FILIPINO 10

LESSON 1-? | QUARTER 1

DAGAT MEDITERRANEAN MITOLOHIYA

DAGAT MEDITERRANEAN- Matatagpuan sa MITOLOHIYA- Agham o pag-aaral ng mito/myth.

paguitan ng EUROPE, HILAGANG AFRICA &
TIMOG-KANLURANG ASYA.
SINANGUNANG MEDITERRANEAN- Nakatuklas
ng Sistema ng pasusulat na humubog mula sa
kasaysayan ng mundo.
PANITIKAN NG SINANGUNANG
MEDITERRANEAN- Naging batayan ng iba’t ibang
uri ng panitika sa buong mundo. Ex. MITOLOHIYA.
MYTH o MITO- Nagmula sa salitang Latin na
“Mythos” na nagmula sa salitang griyego na
“Muthos” na ang kahulugan ay KUWENTO.
- Tinawag na “Mulamat” dahil sa
matandang kuwentong-bayan tungkol sa
mga bathala, pakikibaka ng daigdig at
kalikasan.
AENID- Pambansang Epiko ng Rome. Isinulat ni
Virgil.

22 BANSANG SINASAKLAW NG ILIAD & ODYSSEY- Pinakadakilang epiko sa

DAGAT MEDITERRANEAN buong mundo. Mula sa GREECE. Isinulat ni
HOMER.
1. AFRICA
○ Algeria OVID- Sumulat ng “Metamorphosis”.
○ Egypt
○ Libya TOPICS OF ROME
○ Morocco
○ Tunisia ● Moralidad
● Ritwal
2. ASIA ● Politiko
○ Cyprus
○ Israel KATANGIAN NG MITOLOHIYA
○ Lebanon
○ Syria ● Kadalasang tungkol sa paglikha ng mga
diyos at diyosa sa daigdig at sa ibang
3. EUROPE nilalang na nabubuhay;
○ Albania ● Naglalahad ng pakikipagsapalaran o
○ Bornia pakikidigma ng isang tao para ipagtatanggol
○ Herzegovina ang kanilang pamayanan;
○ Croatia ● Kalimitang tungkol sa ugnayan ng mga
○ France diyos at diyosa sa mga tawo;
○ Greece ● May mga kwentong nakakabit sa
○ Italy kasaysayan ng isang bansa;
○ Malta ● Nagpapaliwanag sa kalagayan at
○ Monaco pagpapahalaga ng isang tao; at
○ Montenegro ● Nagpapakita ng pananampalataya at
○ Slovenia paniniwala ng mga sinaunang tao.
○ Spain
○ Turkey
Type your initials here | 1
FILIPINO 10
LESSON 1-? | QUARTER 3 PAGE 6 RYAN

ELEMENTO NG MITOLOHIYA
Hades Pluto His beast -
(God of Cerberus
1.) TAUHAN-representasyon ng taong the
kumikilos sa kwento. Underworl
2.) TAGPUAN- simbolo ng isang lugar o oras d and
na pinagmulan ng kwento. Death)
3.) BANGHAY- pagkasunod-sunod ng mga
Dionysus Bacchus Cup full of
pangyayari at dapat may makukuhang (God of wine
aral/kaisipan. Celebratio
n,
MGA DIYOS AT DIYOSA SA MT. OLYMPUS Drunkenn
ess and
Pleasure)
GREEK ROMAN SYMBOL POWER
GODS NAME Demeter Ceres
AND (Goddess
GODDES of
SES agriculture
and grain)
Zeus Jupiter Bird - Rain, Law,
(King of all Eagle Order, Apollo Apollo Weapon -
Gods) Scepter Thunder (God of Bow and
and Fate Prophecy, Arrow
Thunderbo Poetry, Musical
lt Archery Instrument
and - Lyre
Poseidon Neptune Weapon - Healing)
(God of Trident
the Sea, He rides - Ares Mars Weapon -
Floods, Horses (God of Bronze-
Droughts and War, tipped
and Dolphins Violence spear
Horses) and Civil His grab -
Order) Golden
Hermes Mercury His garb - Armor
(The Winged His beasts
Heavenly Sandals - The
Messenge and vulture and
r/ God of Travelers the
travel and Cap venomous
trade) snake

Hera Juno Pomegran Artemis Diana

(Goddess ate (Goddess
of Lotus-staff of
marriage, Bird - Hunting)
childbirth, peacock
empires
and kings)

