‫پاسخنامه تشریحی آزمون مرحله اول سی و هفتمین المپیاد ریاضی‬

‫سوال ‪1‬‬
‫دامنه توابع رادیکال با فرجه فرد‪ ،‬کل اعداد حقیقی و با فرجه زوج‪ ،‬اعداد حقیقی نامنفی است‪ .‬در نتیجه کافی است داشته باشیم‪:‬‬

‫‪12‬‬
‫‪≥0‬‬
‫𝑥‪𝑥 2 − 2‬‬
‫‪3‬‬
‫‪12‬‬
‫√‬
‫‪−1 + −1 + √ 2‬‬ ‫‪≥0‬‬
‫𝑥‪𝑥 − 2‬‬
‫{‬

‫که با توجه به هر دو نامساوی داریم‪:‬‬

‫‪12‬‬ ‫𝑥‪3 − 𝑥 2 + 2‬‬ ‫)‪(3 − 𝑥)(𝑥 + 1‬‬

‫≥‬ ‫‪4‬‬ ‫⇔‬ ‫≥‬ ‫‪0‬‬ ‫⇔‬ ‫‪≥0‬‬
‫𝑥‪𝑥 2 − 2‬‬ ‫𝑥‪𝑥 2 − 2‬‬ ‫)‪𝑥(𝑥 − 2‬‬

‫پس در نتیجه دامنه تابع‪ ،‬مجموعه ]‪ [−1,0) ∪ (2,3‬است که شامل ‪ 2‬عدد صحیح میباشد‪.‬‬

‫سوال ‪2‬‬
‫فرض میکنیم جمله اول دنباله 𝑎 و قدر نسبت دنباله 𝑑 باشد در اینصورت جمله 𝑘 ام برابر است با𝑑)‪ 𝑎 + (𝑘 − 1‬عدد𝑎 را‬
‫یک عدد گنگ و 𝑑 را گویا در نظر میگیریم‪ .‬واضح است که همه جمالت دنباله گنگ میشوند پس در این حالت ‪ 𝑛 = 0‬است‪.‬‬
‫سپس𝑎 را یک عدد گویا و 𝑑 را عددی گنگ فرض میکنیم‪ .‬برای هر‪ 𝑘 > 1‬مقدار 𝑑)‪ (𝑘 − 1‬عددی گنگ است پس‬
‫𝑑)‪ 𝑎 + (𝑘 − 1‬نیز گنگ است که نتیجه میدهد تنها جمله اول دنباله گویا است پس در این حالت‪ 𝑛 = 1‬است‪ .‬حاال فرض‬
‫میکنیم حداقل دو عدد گویا مانند 𝑑)‪ 𝑎 + (𝑘 − 1‬و𝑑)‪ 𝑎 + (𝑙 − 1‬در دنباله وجود داشته باشد‪ .‬داریم‬
‫‪𝑘−𝑙∈ℚ‬‬
‫⇒ ‪(𝑘 − 𝑙)𝑑 = (𝑎 + (𝑘 − 1)𝑑) − (𝑎 + (𝑙 − 1)𝑑) ∈ ℚ‬‬ ‫‪𝑑∈ℚ‬‬
‫‪𝑘−1∈ℚ‬‬
‫⇒‬ ‫‪(𝑘 − 1)𝑑 ∈ ℚ ⟹ 𝑎 = (𝑎 + (𝑘 − 1)𝑑) − (𝑘 − 1)𝑑 ∈ ℚ‬‬
‫از آنجا که ثابت کردیم 𝑑 ‪ 𝑎,‬هر دو گویا میشوند نتیجه میشود همه اعضای دنباله گویا هستند پس𝑛 فقط سه حالت ‪ 1 ,0‬و‬
‫‪ 1397‬را میتواند داشته باشد‪.‬‬

‫سوال ‪3‬‬
‫میدانیم‬

‫‪97‬‬ ‫‪97‬‬ ‫‪97‬‬ ‫‪97‬‬ ‫‪97‬‬ ‫‪97‬‬ ‫‪97‬‬

‫‪99‬‬
‫⏞ × ‪⏞ …9‬‬
‫⏞ ‪66 … 6 = (1‬‬
‫⏞ × )‪00 … 0 − 1‬‬
‫⏞ = ‪66 … 6‬‬
‫⏞ ‪66 … 6‬‬
‫⏞ ‪00 … 0 −‬‬
‫‪66 … 6‬‬

‫‪96‬‬ ‫‪96‬‬
‫‪66 … 6 5 33‬‬
‫⏞=‬ ‫‪⏞ …34‬‬

‫که مجموع ارقام عدد حاصل‪ ،‬برابر ‪ 873‬است‪.‬‬

‫کمیته علمی المپیاد ریاضی ایران‬

‫‪mathysc.ir‬‬
 ‫پاسخنامه تشریحی آزمون مرحله اول سی و هفتمین المپیاد ریاضی‬

‫سوال ‪4‬‬
‫کافیست تعداد کاشیکاریهای کل را از کاشیکاریهای نامطلوب کم کنیم‪ .‬با توجه به این که امکان ندارد که همزمان هم مسیری‬
‫از سمت چپ جدول به سمت راست و هم مسیری از ضلع باالی جدول به ضلع پایین آن پدید آید‪ ،‬تعداد کاشیکاریهای نامطلوب‬
‫دو برابر تعداد کاشیکاریهایی است که از باال به پایین مسیری ایجاد شدهاست‪ .‬برای محاسبه تعداد کاشیکاریهای نامطلوب نیز‬
‫کافیست تعداد کاشیکاری های نامطلوبی که به ترتیب یک مسیر‪ ،‬دو مسیر و سه مسیر از باال به پایین ایجاد میشود را محاسبه‬
‫نماییم‪.‬‬

‫‪29 − 2(3 × (7 × 7) + 3 × 7 + 1) = 174‬‬

‫سوال ‪5‬‬
‫عدد دو رقمی 𝑏 ‪̅̅̅ = 10𝑎 +‬‬
‫𝑏𝑎 را در نظر میگیریم که در شرط سوال صدق میکند‪ .‬طبق فرض سوال باید داشته باشیم‬
‫𝑏 ‪𝑎|10𝑎 +‬و ‪ 𝑏|10𝑎 + 𝑏.‬از آنجا که 𝑎‪ 𝑎|10‬طبق قضایای بخشپذیری نتیجه میشود 𝑏|𝑎 و به طور مشابه از‬
‫آنجا که𝑏|𝑏 نتیجه میشود𝑎‪ 𝑏|10‬از رابطه 𝑏|𝑎 بدست میآید عدد طبیعی 𝑘 وجود دارد بهطوریکه 𝑎𝑘 = 𝑏 و با قرار‬
‫دادن این تساوی در رابطه بخشپذیری دیگر بدست میآید 𝑎‪ 𝑘𝑎|10‬در نتیجه ‪ 𝑘|10‬میدانیم‪ 𝑏 < 10‬پس ‪𝑘𝑎 < 10.‬‬
‫اگر ‪ 𝑘 = 1‬برای𝑎 ‪ 9 ،‬حالت وجود دارد و 𝑏 نیز به طور یکتا از روی است میآید‪ .‬اگر‪ 𝑘 = 2‬باید داشته باشیم< 𝑎‪2‬‬
‫‪ 10‬پس 𝑎 دو حالت دارد و در نهایت اگر ‪ 𝑘 = 5‬باید داشته باشیم ‪ 5𝑎 < 10‬پس𝑎 تنها یک حالت دارد و پاسخ مسئله برابر‬
‫است با ‪.9 + 4 + 1 = 14‬‬

