Ang pagsulat
Mga gamit o pangangailangan sa
Ayon kay Mabilin ( 2012 ) sa kaniyang aklat na
transpormatibong komunikasyon sa Akademikong
Filipino ang layunin ng pagsasagawa ng pagsulat
ay maaaring mahati sa dalawang bahagi. Ang
Personal o Ekspresibo
at Panlipunan o Sosyal
PAGSULAT
 ito ay kasanayang naglulundo ng kaisipan at
damdaming nais ipahayag ng tao sa pinaka-
epektib na midyum. (Austero et al 2009)
 ang pagsulat ay isang pagsulat ay isang
biyaya, isang pangangailangan at isang
kaligayahan. Keller
 isang makrong kasanayan na tumutukoy sa
kakayahan na makalimbag ng kaalaman na
binubuo ng titik at simbolo upang makabuo ng
isang mahusay na pahayag.
 ayon naman kay Mabilin (2004) ang pagsulat
ay "naisasatitik ang nilalaman ng isipan,
damdamin, paniniwala at layunin ng tao sa
pagsulat.”
Kahalagahan o mga benepisyong
maaaring makuha sa pagsusulat
- Masasanay ang kakayahang mag-organisa ng
mga kaisipan at maisulat ito sa pamamagitan ng
obhetibong paraan.
- Malilinang ang kasanayan sa pagsusuri ng mga
datos na kakailanganin sa isinasagawang
imbestigasyon o pananaliksik.
- Mahuhubog ang isipan ng mga mag-aaral sa
mapanuring pagbasa sa pamamagitan ng pagiging
obhetibo sa paglalatag ng mga kaisipang isusulat
batay sa mga nakalap na impormasyon
- Mahihikayat at mapapa unlad ang kakayahang
sa matalinong paggamit ng aklatan sa
paghahanap ng mga materyales at mahahalagang
datos na kakailanganin sa pagsulat.
- Magdudulot ito ng kasiyahan sa pagtuklas ng
mga bagong kaalaman at pagkakaroon ng
pagkakataong makapag-ambag ng kaalaman sa
lipunan.
- Malilinang ang kasanayan sa pangangalap ng
mga impormasyon mula sa iba’t ibang batis ng
kaalaman para sa akademikong pagsusulat.
- Mahuhubog ang pagpapahalaga sa paggalang
at pagkilala sa mga gawa at akda ng kanilang
pag-aaral at akademikong pagsisikap.
pagsulat
- Wika - Paksa
- Layunin - Pamamaraan sa pagsulat
- Kasanayan sa pag-iisip
Iba’t ibang uri ng pagsulat
Malikhaing pagsulat (creative writing)
 Pangunahing layunin nitong maghatid ng aliw,
makapukaw ng damdamin at makaantig ng
imahinasyon at isipan ng mga mambabasa.
 Karaniwan itong bunga ng malikot na kaisipan
ng sumusulat na maaaring batay sa tunay na
pangyayari o kaya naman bunga ng
imahinasyon o kathang isip lamang.
Halimbawa
- Maikling kwento - Tula
- Komiks - Musika
- Dula - Maikling sanaysay
- Iskrip ng teleserye - Pelikula at iba pa
Teknikal na pagsusulat (teknikal writing)
Ang uring ito ay ginagawa sa layuning pag-aralan
ang isang proyekto o kaya naman ay bumuo ng
isang pag-aaral ng kailangan para lutasin ang
isang problema.
Propesyunal na pagsulat (professional writing)
Ang uri ng pagsulat na ito ay may kinalaman sa
mga sulating may kinalaman sa isang tiyak na
larangang natutuhan sa akademya o paaralan.
Halimbawa
Guro - paggawa ng lesson plan/assessment
Medisina – paggawa ng medical/narrative report
Dyornalistik na pagsulat (journalistic writing)
Ito ay may kinalaman sa mga sulating may
kaugnayan sa pamamahayag.
Halimbawa
- Pagsulat ng balita - Editoryal
- Lathalain - Artikulo at iba pa
Reperensyal na pagsulat (referential writing)
 Layunin ng sulating ito na bigyang pagkilala
ang mga pinagkunang kaalaman o
impormasyon sa paggawa ng konseptong
papel, tesis at disertasyon.