2
FILIPINO 10
LESSON 1-? | QUARTER 3 PAGE 6 RYAN

Athena Minerva Owl

(Virgin Olive tree 3.) Pangyayari - it denotes an event.
Goddess Weapons - Halimbawa:
of Spear and a. Nalunod ang mga tawo dahil sa matinding
Wisdom, Shield pagbaha.
Warfare
and Additional notes:
Handicraft
s) Pang-uri (Adjective) -
Modifies noun and pronoun
Aphrodite Venus Apple Panggalan panghalip
(Goddess Myrtle
of Love Wreath Pang-abay (Adverb) -
and Scallop
Verb, Adjective and other Adverbs
Beauty) shell
Dove Pandiwa, Pang-uri at Kapwa pang-abay

Eros Cupid His garb - Halimbawa:

(God of His wings Pang-abay 1. Mabilis kumain si ma'am Bel.
Love and Weapon - Pang-uri 2. Mabilis din siyang tumakbo.
Lustful Bow,
Desires) Arrow and
Kisses Ibat ibang bokabularyo:
Nangungulila - longing
Hephaest Vulcan Nagugulumihanan - naguguluhan
us Naninibugho - nagseselos
(God of Nagkanlong - nagtago
Fire)
URI NG POKUS NG PANDIWA
GAMIT NG PANDIWA
AKTOR - Sino (Pandiwa + Aktor)
Pandiwa - action words that denote actions. POKUS SA LAYON- Ano (Pandiwa + What)
POKUS SA KAGAMITAN- mga Ipinang.
Mga Gamit ng Pandiwa (Ipinangluto)
POKUS SA SANHI
1.) Aksyon - it has the doer of the action. POKUS SA GANAPAN o LOCATIB
Halimbawa: POKUS SA TAGATANGGAP
a. Nagbukas si Pandora ng kahon. POKUS SA DIREKSYONAL
b. Pinarusahan ni Venus si Psyche.
c. Kinain ni Gerry ang aking baon.

2.) Karanasan - there is somebody that

experiences emotions.
Halimbawa:
a. Nag-alala si Cupid sa ginawa ni Psyche.

3
FILIPINO 10
LESSON 1-? | QUARTER 3 PAGE 6 RYAN

KAHULUGAN NG SALITA ★ Di-Ganap na Pag-uulit

Maituturing na di-ganap ang pag-uulit kung bahagi
Pagbabasa - nakakuha tayo rito ng mga bagong o ilang pantig lamang ng salita ang naulit.
kaalaman at aral sa buhay. Halimbawa:
- ito rin ay ginagawang libangan. a. Minu-minuto
- b. Dala-dalawa
Mga Kayarian ng Salita
4.) Tambalan
1.) Payak Ito ay ang pagsasama ng dalawang salita na
Ito ay salitang-ugat at wala itong panlapi. magkaiba ang kahulugan ngunit nakabuo ng
Halimbawa: bagong salita na may bagong kahulugan.
a. Mundo f. Ligo May dalawang uri ito: Tambalang Ganap at
b. Kahon g. Alis Malatambalan.
c. Tubig h. Kuha
d. Diyos i. Akyat ★ Tambalang Ganap
e. Laba Ito kung saan nabuo ng ibang kahulugan mula
sa mga salita.
2.) Maylapi Halimbawa:
Binubuo ito ng salitang ugat at panlapi. Maaaring a. Bahaghari
nasa unahan, gitna, hulihan or kabilaan ang b. Balat-sibuyas (umiiyak/malungkot)
panlaping ginamit. c. Taingang-kawali (nagbibingi bingihan)
Halimbawa:
a. Ikahon e. Maliligo ★ Malatambalan
b. Hinandugan f. Umalis Ito kung saan nananatili ang kahulugan ng mga
c. Tanggapin g. Kumuha salitang pinagtambal.
d. Naglaba h. Aakyat Halimbawa:
a. Pamatay-kulisap (mahirap)
3.) Inuulit b. Bukas-sara
Mga dalawang kayarian ang pag-uulit ng salita. Ito c. Kapitbahay
ay Ganap at Di-ganap.
KAHON NI PANDORA
★ Ganap na Pag-uulit
Maituturing na ganap ang pag-uulit kung buong Sa tulong ni Hephaestus, nilalang ni Zeus
salita ang inuulit. mula sa tubig at luwad ang kauna-unahang babae
Halimbawa: sa mundo. Binigyan ito ng kagandahan ni
a. Taon-taon d. Palo-palo Aphrodite, binigyan din ng pagkahilig sa musika ni
b. Araw-araw e. Putol-putol Apollo. Binigyan din siya ni Hermes ng kakayahan
c. Sapin-sapin para sa pagtatalumpati, at binihisan siya ni Athena.
Naging magandang babae ang kanilang nilalang.
Ipinagmamalaki ng mga diyos at diyosa ang
kanilang nilikha kaya pinangalanan nila itong
Pandora na nangangahulugang “alaala ng mga
diyos at diyosa.” Hinandogan naman siya ni Zeus
ng isang munting kahon na may magandang
4
FILIPINO 10
LESSON 1-? | QUARTER 3 PAGE 6 RYAN