‫کمیته علمی المپیاد ریاضی ایران‬

‫‪mathysc.ir‬‬
 ‫پاسخنامه تشریحی آزمون مرحله اول سی و هفتمین المپیاد ریاضی‬

‫سوال ‪6‬‬
‫مطابق شکل‪ ،‬کمانها را نامگذاری میکنیم‪ .‬با توجه به فرضهای سوال‪،‬‬
‫روابط زیر را داریم‪:‬‬

‫‪d‬‬ ‫‪b‬‬ ‫‪20‬‬ ‫)‪(1‬‬

‫‪e‬‬ ‫‪b‬‬ ‫‪140‬‬ ‫)‪(2‬‬
‫‪b‬‬ ‫‪d‬‬ ‫‪e‬‬ ‫‪190‬‬ ‫)‪(3‬‬
‫‪a‬‬ ‫‪b‬‬ ‫‪d‬‬ ‫‪140‬‬ ‫)‪(4‬‬

‫همچنین واضح است که داریم‪:‬‬

‫‪a‬‬ ‫‪b‬‬ ‫‪c‬‬ ‫‪d‬‬ ‫‪e‬‬ ‫‪360‬‬ ‫)‪(5‬‬

‫‪ b‬را بدست آوریم‪.‬‬ ‫‪c‬‬ ‫برای یافتن مقدار زاویه ‪ ،x‬باید مقدار عبارت ‪e‬‬

‫از تفاضل روابط (‪ )5‬و (‪ )4‬داریم‪:‬‬

‫)‪(5‬‬ ‫)‪(4‬‬ ‫‪c‬‬ ‫‪e‬‬ ‫‪220‬‬
‫همچنین روابط زیر را میتوان نتیجه گرفت‪:‬‬
‫)‪(3‬‬ ‫)‪(1‬‬ ‫‪2d‬‬ ‫‪e‬‬ ‫‪210‬‬
‫)‪(3‬‬ ‫)‪(2‬‬ ‫‪d‬‬ ‫‪2e‬‬ ‫‪330‬‬
‫‪.d‬‬ ‫‪e‬‬ ‫سپس از مجموع این دو رابطه داریم‪180 :‬‬
‫‪ . b‬پس داریم‪:‬‬ ‫اکنون از رابطه (‪ )3‬مقدار ‪ b‬بدست میآید‪10 :‬‬
‫‪b‬‬ ‫‪c‬‬ ‫‪e‬‬ ‫‪230‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪115‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬

‫سوال ‪7‬‬
‫حالت برای انتخاب ‪ 3‬عدد ‪ 𝑎2 ،𝑎1‬و ‪ 𝑎3‬داریم که اینها را میتوان به دو طریق‬ ‫)‪(36‬‬ ‫به سادگی میتوان دید که ‪ .𝑎7 = 7‬بنابراین ما‬
‫طبق شرایط سوال در جایگشت قرار داد‪ .‬همچنین ‪ 3‬عدد ‪ 𝑎5 ،𝑎4‬و ‪ 𝑎6‬نیز به طور یکتا مشخص شده که به دو طریق میتوان آنها‬
‫را در جایگشت قرار داد‪ .‬به طریق مشابه بقیه جایگاههای جایگشت نیز پر میشوند که جواب برابر است با‬
‫‪2‬‬
‫‪6‬‬
‫‪(( ) × 2 × 2) = 6400‬‬
‫‪3‬‬

‫کمیته علمی المپیاد ریاضی ایران‬

‫‪mathysc.ir‬‬
 ‫پاسخنامه تشریحی آزمون مرحله اول سی و هفتمین المپیاد ریاضی‬

‫سوال ‪8‬‬
‫از آنجا که نیمساز ‪ AD‬بر ‪ BM‬عمود است‪ ،‬در مثلث ‪ ،ABM‬ارتفاع و نیمساز بر هم منطبق شدهاند و در نتیجه مثلث ‪ABM‬‬
‫متساویالساقین است و همچنین بدست میآید که خط ‪ AD‬عمودمنصف پارهخط ‪ BM‬میباشد‪.‬‬

‫با توجه به همنهشتی مثلثهای ‪ ABE‬و ‪ AME‬و همچنین مثلثهای ‪ BDE‬و ‪ ،MDE‬مساحت این مثلثها را به ترتیب ‪ S1‬و‬
‫‪AM‬‬ ‫‪1‬‬
‫است‪ ،‬میتوانیم نسبت مساحتهای زیر را بدست آوریم‪:‬‬ ‫‪ S 2‬مینامیم‪ .‬چون‬
‫‪CM‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪AM‬‬ ‫‪SADM‬‬ ‫‪SABM‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪CM‬‬ ‫‪SCDM‬‬ ‫‪SCBM‬‬ ‫‪2‬‬

‫اکنون مساحت این مثلثها را بر حسب ‪ S1‬و ‪ S 2‬بازنویسی میکنیم‪ .‬نتیجه میشود‪:‬‬
‫‪SABM‬‬ ‫‪2S1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪SCDM‬‬ ‫‪2SADM‬‬ ‫‪2(S1‬‬ ‫) ‪S2‬‬ ‫‪S1‬‬ ‫‪2S2‬‬
‫‪SCBM‬‬ ‫‪2S1‬‬ ‫‪4S2‬‬ ‫‪2‬‬
‫پس داریم‪:‬‬

‫‪S BMD‬‬ ‫‪2S2‬‬ ‫‪S ABC‬‬

‫‪6‬‬
‫‪S ABC‬‬ ‫‪4S1‬‬ ‫‪4S2‬‬ ‫‪12S2‬‬ ‫‪S BMD‬‬

‫سوال ‪9‬‬
‫با توجه به رشد سمت چپ معادله‪ 𝑥 ،‬نمیتواند از ‪ −2‬کمتر و یا بیشتر مساوی ‪ 4‬شود‪ .‬پس در نتیجه مجموعه اعداد )‪ [−2,4‬را‬
‫بازهبندی میکنیم‪:‬‬
‫𝑥‪1) 𝑥 ∈ [−2, −1) ⇒ (−2)(𝑥 − 1) = −2‬‬

‫معادله جواب ندارد‪.‬‬

‫کمیته علمی المپیاد ریاضی ایران‬
‫‪mathysc.ir‬‬
 ‫پاسخنامه تشریحی آزمون مرحله اول سی و هفتمین المپیاد ریاضی‬