 Karaniwang makikita ito sa huling bahagi ng 4. Huwag kang mag-shortcut
isinagawang pananaliksik o kaya naman ay sa 5. Huwag mangopya o magplagiarism ito ay
kabanatang naglalaman ng review of related direktang kinopya ang ideya ng manunulat.
literature (rrl)
Responsibilidad ng manunulat
Akademikong pagsulat (academic writing) 1. Matiyaga
 Layunin nitong makapagbigay na katotohanan, 2. Maparaan
ebidensiya, wasto at may malianaw na layunin 3. Sistematiko
sa paksa na siyang nagbibigay kabatiran sa 4. Matapat
masusing pag aaral, pagsisiyasat at 5. Maingat at responsible
pananailiksik
 Ito ay isang intelektwal na pagsulat. LAGOM
 Ang gawaing ito ay nakatutulong sa
Pinasimpe at pinaikling bersyon ng isang sulat o
pagpapataas ng kaalaman ng isang
akda
indibidwal sa iba’t ibang larangan.

Halimbawa Mga uri ng lagom

- Abstrak - Sintesis/sinopsis 1. Abstrak
- Bionote - Panukalang proyekto 2. Sipnosis o buod
- Talumpati - Adyenda 3. Bionote
- Posisyong papel - Replektibong sanaysay
- Nakalarawang sanaysay - Katitikan ng pulong. Kahalagahan ng lagom
1. Matututuhan ang pagtitimbang- timbang ng mga
Uri ng paraan ng pagsulat kaisipang nakapaloob sa babasahin.
1. Pormal 2. Masusuri ang nilalaman ng binabasa
2. Di-pormal 3. Mahuhubog ang kasanayan sa pagsusulat
3. Kumbinasyon 4. Mapapaunlad at mapapayaman ang
bokabularyo
Mga dapat taglayin ng akademikong
pagsulat
1. Obhetibo ABSTRAK
2. Pormal
3. Maliwanag at organisado  Ito ay isang uri ng lagom na karaniwang
4. May paninindigan  Ginagamit sa pagsulat ng mga akademikong
5. May pananagutan papel tulad ng tesis, papel na siyentipiko at
teknikal, lektyur at mga report.
 Ito ay mula sa latin na salitang abstractus =
Mga bahagi ng akademikong pagsulat maikling buod ng artikulo o ulat na inilalagay
1. Pamagat
bago ang introduksyon.
2. Panimula/ introduksyon
 Ayon kay philip koopman ay bagamat ang
3. Katawan
abstrak ay maikli lamang tinataglay nito ang
4. Konklusyon
mahahalagang element o bahagi ng sulating
akademiko tulad ng introduksiyon,
ETIKA mgakaugnay na literature, metodolohiya,
Ito ay sistemang kinapapalooban ng resulta at kongklusyon.
pagpapahalagang moral kung kaya’t sa larangan
ng pagsulat ay dapat na magkaroon na tinatawag Ano-ano ang mga bahagi ng abstrak ?
na standard o batayan ng mahusay na kaalaman.
Pamagat Pinakapaksa ng isang akda/sulatin.
Etika sa pagsulat
1. Kilalanin ang ginamit na ideya o copyright na Panimula/rasyonali Nagpapakita ng malinaw na
galing sa intelektuwal na pagmamay-ari ng pakay o layunin mapanghikayat ang bahaging ito
manunulat. upang makapukaw ng interes sa mambabasa at sa
2. Huwag kukuha ng datos kung hindi pinagpaalam manunulat
o hindi pinayagan.
3. Iwasan ang gumamit ng personal na obserbasyon
o negatibong nakasisira ng puri.
Kaugnay na literatura Batayan upang makapag-
bibigay ng malinaw nakasagutan para sa mga
mambabasa.
Metodolohiya Isang plano o sistema para matapos
ang isang gawain.
Resulta Sagot para mapunan ang kabuoan ng
nasabing sulatin.
Kongklusyon Panapos na pahayag na naglalaman
ng ideya o opinyon na mag-iiwan ng palaisipan
kaugnay sa paksa.
Ano ang dalawang uri ng abstrak ?
Deskriptibong abstrak
 Nakapaloob dito ang kaligiran, layunin, at tuon
ng papel o artikulo.