disenyo at masining na pagkakaukit. May kasama kulisap at mga insekto. Nakaramdam ng sakit at
rin itong gintong susi. Ibinilin nito na kailangang lagi hapdi si Pandora sa kagat ng mga kulisap.
niyang nasa tabi ang kahon at hindi dapat ito Naitanong na lamang niya sa kaniyang sarili kung
mabuksan. ano nga ba ang kaniyang nagawa.

Pinapunta ni Zeus si Pandora sa daigdig
upang ihandog kay Epimetheus. Ngunit nagbabala
ang kapatid nitong si Promotheus na huwag
tanggapin ang handog. Naniniwala siyang gusto
lamang makaganti ni Zeus sa pagkuha niya ng
apoy mula sa isang panday para ipagkaloob sa
mga tao. Bagaman, nagbitiw na ng kaparusahan si
Zeus sa mga tao na hindi na mabibigyan ang mga
ito ng apoy, batid ni Promotheus na hindi pa rin ito
sapat para kay Zeus. Ngunit nabighani na sa
kagandahan ni Pandora si Epimetheus at
nagdesisyong pakasalan na ito. Kaya wala nang
nagawa pa si Promotheus.
Hindi alam ni Pandora na ang mga lumabas
sa munting kahon ay ang sakit, kalupitan,
kapalaluan, kalungkutan, kamatayan, at iba pang
miserableng karanasan na mangyayari sa
sangkatauhan.
Pagkatapos ng pangyayaring iyon ay
naglipana na ang kapahamakan sa daigdig. Buti na
lang may natirang bagay sa kahon, at ito ay ang
pag-asa. Kung nawala ang pag-asa mas magiging
malupit sana ang daigdig.

Naging mabuting asawa si Pandora at

naging abala lamang sa pag-aasikaso sa kaniyang
asawa. Siya ang naglilinis ng bahay, nagluluto ng
masasarap na pagkain, mahusay na naghahabi, at
naging masunurin sa bawat ninanais ng kaniyang
asawa.

Binantayang maigi ni Pandora ang kahon

na handog sa kaniya ni Zeus. Hindi ito nawawaglit
sa kaniyang paningin. Lagi niyang tinatandaan ang
bilin sa kaniya na huwag itong bubuksan.
Nilalabanan niya nang maigi ang tukso na hindi ito
buksan. Ngunit, dumating ang oras na hindi niya ito
malabanan at binuksan niya ang kahon gamit ang
kaniyang gintong susi. Iniangat niya ito nang kaunti
upang masilip kung ano ang nilalaman nito.
Inasahan niyang may makikita siyang ginto o
kayamanan sa kahon ngunit nadismaya siya na
wala siyang natagpuan dito.

