Filipino sa Piling Larang
SULATIN
Aralin 1: Ang Kahalagahan ng Pagsulat at ng
Akademikong Pagsulat
MGA GAMIT O PANGANGAILANGAN SA
PAGSULAT
WIKA
- Ito ang magsilbing behikulo upang
maisatitik ang mga kaisipan, kaalaman,
damdamin, karanasan, impormasyon, at iba
pang nais ilahad ng isang taong nais sumulat
- Mahalang matiyak kung anong uri ng wika
ang gagagamitin upang maiakma sa uri ng
taong babasa.
- Mahalagang magamit ang wika sa malinaw,
masining, tiyak at payak na paraan.
PAKSA
- Ito ang magsisilbing pangkalahatang iikutan
ng mga ideyang dapat mapaloob sa akda.
- Ang pagkakaroon ng sapat na kaalaman sa
paksang isusulat ay napakahalaga upang
maging mlaman, makabuluhan, at wasto ang
mga datos na ilalagay sa akda o
komposisyong susulatin.
LAYUNIN
- Ito ang masisilbing giya sa paghabi ng mga
datos o nilalaman ng isang sulatin.
- Kailangang matiyak na matutugan ng isang
sulatin ang motibo ng pagsusulat nang sa
gayon ay maganap ang pakay sa katauhan
ng mga mambabasa
KASANAYANG PAMPAG-IISP
- Sa pagsulat, dapat taglayin ng manunulat
ang kakayahang mag-analisa o magsuri ng
mga datos na mahalaga o hindi gaanong
mahalaga, o maging mga impormasyong
dapat isama sa akdang isusulat.
- Kailangang ding maging lohikal ang
kanyang pag-iisip upang makabuo siya ng
malinaw at mabisang pagpapaliwanag o
pangangatwiran.
KASANAYAN SA PAGHABI NG BUONG
- Tumutukoy ito sa kakayahang mailatag ang
mga kaisipan at impormasyon sa isangg
maayos, prganisado, obhetibo at masining
na pamamaraan mula sa panimula ng akda
hanggang sa wakas nito
ANG AKADEMIKONG PAGSULAT
- Mahalaga ang akademikong pagsulat
sapagkat kung marunong sumulat nang
maayos at may kabuluhan ang isang tao,
maituturing na nakaaangat siya sa iba dal
ana rin ng mahigpit na kompetisyon sa
kasulukuyan sa larangan ng edukasyon at
trabaho.
ANG PAGGAMIT NG AKADEMIKONG
FILIPINO SA PAGSASAGAWA NG
AKADEMIKONG PAGSULAT
- Madalas iniuugnay ang akademikong
pagsulat sa salitang akademya. Ang
akademikong pagsulat ay ang asignaturang
lilinang, magsasanay at huhubog sa
kasanayan at kaalaman ng mga mag-aaral sa
pagsulat gamit ang akademikong Filipino.
- Akademya – tumutukoy sa institusyong
pang-edukasyon na maituturing na haligi sa
pagkamit ng mataas na kasanayan at
karunungan.
- Ang akademikong Filipino ay iba sa wikang
karaniwan o sa wikang nakasanyan nang
gamitin ng marami sa araw-araw na
pakikipag-usap o pakikipagtalastasan kung
saan hindi gaanong pinapahalagahan ang
mga alituntunin o prinsipyo sa paggamit ng
Filipino.
MGA KATANGIANG DAPAT TAGLAYIN
NG AKADEMIKONG PAGSULAT
1. Obhetibo
- Ang mga datos na isusulat ay batay sa
kinalabasan ng pag-aaral at pananaliksik
- Iwasan ang pagiging subhetibo o pagbibigay
ng personal na opinyon o paniniwala.
2. Pormal
- Iwasan ang paggamit ng salitang kolokyal o
balbal
- Ang tono o himig ng paglahad ng mgs
kaisipan o impormasyon ay dapat maging
pormal din.
3. Maliwanag at Organisado
- Ang paglalahad ng mga kaisipan at datos ay
nararapat na maging malinaw at organisado.
- Ang mga talata ay kinakailangang kakitaan
ng maayos na pagkakasunod-sunod at
pagkakaugnay-ugnay ng mga pangungusap
na binubuo nito
4. May Paninindigan
- Mahalagang pamnindigan ng sumulat ang
paksang nais niyang bigyang-pansin o pag-
aralan, hindi Maganda ang magpabago-bago
ng paksa
5. May pananagutan
- Ang mga ginamit na mga sanggunian ng
mga nakalap ng datos o impormasyon
PAGSULAT NG IBAT IBANG LAGOM
Lagom
- buod o summary
- pinaikling bersiyon ng isang sulatin o akda
Abstrak
- isang uri ng lagom na karaniwang ginagamit
sa pagsulat ng mga akademikong papel tulad
ng tesis, papel na siyentipiko at teknikal,
lektyur, at mga report
- ito ay kadalasang bahagi ng isang tesis o
disertasyon na makikita sa unahan ng
pananaliksik pagkatapos ng title page
- naglalaman ng pinakabuod ng buong akdang
akademiko o ulat
- naglalaman ng pinakabuod ng buong ulat
MGA HAKBANG SA PAGSULAT NG
ABSTRAK
1. Basahing Mabuti at pag-aralan ang
papel
2. Hanapin at isulat ang mga pangunahing
kaisipan ng bawat bahagi ng sulatin
mula sa introduksiyon, kaugnay na
literatura, metodolohiya, resulta at
kongklusyon.