 Inilalarawan nito sa mga mambabasa ang mga
pangunahing ideya ng papel.
 Mas karaniwan itong ginagamit sa mga papel
humanidades, agham panlipunan, at sikolohiya.
Impormatibong abstrak
 Binubuod dito ang kaligiran, layunin, tuon,
metodolohiya, resulta, at konklusyon ng papel.
 Maikli ito, karaniwang 10% ng haba ng buong
papel at isang talata lamang.
 Mas karaniwan itong ginagamit sa larangan ng
agham at inhinyeriya o sa ulat ng mga pag-
aaral sa sikolohiya.
Mga hakbang sa pagsulat ng abstrak
1. Basahing at pag-aralang mabuti ang papel na
gagawan ng abstrak.
2. Isulat ang mga pangunahing * ideya ng bawat
bahagi ng sulatin mula sa panimula o introduksyon,
kaugnay na literatura, metodolohiya, resulta at
kongklusyon.
3. Buoin gamit ang mga talata, ang mga
pangunahing kaisipang taglay ng bawat bahagi ng
sulatin. Isulat ito ayon sa pagkakasunod- sunod ng
mga bahaging ito.
4. Iwasang maglagay ng ilustrasyon, graph, table
at iba pa, liban na lamang kung sadyang
kinakailangan.
5. Huwag kopyahin ang mga pangungusap. Ilahad
ang mga impormasyon gamit ang sariling salita.
6. Basahing muli ang ginawang abstrak.
Suriin kung may nakaligtaang mahalagang
kaisipang dapat isama rito.
7. I-proofread ang pinal na sipi.
Katangian ng mahusay na abstrak
I. Binubuo ito ng 200-250 na salita.
2. Gumagamit ng mga simpleng
Pangungusap na nakatatayo sa sarili nito
Bilang isang yunit ng impormasyon.
3. Kompleto ang mga bahagi nito.
4. Impormasyong hindi nabanggit sa papel.
5. Nauunawaan ng pangkalahatan. At ng target na
mambabasa.
SINOPSIS/BUOD
 Ang sinopsis o buod ay isang uri ng lagom na
kalimitang ginagamit sa mga akdang nasa
tekstong naratibo tulad ng kwento, salaysay,
nobela, dula, parabula, talumpati, at iba pang
anyo ng panitikan
 Ang buod ay maaring buoin ng isang talata o
higit pa o maging ng ilang pangungusap
lamang.
 Sa pagsulat nito mahalagang ibuod lamang
and nilalaman ng binasang akda gamit ang
sariling salita.
Layunin ng pagsulat ng sinopsis
 Naglalayong makatulong sa madaling pag-
unawa sa diwa ng seleksyon o akda, kung
kaya’t nararapat na maging payak ang mga
salitang gagamitin.
 Maisulat ang pangunahing kaisipang taglay ng
akda sa pamamagitan ng pagtukoy sa
pahayag ng tesis nito.
 Naglalayong makatulong sa madaling pag-
unawa sa diwa ng seleksyon o akda, kung
kaya’t nararapat na maging payak ang mga
salitang gagamitin
 Maisulat ang pangunahing kaisipang taglay ng
akda sa pamamagitan ng pagtukoy ng tesis
nito.
Mga dapat tandaan sa pagsulat ng sinopsis
1. Gumamit ng ikatlong panauhan sa pagsulat
2. Isulat ito batay sa tono ng pagkakasulat ng
orihinal na sipi nito.
3. Kailangan mailahad o maisama rito ang mga
pangunahing tauhan maging ang kanilang
gampanin at suliranin.
4. Gumagamit ng mga angkop na pang-ugnay sa
paghabu ng mga pangyayari sa kwentong binubuo
lalo na kung ang sipnosis na ginagawa ay binubuo
ng dalawa o higit pang talata
5. Tiyaking wasto ang gramatika, pagbabaybay at
mga bantas na ginamit sa pagsulat
6. Huwag kalimutan isulat ang sangguniang ginamit
kung saan hinango o kinuha ang orihinal na sipi ng
akda.
Mga hakbang sa pagsulat ng sinopsis
1. Basahin ang buong seleksyon o akda at
unawaing mabuti hanggang makuha ang buong
kaisipan o paksa ng diwa nito.
