Rachunkowość podatkowa

13/10/14

Rachunkowość podatkowa to ewidencja operacji gospodarczych prowadzona dla celów

podatkowych.

Rachunkowość i jej cele - sformalizowany system ewidencji, odzwierciedlający proces prowadzonej

działalności gospodarczej i służący jej ocenie.

Rachunkowość podatkowa - jest jednym z podsystemów rachunkowości, która w ramach swojego

przedmiotu dokonuje rejestracji efektów działalności gospodarczej w kontekście prawa
podatkowego.

Prawo podatkowe - ogół norm prawnych regulujących ustalanie i pobieranie podatków

Zasady rachunkowości a podatkowe

 Podstawowy cel rachunkowości finansowej jest realizowany poprzez stosowanie
nadrzędnych zasad rachunkowości
 Prawo podatkowe nie akceptuje jednak nadrzędnych zasad rachunkowości, gdyż realizuje
inne cele w praktyce gospodarczej
 Zasady rachunkowości mają charakter obiektywny, ponadczasowy - charakteryzuje je
trwałość i niezmienność
 Zasady podatkowe mają charakter zmienny, doraźny - są one uzależnione od stany budżetu
państwa i aktualnej polityki podatkowej

Podstawowe zasady podatkowe

1. zasada równości - traktowanie wszystkich podatników w taki sam sposób
2. zasada pewności - konstruowanie przepisów w sposób konkretny i jawny
3. zasada taniości - minimalizacja kosztów niezbędnych dla wymiaru i poboru ewentualnej
4. zasada dogodności - pobieranie podatków w najbardziej dogodnym momencie dla podatnika

Zasada kontynuacji działania w prawie podatkowym - w sytuacji gdy jednostka uzna, że nie będzie
kontynuowała działalności w podobnym zakresie i zastosuje przewidziany przez uor odpowiedni
sposób wyceny składu bilansu - przyjęte ...

Amortyzacja podatkowa i bilansowa

Zasady amortyzacji bilansowej

art. 32 UoR

Pojęcie ŚT w rachunkowości
Rzeczowe aktywa trwałe i zrównane z nimi, o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności
dłuższym niż rok, kompletne, zdatne do użytku i przeznaczone na potrzeby jednostki.

1
Zalicza się do nich w szczególności:
 ulepszenia w obcych ST
 inwentarz żywy

Odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych od ŚT dokonuje się drogą systematycznego,

planowego rozłożenia jego wartości początkowej na ustalony okres. NIKT NAM NIE NARZUCA
STAWKI.

Wartość początkowa ŚT wyceniamy wg ceny nabycia lub kosztu wytworzenia, lub wartości
przeszacowanej, pomniejszonych o amortyzację, a także odpisy z tytułu trwałej utraty wartości.

Cena nabycia - cena zakupu składnika aktywów, obejmująca kwotę należną sprzedającemu, bez
podlegających odliczeniu podatku VAT i podatku akcyzowego (c.d. art.28)

Rozpoczęcie amortyzacji następuje nie wcześniej niż po przyjęciu ST do używania, a jej zakończenie
nie później niż z chwilą:
 zrównania wartości odpisów amortyzacyjnych .....
 przeznaczenia go do likwidacji, stwierdzenia niedoboru

Na dzień przyjęcia ST do używania należy ustalić okres lub stawkę i metodę jego amortyzacji.
Poprawność stosowanych okresów i stawek amortyzacji ST powinna być przez jednostkę okresowo
weryfikowana, powodując odpowiednią korektę dokonywanych w następnych latach obrotowych
odpisów amortyzacyjnych.

Wybrane zasady amortyzacji podatkowej

Amortyzacja podatkowa - o co chodzi? - przede wszystkim o możliwość zaliczania odpisów
amortyzacyjnych do tzw. KUP (kosztów podatkowych)

KUP są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania lub zabezpieczenia źródła
przychodów, z wyjątkiem:
 kosztów, które nigdy nie stanowią KUP
 albo w określonym momencie mogą być zaliczone do KUP

Definicja ST podatkowo nie odbiega od definicji rachunkowej

Śt to:
Cena nabycia art 16g
art 16a-16m
Podatnik ma prawo dokonywać odpisów amortyzacyjnych i zaliczać je do KUP, gdy odpisy
dokonywane są wg stawek przedstawionych w załączniku do ustawy
Odpisy mogą być dokonywane od następnego miesiąca po miesiącu jego przyjęcia do użytkowania
(wprowadzenia do ewidencji)

Amortyzacja podatkowa
1. rozpoczęcie dokonywania odpisów począwszy od następnego m-ca po m-cu przyjęcia do
użytkowania ... WYŚLE

2
 27/10/14
Wykład na przykładzie: samochód o wartości powyżej 200.000E.

Nie uważa się za KUP:

 odpisów z tytułu zużycia samochodu osobowego, dokonywanych wg zasad określonych w art.
16a-16m, w części ustalonej od wartości samochodu przewyższającej równowartość 20 000E
przeliczonej na złote wg kursu średniego euro ogłaszanego przez NBP z dnia przekazania
samochodu do używania.

Odpisy i ich ewidencja na przykładzie samochodu osobowego

W celu zobrazowania zasad dokonywania odpisów amortyzacyjnych dla celów bilansowych i
podatkowych dalsza część opierać się będzie na przykładzie samochodu osobowego:
1. faktura zaliczkowa z marca 2014r.
2. faktura końcowa z kwietnia 2014r.