‫‪2) 𝑥 ∈ [−1,0) ⇒ (−1)(𝑥 − 1) = −2𝑥 ⇒ 𝑥 = −1‬‬

‫با توجه به بازه 𝑥 قبول است‪.‬‬

‫‪3) 𝑥 ∈ [0,1) ⇒ (0)(𝑥 − 1) = 2𝑥 ⇒ 𝑥 = 0‬‬

‫با توجه به بازه 𝑥 قبول است‪.‬‬

‫‪4) 𝑥 ∈ [1,2) ⇒ (1)(𝑥 − 1) = 2𝑥 ⇒ 𝑥 = −1‬‬

‫با توجه به بازه 𝑥 قبول نیست‪.‬‬

‫𝑥‪5) 𝑥 ∈ [2,3) ⇒ (2)(𝑥 − 1) = 2‬‬

‫معادله جواب ندارد‪.‬‬

‫‪6) 𝑥 ∈ [3,4) ⇒ (3)(𝑥 − 1) = 2𝑥 ⇒ 𝑥 = 3‬‬

‫با توجه به بازه 𝑥 قبول است‪.‬‬

‫پس معادله اصلی دارای سه جواب حقیقی است‪.‬‬

‫سوال ‪10‬‬
‫برای ‪ n = 4‬میتوانیم اعداد ‪ 2،4،7‬و ‪ 9‬را در نظر بگیریم که در شرایط سوال صدق میکنند‪ .‬فرض میکنیم ‪ 5‬عدد< ‪𝑎1‬‬
‫‪𝑎2 < 𝑎3 < 𝑎4 < 𝑎5‬وجود داشته باشد که اختالف دوبهدوی آنها عددی اول باشد‪ .‬میتوانیم فرض کنیم ‪ 𝑎5‬زوج است زیرا‬
‫اگر همه اعداد را با ‪ 1‬جمع کنیم اختالف دوبهدوی آنها تغییری نمیکند اما زوجیت ‪ 𝑎5‬تغییر میکند‪ .‬اختالف ‪ 𝑎5‬و ‪ 𝑎2‬حداقل ‪3‬‬
‫است پس ‪ 𝑎2‬فرد است زیرا در غیر اینصورت اختالف آنها باید برابر با ‪ 2‬میشد‪ .‬به طور مشابه ‪ 𝑎1‬نیز فرد است‪ .‬اگر ‪ 𝑎3‬زوج باشد‬
‫نتیجه میشود‪ 𝑎5 − 𝑎3 = 2‬پس بین ‪ 𝑎5‬و ‪ 𝑎3‬فقط یک عدد طبیعی وجود دارد و آن باید ‪ 𝑎4‬باشد اما این امکان ندارد زیرا‬
‫اختالف ‪ 𝑎5‬و ‪ 𝑎4‬برابر با ‪ 1‬میشود‪ .‬پس ‪ 𝑎3‬نیز فرد است‪ .‬حاال دقت کنید که زوجیت ‪ 𝑎1‬و ‪ 𝑎3‬یکسان است و مشابه قبل‬
‫میتوانیم به تناقض برسیم پس ‪ 𝑛 < 5‬و پاسخ مسئله ‪ 𝑛 = 4‬است‪.‬‬

‫سوال ‪11‬‬
‫چندضلعی که رئوس آن با مختصات صحیح باشند را « چندضلعی شبکهای» مینامیم‪.‬‬
‫تعداد نقاط با مختصات صحیح روی مرز (محیط) یک چندضلعی شبکهای را با ‪ b‬و تعداد نقاط درونی آن را با ‪ i‬نشان میدهیم‪.‬‬

‫کمیته علمی المپیاد ریاضی ایران‬

‫‪mathysc.ir‬‬
 ‫پاسخنامه تشریحی آزمون مرحله اول سی و هفتمین المپیاد ریاضی‬

‫طبق قضیه پیک‪ ،‬مساحت چندضلعی شبکهای (محدب یا مقعر)‬

‫‪b‬‬
‫‪ S‬بدست میآید‪.‬‬ ‫از رابطه ‪1‬‬
‫‪i‬‬
‫‪2‬‬
‫در نتیجه با توجه به اینکه حداقل ‪ 5‬نقطه روی مرز این‬
‫چندضلعی شبکهای قرار دارد و مساحت آن نیز برابر ‪ 7‬است‪،‬‬
‫داریم‪:‬‬
‫‪b‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪b‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫که‬ ‫میآید‬ ‫بدست‬ ‫پس‬
‫‪b‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪11‬‬
‫‪i‬‬ ‫‪S‬‬ ‫(‬ ‫)‪1‬‬ ‫‪7‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬

‫با توجه به فرضهای مساله‪ ،‬حداکثر ‪ 5‬نقطه درون این شکل‬

‫قرار دارد‪.‬‬
‫برای اطمینان از این پاسخ‪ ،‬باید مثالی ارائه کنیم که در شکل‬
‫مقابل‪ ،‬دیده میشود‪.‬‬

‫سوال ‪12‬‬
‫میتوانیم این اعداد رابه ‪ 383‬دسته مانند زیر تقسیم کنیم‪.‬‬

‫}‪{765}, {1,764}, {2,763}, … , {382,383‬‬

‫بدیهی است که از یک دسته بیش از یک عضو نمیتوان انتخاب کرد‪ .‬چرا که مجموع آنها برابر ‪ 765‬خواهد شد‪ .‬همچنین تعدادی‬
‫دسته هستند که از آنها هیچ عضوی نمیتوان برداشت چرا که هر دو عضو آنها مربع کامل هستند‪ .‬دسته ای مانند } ‪ {𝑎2 , 𝑏 2‬را در‬
‫نظر بگیرید که هر دو عضو آن مربع کامل باشد‪ .‬داریم‪:‬‬
‫‪𝑎2 + 𝑏 2 = 765‬‬
‫{‬ ‫𝑏|‪→ 3|𝑎 , 3‬‬
‫‪3|𝑎2 + 𝑏 2‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪𝑏2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪𝑎2‬‬
‫= ‪ .𝑏 ′2‬آنگاه خواهیم داشت که ‪ .𝑎′2 + 𝑏 ′2 = 85‬پس مقدار ) ‪ (𝑎′ , 𝑏 ′‬تنها دو حالت مختلف‬ ‫= ‪ 𝑎′‬و‬ ‫فرض کنید که‬
‫‪9‬‬ ‫‪9‬‬
‫خواهد داشت‪ .‬پس تعداد جوابها برابر است با‪:‬‬
‫‪383 − 2 = 381‬‬

‫سوال ‪13‬‬
‫یکبهیک است و برای سایر مقادیر ‪ a‬یکبهیک نیست‪.‬‬ ‫ثابت میکنیم برای هر ‪ 𝑎 ≤ 12‬که ‪ ، a  0‬تابع ‪f‬‬

