Ενότητα 1 η

Ο φίλος μας το περιβάλλον

Υποενότητα 3 η
Ο φίλος μας ο άνεμος
 Κατανόηση κειμένου
Κύριο θέμα του κειμένου
Οι ανεμόμυλοι χαρακτηριστικό στοιχείο του τοπίου
των Κυκλάδων, ο ρόλος που διαδραμάτισαν στη ζωή
του τόπου και η ιδιαίτερη σημασία τους για τους
νησιώτες.

Ένας τίτλος για το κείμενο

Οι κυκλαδίτικοι ανεμόμυλοι
Ο ρόλος των ανεμόμυλων στη ζωή των Κυκλάδων
Ο ανεμόμυλος στο επίκεντρο του νησιώτικου
κόσμου.
 Κατανόηση του κειμένου
Ποια ήταν τα πιο αγαπητά κτίσματα των
νησιωτών;

Τα πιο αγαπητά κτίσματα των νησιωτών ήταν οι

ανεμόμυλοι. Κάθε πρωί, αφού κοίταζαν
αυθόρμητα τη θάλασσα, αμέσως μετά έριχναν το
βλέμμα τους στους ανεμόμυλους: «Αλέθουν οι
μύλοι; Όλα καλά», σκέφτονταν
 Κατανόηση του κειμένου
Πώς χρησιμοποιούσαν οι νησιώτες τους ανεμόμυλους;

Η βασική χρήση του ανεμόμυλου ήταν το άλεσμα των

δημητριακών: σιταριού, κριθαριού. Καθώς περίμεναν
όμως να ετοιμαστεί το αλεύρι, ο ανεμόμυλος
μετατρεπόταν σε κοινωνικό κέντρο όπου συζητούσαν τα
προβλήματα και τα νέα του χωριού, αντάλλασσαν αστεία
και πειράγματα, έκαναν ακόμη και προξενιά. Στη σκιά
του ανεμόμυλου μαζεύονταν οι κοπέλες με τα εργόχειρά
τους και οι νέοι τα βράδια οργάνωναν γλέντια.
 Κατανόηση του κειμένου
Συγκρίνοντας τον μυλωνά και τον ανεμόμυλό του με τον
καπετάνιο και το καράβι του, σε ποιον έδιναν οι
νησιώτες την πρώτη θέση και γιατί;

Οι νησιώτες έδιναν την πρώτη θέση στον μυλωνά και τον
ανεμόμυλό του, επειδή:
Το καράβι δεν ταξίδευε με τις φουρτούνες αντίθετα ο
ανεμόμυλος λειτουργούσε και στην κακοκαιρία.
Ο καπετάνιος οδηγούσε το σκάφος του πρίμα με τον αέρα,
ενώ ο μυλωνάς ανέμιζε πάντα κόντρα τα πανιά της
φτερωτής.
Όταν έφτανε με το πλοίο του στο λιμάνι ο καπετάνιος
ησύχαζε, ενώ ο μυλωνάς δεν ησύχαζε ποτέ, καθώς
οποιαδήποτε στιγμή μπορεί να πάθει ζημιά.
 Κατανόηση του κειμένου
Πόσοι ανεμόμυλοι λειτούργησαν στις Κυκλάδες;
Πώς κατασκευαζόταν ένας ανεμόμυλος;

Στις Κυκλάδες λειτούργησαν περισσότεροι από

εξακόσιοι ανεμόμυλοι.

Ο ανεμόμυλος κτιζόταν με βάση τις πατροπαράδοτες

κατασκευαστικές συνήθειες κάθε νησιού. Ο
κυκλαδίτικος ανεμόμυλος είχε πάντοτε έναν πέτρινο
πύργο με στέγη από ξύλινο σκελετό και επένδυση
από χόρτο και η κατασκευή του ήταν δύσκολη και
πολυδάπανη, όσο και ενός μεγάλου ιστιοφόρου.
 Ερμηνεία λέξεων
 Άνεμος
Ρεύμα αέρα που κινείται προς συγκεκριμένη κατεύθυνση.

 Φτερωτές
Είναι οι τροχοί που φέρουν πτερύγια με πανιά.

 Ευλάβεια
Ο σεβασμός και η λατρεία προς οτιδήποτε θεωρείται ιερό.

