów. Usuwana jest przez: skórę,
płuca, układ pokarmowy, nerki
- sole mineralne – produkty przemian gospodarki mineralnej. Ich nadmiar powoduje
zakłócenia równowagi jonowej organizmu. Są usuwane przez skórę oraz nerki.
 Układ wydalniczy składa się z
dwóch nerek, ułożonych
Budowa układu symetrycznie po lewej i po
wydalniczego prawej stronie kręgosłupa,
dwóch moczowodów, z czego
każdy z nich odchodzi od jednej
nerki, pęcherza moczowego oraz
cewki moczowej.
 Budowa układu wydalniczego – c.d.

Nerka Cewka moczowa

Cewka moczowa jest przewodem
Narząd o wielkości 10-12 cm, Pęcherz moczowy wyprowadzającym mocz na
którego główną funkcją jest
Narząd o elastycznych zewnątrz organizmu. W jej ścianie
filtracja krwi ze zbędnych
znajdują się zwieracze (mięśnie,
substancji oraz wytwarzanie ścianach i pojemności ok. 1l,
moczu.
które zamykają jej światło). U
który czasowo magazynuje kobiet cewka moczowa
Moczowód mocz stale spływający z wyprowadza wyłącznie mocz, u
moczowodów mężczyzn – również nasienie.
Moczowody to ok. 20 cm Zdolność świadomego oddawania
przewody odprowadzające
moczu kształtuje się między 2 a 3
mocz z nerek do pęcherza
rokiem życia.
moczowego.
 Budowa nerek

Nerki zbudowane są z kory nerkowej (warstwa

zewnętrzna) i rdzenia nerkowego (warstwa
wewnętrzna). Fragmenty kory, tworzące słupy
nerkowe dzielą rdzeń na piramidy nerkowe. Krew
jest doprowadzana do nerek przez tętnicę
nerkową. Po przefiltrowaniu, powstały mocz
spływa do kielichów nerkowych, z nich do
miedniczki nerkowej, a następnie do
moczowodu. Przefiltrowana krew jest
odprowadzana z nerki żyłą nerkową.
 Słupy nerkowe Kora nerkowa
Fragmenty kory wnikające do Zewnętrzna warstwa nerki tworząca słupy
rdzenia nerkowego nerkowe, które wnikają w rdzeń
Rdzeń nerkowy
Wewnętrzna warstwa nerki
złożona z piramid nerkowych
Tętnica nerkowa
Doprowadza krew do nerki
Piramidy nerkowe
Stożkowate elementy rdzenia
Żyła nerkowa
Odprowadza przefiltrowaną krew z nerki
Kielichy nerkowe
Wyrostki miedniczki nerkowej w
kształcie lejków, które zbierają
Miedniczka nerkowa
mocz spływający z piramid
nerkowych Moczowód Rozszerzony początek moczowodu,
zagłębiony we wnęce nerki, który
Odprowadza mocz z nerki do
zbiera mocz z kielichów nerkowych
pęcherza moczowego