Sa isang iglap, biglang napuno ng munting

mga kulisap at insekto ang kaniyang silid. Gulat na
gulat si Pandora sa nangyari. Kinagat siya ng ibang
mga kulisap kaya agad niyang isinara ang munting
kahon. Mabilis namang lumabas ng bahay ang mga
5
 FILIPINO 10
LESSON 1-? | QUARTER 3 PAGE 6 RYAN
SI NYAMINYAMI, ANG DIYOS NG ILOG
ZAMBEZI
NYAMINYAMI, DIYOS NG ILOG ZAMBEZI—
Mitolohiya mula sa Tribong Tonga ng Aprika.
Ang napakagandang ilog Zambezi ay may
itinatagong isang hindi pangkaraniwang hiwaga na
magpahanggang ngayon ay pinaniniwalaan ng
marami, lalo na ng mga mamamayan ng tribong
Tonga o Ba Tonga na naninirahan sa magkabilang
pampang ng ilog Zambezi. Ayon sa mitolohiya, sa loob
ng napakahabang panahon, si Nyaminyami, ang
diyos ng ilog ay tahimik na naninirahan sa Lawa ng
Kariba na karugtong ng ilog Zambezi kasama ang
kanyang asawa. Maraming katutubo na raw ang
nakakita kay Nyaminyami tulad ni Pinunong
Sampakaruma subalit walang matibay na ebidensiyang
makapagpapatunay rito. Ayon sa mga nakakita, si
Nyaminyami raw ay may ulo ng isang isda at
katawan ng isang ahas. Siya'y isang dambuhala sa
lapad na halos tatlong metro at habang hindi nila
magawang hulaan.
Naniniwala ang mga mamamayan ng Tonga
na si Diyos Nyaminyamı ay naging mabuti sa kanila.
Katunayan, sa mga panahon daw ng matinding
taggutom na dala ng mahahabang tagtuyot sa Africa
ay nabuhay sila sa tulong ng mga bahagi ng
katawan ni Nyaminyami na ibinibigay o iniiwan niya
para sa mga mangingisda. Kinilala at iginalang ng
mga Tonga si Nyaminyami at sa loob ng
napakahabang panahon, naniwała silang
pinoprotektahan sila ng diyos ng ilog kahit wala
silang masyadong naging ugnayan sa labas. Namuhay
silá nang mapayapa subalit ang lahat ay nagbago
noong mga huling taon ng 1940s nang mapagtibay
ang desisyon ng pamahalaang ipatayo ang Dam ng
Kariba.
Ikinatakot ng mga mamamayan ang balita, lalo
na nang malamang ang dam ay itatayo sa mismong
tabi ng malaking batong pinaniniwalaang tahanan
ng diyos ng ilog na si Nyaminyami at ng kanyang
asawa. Katunayan, napakalaki ng paggalang ng mga
mamamayan sa bahaging iyon ng lawa at walang
mangingisda ang nangahas lumapit man lang doon
dahil ang mga naunang nangisda raw roon ay nahigop
ng alimpuyo sa tubig at hindi na muling nakita Kaya
nga tinawag nila ang higanteng batong iyon na "kariva
o karingana” ang ibig sabihin ay ang bitag" at dito rin
nagmula ang pangalang "Kariba" para sa lawa.
Nang magdatingan ang mga puting inhenyero
at mga manggagawang magpapasimula na sa
paggawa ng dam ay nakiusap at nagbabala ang mga
nakatatanda ng Tonga. "Huwag na ninyong ituloy
ang plano. Hindi ninyo magugustuhan ang
gagawin ni Diyos Nyaminyami sa inyo at sa inyong
proyekto," ang babala nila sa mga Puti.
Pinagtawanan lang ng mga Puti ang ganitong
mga babala at paniniwala Itinuloy pa rin nila ang mga
panimulang gawain sa pagtatayo ng daan tulad ng
pagpapaalis sa mga mamamayan ng Tonga sa
pampang ng ilog na kanila mang naging tahanan sa
napakahabang panahon, Pinalipat ang mga
mamamayan sa mas mataas na bahagi ng ilog.
Pinagpuputol din ng mga dayuhan ang libo libong
matatandang puno upang makagawa ng daan at
upang may magamit sa Pagbuo ng tirahan ng mga
manggagawa.
Subalit ang ikinatatakot ng matatanda ay
nangyari nga noong gabi ng Pebrero 15, 1950. Isang
napakalakas na bagyo mula sa Karagatang Indian.
isang pangyayaring hindi karaniwang nagaganap sa
lugar na ito ang bumayo ay nagdala ng napakalakas
na hangin at ulang naging sanhi ng napakalaking
baha sa buong lambak ng Zambezi. Inanod ang
maraming kababayan at ang lahat ng madaanan ng
ilog na umapaw nang mahigit 7 meters. Tatlong
araw ang inabot bago narating ng rescue team ang
lugar at sila'y nandumo sa nakitang pinsala. Ang
katawan ng mga namatay na usa at iba pang hayop ay
nangakasabit sa sanga ng matataas na kahoy na