Faktura zaliczkowa wystawiona i opłacona w 03/2014 (suma: 12000, VAT: 2243,90, netto: 9756,10)
Rozliczenie podatku VAT naliczonego
art. 86a - w 03/2014 --> można odliczyć 60% podatku naliczonego, nie więcej niż 6tys., pozostała
część wpływa na wartość początkową
Ujęcia faktury zaliczkowej w księgach
 MA - 100 - Kasa (12.000zł)
 WN - 304 - Rozliczenie zakupu ŚT (9756,10 + 897,56)
 WN - 221 - rozrachunki z VAT (1346,34)
2243,90*60%=1346,34

Faktura końcowa 04/2014 (suma całej fv: 121 124,00 VAT:22649,20, netto: 98474,80; suma do
zapłaty: 109.124, VAT: 20.405,30, netto: 88718,70)
Zmiana zasad rozliczania podatku VAT --> art. 86a od 01/2014 --> kwotę podatku naliczonego stanowi
50% podatku wynikającej z faktury otrzymanej od podatnika.
Ujęcia fv w księgach:
 MA - 201 - Rozrachunki z dostawcami: 109.124,00
 MA - Rachunek bieżący 109.124,00
 WN - 304 -Rozliczenie zakupu ŚT (88.710,70 + 10202,65)
 WN 221 - rozrachunki z VAT (10202,65)

Opłata za rejestrację pojazdu 81zł:

 MA - 100 - Kasa (81,00)
 WN - 304- Rozliczenie zakupu ŚT (81,00)

Przyjęcie ŚT do użytkowania w dniu 02/04/2014

 MA - 304 - Rozliczenie zakupu ŚT - 109656,01
 WN -014- Środki trwałe - 109656,01

3
POLECENIE: Ustal odpisy amortyzacyjne do końca roku 2014.
Amortyzacja bilansowa
1. Rozpoczęcie od momentu przyjęcia (pierwszy odpis za kwiecień)
2. Przyjęta stawka 30%
Amortyzacja podatkowa
1. Rozpoczęcie od następnego miesiąca
2. Stawka 20%
3. nie uważa się za koszty odpisów w części przewyższającej równowartość 20.000E

 MA - Umorzenie ŚT
(kwiecień: 2741,40
maj: 2741,40
czerwic - grudzień: 7*2741,40

 WN - Amortyzacja ŚT
(kwiecień: 2741,40
maj: 2741,40
czerwic - grudzień: 7*2741,40
 [Amortyzacja KUP
maj: 1392,45
czerwic - grudzień: 7*1392,45
 Amortyzacja nKUP
(kwiecień: 2741,40
maj: (2741,40-1392,45=)1348,95
czerwic - grudzień: 7*1348,95]

Bilansowo: (109656,01*30%)/12=2741,40
podatkowo: (109656,01*20%)/12=1827,60 --> trzeba teraz ustalić ile przewyższa 20.000E:
Wartość początkowa w euro (z dnia przekazania samochodu do użytkowania - z 02/04/14 - był:
4,17,74): 109656,01/4,1774=26.249,82E.
Układamy proporcję:
20.000/26249,82=76,19% --> mówi o tym, jaka część odpisu podatkowego może być uznana za KUP:
76,19%*1827,60=1392,45

DODATKOWO: istnieje jeszcze jeden przepis, który mówi, że w takiej sytuacji nie cała składka na
ubezpieczenie samochodu może być KUP (art.16 ust.1 49)) --> składek na ubezpieczenie w wysokości
przekraczającej ich część ustalaną w takiej proporcji, w jakiej pozostaje równowartość 20.000E -->
kurs euro z dnia zawarcia umowy, w wartości samochodu przyjętej dla ubezpieczenia.

II FSK 1756/11 - przykład na podstawie wyroku

24/11/2014
REMONT A ULEPSZENIE ŚT

4
Remont a ulepszenie
Zasady bilansowego i podatkowego rozliczania nakładów na remont i ulepszenie ŚT

Ujęcie bilansowe

Ujęcie rachunkowe
Wartość początkową stanowiącą cenę nabycia lub koszt wytworzenia środka trwałego powiększają
koszty jego ulepszenia, polegające na: przebudowie, rozbudowie, modernizacji lub rekonstrukcji i
powodującego, że wartość użytkowa tego środka po zakończeniu ulepszenia przewyższa posiadaną
przy przyjęciu do używania wartość użytkową.

Zmianę wartości użytkowej mierzy się m.in. okresem używania, zdolnością wytwórczą, jakością
produktów uzyskiwanych przy pomocy ulepszonego ŚT, kosztami eksploatacji lub innymi miarami.

Remont - efektem wykonywanych robót jest przywrócenie pierwotnego stanu ŚT.

Ulepszenie - efektem wykonywanych prac jest zwiększenie jego wartości użytkowej lub majątkowej.

Sposób ujęcia w księgach

Remont - koszty bieżącego okresu sprawozdawczego
Modernizacja - zwiększenie wartości początkowej ŚT - w koszty odnosimy poprzez amortyzację.

Przykłady nakładów
 wymiana opon w samochodzie - remont
 zakup nawigacji do samochodu - ulepszenie
 wymiana zbitych szyb w oknach pomieszczenia biurowego - remont
 wymiana okien w pomieszczeniu biurowym, z powodu nieszczelności starych okien - remont
 wymiana dysku twardego komputera na skutek zużycia (nowy jest taki sam jak poprzedni) -
remont
 j.w. (nowy dysk jest nowszej generacji, a stary nie jest uszkodzony) - ulepszenie

Ujęcie podatkowe
Art. 16.1. nie uważa się za kup:
wydatków na:
ulepszenie ST, które zgodnie z art. 16g ust. 13 powiększają wartość ST, stanowiącą podstawę
naliczania odpisów amortyzacyjnych.