‫کمیته علمی المپیاد ریاضی ایران‬

‫‪mathysc.ir‬‬
 ‫پاسخنامه تشریحی آزمون مرحله اول سی و هفتمین المپیاد ریاضی‬

‫و ‪ . x  y‬اکنون دو حالت میتواند‬ ‫فرض کنید تابع ‪ f‬یکبهیک نباشد‪ .‬بنابراین ‪ x‬و ‪ y‬وجود دارند که )‪f ( x)  f ( y‬‬
‫رخ دهد‪:‬‬

‫حالت اول‪ . [ x]  [ y] :‬در این حالت نتیجه میشود ‪ ax  ay‬و چون ‪ x  y‬پس‪. 𝑎 = 0‬‬

‫داریم ‪𝑥 −‬‬ ‫حالت دوم‪ . [ x]  [ y] :‬در این حالت ]‪ . ax  ay  [ x]  [ y‬از طرفی از آنجا که ‪ 𝑥 < [𝑥] + 1‬و ]‪y  [ y‬‬
‫‪ 𝑦 < [𝑥] − [𝑦] + 1‬پس‬

‫]𝑦[ ‪[𝑥] −‬‬ ‫]𝑦[ ‪[𝑥] −‬‬ ‫‪1‬‬

‫=𝑎‬ ‫>‬ ‫‪=1−‬‬
‫𝑦‪𝑥−‬‬ ‫‪[𝑥] − [𝑦] + 1‬‬ ‫‪[𝑥] − [𝑦] + 1‬‬
‫‪1‬‬
‫که از آن نتیجه میشود‪. 𝑎 > 2‬‬ ‫حال چون ] ‪ [ x‬و ]‪ [ y‬اعداد صحیح هستند پس ‪[ x]  [ y]  1‬‬

‫یکبهیک است‪.‬‬ ‫پس اگر ‪ 𝑎 ≤ 12‬و ‪ 𝑎 ≠ 0‬هیچ یک از دو حالت فوق نمیتواند رخ دهد و در نتیجه تابع ‪f‬‬

‫حالت سوم‪ . [ x]  [ y] :‬این حالت کامالً مشابه حالت دوم است‪.‬‬

‫یکبهیک نیست‪ .‬در این قسمت نیز سه حالت در نظر میگیریم‪.‬‬ ‫حال ثابت میکنیم برای سایر مقادیر ‪ a‬تابع ‪f‬‬

‫که به وضوح یکبهیک نیست‪.‬‬ ‫حالت اول‪ . 𝑎 = 0:‬در این حالت ]‪f ( x)  [ x‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫حالت دوم‪ . 1 ≥ 𝑎 > 2:‬در این حالت داریم‪ . 𝑓(𝑎) = 1 − [𝑎] = 1 − 1 = 0‬پس )‪ 𝑓(𝑎) = 𝑓(0‬و در نتیجه تابع یکبهیک‬
‫نیست‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫حالت سوم‪ . 𝑎 > 1:‬در این حالت داریم )‪ 𝑓(− 𝑎) = −1 + 1 = 0 = 𝑓(0‬و در نتیجه تابع یکبهیک نیست‪.‬‬

‫‪5‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1 1 2‬‬

‫بنابراین مقادیر مطلوب سؤال عبارتند از }‪ {− 5 , − 5 , − 5 , − 5 , − 5 , 5 , 5‬و در نتیجه جواب سؤال برابر است با ‪.7‬‬

‫سوال ‪14‬‬
‫مسئله به خاطر حالت های فراوان‪ ،‬مسئله ای پیچیده به نظر می آید! زیرا ‪ n‬می تواند تعداد ارقام فراوانی داشته باشد‪ ،‬هر میزان‬
‫کوچک یا بزرگ باشد و ما باید همه حالت ها را تحلیل کنیم‪ .‬در چنین مسائلی که حالت ها زیاد است و نمی دانیم از کجا شروع‬
‫کنیم‪ ،‬چگونه می توانیم به فرآیند کشف و حل نزدیک شویم و مانند یک کارآگاه مسئله را مجبور سازیم تا خود‪ ،‬رازهایش را برایمان‬
‫تدریجًا فاش کند؟!‬

‫پیشنهاد بنده همیشه یک چیز است‪ :‬مثال زدن و بررسی حاالت کوچک تر و ساده تر مسئله! استراتژی ای که به زعم بنده در درصد‬
‫بزر گی از مسائل جواب می دهد‪ :‬چه مسئله مرحله اول باشد‪ ،‬چه مسئله مرحله دوم و چه سؤال المپیاد جهانی!‬

‫کمیته علمی المپیاد ریاضی ایران‬

‫‪mathysc.ir‬‬
 ‫پاسخنامه تشریحی آزمون مرحله اول سی و هفتمین المپیاد ریاضی‬

‫پس بیایید مثال های ساده تر را ابتدا بررسی کنیم‪:‬‬

‫ساده ترین حالت‪ ،‬زمانی است که ‪ ، n‬تک رقمی باشد‪ .‬در این صورت‪ S (n)  P(n)  n ،‬پس 𝑛 ≠ 𝑛‪ 𝑆(𝑛) + 𝑃(𝑛) = 2‬و‬
‫در این حالت جوابی وجود ندارد‪.‬‬

‫حالت کمی پیچیده تر‪ ،‬زمانی است که ‪ ، n‬دورقمی باشد‪ .‬در این صورت‪ ،‬اگر ‪ ، n  xy‬پس‪:‬‬

‫‪ S (n)  P(n)  x  y  xy‬و 𝑦 ‪𝑛 = 10𝑥 +‬‬

‫در نتیجه رابطه ‪ S (n)  P(n)  n‬معادل است با این رابطه‪:‬‬

‫‪𝑥𝑦 + 𝑥 + 𝑦 = 10𝑥 + 𝑦 ⇔ 𝑥𝑦 = 9𝑥 ⇔ 𝑦 = 9‬‬

‫̅̅̅ در بین اعداد دو رقمی جواب مسئله هستند که تعدادشان دقیقًا ‪ 9‬تا عدد است‪.‬‬
‫پس دقیقا اعداد به فرم ‪𝑥9‬‬

‫حال می رویم سراغ اعداد سه رقمی مثل ‪: n  xyz‬‬

‫‪ P(n)  xyz‬و ‪ S (n)  x  y  z‬و 𝑧 ‪𝑛 = 100𝑥 + 10𝑦 +‬‬

‫پس رابطه ‪ S (n)  P(n)  n‬به صورت زیر در می آید‪:‬‬

‫⇔ 𝑧 ‪𝑥𝑦𝑧 + 𝑥 + 𝑦 + 𝑧 = 100𝑥 + 10𝑦 +‬‬

‫𝑦‪𝑥𝑦𝑧 = 99𝑥 + 9‬‬

‫با دقت در نتیجه به دست آمده می توان فهمید که تساوی ذکر شده ایراد دارد‪ ،‬چون طرف راست بیشتر از طرف چپ است! جمله‬
‫مؤثر در این ادعا جمله بزرگتر است یعنی𝑥‪ . 99‬دقت کنید که خود این جمله به تنهایی از کل عبارت طرف چپ بزرگتر است؛ زیرا‪:‬‬