nagpakita kung gaano kataus ang inabot ng tubig
baha. Sa kasamaang palad ay namatay ring lahat ang
mga kasama sa rescue team nang mabagsakan sila
ng mga gumuhong lupa.
Sa kabila ng pangyayaring ito ay hindi rin
nahadlangan ang pagpapatayo ng dam. Hindi inisip ng
mga puti na ito'y isang babala ni Nyaminyami kundi
nagkataon lang na may dumating na bagyo at binaha
ang ilog Zambezi Subalit noong 1957, nang halos
patapos na ang dam ay dumating ang
6
 FILIPINO 10
LESSON 1-? | QUARTER 3 PAGE 6 RYAN
pinakamalaking baha sa kanilang kasaysayan.
Sinasabing ang ganito katinding baha ay dumarating
lamang nang minsan sa isanlibong taon. Inanod ng
baha ang malaking bahagi ng papatapos na sanang
dam gayundin ang mga kagamitan sa paggawa nito.
Maraming buhay rin lalo na ng mga manggagawa sa
dam ang nawala. Ang nakapagtataka, ang katawan ng
mga puting manggagawa ay hindi himutang. Hinanap
ang mga ito kung saan-saang bahagi ng ilog at lawa
subalit walang nakita isa man sa kanila. Dahil dito'y
kinausap ng mga pinuno ang mga nakatatandang
Tonga. “Paano nangyaring ang katawan ng mga
Itim ay lumutang samantalang wala ni ist man sa
mga puti ang nakita kahit pa hinanap na sila kung
saan saan?" Ang nagtatakang sabi ng mga kinatawan
ng pamahalaan. "Tulungan ninyo kaming mahanap
ang mga katawan nila"
"Si Nyaminyami ang may gawa ng dambuhalang
baha. Mag-aalay tayo ng isang itim na baka para
mawala ang galit niya at nang ilabas niya ang
katawan ng mga puti, ang sabi naman ng mga
nakatatanda.
Kalokohan! Hindi totoo ang Nyaminyami na iyan!
Tumulong na lang kayong maghanap sa mga
nawawala," ang sagot ng mga pinuno. Subalit kahit
anong tindi nang tulong-tulong na paghahanap ay hindi
pa rin natagpuan ang katawan ng mga nawawala.
Nang malapit nang magdatingan ang mga kapamilya
ng mga manggagawang namatay ay wala nang
nagawa ang mga pinuno kundi subukin ang mungkahi
ng mga nakatatandang Tonga.
Nagsagawa ng ritwal ang mga Tonga saka ipinaanod
ang inialay na itim na baka sa Lawa ng Kariba.
Kinabukasan, wala na ang itim na baka kung saan ito
ipinalutang at sa halip, ang katawan ng mga puting
manggagawang tatlong araw nang hinahanap ang
nakitang nakalutang. Walang maibigay na matibay na
paliwanag maging ang mga pinuno ng mga gumagawa
ng dam sa mahiwagang pangyayaring ito. Subalit
natitiyak ng mga matatandang Tonga, kagagawan ng
galit na galit na si Nyaminyami ang lahat ng ito.
Pagkatapos ng malaking baha ay pinag-aralan ng mga
eksperto ang daloy ng tubig sa ilog Zambezi at saka
nila pinag-usapan ang patungkol sa itinatayong dam.
Nagkasundo silang ang ganoon kalaking baha ay
nangyayari lamang nang minsan sa isanlibong taon
kaya't itinuloy pa rin nila ang pagtatayo ng dam.
Sa kabila ng paniniwala ng mga eksperto ay alam ng
matatandang Tonga na muling gaganti si Nyaminyami
at may mangyayari pa uling sakuna. Dahil kasi sa
pagtatayo ng dam ay nalubog sa halos tatlumpung
metrong tubig ang batong tirahan ng diyos ng ilog at
ang masaklap, sinasabing naiwan daw s kabilang
bahagi ng dam ang kanyang pinakamamahal na
asawa at alam nilang ito ay lubhang nagpagalit sa
kanya.
"Tigilan na ninyo ang pagsira sa tahanan ng
diyos Nyaminyami Hayaan myo na kaming
makabalik sa pampang na dati naming tirahan.
Kung hindi ay muli ninyong matitikman ang bagsik
ni Nyaminyami" ang babala nila sa mga pari.
Kalokohan! Mga eksperto na mismo ang nagsabi,
nangyayari lamang ang ganoon kalaking baha
tuwing isanlibong taon. Itutuloy namin ang
pagpapatayo ng dam!" ang matigas na paninindigan
ng mga pinuno.
At hindi nga nagkamali ang mga Tonga. Nang
sumunod na tag-ulan ay muling sumiklab ang galit
ni Nyaminyami na ngayoy mas matindi pa kaysa sa
dalawang nauna. Isang mas malaki pang baha ang
naganap kasya sa naranasan nila nang nagdaang
taon. Sa laki ng baha ay naging lubhang
mapaminsala to. Nasira nito ang coffer dam, ang
