Filipino

Panitikan
- Ganti niya sa reaksyon sa kaniyang pang araw-araw na pagsusumikap upang mabuhay
-Ang pagpapahayag ng damdamin ng tao, sa lipunan, sa pamahalaan, sa kapaligiran, sa kapwa,
at sa Diyos
-galing sa salitang “pang-titik-an”

Anyo
 Patula
-binubuo ng mga saknong at taludtod
-may sukat at pantig
Uri:
-Awit
-Tula: Pinakamasining na salita at pamamaraan
 Tuluyan / Prosa
-malayang pag sama-sama ng mga salita sa pangungusap
Uri:
-Anekdota
-Pabula
-Parabula
-Maikling Kwento: masining na paglalahad ng mataas na uri ng karanasan/kaganapan
-Alamat
-Nobela
-Talambuhay
-Dula
-Sanaysay: pagpapahayag ng opinyon tungkol sa mga isyung panlipunan
-Talumpati
-Balita

Sikat na akda sa buong mundo

 Bibliya: Nagsisilbing basehan ng Kristyanismo. Nagmula sa Palestino at Gresya.

 Koran: Sentral na banal na teksto ng relihiyong Islam. Nagmula sa Arabia.
 Mahabharata: Pinakamahabang epiko. Nilalaman ang kasaysayan ng pananampalataya
ng Indiya
 Canterbury Tales: Naglalarawan ng pananampalataya at pag-uugali ng mga Ingles
noong unang panahon. Isinulat ni Chaucer mula Inglatera
 Uncle Tom's Cabin: Akda ni Harriet Beecher Stowe ng Estados Unidos. Karumal-
dumal na kalagayan ng mga alipin at naging batayan ng demokrasiya.
 Divine Comedy: Akda ni Dante Alegheiri ng Italya. Pananamapalataya at pag-uugali ng
mga Italyano nang panahon yaon.
 Isang Libo't Isang Gabi: Mula sa Arabia at Persya. Mga ugaling pampamahalaan,
pangkabuhayan at panlipunan.
  Aklat ng mga Patay: Kulto ni Osiris at ng mitolohiya at teolohiya ng Ehipto
 El Cid De Compeador: Katangiang panlahi ng mga Kastila at ng kanilang kasaysayang
pambansa
 Awit ni Rolando: Kinakapalooban ng Doce Pares at Roncesvalles ng Pransya. Gintong
panahon ng Kristyanismo sa Pransya
 Aklat ng mga Araw: Akda ni Confucius ng Tsina. Naging batayan ng mga Intsik sa
kanilang pananampalataya
 Mitolohiya: Mula sa Romano at Griyego. Mga unang paniniwala na naging batayan ng
panitikan sa mundo

MITOLOHIYA

Mitolohihya
-Mga sinaunang at matatandang kuwento na sinasabing pinag-ugatan ng lahat ng mga kuwento
sa daigdig
-Naglalaman ito ng mga buhay at pakikipagsapalaran ng iba't ibang diyos at diyosa
-Layunin nitong mailarawan ang mga ritual, tradisyon at kultura ng mga bansang
pinanggalingan nito.

Tradisyon: Nakasanayan ng gawin

Kultura: Karamihan ay gumagawa nito
Ritual: Mga kinakanta. Atbp
GAEA
-Ina ng lahat ng Diyos at Diyosa
-pinanganak mula sa Chaos
-Napang-asawa ang anak na si Uranus

CHAOS (kaguluhan)
-Nagsimula sa kadiliman

Ether: Kabutihan
Erebus/ Nemesis: Kamalasan

Uranus
-itunuring na langit (pinakamataas)
-Anak ni Gaea
-Naging masamang ama
-Cyclops (isang mata sa noo)
-Titans (12: 6 lalaki, 6 babae)
 -Hecantonchires (hundred headed monster)

Cronus
-Dahil ng pagkamatay ni Uranus
-Naging asawa ni Rhea (inaalay ang anak)
-Kinakain ang mga anak dahil sa takot sa propesiya
-Ama ng mga Titans (3 babae at 3 lalaki)
-Hindi nakain si Zeus (Propesiya)

Zeus (Jupiter)
-Diyos ng lahat ng mga diyos, pinuno ng mga Titans
-Asawa ni Hera
-Thunderbolt // Kidlat at kulog ang kapangyarihan

Poseidon (Neptune)
-Kapatid ni Zeus
-Diyos ng tubig at karagatan
-Kilala sa kaniyang hawak na trident

Hades (Pluto)
-Kapatid ni Zeus na ngangalaga sa ilalim ng kalupaan
-Ginawang reyna ang anak ni Demeter na si Persephone
-Apoy at kadiliman ang madalas na inuugnay sakanya

Hera
-Diyosa ng kababaihan at ng mga asawa
-Asawa ni Zeus
-Pinapahirapan niya ang lahat ng mga babaeng naugnay sa kaniyang asawa (selos)