‫𝑧𝑦 > ‪99𝑥 > 𝑥𝑦𝑧 ⇔ 99‬‬

‫و می دانیم ‪ y‬و ‪ z‬هر کدام حداکثر ‪ 9‬هستند‪ ،‬پس‪:‬‬

‫‪𝑦𝑧 ≤ 9 × 9 = 81 < 99‬‬

‫پس تساوی ذکر شده و در نتیجه خاصیت ‪ S (n)  P(n)  n‬برای یک عدد سه رقمی ‪ n‬یک خاصیت تناقض آمیز است و جوابی‬
‫ندارد‪ ،‬چون ‪ n‬خیلی بیشتر از )‪ S (n)  P(n‬است‪.‬‬

‫آیا استداللی مشابه برای اعداد با تعداد ارقام بیشتر کار می کند و می توان گفت رابطه مسئله برای اعداد حداقل سه رقمی‪ ،‬یک رابطه‬
‫تناقض آمیز است‪ ،‬چون ‪ n‬خیلی بیشتر از )‪ S (n)  P(n‬است؟! سعی می کنیم مشابه روند استدالل اعداد سه رقمی را امتحان‬
‫̅̅̅̅̅̅̅̅̅̅̅̅̅̅̅̅̅̅ = 𝑛 یک عدد ‪ k‬رقمی طبیعی‬
‫کنیم تا ببینیم تناقض را می توان حاصل کرد یا نه! برای این کار فرض کنید ‪𝑎𝑘−1 𝑎𝑘−2 ⋯ 𝑎0‬‬
‫است که‪ . 𝑘 ≥ 3‬داریم‪:‬‬

‫کمیته علمی المپیاد ریاضی ایران‬

‫‪mathysc.ir‬‬
 ‫پاسخنامه تشریحی آزمون مرحله اول سی و هفتمین المپیاد ریاضی‬

‫‪𝑛 = 10𝑘−1 𝑎𝑘−1 + ⋯ + 10𝑎1 + 𝑎0‬‬

‫‪𝑆(𝑛) = 𝑎𝑘−1 + 𝑎𝑘−2 + ⋯ + 𝑎0‬و ‪𝑃(𝑛) = 𝑎𝑘−1 𝑎𝑘−2 ⋯ 𝑎1 𝑎0‬‬

‫پس رابطه ‪ S (n)  P(n)  n‬به صورت زیر در می آید‪:‬‬

‫‪𝑎𝑘−1 𝑎𝑘−2 ⋯ 𝑎1 𝑎0 + 𝑎𝑘−1 + 𝑎𝑘−2 + ⋯ + 𝑎0 = 10𝑘−1 𝑎𝑘−1 + ⋯ + 10𝑎1 + 𝑎0‬‬

‫⇔‬

‫‪𝑎𝑘−1 𝑎𝑘−2 ⋯ 𝑎0 = (10𝑘−1 − 1)𝑎𝑘−1 + (10𝑘−2 − 1)𝑎𝑘−2 + ⋯ + (10 − 1)𝑎1‬‬

‫مشابهًا به نظر می رسد که طرف راست از طرف چپ بیشتر است! حتی مانند قبل می توان گفت جمله ‪ (10𝑘−1 − 1)𝑎𝑘−1‬از‬
‫طرف راست بیشتر است‪ ،‬زیرا‪:‬‬

‫‪𝑎𝑘−2 ⋯ 𝑎0 ≤ 9 × 9 × ⋯ × 9 = 9𝑘−1 < 10𝑘−1 − 1‬‬

‫(چون ‪ 𝑘 ≥ 3‬نامساوی باال به راحتی ثابت می شود)‬

‫پس داریم‪:‬‬

‫‪𝑎𝑘−1 𝑎𝑘−2 ⋯ 𝑎0 < (10𝑘−1 − 1)𝑎𝑘−1‬‬

‫(دقت کنید که چون عدد ‪ k‬رقمی است پس‪) 𝑎𝑘−1 ≠ 0‬‬

‫پس کامالً مشابه حالت سه رقمی ثابت می شود که طرف راست از چپ بیشتر است و در نتیجه برای ‪ n‬حداقل سه رقمی‪ n ،‬خیلی‬
‫بیشتر از )‪ S (n)  P(n‬است و در تساوی مورد نظر مسئله صدق نمی کند‪ .‬مشاهده نمودید که در روند طی شده راز مسئله تدریجًا‬
‫افشا شد و حاال همه چیز به طور کامل ثابت شده است!‬

‫ال ‪ 9‬تا جواب دورقمی دارد و هیچ جواب متفاوتی با تعداد ارقام دیگر ندارد‪ .‬در نتیجه پاسخ مسئله ‪ 9‬است‪.‬‬
‫پس مسئله ک ً‬

‫سوال ‪15‬‬
‫‪1‬‬
‫خط 𝑀𝐵 را امتداد دهید تا 𝐷𝐶 را در نقطۀ 𝐸 قطع کند‪ .‬با توجه به این که 𝐶𝐵 ‪ ،𝑀𝐷 = 2‬از قضیۀ تالس نتیجه میشود که‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫𝐶𝐸 ‪ 𝐸𝐷 = 2‬و 𝐵𝐸 ‪ .𝐸𝑀 = 2‬چون دایرۀ مذکور دایرۀ محاطی داخلی مثلث 𝐸𝐶𝐵 است‪ ،‬داریم ‪𝐵𝑃 = 2 (𝐵𝐶 + 𝐵𝐸 −‬‬
‫‪1‬‬
‫)𝐸𝐶‪ .‬از طرف دیگر‪ ،‬از فرض 𝐶𝐵 = 𝑃𝑀 نتیجه میشود که 𝐶𝐵 ‪ .𝐵𝑃 = 2 𝐵𝐸 −‬بنابراین‬

‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫𝐶𝐵 ‪(𝐵𝐶 + 𝐵𝐸 − 𝐶𝐸) = 𝐵𝐸 −‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪3‬‬
‫از این موضوع نتیجه میگیریم 𝐶𝐵‪ 𝐶𝐸 = 3‬و در نتیجه 𝐶𝐵 ‪.𝐶𝐷 = 2‬‬

‫کمیته علمی المپیاد ریاضی ایران‬

‫‪mathysc.ir‬‬
 ‫پاسخنامه تشریحی آزمون مرحله اول سی و هفتمین المپیاد ریاضی‬

‫سوال ‪16‬‬
‫از بین ‪ 2‬و‪ 3‬حداقل یک نفر دروغگوست پس ‪ 3‬دروغگوست‪ .‬اگر ‪ 4‬راستگو باشد همه جز ‪ 3‬راست میگویند که اما ‪2‬و‪ 4‬سازگار‬
‫نیستند‪ .‬پس ‪ 4‬نیز دروغگوست‪ .‬پس ‪ 2‬راستگوست‪ .‬پس ‪ 5‬هم دروغگوست چون اگر راستگو باشد دو راستگو حداقل داریم پس‬
‫دروغ گفته است‪ .‬اگر نفر اول دروغگو باشد دقیقا ‪ 1‬راستگو داریم پس ‪ 5‬راست گفته که تناقض است‪ .‬پس ‪ 1‬هم راستگوست‪ .‬پس‬
‫دقیقا ‪ 3‬دروغگو و مجرم داریم‪.‬‬