2. Suriin at hanapin ang pangunahin at di
pangunahing kaisipan
3. Habang nagbabasa, magtala kung maaari ay
magbalangkas.
4. Isulat sa sariling pangungusap at huwag lagyan
ng sariling opiniyon o kuro-kuro ang isinusulat.
5. Ilahay ang ideya sang-ayon sa orihinal na
pagkakasunod-sunod. Laging sa pangkasalukuyan
ang gamit ng pandiwa. Gamitan din ng malaking
titik ang pangalan ng karaktek sa unang
pagbanggit nito. Tiyakin ang pananaw o punto de
vista kung sino ang nag kukwento.
6. Basahin ang unang ginawa, suriin at kung
mapaikli pa ito nang hindi mababawasan ang
kaisipan ay lalong magiging mabisa ang isinulat na
buod.
BIONOTE
 Ito ay isang uri ng lagom na ginagamit sa
pagbuo ng personal profile ng tao na pinaikli
na kinapapalooban ng iba pang impormasyon
tulad ng edukasyon at pampropesyong pag-
unlad ng isang tao. ( julian at lontoc 2016 )
 Ito ay tala sa buhay ng isang tao na
naglalaman ng buod ng kaniyang academic
career na madalas ay makikita o mababasa sa
mga journal, aklat, abstrak ng sulating papel,
web sites at iba pa. ( duenas at sanz, 2012 )
 Ito ay maituturing na isang marketing tool.
Mga dapat lamanin ng bionote
1. Personal na impormasyon
2. Kaligirang pang-edukasyon
3. Karangalan at karanasan
Dapat tandaan sa pagsulat ng bionote
1. Sikaping maisulat lamang ito nang maikli.
2. Magsimula sa pagbanggit ng mga personal na
impormasyon o detalye tungkol sa iyong buhay.
3. Isulat ito gamit ang ikatlong panauhan.
4. Gawing simple ang pagkakasulat nito.
5. Basahing muli at muling isulat ang sipi ng iyong
bionote.
Tandaan
Ang layunin ng bionote ay maipakilala ang sarili sa
madla sa pamamagitan ng pagbanggit ng mga
personal na impormasyon.
PANUKALANG PROYEKTO
Isang proposal na naglalayong ilatag ang mga
plano o adhikain para sa isang komunidad o
samahan
Mga bahagi ng panukalang proyekto
Pamagat
Ito ay hinango sa inilahad na pangangailanagan
bilang tugon sa suliranin.
Nagpadala Pangalan at tirahan ng sumulat ng
panukalang proyekto
Petsa Araw kung kailan ipinasa ang panukalang
papel isinasama na rin kung gaano katagal ang
gagawin ang proyekto
Pagpapahayag ng suliranin Nakasaad ang
suliranin at kung bakit dapat maisagawa o
maibigay ang pangangailangan
Layunin Dahilan o kahalagahan kung bakit
isinagawa ang proyekto
Plano Talaan ng pagkakasunod-sunod ng mga
gawain para sa pagsasakatuparan ng proyekto
gayundin ang petsa at bilang ng araw na gagawin
ang bawat isa.
Badyet Kalkulasyon ng mga gugulin o gagamitin
sa paggawa ng proyekto
Benepisyon ng proyekto at makikinabang
nito Kongklusiyon ng panukala kung saan
nakasaad dito ang mga taong makikinabang ng
proyekto at benepisyong makukuha nila mula rito.
Paano bumuo ng pamagat?
Panukala sa pagpapagawa ng breakwater para
sa barangay bacao
( panukala + solusiyon + lugar o komunidad )
Suliranin
Sa bahaging ito binabanggit ang mga sumusunod
 Suliranin
 Epekto ng suliranin
 Sanhi ng suliranin
 Mungkahing solusyon
Mga dapat tandaan sa paghahanda ng Biglaang talumpati
Isang panukalang badyet Talumpati na isinulat o binigkas din ng parehong
1. Gawing simple at malinaw ang iyong badyet. araw at agad-agad.
2. Ayusing mabuti ang iyong panukala  Impromptu speech
3. Gumawa ng pag-aaral ng mga ahensiyang
nagtataguyod ng mga proyekto at alamin ang mga Ang proseso ng pagsulat ng talumpati
bagay na kailangan sa panukala at ang halagang
kanilang tinutustusan upang makasama ang iyong Paghahanda
panukala sa kanilang itataguyod.