Pomiar wartości początkowej

Środki trwałe uważa się za ulepszone, gdy:
a) suma wydatków poniesionych na ich przebudowę, rozbudowę, rekonstrukcję, adaptację lub
modernizację w danym roku podatkowym przekracza 3500zł (w tym także wydatki na nabycie części
składowych lub peryferyjnych, których jednostkowa cena nabycia przekracza 3500zł) oraz
b) wydatki te powodują wzrost wartości użytkowej w stosunku do wartości z dani przyjęcia ŚT do
używania.

5
Odnoszenie nakładów na remont ST
*odnoszone są w kup
Ujęcie podatkowe = ujęcie bilansowe
*zwiększają wartość początkową ST
* odnoszone są w koszty poprzez odpisy amortyzacyjne
Ujęcie podatkowe = ujęcie bilansowe

Ulepszenie
Jak suma wydatków nie przekracza 3500zł w roku możemy odnosić w koszty

Zgodnie z definicją, w przypadku nabycia części składowych lub peryferyjnych obowiązek

podwyższenia wartości początkowej ST, do którego nabywane są te części wystąpi dopiero wówczas,
gdy ich jednostkowa cena nabycia jest wyższa niż 3500zł, jeżeli och cena jest niższa, to odnosimy
ciężar w KUP.

Jeżeli nabywany części składowe lub peryferyjne, których cena jednostkowa < 3500zł, to zawsze
niezależnie od łącznej sumy tych nakładów odnosimy je w ciężar KUP.

Jednostka ulepszyła ST, a suma wydatków na trzy części składowe wyniosła 10500zł, w tym tylko
jedna części miała cenę nabycia wyższą niż 3500zł (tj. 400zł). Ceny nabycia pozostałych wynosiły
3200, 2000zł.
Odp. Jednostka zwiększy wartość początkową ST tylko o 4000zł, a pozostałe wydatki pójdą w koszty

Amortyzacja ulepszonych ST
Podatnicy mogą indywidualnie ustalić stawki amortyzacyjne dla używanych lub ulepszonych ST, po
raz pierwszy wprowadzonych do ewidencji danego podatnika
Zasady - zobacz art 16j ustawy o CIT (zdanie domowe)

Co to jest przebudowa?
Zmiana istniejącego stanu ST na inny, dostosowanie do pełnienia innych funkcji, zmianę warunków
technicznych lub własciwości użytkowych, ale bez ziększenia powierzchni (np. przebudowanie auli na
kuchnię)

Rozbudowa
Powiększenie składników majątkowych, lub zwiększenie w wyniku prac budowlanych powierzchni
budynku (np. dobudowa garażu do budynku)

Adaptacja
Przystosowanie składnika doo wykorzystywania o w innym celu niż ten, do którego był pierwotnie
przeznaczony albo nadania m nowych cech użytkowych (sala na kuchinię)

Rekonstrukcja
Odtworzenie zużytych całkowicie lub częsciowo składników majątkowych

Modernizacja

6
unowocześnienie, które podnosi wartość techniczną, przystosoawnia do wykorzystywania w innym
celu lub nadanie nowych cech użytkowych podwyższających standard użytkowy lub obniżenie
kosztów eksploatacji. dodanie nowych rzeczy, których wcześńiej nie miał a które są nowinką
technologiczną (np. dodanie klimatyzacji)

Remont
Odtworzenie stanu pierwnotnego a nie stanowiące bieżącej konserwacji. Dodtyczy zawsze
istniejącego i użytkowanego ST

Wartość początkowa ulepszonego ST

Suma wartości początkowej powiększona o sumę udokumentownaych wydatków. NIe można jej
ustalić na podstawie cen rynkowych lub wyceny rzeczoznawcy.

Ulepszenie w przypadku inwestycji w obscym ST?

Tak, ponieważ te inwestycje są traktowane równorzędnie z ST

Przykłady ulepszeń:
 docieplenie śnian
 dobudowanie skrzydła budynku
 rozbudowa sieci komputerowej
 wymiana zużytej podłogi z linoleum na drewnianą

Remont przykłady:
 wymiana pokrycia dachowego
 wymiana instalacji elektryzcznej
 wymiana posadzek, tynków,
 położenie glazury ściennej i podłogowej

WIERZYSTELNOŚCI NIEŚCIĄGLANE
ODPIS AKTUALIZUJĄCY A KUP

Należności od odbiorców
Wn - 105240,32 - z tej kwoty część to wierzytelności nieściągalne lub trudno ściągalne
Jednostka jest zobowiązana prezentować w sprawozdaniu swój obraz w sposób wierny i rzetelny. tj.
rzeczywisty stan należności oraz ryzyko związane z możliwością ich niewyegzekwowania.

Ujęcie bilansowe
W celu zapewnienia wiernego i rzetlenego obrazu należy:
 odpisywać w koszty należności uznane za nieściągalne
 tworzyć odpisy aktualizujące wartość należności w przypadku należności zagrożonych

UoR art. 35b: Wartość należności aktualizuje się uwzględniając stopień prawdopodobieństwa ich
zapłaty poprzez dokonanie odpisu aktualizującego, w odniesieniu do:

7
  należności od dłużników postawionych w stan likwidacji lub stanu upadłości - do wysokości
należności nieobjętej gwarancją lub innym zabezpieczeniem należności, zgłoszonej
likwidatorowi lub sędziemu komisarzowi w postępowaniu upadłościowym.
 należności od dłużników w przypadku oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości, jeżeli
majątek dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania upadłościowego - w
pełnej wysokości należności (F wystąpiła o upadłość A, ale wniosek został oddalony, bo
majątek A nie wystarcza na pokrycie kosztów, A jest winna F 30000zł. Kto zapłaci koszty
postępowania upadłościowego? )
 należności kwestionowanych przez dłużników oraz z których zapłatą dłużnik zalega, a wg
oceny sytuacji majątkowej i finansowej dłużnika spłata należności w umownej kwocie nie jest
prawdopodobna - do wysokości niepokrytej gwarancją lub innym zabezpieczeniem
należności (T kwestionuje swoje zobowiązanie wobec D w kwocie 20000zł. Czy isteniją
przesłanki do utworzenia odpisu i kto go tworzy> TAK - D)
 należności stanowiące różnowartość kwot podwyższających należności, w stosunku do
których uprzednio dokonanao odpisu aktualizującego - w wysokości tych kwot, do czasu ich
otrzymania lub odpisania. (j.w. D występuje na drogę sądową w celu rozstrzygnięcia sporu,
jednocześnie tworząć odpis aktualizujący w pełnej wysokości (...) (odsetki też powinny
posiadać odpis)
 nalezności przeterminowanych lub nieprzeterminowanych o znacznym stopniu
prawodpodobieństwa nieściągalności, w przypadkach uzasadnionych rodzajem prowadzonej
działalności lub strukturą odbiorców - w wysokości wiarygodnie oszacowanej kwoty odpisu, a
tym także ogólnego, na nieściąglane należności. (księgarnia internetowa, zrobili ogólny odpis
jak lkient nie płaci ileś dni to dany procent wartości zamówienia jest odpisem)

ujęcie księgowe
Zasady ewidencji rachunkowej
Wn - pozostałe koszty operacyjne/koszty finansowe
Ma - odpisy aktualizujące wartość należności
Odpisy aktualizujące wartość należności zalicza się odpowiednio do PKO lub KF - zależnie od rodzaju
należności, której dotyczy odpis aktualizacji

MA - należności umorzone (konto: należności od odbiorców)

Wn - należności umorzone (konto: odpisy aktualizujące wartość należnosci)
Należności umorzone, przedawnione i nieściągalne zmieniajszają dkokonane uprzednio odpisy
aktualizujące ich wartość do wysokości tego wcześniej utworzonego odpisu.

MA - należności odpisane (konto: należności od odbiorców)

Wn - konto: PKO/KF
Należności, od których nie dokonano odpisów aktualziujących ich wartość lub dokonano odpisów w
niepełnej wysokości, zalicza się odpowiednio do PKO lub KF.

Ma- konto: PPO/PF ("likwidacja" wcześniej dokonanego odpisu)

WN - konto: odpisy aktualizujące wartość należności
"Likwidacja" wcześniej dokonanego odpisu, gdy przestały istnieć przesłanki jego utworzenia. [np. ktoś
nam zapłacił]

8
 08/12/14
Ujęcie podatkowe
Czy należność (wierzytelność) odpisana w koszty stanowi KUP?
Czy odpis aktualizujący wartość należności może zostać uznany za KUP?

Wierzytelności odpisane jako KUP (nie dot. banków itp.)

Art. 16. 1. Nie uznaje się za KUP:
25) wierzytelności odpisanych jako nieściągalne, z wyjątkiem:
a) wierzytelności, które uprzednio na podstawie art. 12 ust. 3 zostały zarachowane jako przychody
należne i których nieściągalność została udokumentowana w określony sposób,

Udokumentowanie nieściągalności wierzytelności

"udokumentowane" w określony sposób oznacza udokumentowane:
1. postanowieniem o nieściągalności, uznanym przez wierzyciela jako odpowiadającym stanowi
faktycznemu, wydanym przez właściwy organ postępowania egzekucyjnego tj.:
 sąd rejonowy
 komornika działającego przy sądzie
 "inne organy egzekucyjne" np.: organy policji, wojska, banki (przedmioty te wykonują
tylko niektóre czynności w postępowaniu egzekucyjnym)
2. postanowieniem sądu o:
a) oddaleniu wniosku o ogłoszeniu upadłości obejmującej likwidację majątku, gdy majątek
niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania, lub
b) umorzeniu postępowania upadłościowego obejmującego likwidację majątku, gdy majątek
niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania, lub
c) ukończeniu postępowania upadłościowego obejmującego likwidację majątku,
lub
3) protokołem sporządzonym przez podatnika, stwierdzającym, że
przewidywane koszty procesowe i egzekucyjne związane z dochodzeniem
wierzytelności byłyby równe albo wyższe od jej kwoty

(1) Wątpliwości podatników??

Interpretacja Indywidualna MF z 21/01/2009
PIT - możliwość zaliczenia od kosztów procesowych i egzekucyjnych wynagrodzenia kancelarii
prawnej

Czy określając przewidywane koszty procesowe należy (można) uwzględnić również wynagrodzenia
kancelarii prawnej z tytułu obsługi procesu windykacyjnego, ustalone na podstawie ceny rynkowej
stosowanej przez kancelarię za przedmiotową usługę?

9
Spółka zamierz odpisać jako nieściągalne należności o wartości nieprzekraczającej 1000zł

Odpisane należności spółka zamierza zaliczyć do KUP dokumentując ich nieściągalność protokołem
sporządzonym przez spółkę, stwierdzającym że przewidywane koszty procesowe ...

Czy możemy zaliczyć do protokołu (i uznać że przewyższa) koszty ustalone na podstawie ceny
rynkowej?
MOŻNA!
Jednak to na podatniku ciąży obowiązek ustalenia kosztów procesowych i egzekucyjnych, jakie
musiałby ponieść w związku z dochodzeniem danej wierzytelności (również udowodnienia przed
organami w razie kontroli)

(2) Wątpliwości podatników??

