3.

Naczynia krwionośne:

Układ sercowo – naczyniowy ssaków jest

układem zamkniętym, w którym krew
przemieszcza się w obrębie naczyń
krwionośnych.
1.Tętnice
2.Żyły
3.Naczynia włosowate
 1. Tętnice
• Tętnice (arteriae) - widoczne
makroskopowo („gołym okiem”) naczynia
krwionośne o nieprzepuszczalnej ścianie,
które bez względu na fizjologiczny skład
krwi, prowadzą krew z serca do narządów
ciała.
Budowa ściany tętnic
Tętnice są zbudowane z 3 zasadniczych warstw:
1. błona wewnętrzna- utworzona przez komórki śródbłonka
(ŚRÓDBŁONEK) oraz BŁONĘ SPRĘŻYSTĄ
WEWNĘTRZNĄ (zawiera włókna sprężyste)
2. warstwa środkowa - utworzona przez włókna
łącznotkankowe oraz włókna mięśniowe gładkie (ułożone
okrężnie)
3. błona zewnętrzna (PRZYDANKA) – cienka błona w
porównaniu do żył; utworzona z włókien kolagenowych
przytwierdzających ścianę naczynia do otaczającej tkanki
łącznej wiotkiej;
Tętnice rozgałęziają się na tętniczki (arteriole, tętnice małe).
Tętniczki przechodzą płynnie w naczynia przedwłosowate.
 2. Żyły
• Żyły – to wszystkie naczynia krwionośne:
a) prowadzące krew do serca (na ogół krew odtlenowaną
(wyjątek - żyły płucne i pępowinowe transportują krew
natlenowaną)
b) oraz ją „magazynujące” (ok. 60 %)
• Zależnie od tego, gdzie żyły prowadzą krew, ma ona różny
kolor:
- jeżeli z obwodu do serca -> krew jest ciemnowiśniowa
(gdyż jest pozbawiona tlenu oraz bogata w produkty
przemiany materii).
- w żyłach idących od płuc ku przedsionkowi lewemu
-> krew jest jasnoczerwona (bogata w tlen)
Budowa ściany żył:
Żyły zbudowane z 3 warstw (tak jak tętnice, ale z pewnymi
różnicami):
1.błona wewnętrzna – w niektórych żyłach (np. na kończynach)
tworzy fałdy (ZASTAWKI ŻYLNE) zapobiegające cofaniu się
krwi
2. warstwa środkowa – cieńsza niż w tętnicach zawiera więcej
tkanki łącznej, a liczba włókien mięśniowych gładkich zmienia
się w zależności od wielkości żyły -->
3. błona zewnętrzna – najgrubsza warstwa ścian żył
 3. Naczynia włosowate
(kapilarne)
• to najcieńsze z naczyń krwionośnych (lub chłonnych)
oplatające tkanki i docierające niemalże do każdej komórki
ciała
• mają niewielką średnicę (7 – 15 mikrometrów)
• posiadają cienką ścianę (z cieniutkiego śródbłonka oraz
nielicznych komórek o właściwościach kurczliwych), która
umożliwia wymianę
• Funkcja: wymiana gazów, składników pokarmowych,
zbędnych produktów przemiany materii, hormonów i witamin
między krwią a tkanką.
 Rodzaje/ typy sieci naczyń
włosowatych:
a) tętniczo-żylne – zaczynające się na
końcach tętnic i kończące żyłami;
najczęściej występują
b) występują żylno-żylne (tzw. układy
wrotne) – łączące dwie żyły. Występują w
wątrobie, tworzą układ wrotny wątroby;
c) Tętniczo - tętniczne (tzw. sieci dziwne) –
łączące dwie tętnice. Występują w
ciałkach nerkowych
Blog z edukacji dla bezpieczeństawa: Tamowanie krwotoków (edukac
jamiedzyborz.blogspot.com)
 Przebieg naczyń krwionośnych