‫سوال ‪17‬‬
‫با توجه به اینکه ‪ 𝑥 = 0‬جزو دامنهی نمودار نیست پس گزینه ‪ 2‬صحیح نیست‪ .‬از طرفی از آنجا که ‪ 𝑥 = 𝜋 ≈ 3.14‬جزو دامنه‬

‫برای ‪ 𝑥 > 1‬تابعی صعودی است‬ ‫است و مقدار تابع در آن مثبت است پس گزینههای ‪ 3‬و ‪ 4‬نیز صحیح نیستند‪ .‬از طرفی تابع ‪x x‬‬
‫ولی نمودار سؤال این طور نیست‪ .‬پس گزینهی ‪ 1‬نیز صحیح نیست و در نتیجه گزینه ‪ 5‬صحیح است‪.‬‬

‫سوال ‪18‬‬
‫𝑁𝐴 = ̂𝐴 ‪ .𝐶̂ = 90 −‬بنابراین دو مثلث قائم الزاویۀ 𝑃𝑀𝐶 و 𝐴𝑀𝑁 متشابه هستند‪ .‬بنابراین‬
‫داریم 𝑀 ̂‬

‫𝑁𝑀 𝑀𝐶‬
‫=‬ ‫‪⇒ 𝐶𝑀. 𝐴𝑀 = 𝑀𝑁. 𝑀𝑃 = 2𝑀𝑁 2‬‬
‫𝑀𝐴 𝑃𝑀‬
‫با فرض 𝑥 = 𝑂𝐶 = 𝑂𝐴 و 𝑦 = 𝑀𝑂‪ ،‬خواهیم داشت 𝑦 ‪ 𝐶𝑀 = 𝑥 −‬و 𝑦 ‪ .𝐴𝑀 = 𝑥 +‬بنابراین‬

‫‪(𝑥 + 𝑦)(𝑥 − 𝑦) = 2 × 𝑀𝑁 2 ⇒ 𝑥 2 − 𝑦 2 = 2𝑀𝑁 2‬‬

‫از طرف دیگر طبق قضیۀ فیثاغورث در مثلث 𝑁𝑀𝑂 داریم ‪ .𝑦 2 = 𝑂𝑀2 − 𝑀𝑁 2‬پس طبق تساوی فوق داریم‬

‫‪𝑥 2 = 𝑦 2 + 2𝑀𝑁 2 = 𝑂𝑀2 + 𝑀𝑁 2 = 202 + 212 = 841‬‬

‫بنابراین ‪ 𝑥 = √841 = 29‬و در نتیجه ‪.𝐴𝐶 = 2𝑥 = 58‬‬

‫سوال ‪19‬‬
‫‪𝑎 2‬‬
‫رابطه 𝑛 𝑎 = ‪ 𝑎𝑛+1‬معادل است با رابطه ‪ 𝑎𝑛2 = 𝑎𝑛−1 𝑎𝑛+1‬؛ یعنی هر جمله از دنباله‪ ،‬میانگین هندسی جمله قبل و بعد از‬
‫‪𝑛−1‬‬

‫خود است‪ .‬این امر خود گزاره معروفی معادل با این است که دنباله‪ ،‬تصاعد هندسی باشد؛ زیرا رابطه را می توان تبدیل کرد به‪:‬‬
‫𝑛𝑎‬ ‫‪𝑎𝑛+1‬‬
‫=‬ ‫)‪(𝑛 ≥ 2‬‬
‫‪𝑎𝑛−1‬‬ ‫𝑛𝑎‬

‫پس کل روابط معادل است با‪:‬‬

‫کمیته علمی المپیاد ریاضی ایران‬

‫‪mathysc.ir‬‬
 ‫پاسخنامه تشریحی آزمون مرحله اول سی و هفتمین المپیاد ریاضی‬

‫‪𝑎2 𝑎3 𝑎4‬‬
‫‪= = =. ..‬‬
‫‪𝑎1 𝑎2 𝑎3‬‬

‫به این معنی که اگر نسبت ثابت را ‪ q‬بنامیم‪ ،‬هر جمله از حاصلضرب ‪ q‬در جمله قبلی دنباله به دست آید که معادل با تصاعد‬
‫هندسی بودن دنباله است‪.‬‬

‫پس سوال در واقع این است که چند تصاعد هندسی نامتناهی در اعداد طبیعی وجود دارد که ‪ 𝑎3 = 54000‬؟‬

‫دنباله ما به فرم زیر است‪:‬‬

‫‪𝑎1 , 𝑎1 𝑞, 𝑎1 𝑞 2 , . ..‬‬

‫‪ ! q ‬در واقع ‪ q‬نسبت دو عدد طبیعی است پس می توان‬ ‫‪ ، a1 ‬اما نمی توانیم در ابتدا مطمئن باشیم که‬ ‫دقت کنید که‬
‫𝑛 𝑟‬ ‫‪r‬‬
‫‪𝑎1 𝑞 𝑛 = 𝑎1 (𝑠 ) ، n‬‬ ‫است (‪ )𝑟, 𝑠 ∈ ℕ, (𝑟, 𝑠) = 1‬حال توجه کنید که برای هر‬ ‫گفت برابر با کسری ساده شده مثل‬
‫‪s‬‬
‫عددی طبیعی است؛ پس‪:‬‬

‫𝑛 𝑟𝑎| 𝑛 𝑠‬
‫𝑎| 𝑛 𝑠 ⇒ }‬
‫𝑛 𝑠(‬‫اقلیدس ‪, 𝑟 𝑛 ) = 1‬‬

‫اگر ‪ 𝑠 > 1‬آن گاه به ازای ‪ n‬به اندازه کافی بزرگ ‪ ، s n  a‬پس ‪ s n‬نمی تواند ‪ a‬را عاد کند که تناقض است‪ .‬پس ‪ 𝑠 = 1‬و در‬
‫‪ . q ‬حال توجه کنید که ‪ 𝑎1 𝑞 2 = 𝑎3 = 54000‬پس ‪ q‬یک عدد طبیعی است که ‪ 𝑞 2 |54000‬و ‪ 𝑎1‬هم به صورت‬ ‫نتیجه‬
‫‪54000‬‬
‫= ‪ )𝑎1‬و همه اعضای دنباله به طور یکتا از روی ‪ 𝑎1‬و ‪ q‬تعیین می شوند‪ .‬هم چنین توجه‬ ‫یکتا از روی ‪ q‬به دست می آید (‬
‫‪𝑞2‬‬
‫کنید که اگر ‪ q‬عدد طبیعی دلخواهی با شرط‪ 𝑞 2 |54000‬باشد و با توجه به رابطه ذکر شده ‪ 𝑎1‬را از روی آن تعیین کنیم‪ ،‬آنگاه‬
‫چون ‪ a1‬و ‪ q‬طبیعی هستند‪ ،‬همه اعضای دنباله ای که از روی آن ها به صورت )‪ 𝑎𝑛 = 𝑎1 𝑞 𝑛−1 (𝑛 ∈ ℕ‬ساخته می شود‪،‬‬
‫طبیعی می شود‪ .‬هر دنباله به صورت یکتا از روی ‪ q‬تعیین می شود و هر دو دنباله ای که مقدار ‪ q‬برای آن ها متفاوت باشد‪ ،‬چون‬
‫مقدار ‪ 𝑎1‬هم متفاوت می شود‪ ،‬با هم متمایز می شوند‪ .‬پس تعداد دنباله های موردنظر مسئله برابر است با تعداد اعداد طبیعی ‪ q‬با‬
‫شرط ‪. 𝑞 2 |54000‬‬