Czy można zaliczyć do KUP należności odpisane na podstawie protokołu, w odniesieniu do których
następuje później próba ich wyegzekwowania w drodze sądowej?
Czy taki protokół można uznać za rzetelny i wiarygodny?

Spółka odniosła w ciężar KUP wierzytelności odpisane jako nieściągalne z 54 umów leasingowych w
łącznej kwocie 960000zł.

przewidywane koszty procesowe i egzekucyjne związane z dochodzeniem wierzytelności wynikającej

z pojedynczej faktury przewyższałyby jej kwotę - 922000 - wierzytelność nieściągalna + 38000 -
postanowienie Komornika Sądowego.

Organ podatkowy wykazał, że wśród wierzytelności nieściągalnych, kwota 660000 - stanowiła

należności, których spółka dochodziła na drodze sądowej.

Orzeczenie NSA - podważa zasadniczo przedstawioną tym protokołem ocenę nieściągalności danej
wierzytelności należnej.
Zatem nie można zaliczyć do KUP należności "odpisanych" w koszty na podstawie protokołu, gdy
później jednostka wstępuje jednak na drogę sądową w celu ich wyegzekwowania.

Odpisy aktualizujące jako KUP

Wierzytelności odpisane jako KUP (nie dot. banków itp.)
Art. 16. 1. Nie uznaje się za KUP:
26a) odpisów aktualizujących, z tym że KUP są odpisy aktualizujące wartość należności, określone w
ustawie o rachunkowości, od tej części należności, która była uprzednio zaliczona (na podstawie art.
12 ust. 3) do przychodów należnych, a ich nieściągalność została uprawdopodobniona w określony
sposób, czyli: (w sposób określony przez ust. 2a pkt 1):

Nieściągalność wierzytelności uznaje się za uprawdopodobnioną, jeżeli:

a) dłużnik zmarł, został wykreślony z ewidencji działalności gospodarczej, postawiony w stan
likwidacji lub została ogłoszona jego upadłość obejmująca likwidację majątku, albo

10
b) zostało wszczęte postępowanie upadłościowe z możliwością zawarcia układu w rozumieniu
przepisów prawa upadłościowego i naprawczego lub na wniosek dłużnika zostało wszczęte
postępowanie ugodowe w rozumieniu przepisów o restrukturyzacji finansowej przedsiębiorstw i
banków, albo
c) wierzytelność została potwierdzona prawomocnym orzeczeniem sądu i skierowana na drogę
postępowania egzekucyjnego, albo
d) wierzytelność jest kwestionowana przez dłużnika na drodze powództwa sądowego

Problemy praktyczne
Czy jest dopuszczalne zaliczenie do KUP wierzytelności odpisanych jako nieściągalne, których
nieściągalność została udokumentowana, jeżeli w poprzednim roku podatkowym dokonano w
księgach rachunkowych odpisu aktualizującego te należności, którego nie zaliczono do KUP?
TAK

Czy podatnik może zaliczyć do KUP część wierzytelności nieściągalnej, która nie została przeniesiona
na inny podmiot w drodze sesji?
Jeżeli podatnik nie podejmuje czynności mających na celu wyegzekwowanie przysługującej mu
wierzytelności, lecz dokonuje cesji jej części, a ponadto nie dysponuje żadnym z dokumentów
potwierdzających jej nieściągalność...

Czy dokumentem potwierdzającym jest postanowienie sądu o ogłoszeniu upadłości likwidacji

dłużnika? - NIE, dopiero wydanie przez sąd postanowienia o zakończeniu postępowania
upadłościowego może stanowić przesłankę do zaliczenia wierzytelności nieściągalnej do KUP

Czy można zaliczyć do KUP nieściągalne odsetki umowne i karne, koszty postępowania sądowego
oraz odsetki ustawowe, zasądzone obok należności głównej? - NIE, nie stanowiły one uprzednio
przychodów należnych

Czy podatnik może zaliczyć do KUP wierzytelności z tyt. zwrotu wpłaconej zaliczki? NIE, taka
wierzytelność nie mogła zostać uprzednio zarachowana jako przychód prowadzonej działalności.

W jakim momencie podatnik powinien zaliczyć do KUP wierzytelności nieściągalne (odpisanie i

udokumentowanie)? - wierzytelność jest kosztem roku, w którym został spełniony drugi z warunków,
udokumentowanie.

Czy podatnik prowadzący podatkową KPiR może zaliczyć do KUP dokonany odpis aktualizujący? - TAK

Czy nieściągalność wierzytelności jest uprawdopodobniona z chwilą zgłoszenia wniosku? - NIE

Wcześniej w księgach, później podatkowo - wtedy kiedy podatkowo KUP .

22/12/2014
RÓŻNICE KURSOWE W PRAWIE BILANSOWYM I PODATKOWYM

Zasady podstawowe

11
Księgi rachunkowe prowadzi się w języku polskim i w walucie polskiej.
Dowód księgowy opiewający na waluty obce powinien zawierać przeliczenie ich wartości na walutę
polską wg kursu obowiązującego w dniu przeprowadzenia operacji gospodarczej.

Ujęcie na moment przeprowadzenia operacji

Wyrażone w walutach obcych operacje gospodarcze ujmuje się w księgach rachunkowych na dzień
ich przeprowadzenia odpowiednio po kursie:
1. faktycznie zastosowanym w dniu, wynikającym z charakteru operacji - w przypadku
sprzedaży lub kupna walut oraz zapłaty należności lub zobowiązań;

Wycena wg kursu faktycznie zastosowanego - przykład

Jednostka uregulowała w dniu 03/12/2012 przelewem bankowym swoje zobowiązanie wobec
kontrahenta w kwocie 100USD kupując walutę od banku. W efekcie tej transakcji bank obciążył konto
jednostki kwotami:
6zł prowizja
345zł przewalutowanie [za tyle kupiliśmy dolary --> kurs faktycznie zastosowany]

2. średnim ogłoszonym dla danej waluty przez NBP z dnia poprzedzającego ten dzień - w
przypadku zapłaty należności lub zobowiązań, jeżeli nie jest zasadne zastosowanie kursu
faktycznie zastosowanego, a także w przypadku pozostałych operacji.