• Naczynia przebiegają najczęściej razem z

nerwami w pęczkach naczyniowo-
nerwowych, składających się z tętnicy,
żyły i nerwu.
• Tętnice i żyły tworzą często zespolenia tzw.
anastomozy.
 Krwioobieg duży
Rozpoczyna się w lewej komorze serca, skąd
aortą transportowana jest przez całą długość
ciała, aż do kości krzyżowej.
W aorcie rozróżnia się trzy odcinki:
I. AORTA WSTĘPUJĄCA
II.ŁUK AORTY
III.AORTA ZSTĘPUJĄCA
 Krwioobieg duży cd.
I. AORTA WSTĘPUJĄCA
• Odchodzą od niej tylko naczynia własne serca (tzw. NACZYNIA
WIEŃCOWE)
II. ŁUK AORTY
• Tworzy PIEŃ RAMIENNO – GŁOWOWY, od którego odchodzą
tętnice dla szyi, głowy i kończyn piersiowych:
a) tt. szyjne wspólne (prawa i lewa) – biegną w rynience naczyniowej szyi
b) Dochodzą do głowy, rozdzielając się na:
- t, szyjną wewnętrzną (unaczynia mózg i jego opony)
- t. potyliczną (unaczynia śliniankę podżuchwową)
- t. szyjną zewnętrzną (oddaje wiele odgałęzień dla narządów głowy;
jedno z nich – t. szczękowa zewnętrzna – przez otwór żuchwy wychodzi
na pow. zewnętrzną głowy. Jej odgałęzienie – t. twarzowa – to miejsce
badania tętna u bydła i koni.
 Krwioobieg duży cd
CD. Łuk aorty:
Krew żylna głowy jest zbierana przez wiele odgałęzień,
które tworzą dwie żyły jarzmowe (prawą i lewą), które
biegną w rynience między m. ramienno – głowowym a m.
mostkowo – żuchwowym. Z żył jarzmowych pobierana
jest krew. Wchodzą one do jamy piersiowej i kończą się w
żyle czczej przedniej.
c) Od łuku aorty odchodzą takżę tt. podobojczykowe (prawa
i lewa), które wychodzą z klatki piersiowej jako tt.
pachowe (unaczyniają kończyny piersiowe). Te ku dołowi
przedłużają się w tt. ramienne, pośrodkowe, a wreszcie
w naczynia tętnicze dłoni.
Żyły kończyn piersiowych uchodzą do ż. czczej przedniej.
 Krwioobieg duży cd
III. AORTA ZSTĘPUJĄCA
Biegnie ku tyłowi, pod kręgosłupem. Aorta piersiowa oddaje tt.
międzyżebrowe (dla ścian klatki piersiowej) oraz gałęzie dla
przełyku i oskrzeli.
Aorta piersiowa przechodzi przez rozwór aorty w przeponie.
Dalej jako aorta brzuszna oddaje naczynia dla przewodu
pokarmowego (t. trzewna, tt. krezkowe), nerek, narządów
rozrodczych. Dalej dla jamy miednicznej i kończyny
miednicznej (tt. biodrowe zewnętrzne (prawa i lewa)-> t.
udowa-> tt. podkolanowe-> tt. piszczelowe (przednią i
tylną).
Żyły kończyn miednicznych towarzysza odpowiednio tętnicomi
uchodzą do żyły głównej tylnej.
 W obrębie krwioobiegu dużego
wyróżnia się również
krwioobiegi:
a) Wątrobowe
b) Nerkowe
c) Śledzionowe
a) Krążenie wątrobowe (wrotne)
Inaczej zwane układem wrotnym wątroby, gdzie krew z
licznych naczyń krwionośnych jelit, wzbogacona w
substancje odżywcze, wpływa żyłą wrotną do
wątroby. Tam żyła rozgałęzia się na liczne naczynia
włosowate i krew pozostawia nadwyżki pokarmowe
i substancje toksyczne. Z wątroby krew o stabilnym
składzie chemicznym wypływa żyłą wątrobową,
dalej trafia do żyły czczej tylnej
b) Krążenie nerkowe to przepływ krwi do i przez nerki, aby
umożliwić im filtrowanie go przed powrotem do reszty
układu sercowo-naczyniowego. Odpowiada także za
odżywienie samych nerek.
• Strumień krwi wpływający przez tętnicę nerkową dostaje się
przez kolejne rozgałęzienia naczyń do kłębuszków
nerkowych, gdzie krew ulega filtracji (usuwane są szkodliwe
produkty przemiany materii). Krew z nerki trafia do żyły
nerkowej, dalej do żyły czczej tylnej (ż. głównej tylnej).
c) Krążenie śledzionowe:
Śledziona m.in.:
- magazynuje krew
- filtruje krew. Precyzyjnie
wybiera z krwioobiegu
stare i zużyte krwinki
czerwone, limfocyty oraz
trombocyty. Produkty ich
rozpadu są przekazywane
wraz z krwią do wątroby
 Krążenie płodowe
- to specyficzne krążenie występujące u
ssaków w okresie prenatalnym,
przybierające po porodzie bardziej znaną,