tulay sa pagitan ng itinatayong dam at ng
pampang, at ang malaking bahagi ng dam na
malapit na sanang matapos. Sinasabing ang ganoon
kalaking baha ay nangyayarı lamang nang minsan sa
sampung libong taon.
Subalit hindi nito napigil ang pagpapatayo ng dam.
Itinuloy pa rin ito ng pamahalaan at noong 1960,
natapos din sa wakas ang Dam ng Kariba. Ito ngayon
ang pangunahing pinagmumulan ng supply ng
koryente para sa mga bansang Zimbabwe at
Zambia. Makikita naman ang rebulto ni Nyaminyamı
sa itaas na bahagi ng Ilog Zambezi at nakatanaw na
tila ba nagbabantay sa kabuoan ng Dam ng Kariba.
Dinarayo na rin ito ngayon ng napakaraming
turistang nais makapaglaro ng mga isport na pantubig
at upang makita ang kagandahan ng paligid at ng dam
na ilang beses nang muntik-muntikang hindi maitayo
dahil sa paghagupit ng kalikasang pinaniniwalaang
kagagawan ng diyos ng ilog.
7
 FILIPINO 10
LESSON 1-? | QUARTER 3 PAGE 6 RYAN
Ang mga Tonga naman ay patuloy na
naninirahan sa mataas na bahagi ng ilog Zambezi.
Madalas silang nakararamdam ng pagyanig sa paligid.
Naniniwala siláng ito ay ang mga pagkakataong galit
ang diyos Nyaminyani at nagpipilit maabot ang
kanyang kabiyak na nasa kabilang bahagi ng dam.
Naniniwala silang isang araw ay magigiba rin ni
Nyaminyami ang dam subalit sa kanilang puso't isipan
ay umaasa rin silang sana'y hindi na ito mangyari
sapagkat kung magtatagumpay si Nyaminyami ay tiyak
na isang trahedyang walang katulad ang idudulot nito
sa mga mamamayang wala namang kinalaman.
Patuloy na lámang nilang pag-iingatan at aalagaan ang
kanilang kapaligiran bilang pagbibigay-pugay sa
kanyang alaala.
TRIBONG TONGA o BA TONGA— Mamamayan
na naninirahan sa pampang ng Ilog Zambezi.
NYAMINYAMI— Diyos ng Ilog Zambezi.
— Naninirahan sa Lawa ng Kariba na
karugtong ng Ilog Zambezi.
— May Ulo ng isda at katawan ng Ahas.
— 1 Dambuhala o 3 Meters sa Lapad.
— Mahaba na hindi kayang hulaan.
LAWA KARIBA— Tirahan ni Nyaminyami at
asawa niya.
— “Kariva o Bitag”
DAM NG KARIBA— Dam na ipinapatayo ng
pamahalaan malapit sa tirahan ni Nyaminyami.
— Pangunahing supply ng kuryente sa
Zimbabwe at Zambia.
LATE 1940’s— Nag Desisyon ang pamahalaan na
ipatayo ang Dam ng Kariba.
PEBRERO 15, 1950— Bagyo sa Karagatang
Indian na nagdala ng napakalakas na hangin at
ulang naging sanhi ng napakalaking baha sa
buong lambak ng Zambezi.
— Umapaw ang Ilog Zambezi nang mahigit 7
meters.
— 3 Araw ang inabot bago narating ng rescue
team ang lugar.
1957— Pinakamalaking baha sa kasaysayan ng
Ilog Zambezi.
May mas malaking baha and naganap na
Sinira ang:
● COFFER DAM
● TULAY SA PAGITAN NG
ITINATAYONG DAM
● MALAKING BAHAGI NG DAM NA
MALAPIT NA MATAPOS.
1960— Natapos ang Dam ng Kariba.
MITOLOHIYA NG PERSIA AT AFRICA
KONTINENTE NG AFRICA— 2nd na
pinakalamaking kontinente sa buong daigdig.
— 2nd sa bilang ng populasyon.
REPUBLIKA NG KENYA— Na sa Silangang
Bahagi ng Kontinente ng Africa.
— Malapit sa Karagatang Indian.
NAPAPALIBUTAN NG:
● HILAGA: Ethopia
● HILAGANG-SILANGAN: SOMALIA
● TIMOG: TANZANIA
● KANLURAN: UGANDA
● HILAGANG-KANLURAN: SUDAN
— Mayaman ang taglay na sining ng Kenya.
— Ang mga Gusali, Museo, at Sambahan ay
gawa sa Putik at may mala-palasyong
disenyo bilang pagtatanyag sa kanilang
tradisyon.
— May produksyon ng Sining mula sa inukit
na bato: sumisimbolo sa Diyos at Diyosang
sinasamba.
— Ang akdang pampanitikan ay gaya rin ng
Padron [Pattern] ng ibang Bansa.
8
FILIPINO 10
LESSON 1-? | QUARTER 3 PAGE 6 RYAN
PERSIA— Kilala bilang Iran.
MITO NG PERSIA— Nagsimula noong 1500 B.C:
Ito ang panahon ng pagtatalo at pagbuo ng
teorya ukol sa pinagmulan ng bagay bagay sa
daigdig.
— Mula sa Avesta.
— Ang tauhan sa mito ay Bayani at Hari.
AVESTA— Banal na Aklat na nasunog noong
panahon ni Alexander the Great (334 B.C.E)
PRIMITIBO— Sinangunang Tagpuan sa
Mitolohiya.
ZOROASTRIANISMO— Relihiyon kung saan