Przykład
Jednostka otrzymała i zaksięgowała w dniu 06.11.2012 fakturę za usługi marketingowe na kwotę 156
EUR. Wyceń i zaksięguj operację.

Odpowiedź: Właściwy kurs to 05.11.2012 - jakby nie było z dnia 5 to cofamy się aż znajdziemy
właściwy kurs. W tym dniu euro wynosiło 4,1213

156Eur*4,1213 = 642,92PLN
Wn usługi obce 642,92
Ma Rozrachunki z dostawcami 642,92

Wycena bilansowa
Nie rzadziej niż na dzień bilansowy wycenia się wyrażone w walutach obcych:
1. składniki aktywów (z wyłączeniem udziałów w jednostkach podporządkowanych metodą
praw własności) i pasywów - po obowiązującym na ten dzień średnim kursie ogłoszonym dla
danej waluty przez NBP.
2. gotówkę znajdującą się w jednostkach prowadzących kupno i sprzedaż walut obcych - po
kursie, po którym nastąpił jej zakup, jednak w wysokości nie wyżej od średniego kursu
ogłoszonego na dzień wyceny dla danej waluty przez NBP.

Przykład
Dokonaj wyceny faktury za usługę marketingową na dzień bilansowy 31.12.2012

Odpowiedź: Średni NBP na dzień 30.11.2012 to 4,1064

12
Wartość ujęcia na dzień ujęcia początkowego 642,92
Wartość na dzień bilansowy
156*4,1064=640,60
Różnica wartości 640,60-642,92=2,32

Odnoszenie różnic kursowych [są 3 takie momenty]

Różnice kursowe dotyczące aktywów i pasywów wyrażonych w walutach obcych, powstałe na dzień
ich wyceny oraz przy zapłacie należności i zobowiązań w walutach obcych, jak również sprzedaży
walut, zalicza się odpowiednio do:
 do przychodów lub kosztów finansowych
 w uzasadnionych przypadkach - do kosztu wytworzenia produktów lub ceny nabycia
towarów, a także ceny nabycia lub kosztu wytworzenia środków trwałych, środków trwałych
w budowie lub wartości niematerialnych i prawnych

Ujęcie na dzień bilansowy - dokończenie przykładu

CT Przychody finansowe 2,32
DT Rozrachunki z dostawcami 2,32
(SK Rozrachunki z dostawcami CT 640,60)

Ujęcie różnic - zapłata

W dniu 4.01.2013 dokonano zapłaty za fakturę za usługę marketingową kupując walutę od banku.
Bank przeliczył i pobrał - za 156 EUR przekazane kontrahentowi - kwotę 645PLN

Odpowiedź:
Płatność:
CT rachunek bieżący walutowy (156EUR) 645,00
DT rozrachunki z dostawcami 645,00

Ustalenie różnic kursowych (645,00 - 640,60=4,40)

DT Koszty finansowe 4,40
CT Rozrachunki z dostawcami 4,40

JAK WYCENIĆ WPŁYW I ROZCHÓD NA RACHUNKU DEWIZOWYM

Rachunek dewizowy
DT wpływ waluty
CT Rozchód waluty

Kurs faktycznie zastosowany:

Począwszy od 1 stycznia 2009 roku w prawie bilansowym zaczęła obowiązywać zasada polegająca na
tym, że jeżeli nie dochodzi do rzeczywistego przewalutowania (kupna lub sprzedaży waluty), to dla
celów wyceny operacji zapłaty należności lub zobowiązań jednostka stosuje średni kurs NBP z dnia
poprzedzającego dzień operacji, a zatem

Jeżeli dochodzi do rzeczywistej wymiany walut (przewalutowania), to kursem rzeczywiście

zastosowanym jest:

13
  kurs sprzedaży banku - w przypadku operacji zakupu waluty od banku
 kurs zakupu banku - w przypadku odsprzedaży waluty bankowi

Jeżeli nie dochodzi do zakupu/sprzedaży waluty, to wpływ i rozchód wycenia się wg kursu średniego
NBP z poprzedniego dnia roboczego

PRZYKŁAD NA MAILU

UJĘCIE PODATKOWE

Przychody wyrażone w walutach obcych

Przychody w walutach obcych przelicza się na złote wg kursu średniego ogłaszanego przez NBP z
ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień uzyskania przychodu.

[W praktyce nie ma różnicy między podatkowym a bilansowym, bo NBP ustala kursy tylko w dni
robocze.]

Data powstania przychodu

Za datę powstania przychodu, uważa się dzień wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub
wykonania usługi albo częściowego wykonania usługi, nie później jednak niż dzień:
1. wystawienia faktury albo
2. uregulowania należności

Koszty wyrażone w walutach obcych

Koszty poniesione w walutach obcych przelicza się na złote wg kursu średniego ogłaszanego prze NBP
z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień poniesienia kosztu.

Moment uznania kosztu za poniesiony

za dzień poniesienia KUP uważa sie dzień, na który ujęto koszt w księgach rachunkowych
(zaksięgowano) na podstawie otrzymanej faktury (rachunku), albo dzień, na który ujęto koszt na
podstawie innego dowodu w przypadku braku faktury (rachunku).
[data fv jest datą poniesienia kosztu w 99% sytuacji]
Ujęcie początkowe faktury kosztowej
Wyceń fakturę za usługę marketingową dla potrzeb podatkowych na moment jej ujęcia
początkowego.