 Αυθόρμητα
Χωρίς σκέψη.

 Αλέθουν
Μετατροπή σιταριού σε αλεύρι.
 Ερμηνεία λέξεων
 Μύλοι
Τα μηχανήματα που αλέθουν σιτηρά. Οι χώροι στους οποίους
γίνεται το άλεσμα.

 Προξενιά
Μεσολαβήσεις φιλικών προσώπων ώστε να υπάρξει η γνωριμία
μεταξύ ενός άνδρα και μίας γυναίκας με στόχο να παντρευτούν.

 Εργόχειρα
Χειροτεχνήματα, συνήθως κεντήματα ή πλεκτά.

 Ανεμόδαρτη
Εκτεθειμένη στον άνεμο.

 Ξέγνοιαζε
Ησύχαζε, ηρεμούσε.

 Επένδυση
Κάλυψη κάποιου αντικειμένου με στρώμα από άλλο υλικό.
 Γραμματική
Οι ρηματικοί τύποι είμαστε και ήμαστε
 Ένα από τα λάθη που συχνά κάνουνε είναι να μη γράφουμε
σωστά τις ομόηχες λέξεις, δηλαδή τις λέξεις που ακούγονται
το ίδιο αλλά γράφονται διαφορετικά.
 Π.χ. Τρία αντί Τροία.

Μία τέτοια περίπτωση αποτελούν και οι τύποι είμαστε και

ήμαστε.
 Το είμαστε είναι α΄ πρόσωπο του πληθυντικού αριθμού του
Ενεστώτα του ρήματος είμαι και αναφέρεται στο παρόν, ενώ ο
τύπος, ήμαστε, είναι α΄ πρόσωπο του πληθυντικού αριθμού
του Αορίστου (και του Παρατατικού) και αναφέρεται στο
παρελθόν.
 Επομένως, όταν γράφουμε τη συγκεκριμένη λέξη, πρέπει να
σκεφτόμαστε αν αναφερόμαστε στο παρόν, οπότε βάζουμε
ει-, ή αν αναφερόμαστε στο παρελθόν, οπότε βάζουμε η-.
 Γραμματική
 Οι λέξεις του ρήματος βάλλω

 Το ρήμα βάλλω και τα ρήματα που έχουν ως β΄

συνθετικό το ρήμα βάλλω (π.χ. επιβάλλω) γράφονται με
2 λ μόνο:
 στον Ενεστώτα, τον Παρατατικό και τον Εξακολουθητικό
Μέλλοντα.

 Σε όλους τους άλλους χρόνους γράφονται με ένα λ.

 Με ένα λ γράφονται και τα παράγωγα ονόματα,

ουσιαστικά και επίθετα.
Π.χ. εισβάλλω ↘ εισβολέας, αποβάλλω ↘ αποβολή.
 Γραμματική
 Από τον παραπάνω κανόνα εξαιρούνται οι λέξεις ο
Μέλλοντας, το μέλλον, το περιβάλλον, οι οποίες
γράφονται με 2 λ. Αυτό γίνεται, διότι οι λέξεις αυτές
δεν είναι ουσιαστικά αλλά ουσιαστικοποιημένες μετοχές
(ο μέλλων, η μέλλουσα, το μέλλον) και ως τέτοιες
κρατούν τα 2 λ από το θέμα του Ενεστώτα.

 Τα παραπάνω ισχύουν για όλα τα ρήματα που

τελειώνουν σε –λλω, εκτός από τα: θέλω, μέλει,
οφείλω.
 Γραμματική

 Ένας εύκολος τρόπος για να μην κάνουμε λάθος είναι να

σκεφτόμαστε πως, αν το ρήμα μιλάει για κάτι που
γίνεται συνέχεια, τότε γράφονται με 2λ. Αντίθετα, αν
μιλάει για κάτι που γίνεται για μία φορά, τότε με 1λ.
 Ασκήσεις σχολικού βιβλίου

μάζευαν μαζεύουν θα μαζεύουν

Ασκήσεις σχολικού βιβλίου
Ασκήσεις σχολικού βιβλίου
Ασκήσεις σχολικού βιβλίου
Ασκήσεις σχολικού βιβλίου