‫حال توجه کنید که ‪54000 = 24 × 33 × 53‬؛ پس 𝛾‪ 𝑞 = 2𝛼 × 3𝛽 × 5‬طوری که‪22𝛼 × 32𝛽 × 52𝛾 |24 × 33 × 53 :‬‬

‫در نتیجه‪ 0 ≤ 𝛽 ≤ 1 ،0 ≤ 𝛼 ≤ 2 :‬و ‪ . 0 ≤ 𝛾 ≤ 1‬در نتیجه تعداد مقادیر ممکن برای ‪، q‬‬

‫‪3 × 2 × 2 = 12‬‬

‫است‪.‬‬

‫کمیته علمی المپیاد ریاضی ایران‬

‫‪mathysc.ir‬‬
 ‫پاسخنامه تشریحی آزمون مرحله اول سی و هفتمین المپیاد ریاضی‬

‫سوال ‪20‬‬
‫به هر زیر مجموعه ناتهی }‪ 𝑆 ⊆ {1, … ,1397‬زیر مجموعه }𝑆 ∈ 𝑥|𝑥 ‪ 1398 − 𝑆 = {1398 −‬را جفت میکنیم‪( .‬زیرمجموعه‬
‫های قرینه دسته های تکی تشکیل میدهند و بقیه دسته های دو تایی تشکیل میدهند) میانگین میانگین های مجموعههای هر‬
‫دسته برابر ‪ 699‬میشود‪ .‬پس میانگین کل ‪ 699‬میشود‪.‬‬

‫سوال ‪21‬‬
‫متغیرهای جدید ‪ x‬و ‪ y‬را به این صورت تعریف میکنیم‪.‬‬

‫‪x ab‬‬
‫‪y  a b‬‬

‫اکنون میتوانیم معادالت مسأله را به این صورت بازنویسی کنیم‪:‬‬

‫𝑦‪𝑥 3 = 2‬‬
‫{‬
‫‪3𝑦 2 = 𝑥 2 − 𝑦 2‬‬

‫معادلهی دوم نتیجه میدهد ‪ 𝑥 2 = 4𝑦 2‬که از معادلهی اول نتیجه میدهد ‪ . 𝑥 2 = 𝑥 6‬بنابر این ‪ x‬سه مقدار ممکن ‪ 0‬و ‪ 1‬و ‪−1‬‬
‫‪1 1‬‬
‫را دارد و مقادیر متناظر ‪ y‬به ترتیب برابر است با ‪ 0‬و ‪ 2‬و‪. − 2‬‬

‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪3 1‬‬

‫بنابراین سه زوج مرتب )𝑏 ‪ (𝑎,‬به دست میآیند‪(0,0) :‬و ) ‪ ( ,‬و) ‪. (− , −‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪4 4‬‬

‫بنابراین جواب صحیح ‪ 3‬است و گزینهی ‪ 4‬صحیح است‪.‬‬

‫سوال ‪22‬‬
‫در چهارضلعی 𝑍𝐶𝑌𝑃 دو زاویه روبرو قائمه هستند‪ .‬پس این چهارضلعی محاطی است‪ .‬دایرۀ محیطی آن را ‪ 𝑊1‬بنامید‪ .‬به طور‬
‫مشابه چهارضلعی 𝑍𝐵𝑋𝑃 نیز محاطی است و دایرۀ محیطی آن را ‪ 𝑊2‬بنامید‪ .‬از متساوی الساقین بودن مثلث نتیجه میگیریم که‬
‫‪ .𝐵̂ = 𝐶̂ = 70‬بنابراین 𝑍 ̂𝐶𝑌 = 𝑋̂𝑍𝑌‪ .‬در نتیجه زاویۀ 𝑋̂𝑍𝑌 یک زاویۀ ظلی برای دایرۀ ‪ 𝑊1‬است و بنابراین 𝑍𝑋 در نقطۀ 𝑍‬
‫بر ‪ 𝑊1‬مماس است‪ .‬به طور مشابه 𝑍𝑌 در نقطۀ 𝑍 بر ‪ 𝑊2‬مماس است‪ .‬حال با در نظر گرفتن کمان 𝑍𝑃 در دو دایره نتیجه میگیریم‬
‫𝑍̂𝑌𝑃 = 𝑋̂𝑍𝑃 و 𝑌̂𝑍𝑃 = 𝑍̂𝑋𝑃‪ .‬بنابراین دو مثلث 𝑍𝑋𝑃 و 𝑌𝑍𝑃 متشابه هستند‪ .‬پس خواهیم داشت‬

‫𝑍𝑃 𝑋𝑃‬
‫=‬ ‫‪⇒ 𝑃𝑍 2 = 𝑃𝑋. 𝑃𝑌 = 2 × 4 = 8‬‬
‫𝑌𝑃 𝑍𝑃‬

‫بنابراین ‪.𝑃𝑍 = √8 = 2√2‬‬

‫کمیته علمی المپیاد ریاضی ایران‬

‫‪mathysc.ir‬‬
 ‫پاسخنامه تشریحی آزمون مرحله اول سی و هفتمین المپیاد ریاضی‬

‫سوال ‪23‬‬
‫برای بررسی این مسئله‪ ،‬ابتدا باید شرایط مساوی شدن کد دو استاد را تحلیل کنیم‪.‬‬

‫فرض کنید دو استاد با شماره های متفاوت ‪ m‬و ‪ ، n‬کد یکسانی پیدا کنند‪ .‬در این صورت ‪ m  i‬و ‪ (1 ≤ 𝑖 ≤ 4) n  i‬عامل‬
‫اول مشترکی دارند مثل ‪( pi‬توجه کنید بعضی از این اعداد ‪ pi‬می توانند برابر باشند‪).‬‬