"zwykłą" formę krążenia.
 Krążenie płodowe
• Przez płuca przepływa bardzo niewielka ilość krwi, a ich rolę
spełnia łożysko. Poprzez łożysko płód otrzymuje od matki
tlen i substancje odżywcze, a wydala dwutlenek węgla i
zużyte produkty przemiany materii. Płód jest połączony z
łożyskiem pępowiną, którą tworzą dwie tętnice pępkowe i
jedna żyła pępkowa. Z łożyska krew bogata w tlen płynie żyłą
pępkową poprzez pierścień pępkowy do organizmu płodu.
• Część krwi przepływa przez krążenie wrotne wątroby, a część ,,na skróty"
przewodem żylnym bezpośrednio do żyły głównej dolnej. Z żyły głównej
dolnej, podobnie jak u dorosłego, krew płynie do prawego przedsionka
serca, jednak w przeciwieństwie do krążenia dojrzałego jest ona bogata w
tlen (pochodzącego z łożyska).
• W prawym przedsionku droga krwi wygląda inaczej niż po urodzeniu –
dzięki specjalnej zastawce żyły głównej tylnej krew płynie bezpośrednio
do lewego przedsionka serca przez otwór w przegrodzie
międzyprzedsionkowej zwany otworem owalnym. Tam miesza się z
odtlenowaną krwią pochodzącą z żył płucnych. Z lewego przedsionka
trafia do lewej komory, stamtąd do aorty i analogicznie do opisanego
powyżej układu krążenia do tętnic, tętniczek i kapilar całego organizmu.
• Przewód tętniczy Botalla. Jest to połączenie
pnia płucnego lub lewej tętnicy płucnej z
łukiem aorty. Przewodem Botalla
nadmiar krwi ubogiej w tlen płynie do
aorty.
 Przepływ krwi przez naczynia
krwionośne
Możliwy dzięki CIŚNIENIU KRWI, czyli sile, z
jaką płynąca krew naciska na ściany naczyń
krwionośnych.
Wyróżniamy ciśnienie skurczowe i rozkurczowe.
W krwioobiegu dużym ciśnienie skurczowe
wynosi 120 – 140 mmHg, a ciśnienie rozkurczowe
80-95 mmHg. W krążeniu małym c. skurczowe
20-40 mmHg, a c. rozkurczowe 10 – 20 mm Hg.
a) Ciśnienie skurczowe
Podczas skurczu lewa komora
serca wytwarza ciśnienie
skurczowe, które pokonuje
opór zastawek
półksiężycowatych aorty,
uszczelnia zastawki
dwudzielne i powoduje
wypchnięcie krwi na obwód
(objętości wyrzutowej).
Wtłoczona krew powoduje
wzrost ciśnienia w aorcie i
rozciągnięcie sprężystych
ścian układu tętniczego.
b) Ciśnienie rozkurczowe
Podczas rozkurczu nie
dochodzi do zupełnego spadku
ciśnienia w aorcie dzięki
zmagazynowanej energii w
rozciągniętych elementach
sprężystych - jest to ciśnienie
rozkurczowe.
W miarę oddalania się od serca krew płynąca w tętnicach
traci energię nadaną przez skurcz serca. Powoduje to
stopniowy spadek ciśnienia skurczowego i
rozkurczowego. Opór, na który natrafia krew, zależy od
średnicy i długości naczynia oraz od lepkości krwi.
Krew opuszczając naczynia tętnicze, wpływa do żył o
coraz większej średnicy, co zmniejsza opór. Problem
stanowi pokonanie grawitacji. Stąd w żyłach występuje
cały układ zastawek, które zapobiegają cofaniu się krwi
w żyłach.
• W dużych naczyniach żylnych znaczącą rolę
odgrywa siła ssąca przedsionka.
Do oceny przepływu krwi służy
TĘTNO.
Tętno – to chwilowe, miejscowe odkształcenie
sprężystej ściany tętnicy spowodowane lokalnym
wzrostem ciśnienia krwi wyrzuconej z serca.
Tętno jest obwodowym wykładnikiem
mechanicznej pracy serca.
Tętno zależy więc od objętości wyrzutowej serca,
lepkości krwi i elastyczności ścian tętnicy.
 Tętno bada się u:
Konia – na:
1. t. twarzowej, biegnącej
w okolicy tzw. rynienki
naczyniowej, pod
żuchwą
 Tętno bada się u:
Bydła – na:
1. t. twarzowej
2. T. ogonowa
pośrodkowa
Świni – na:
1. T. usznej
Psa – na:
1. t. udowej (na
powierzchni
przyśrodkowej uda)
 Krew do badań pobiera się/
iniekcje lub wkłucia dożylne:
Konia:
1. Ż. szyjna zewnętrzna
– leży w rynience
jarzmowej (między m.
ramienno –
głowowym a m.
mostkowo –
żuchwowym)
Psy
1. Ż. Odpromieniowa
2. Ż. odstrzałkowa