naniniwala sila na may iisang Diyos na Maylikha
at mayroon pang ibang diwata sa paligid.
TAUHAN SA MITO NG PERSIA AT AFRICA—
Fictional o Kathang isip lamang.
— Nagtataglay ng Kakaibang lakas na
iniuugnay sa kanilang paniniwala sa kanilang
diyos.
— Ang kanilang pisikal na anyo ay mula sa
kaanyuan ng mamamayang naninirahan sa lipunan
kung saan isinilang ang akda.
KARANIWANG PAKSA SA MITO NG AFRICA AT
PERSIA— Tungalian sa pagitan ng mabuti at
masasama.
● Ipinagbabawal ang gumitna sa dalawa,
kinakailangang magkaroon ng pangkat na
papanigan ang mga mamamayang pipili. Ito
ay dahil naniniwala silasa pagkakaroon
ng iisang Diyos; naniniwala sila na ang
lahat ng kasanayan, kagalingan, at lakas
ng tao ay nagmumula rito.
PAGSASALING WIKA
SIMULAANG LENGGUWAHE (SL)— Wika ng
Isinasaling Akda.
TUNGUHANG LENGGUWAHE (TL)— Tunguhang
wika o and wikang pinagsasalinan ng Akda.
HAKBANG SA PAGSASALING-WIKA
1. Basahin ang akda, tukuyin ang mga
literary device na ginamit sa orihinal na
wika.
2. Hatiin ang pahayag sa mga seksiyon o
segment na tinatawag ding translation
units na mayroong isang buong diwa.
3. Isalin ang mga seksiyon. Gumawa ng
unang burador.
4. Iwanan ang mga naisaling seksiyon.
5. Ayusin ang bawat segment (pagpapalit,
pagdaragdag, pagbabawas, at paglilipat).
6. Isulat nang nasa anyong pangungusap o
patalata ang pahayag.
7. Basahin nang malakas ang ginawang salin.
8. Muling rebisahin ang salin at ikumpara sa
orihinal.
KATANGIAN NG ISANG TAGAPAGSALIN
● Kasanayan sa Batayang Grammatika ng
mga sangkot na wika.
● Sapat na Kaalaman sa paksang
isinasalin.
● Kabatiran sa Kultura ng bansang
pinagmulan at pinagsasalinan.
MGA NAGSASALUNGATANG PARAAN SA
PAGSASALING-WIKA
● SALITA LABAN SA WIKA— Ang hindi
angkop na pagpili ng salita ay maaring
magbigay ng ibang kahulugan sa
pahayag.
9
FILIPINO 10
LESSON 1-? | QUARTER 3 PAGE 6 RYAN
ESTILO NG ORIHINAL LABAN SA ESTILO NG
TAGASALIN— Ang magkaibang perspektiba at
oagtingin ng magkaibang tagapagsalin ay maaring
makapagbago sa kabuuang diwa ng pahayag.
HIMIG ORIHINAL LABAN SA HIMIG SALIN— sa
kagustuhan ng tagasalin na mapaghusay ang
kaniyang salin ng akda, nakabubuo na siya ng
kakaibang tono o sipat sa akdang isinasalin.
MAARING MAGDAGDAG LABAN SA DI
MAARING MAGDAGDAG— Nakadepende ang
pagdagdag-bawas sa pahayag sa layunin ng
pagsusulat at pasalin.
TULA SA ANYONG PATULA NA MAY SUKAT AT
TUGMA LABAN SA TULA SA ANYONG
TULUYAN AT MALAYANG TALUDTURAN—
Maiging malinaw sa tagsalin ang anyo ng
panitikan na kaniyang isasalin.
PAMANTAYAN SA SARILING WIKA
1. Nararapat na ito ay angkop sa target na
mambabasa.
2. Sensitibo ang pagpili ng mga salita
tungo sa angkop na pagtutumbas,
panghihiram, at paglikha ng mga
terminolohiya. Iwasan ang direktang
pagsasalin o tinatawag na transliteration
sa Ingles.
3. Isaisip na ang isasalin ay diwa ng
akdang isasalin at hindi ang mga salita.
4. Maging maingat sa pagsasalin ng mga
literary devices gaya ng idyoma, tayutay,
at iba pa.
5. Maging sensitibo sa kultural na aspekto
ng pinagmulang lugar ng akda.
ANEKDOTA
ANEKDOTA— Akdang Pampanitikan na
naglalarawan ng kawiwiling insidente sa buhay
ng tao.
— Maikling kuwento tungkol sa magandang
karanasan, makatawag-pansin, o kawiwiling
pangyayari na nag-iiwan ng aral sa mambabasa.
— Isang Malikhaing akda.
— Layuning makuha ang Interes ng
mambabasa.
— Nakakapagbigay-aliw, makapagturo,
mapangaral, at nagbibigay ng impormasyon.
— Madalas na ginagamit sa Pagsisimula o
Pagwakas ng Talumpati upang mabigyan diin
and puntos ng tagapagsalita.
KATANGIAN NG ANEKDOTA
● HANGO SA TUNAY NA BUHAY NG TAO.
● ANG IBANG PANYAYARI AY LIKHANG
ISIP LAMANG
● KAPUPULUTAN NG ARAL
● KAWILI-WILI, NAKAKATAWA,
NAKAKATUWA, AT
MAKAPATAWAG-PANSIN
● ANG MGA PANGYAYARI AY ISINAAYOS
SA PARAANG KAPANA-PANABIK
● GUMAMIT NG PAYAK NA SALITA
10
FILIPINO 10
LESSON 1-? | QUARTER 3 PAGE 6 RYAN