‫𝑖 ‪𝑝𝑖 |𝑚 +‬‬
‫𝑛 ‪} → 𝑝𝑖 |𝑚 −‬‬
‫𝑖 ‪𝑝𝑖 |𝑛 +‬‬

‫پس ‪ m  n‬مضرب ‪ 𝑝3 ،𝑝2 ،𝑝1‬و ‪ 𝑝4‬است‪ .‬حال سؤال این جاست که حداقل چند تا از اعداد ‪ 𝑝3 ،𝑝2 ،𝑝1‬و ‪ 𝑝4‬متمایزند؟ برای‬
‫پاسخ این سؤال ابتدا دقت کنید که امکان ندارد که همه این اعداد برابر باشند چون ‪ 𝑚 + 1‬و ‪ 𝑚 + 2‬نسبت به هم اولند و عامل‬
‫اول مشترک ندارند‪ .‬هم چنین اگر اعداد ‪ 𝑝3 ،𝑝2 ،𝑝1‬و ‪ ، 𝑝4‬فقط از دو مقدار تشکیل شده باشند‪ ،‬در این صورت چون هر دو عدد‬
‫متوالی نسبت به هم اولند پس ‪ 𝑝1 ≠ 𝑝2‬و ‪ 𝑝2 ≠ 𝑝3‬پس ‪ 𝑝1 = 𝑝3‬و به طریق مشابه ‪𝑝2 = 𝑝4‬؛ در نتیجه ‪:‬‬

‫‪𝑝1 |𝑚 + 1‬‬
‫‪} → 𝑝1 |2 → 𝑝1 = 2‬‬
‫‪𝑝1 |𝑛 + 3‬‬

‫‪𝑝2 |𝑚 + 2‬‬
‫‪} → 𝑝2 |2 → 𝑝2 = 2‬‬
‫‪𝑝2 |𝑛 + 4‬‬

‫که با ‪ 𝑝1 ≠ 𝑝2‬در تضاد است‪ .‬پس ‪ 𝑝3 ،𝑝2 ،𝑝1‬و ‪ 𝑝4‬حداقل شامل سه مقدار هستند و در نتیجه ‪ m  n‬مضرب حداقل سه عدد‬
‫اول متمایز مثل ‪ p‬و ‪ q‬و ‪ r‬است‪ .‬پس ‪ pqr | m  n‬و در نتیجه ‪ m  n  pqr‬و چون ‪ pqr‬برابر با حاصلضرب سه عدد اول‬
‫متمایز است‪ ،‬داریم‪:‬‬

‫‪𝑝𝑞𝑟 ≥ 5 × 3 × 2 = 30‬‬

‫و در نتیجه ‪.|𝑚 − 𝑛| ≥ 30‬‬

‫پس اگر فاصله هر دو شماره از اساتید کمتر از‪ 30‬باشد‪ ،‬کد هیچ دو استادی برابر نمی شود و در نتیجه اگر دانشکده حداکثر ‪ 30‬استاد‬
‫داشته باشد‪ ،‬این اتفاق می افتد‪.‬‬

‫بنابراین‪ 30 ،‬تعداد مناسبی برای اساتید دانشکده است که خواسته مسأله را برآورده می کند؛ اما مسئله تمام نشده است! آیا ‪ 30‬دقیقا‬
‫حداکثر مقدار ممکن است؟ اگر نشان دهیم‪ ،‬در صورتی که دانشکده حداقل ‪ 31‬استاد داشته باشد‪ ،‬آن گاه حتما دو استاد دانشکده‬
‫وجود دارند که می توانند کد برابر انتخاب کنند‪ ،‬کار تمام است! دقت کنید که طبق استدالل هی قبل می دانیم فاصله شماره آن دو‬
‫استاد باید حداقل ‪ 30‬باشد‪ .‬پس تنها انتخاب ما اگر بخواهیم برای حداقل ‪ 31‬استاد دو کد برابر پیدا کنیم استاد شماره ‪ 1‬و ‪ 31‬است‪.‬‬
‫اگر نشان دهیم این دو استاد می توانند کد برابر انتخاب کنند‪ ،‬کار تمام است‪ .‬توجه کنید که استاد شماره ‪ 1‬می تواند کد ‪ 4،3،2‬و ‪5‬‬
‫را انتخاب کند و اتفاقا استاد شماره ‪ 31‬هم می تواند چنین کدی را انتخاب کند! پس واقعًا کار تمام است و پاسخ مسئله برابر با ‪30‬‬
‫است‪.‬‬

‫کمیته علمی المپیاد ریاضی ایران‬

‫‪mathysc.ir‬‬
 ‫پاسخنامه تشریحی آزمون مرحله اول سی و هفتمین المپیاد ریاضی‬

‫سوال ‪24‬‬
‫برای هر ‪ b‬ماکزیمم و مینیمم ‪ 𝑎2 − 𝑎𝑏 + 𝑏 2‬را به ازای ‪ 0 ≤ 𝑎 ≤ 3‬به ترتیب ‪ M b‬و ‪ mb‬مینامیم‪.‬‬

‫تابع فوق نسبت به ‪ a‬یک تابع درجه دوم است که ضریب جملهی درجهی دوم آن مثبت است‪ .‬پس مقدار ماکزیمم آن روی هر بازه‬
‫𝑏‬
‫= 𝑎 رخ میدهد و چون ≤ ‪1‬‬ ‫در یکی از دو انتهای بازه رخ می دهد و مقدار مینیمم آن به ازای همهی مقادیر ‪ a‬در نقطهی‬
‫‪2‬‬
‫‪3𝑏 2‬‬
‫= 𝑏𝑚 و } ‪ 𝑀𝑏 = max{𝑏 2 , 9 − 3𝑏 + 𝑏 2‬که مجددًا از آنجا‬ ‫‪ 𝑏 ≤ 2‬پس این نقطه در بازهی ]‪ [0,3‬نیز هست‪ .‬بنابراین‬
‫‪4‬‬
‫که ‪ ،1 ≤ 𝑏 ≤ 2‬پس ‪. 𝑀𝑏 = 9 − 3𝑏 + 𝑏 2‬‬

‫اکنون داریم‬

‫‪𝑀 = max 𝑀𝑏 = max (9 − 3𝑏 + 𝑏 2 ) = 7‬‬

‫‪1≤𝑏≤2‬‬ ‫‪1≤𝑏≤2‬‬

‫‪3𝑏 2 3‬‬
‫‪𝑚 = min 𝑚𝑏 = min‬‬ ‫=‬
‫‪1≤𝑏≤2‬‬ ‫‪1≤𝑏≤2 4‬‬ ‫‪4‬‬

‫پس ‪ 4(𝑀 − 𝑚) = 25‬و در نتیجه جواب صحیح ‪ 25‬است‪.‬‬

‫سوال ‪25‬‬
‫هر تابع مطلوب در تناظر با یکی از کوتاهترین مسیر ها از نقطه پایین چپ به باال راست از جدول زیر است که همواره بین دو خط‬
‫مورب مشخص شده بماند‪( .‬ارتفاعی که از ستون 𝑖 ام به ستون ‪ 𝑖 + 1‬ام میرود )𝑖(𝑓 است)‪ .‬روی هر نقطه مجاز تعداد مسیر های‬
‫ممکن رسیدن به آن نوشته شده است که به صورت بازگشتی جمع نقاط مجازی است که گام قبل میتوانسته باشد‪.‬‬

‫کمیته علمی المپیاد ریاضی ایران‬

‫‪mathysc.ir‬‬