Odpowiedź - nic się nie zmienia jeżeli chodzi o zasady wyceny.

Ustalenie różnic kursowych

Podatnicy ustalają różnice kursowe na podstawie:
 art. 15a ustawy o CIT ("zasada podatkowa"), albo
 przepisów o rachunkowości ("zasada rachunkowa"), przy czym przez cały okres stosowania
tej metody (nie krócej niż 3 lata podatkowe), sporządzane przez podatników sprawozdania
finansowe będą badane przez podmioty uprawnione do ich badania. [mogą wybrać tylko ci
podatnicy, których sprawozdanie jest badane + nie może to trwać krócej niż 3 lata]

14
"Zasada podatkowa"
Różnice kursowe zwiększają odpowiednio przychody jako dodatnie różnice kursowe albo KUP jako
ujemne różnice kursowe.

Dodatnie różnice kursowe

Dodatnie różnice kursowe powstają jeżeli wartość
1. przychodu należnego wyrażonego w walucie obcej po przeliczeniu na złote wg kursu
średniego ogłaszane przez NBP jest niższa (wyższa - przy ujemnych) od wartości tego
przychodu w dniu jego otrzymania, przeliczonej wg faktycznie zastosowanego kursu waluty z
tego dnia; [ przychód otrzymany - wynikający z faktury. Jeśli jest od wyższy od przychodu
należnego to powstaje dodatnia różnica kursowa]
2. poniesionego kosztu wyrażonego w walucie obcej po przeliczeniu na złote wg kursu
średniego ogłaszanego przez NBP jest wyższa (niższa - przy ujemnych) od wartości kosztu w
dniu zapłaty, przeliczonej wg faktycznie zastosowanego kursu waluty z tego dnia. [w księgach
jest wyższa kwota, a jak płaciliśmy to spadł kurs i kosztowało nas to mniej]
3. otrzymanych lub nabytych środków lub wartości pieniężnych w walucie obcej w dniu ich
wpływu jest niższa (wyższa - przy ujemnych) od wartości środków lub wartości pieniężnych w
dniu zapłaty lub innej formy wpływu tych środków lub wartości pieniężnych , wg faktycznie
zastosowanego kursu waluty z tych dni, z zastrzeżeniem pkt. 4 i 5; [zwiększył się kurs
wymiany waluty]
4. kredytu (pożyczki) w walucie obcej w dniu jego udzielenia jest niższa (wyższa - przy
ujemnych) od wartości tego kredytu (pożyczki) w dniu jego zwrotu, przeliczonej wg faktycznie
zastosowanego kursu waluty z tych dni; [daliśmy komuś kasę, a równowartość jej zwrotu jest
wyższa]
5. kredytu (pożyczki) w walucie obcej w dniu jego otrzymania jest wyższa (niższa - przy
ujemnych) od wartości tego kredytu (pożyczki) w dniu jego spłaty, przeliczonej wg faktycznie
zastosowanego kursu waluty z tych dni. [zyskaliśmy na obniżeniu kursu waluty, w której
otrzymaliśmy kredyt]

Obecnie dla celów podatkowych kurs faktycznie zastosowany jest interpretowany tak samo jak dla
celów rachunkowych - kryterium podstawowe: DOSZŁO DO PRZEWALUTOWANIA, CZY TEŻ NIE [jak
doszło to kurs faktycznie zastosowany, jak nie doszło to kurs faktycznie zastosowany to średni NBP]

UJĘCIE PODATKOWE wg "zasady rachunkowej"

Ustalanie tak jak w rachunkowości

Metoda rachunkowa
Podatnicy, którzy wybrali metodę "rachunkową" zaliczają odpowiednio do przychodów i kosztów
uzyskania przychodów ujęte w księgach rachunkowych różnice kursowe:
 z tytułu transakcji walutowych
 wynikające z dokonanej wyceny składników aktywów i pasywów wyrażonych w walucie
obcej, a także
 wyceny pozabilansowych pozycji w walutach obcych

15
Wycena ta dla celów podatkowych powinna być dokonywana na:
1. ostatni dzień każdego miesiąca i na ostatni dzień roku podatkowego lub
2. na ostatni dzień kwartału i na ostatni dzień roku podatkowego albo tylko
3. na ostatni dzień roku podatkowego
z tym, że wybrany termin wyceny musi być stosowany przez pełny rok podatkowy i nie może być
zmieniany.

19/01/2015

egzamin, 2.02.15 - 11 - 13

POWTÓRZENIE MATERIAŁU
test + zdania na jeden wynik lub zadania że w jednym będzie kilka różnych rzeczy do wyliczenia i
każda osobno będzie oceniana.