Demeter
-Diyosa ng Kalupaan at Pag-aani
-Ina ni Persephone
-Nakaalitan ni Hades dahil sa kaniyang anak

Persephone
-Anak ni Demeter
-Dinukot ni Hades para maging reyna ng ilalim

Athena
-Diyosa ng Karunungan at Digmaan
-Karunungan (salitang ugat: dunong – talino)
-Lumabas sa ulo ni Zeus
Aphrodite
-Diyosa ng Kagandahan
-sinasamba ng kalalakihan

Artemis
-Diyosa ng Buwan at Pangangahoy
-Anak ni Zeus kay Leto

Hermes (Mercury)
-Mensahero ng mga Diyos at Diyosa
-Umiibig kay Aphrodite
-Pinaniniwalaan na ama ni Kupido kay Aphrodite

Medusa (Kapatid ng mga Gorgons)

-Dahil sa sumpa ni Athena at Aphrodite siya ay naging babaeng pangit at nagtataglay ng sumpa
-Sinuman ang kaniyang tignan ay nagiging bato
-Inialay ni Persiyus ang ulo ni Medusa para mabawi ang ina

Ang handog na apoy ni Prometheus sa Sangkatauhan

Talasalitaan

Pinaunlakan – Pinayagan
Nababatid – Nalalaman
Sagabal – Hadlang
Itinanikala – Itinali

Si Epimetheus at Prometheus
-Mga anak ng isang Titan na lumaban kay Zeus

Prometheus: Pag-unawa sa kinabukasan

Epimetheus: Pag-unawa sa nakaraan

Teoryang Pampanitikan

Teoryang Pampanitikan
ay isang ma-agham na paraan ng pag-aaral sa isang literatura, ito ay isang sandigan sa
pagsusuri ng isang akdang pam-panitikan

Realismo
-Katotohanan o realidad
-Binibigyang diin ang uri ng paksa kaysa paraan ng paglalahad nito
-Kalimitang tungkol sa kahirapan, kamangmangan, karahasan, krimen, bisyo, katiwalian,
kawalaan ng katarungan, prostitusyon atbp
Marxisimo
-Ang tao ay may kamulatan sa kaniyang kalagayang panlipunan, pangkabuhayan at ekonomiya.
-Binibigyan diin ang pagtutunggalian ng iba't ibang antas ng lipunan
-Nagbibigay ng malawakang solusyon sa kawalan ng katarungan na likha ng tao

Sikolohikal
-PsychoAnalytic Theory ni Sigmund Freud: Ang lahat ng ginagawa ng tao ay may dahilan
-Binibigyan diin kung bakit ginagawa ang kilos
-Binibigyan diin ang iniisip kaysa sa kinikilos

Feminismo
-Itinataas ang estado ng KABABAIHAN
-Winawakasan nito ang paglalarawan sa mga babae ng panitikan bilang mahina, walang alam,
emosyonal at sunod-sunod

Arketipal
-isinasaalang-alang nito ang pagbibigay ng kahulugan sa mga simbolismo ng akda
-binibigyang-pansin ang paghahanap ng mga pagkakatulad at karaniwang kamalayan

Pormalistiko
-Paksa: Layunin nito ang pagtuklas at pagpapaliwanag ng anyo ng akda
-Katangian: Ang kaluluwa ng pag-aaral ng literatura sa ganitong pagsusuri ay ang pisikal na
katangian ng obra, prosa, o tula
-Kumbensyunal (makabago): gumagamit ng flashback technique
-Tradisyunal (makaluma): paglalahad ay nagsisimula sa pinaka-ugat hanggang sa kawakasan

Klasisismo
-Paksa: Mga tanyag at dakilang kasaysayan ng mga bayani at bantog na tauhan
-Matipid sa salita, sa pagpapahayag ng damdamin. (hindi labis ang pagiging emosyonal)
-Sinusuri ang pagiging maringal ng mga tauhan sa kilos, pananalita, paniniwala at paghahatid
ng kaisipan

Romantisismo
-Paksa: Namamayani ang EMOSYON sa likas na kalayaan
-Katangian: Higit pinahahalagahan ang damdamin kaysa ideyang siyentipiko
-Pagsusuri: Sinusuri ang panahon, damdamin o emosyon, salitang ginagamit, bisa ng
damdamin at bisa ng kaisipan.
 Tumutulong Ang Diyos

*Griyego
*Isinulat ni Aesop

 -Atheninian: Pangunahing tauhan

 Tumaob ang barko dahil sa masamang panahon
 Nagdasal ang Atheninian kay ATHENA, habang ang iba ay lumalangoy
 May pasahero na nagsabi na “Wag mo I-asa lahat kay Athena”
 Teoryang Pampanitikan: FEMINISMO → itinaas si Athena