3. Buoin, gamit ang mga talata, ang mga
pangunahing kaisipang taglay ng bawat
bahagi ng sulatin. Isulat ito ayon sa
pagkakasunod-sunod
4. Iwasang maglagay ng mga ilustrasyon,
graph, table, at iba pa
5. Basahing muli ang ginawang abstrak.
Suriin kung nakaligtaang mahalagang
kaisipan.
6. Isulat ang pinal na sipi nito
Sinopsis/ Buod
- Isang uri ng lagom na kalimitang ginamait
sa mga akdang nasa tekstong naratibo
- Naglalayong makatulong sa madaling pag-
unawa sa diwa ng seleksiyon o akda, kung
kaya’t nararapat na maging payak ang mga
salitang gagamitin
Ang buod
- ay maaring buoin ng isang talata o higit pa o
maging ng ilang pangungusap lamang
Sa pagsulat ng synopsis
- mahalagang maibuod ang nilalaman ng
binasang akda gamit ang sariling salita
MGA HAKBANG SA PAGSULAT NG
SINOPSIS O BUOD
1. Basahin ang buong seleksiyon o akda at
unawaing Mabuti hanggang makuha ang
buong kaisipan o paksa ng diwa nito
2. Suriin at hanapin ang pangunahin at di
pangunahing kaisipan.
3. Habanag nagbabasa, magtala at kung
maaari ay magbalangkas
4. Isulat sa sariling pangungusap at huwag
lagyan ng sariling opinyon o kuro-kuro
ang isinusulat
5. Ihanay ang ideya ayon sa orihinal
6. Basahin ang unang ginawa, suriin, at
king mapaikli pa ito nang hindi
mababawasan ang kaisipan ay lalong
magiging mabisa ang isinulat na buod.
BIONOTE
- Maituturing ding isang uri ng lagom na
ginagamit sa pagsulat ng personal profile ng
isang tao
- marahil nakasulat ka na ng iyong
talambuhay o autobiography o kathambuhay
o biography, parang ganito rin ang bionote
kaya lang mas maikli ito
- Ayon kay Duenas at Suanz (2012), ito ay
tala sa buhay ng isang tao na naglalaman ng
buod ng kanyang academic career na
madalas ay makikita sa mga journal, aklat,
abstrak ng mga sulating papel, web sites
atbp
Mga Dapat
Tandaan sa Pagsulat
ng Bionate
1. Sikaping maisulat lamang ito nang maikli.
Kung ito ay gagamitin sa resume kailangang
maisulat ito gamit ang 200 salita. Kung ito
naman ay gagamitin parasa networking site,
sikaping maisulat ito sa loob ng 5-6 na
pangungusap.
2. Magsimula sa pagbanggit ng mga personal
na impormasyon o detalyetungkol sa iyong
buhay. Maglagay rin ng detalye tungkol sa
iyong mga interes. Itala rin ang iyong mga
tagumpay na nakamit, gayunman, kung ito
ay marami, piliin lamang ang 2 o 3 na
pinakamahalaga.
3. Isulat ito gamit ang ikatlong panauhan
upang maging litaw na obhetibo ang
pagkakasulat nito.
4. Gawing simple ang pagkakasulat nito.
Gumamit ng mga payak n salita upang
madali itong maunawaan at makamit ang
totoong layunin nitong maipakilala ang
iyong sarili sa iba sa maikli at tuwirang
paraan. May ibang gumagamit ng kaunting
pagpapatawa para higit na maging kawili-
wili ito sa mga babasa, gayunman iwasang
maging labis sa paggamit nito. Tandaan na
ito ang mismong maglalarawan kung ano o
sino ka.
5. Basahing muli at muling isulat ang pinal na
sipi ng iyong bionote. Maaaring ipabasa
muna ito sa iba bago tuluyan itong gamitin
upang matiyak ang katumpakan at kaayusan
nito.
Aralin 3: Pagsulat Ng Adyenda At Katitikan Ng
Pulong
MEMORANDUM O MEMO
• Ayon kay Prof. Ma. Rovilla Sudprasert (2014),
ang memorandum o memo ay sang kasulatang
nagbibigay kabatiran tungkol sa gagawing
pulong o paalala tungkol sa sang mahalagang
impormasyon, gawain, tungkulin, o utos.
• Sa memo nakasaad ang layunin o pakay ng
gagawing pagpupulong.