1. Podatek - pojęcie, cechy, funkcje i rodzaje (płatnik, inkasent, klasyfikacja, podatki pośrednie,
bezpośrednie)
2. Pojęcie przychodu i kosztu podatkowego - podobieństwa i różnice w stosunku do ich
odpowiedników w rachunkowości
3. Rachunkowość podatkowa i jej zasady - różnice i podobieństwa w stosunku do
rachunkowości finansowej
4. Wynik bilansowy i podatkowy - zasady ustalania i relacje pomiędzy tymi kategoriami (zaliczki
na podatek)
5. Amortyzacja bilansowa i podatkowa - różnice i podobieństwa (pojęcie ST, stawka skąd się
bierze i tu i tu, moment rozpoczęcia)
6. Zasady naliczania odpisów amortyzacyjnych dla samochodu o wartości > 20kEURO oraz
rozliczanie kosztów ubezpieczenia takiego samochodu
7. Bilansowe i podatkowe zasady ustalania (odpisów aktualizujących wartość wierzytelności,
odpisów z tytułu należnych nieściągalnych) - (utrata wartości, należności zagrożone)
8. Odnoszenie nakładów na remont i ulepszenie ŚT - różnice i podobieństwa w ujęciu
bilansowym i podatkowym (części składowe i peryferyjne - jaka jest różnica)
9. Bilansowe i podatkowe zasady ustalania różnic kursowych - zasady wyceny operacji
wyrażonych w walutach obcych oraz ustalanie przychodów i kosztów z tytułu różnic
kursowych

Powtórzenie - przykładowe pytania testowe:

1. Celem rachunkowości podatkowej jest: rejestracja efektów działalności jednostki w
kontekście prawa podatkowego
2. Podatek pośredni, to podatek, który: jest wymierzany podmiotowi lecz to nie ten podmiot
ponosi jego ciężar (np. VAT)
3. W przypadku amortyzowania samochodu os. o wartości powyżej 20000Euro podatnik:
powinien proporcjonalnie rozdzielać odpisy amortyzacyjne i do KUP zaliczać jedynie część
tych odpisów w całym okresie amortyzacji

16
 4. W przypadku poniesionych wydatków na nabycie części składowych lub peryferyjnych ŚT
podatnik powinien: zawsze, gdy ich cena jednostkowa nie przekracza 3500 zł, odnosić w KUP
(niezależnie od sumy poniesionych wydatków na zakup części składowych i peryferyjnych w
roku podatkowym) [jak przekroczy 3500 to wtedy zwiększamy ale to jest JEDNOSTKOWO, nie
ma zasady sumy]

Powtórzenie - przykładowe zadania

1. Oblicz CIT: Podane przychody i koszty bilansowe i informacje o pozycjach, które są zawarte w
tych kosztach: (naliczone lecz niezrealizowane dodatnie różnice kursowe, naliczone lecz
niezapłacone odsetki od zaciągniętego kredytu, zapłacone odsetki od przeterminowanych
zobowiązań budżetowych, naliczone i zrealizowane ujemne różnice kursowe, zapłacone
odsetki od przeterminowanych płatności wobec Energa Operator, amortyzacja nKUP,
naliczone lecz nieotrzymane odsetki od udzielonej pożyczki) tego nie biorę pod uwagę
2. Jednostka w dniu 2.06 kupiła samochód o wartości 184345, który przyjęto do użytkowania w
dniu 4.06. W dniu 03.06 wykupiono polisę ubezpieczenie za 14345,20. Ustal ile wynoszą
koszty z tytułu zakupionej polisy ubezpieczeniowej, które jednostka może zaliczyć do kosztów
uzyskania przychodów roku podatkowego 2014 - średnie kursy NBP:
02.06 - 4,1324
03.06 - 4,1618
04.06 - 4,2345
Każdy wynik zaokrąglać do dwóch miejsc po przecinku.

Odpowiedź.: kurs z dnia 03.06 (z dnia jej wykupu) -> koszty roku (06-12/2014) 8368,62,
koszty roku 2015 - 5977,58

Proporcja rozdziału kosztów - 45,1523%

równowartość 20.000 Euro - 83236,00
wartość początkowa: 184345,00
procent: 45,15%
KUP roku 2014 - 3778,43

3. Slada wybranych kont na dzień 01.12 kształtowały sięnastępująco:

należności od odbiorców: 48564,02
odpisy aktualizujące wierzytelności 1878,25

W grudniu miały miejsce następujące operacje:

02/12
a. Odpisano w koszty należność w kwocie 1256 od spółki ROMET, która została uznana
za nieściągalną (wcześnie utworzono odpis aktualizujący w wysokości 10%
należności) - odpisana należność, jak i wcześniejszy odpis nie stanowią KUP
[należności MA 1256 - obniżają się nasze należności w korespondencji z odpisami
WN 1256 (do wysokości wcześniej utworzonego odpisu); PKO 1130,40 (analityka:
PKO nKUP)]
b. Na rachunek bankowy wpłynęła przeterminowana wpłata od firmy ABC tytułem
uregulowania należności 560. Na tą wierzytelność utworzono wcześniej odpis

17
 aktualizujący (KUP) w momencie jego utworzenia/ w wysokości 15% wierzytelności
[rach. bankowy: WN 560; należności MA 560; likwidujemy wcześniej utworzony
odpis: 84 WN odpisy; PPO 84 (w analityce: przychody podatkowe)]
c. Komornik wyegzekwował i przekazał na rach bankowy 80% wierzytelności od Gamma
(wierzytelność pełna to 680zł) oraz przekazał postanowienie o braku możliwości
wyegzekwowania pozostałej części wierzytelności - wcześniej utworzono odpis
aktualizujący w rozumieniu prawa bilansowego (nKUP) w wysokości 100% tej
należności [rach. bankowy 544 WN; należności MA 544; Odpis WN 544, PPO 544
(analityka: niepodatkowe); należności 136 MA; 136 WN odpisy aktualizujące)
POZAEWIDENCYJNIE: (PKO)KUP 136 (dodatkowy)
d. W związku z nieuregulowaniem należności w kwocie 500,56 przez spółkę omega a)
utworzono odpis aktualizujący na 60% wierzytelności oraz b) naliczono odsetki za
zwłokę w kwocie 23,56 [odpis MA 300,34; PKO WN 300,34 (analityka nKUP);
należności WN: 23,56; Przychody finansowe MA 23,56 (analityka: niepodatkowe)

18