● PARANG NAKIKIPAGKWENTUHAN ● I-
LAMANG. - makabuo ng salitang pandiwa na
nagpapahayag na gawin ang isang bagay
KAHULUGAN NG SALITA: BATAY SA o isang utos.
PANLAPI Halilmbawa:
ibalita, ilabas, isama
SALITANG-UGAT— Pinakamaliit na yunit ng
isang salita na nagtataglay ng kahulugan. 2. Gitlapi
● -in-
PANLAPI— Titik o katagang idinurugtong sa - makabuo ng salitang pandiwa na tapos
Unahan (UNLAPI) Gitna (GITLAPI), at Hulihan na.
(HULAPI) ng salitang ugat upang makabuo ng Halimbawa:
bagong salita. binali, binaligtad, pinili

● -um-
- Gaya ng gitlaping -in-, nagpapahayag din
ito ng pandiwang tapos na o nasa
aspektong pangnagdaan.
Halimbawa:
bumasa, pumili, tumakbo

PAGPAPAKAHULUGAN SA SALITA GAMIT
ANG PANLAPI
1. Unlapi
● ma-
- makabuo ng salitang pang-uri.
Halimbawa:
maganda, mabait, matalino
● na-, nag-, nang-
- makabuo ng salitang pandiwa sa
aspektonG pangnagdaan .
Halimbawa:
nagbasa, naligo, nanghimok
3. Hulapi
● -an
- Makabuo ng salitang pangngalan,
pang-uri, at pandiwa. Kung magiging
pandiwa ang salitang mabubuo, ito ay
pandiwa na nasa aspetong
panghinaharap at maaaring nasa
pormang pautos.
Halimbawa:
kasalan (pangngalan), bilugan (pang-uri),
iiyakan (pandiwa)
● -han
- Gaya ng hulaping -an, ang panlaping
-han ay maaari ding makabuo ng salitang
pangngalan at pandiwang nasa pormang
pautos.
Halimbawa:
batuhan, kuwentuhan

11