• Kung ang layunin ng pulong na nakatala sa
memo ay upang ipabatid lamang sa kanila ang
isang mahalagang desisyon o proyekto ng
kompanya o organisasyon, magiging malinaw
para sa lahat na hindi na kailangan ang kanilang
ideya o suhestiyon sapagkat pinal na ang
nasabing desisyon.
• Ang pagsulat ng memo ay maituturing ding
sang sining.
• Dapat tandaan na ang memo ay hindi sang
liham.
• Kadalasan ay maikli lamang a ang
pangunahing layunin ay pakilusin ang isang tao
sa sang tiyak na alituntuning dapat isakatuparan
gaya ng halimbawa ng pagdalo sa isang pulong,
pagsasagawa, o pagsunod sa bagong sistema ng
produksiyon o kompanya.
• Ito rin ay madaring maglahad g isang
impormasyon tungkol sa sang mahalagang balita
o pangyayari at pagbabago sa mga polisiya.
AGENDA OADYENDA
• Ayon kay Sudprasert (2014), ang adyenda ang
nagtatakda ng mg paksang tatalakayin sa pulong.
• Ang pagkakaroon ng mayos at sistematikong
adyenda ang isa sa mga susi ng matagumpay na
pulong.
• Napakahalagang maisagawa ito nang mayos at
maipabatid sa mga tang kabahagi bag isagawa
ang pulong.
MGA DAPAT TANDAAN SA PAGGAMIT
NG ADYENDA
1. Tiyaking ang bawat dadalo sa pulong ay
nakatanggap ng sipi ng mga adyenda.
2. Tatalakayin sa unang bahagi ng pulong ang
higit na mahahalagang paksa.
3. Manatili sa iskedyul ng agenda ngunit
maging flexible kung kinakailangan.
4. Magsimula at magwakas sa itinakdang oras
sa nakalagay sa siping adyenda.
5. lhanda ang mg kakailanganing dokumento
kasama ng adyenda.
KATITIKAN
NG PULONG
• Ang pulong ay mababalewala kung hindi
maitatala ang mga napag-usapan o
napagkasunduan.
• Ang opisyal na tala ng isang pulong ay
tinatawag na katitilkan ng pulong.
• Ito ay kalimitang isinasagawa nang pormal,
obhetibo, at komprehensibo o nagtataglay ng
lahat ng mahahalagang detalyeng tinalakay
sa pulong.
• Matapos itong maisulat at mapagtibay sa
susunod na pagpupulong, ito ay nagsisilbing
opisyal at legal na kasulatan ng samahan,
kompanya, o organisasyong madaring
magamit bilang prima facie evidence sa mga
legal na usapin o sanggunian para sa
susunod na mg pagpaplano at pagkilos.
• Higit na napagtitibay ang mga napag-usapan
at napagkasunduan kung ito ay maing at na
naitala at naisulat.
• Kaya naman napakahalagang maunawaan
kung paano gumawa ng isang organisado,
obhetibo, at sistematikong katitikan g
pulong.
• Ito ay hindi lamang gawain g kalihim ng
samahan organisasyon, ang bawat kasapi ay
maaaring maatasang gumawa nito.
MAHAHALAGANG BAHAGING
KATITIKAN NG PULONG
• naglalaman ng pangalan ng kompanya,
samahan, organisasyon, o kagawaran
• makikita rin dito ang petsa, ang lokasyon, at
maging ang oras ng pagsisimula ng pulong
Mga Kalahok o Dumalo
• nakalagay rito kung sino ang nanguna sa
pagpapadaloy ng pulong gayundin ang
pangalan ng lahat ng mga dumalo kasama
ang mga panauhin
• nakatala rin ang mga pangalan ng liban o
hindi nakadalo
Pagbasa at pagpapatibay ng nagdaang
katitikan ng pulong
• makikita rito kung ang nakalipas na
katitikan ng pulong ay napagtibay o may
mga pagbabagong isinagawa sa mga ito
Action items o usaping napagkasunduan
• kasama sa bahaging ito ang mga hindi pa
natapos o nagawang proyektong bahagi ng
nagdaang pulong
• makikita rito ang mahahalagang tala hinggil
sa mg paksang tinalakay
• inilalagay rin sa bahaging ito kung sino ang
tang nanguna sa pagtalakay ng isyu at
maging ang desisyon nabuo ukol dito
Pabalita o patalastas
• hindi ito laging makikita sa katitikan ng
pulong ngunit mayroon mang pabalita o
patalastas mula sa mga dumalo tulad
halimbawa ng mga suhestiyong adyenda
para sa susunod na pulong ay maaaring
ilagay sa bahaging ito
Iskedyulng susunod na pulong
• itinatala sa bahaging ito kung kailan at saan
gaganapin ang susunod na pulong
Pagtatapos
• inilalagay sa bahaging ito kung anong oras
nagwakas ang pulong
Lagda
• mahalagang ilagay sa bahaging ito ang
pangalan g taong kumuha ng katitikan g
pulongat kung kailan ito isinumite