1. Layunin ng okasyon
4. Ihanda ang iyong badyet hanggang sa huling
2. Layunin ng tagapagtalumpati
sentimo.
3. Manonood
5. Siguraduhing tama ang lahat ng
4. Lunan ng talumpati
Kukuwentahin.
Pananaliksik
TALUMPATI 1. Pagbuo ng plano
 Ito ay isang pormal na pagpapahayag na 2. Pagtitipon ng materyal
binibigkas sa harap ng mga tagapanood at o 3. Pagsulat ng balangkas ng talumpati
tagapakinig constantino at zafra (2018)
 Maaari ding ituring na talumpati ang mga Pagsulat
pormal at akademikong gawain gaya ng
panayam o lektura, presentasyon ng papel,
keynote address o susing salita, talumpati sa A. Aktuwal na pagsulat ng talumpati
mga seremonya, talumpati na nagbibigay- Ito ay ang panimulang pagsulat ng talumpati batay
inspirasyon, at iba pa. Constantino at zafra sa nabuong balangkas.
(2018)
Gabay sa pagsulat
Layunin ng talumpati 1. Isulat ang talumpati sa tono o wika na
Ipabatid ang pagsang-ayon, pagtugon, o pabigkas.
pagbibigay ng impormasyon sa mga tagapakinig 2. Isulat ang talumpati sa pinakapayak na estilo.
3. Gumamit ng varayti ng estratehiya sa
pagpapahayag.
Uri ng talumpati ayon sa layunin 4. Gumamit ng mga naaayong salitang
pantransisyon.
Talumpating nagbibigay impormasyon 5. Iwasan ang pagsulat ng simula at wakas sa
Nagpapaliwanag, nag-uulat, naglalarawan, paraang pilit o puwersado.
nagbibigay kahulugan, nagpapakita ng
kaganapan, at nagbibigay liwanag sa isang paksa. B. Pagrerebisa ng talumpati
Isinasagawa rito ang paulit-ulit na pagbasa sa
Talumpating nanghihikayat May layuning burador ng talumpati, pag-ayon sa estilong
mapaigting, mabago, maimpluwensyahan o mapa- isinaalang-alang sa nilikhang talumpati, at pag-
totohanan ang mga saloobin, paniwala o emosyon ayon sa haba ng panahon na gugugulin sa
ng tagapakinig. pagtatalumpati.

Talumpating nagtataguyod ng pagbubuklod- 1. Paulit-ulit na pagbasa sa burador ng talumpati

buklod ng lipunan Naglalayong maiangat ang
damdamin ng pagbubuklod-buklod,
pagkakapatiran, at pagkakaisa.
Uri ng talumpati ayon sa kahandaan
May paghahanda
Tumutukoy sa mga talumpati na isinulat at kinabisa
ng isang tagapagsalita sa partikular na panahon o
oras.
 Talumpating binabasa
 Talumpating isinaulo
 Talumpating ekstemporanyo
Mainam na basahin sa paraang malakas ang
burador upang marinig ito personal ng nagsulat ng
talumpati at matukoy ang kakulangan o kamalian
sa talumpati.
2. Pag-ayon sa estilo ng nakasulat na talumpati
sa paraang pabigkas.
Mainam na sa mga pinal na bahagi ng
pangungusap ilalahad ang mahahalagang salita na
gustong bigyang-diin.
3. Pag-ayon sa haba ng panahon na gugugulin
sa pagtatalumpati
Mainam na isaisip kung ang haba ng panahon na
inilaan para sa talumpati ay natutugunan ng haba
o ikli ng binuong talumpati.
Salik na maaaring batayan ng pagsusuri ng
talumpati
Layunin ng okasyon
 Sa salik na ito, maaari mong suriin ang tema o
paksa ng okasyon na nasulat at naibahagi ang
talumpati. Pagbibigay ng impormasyon sa mga
usaping may kaugnayan sa komunidad
 Pagbibigay-inspirasyon
 Magbahagi ng karanasan ng mananalumpati
Layunin ng tagapagtalumpati
Pokus ang layunin o dahilan kung bakit
nagtalumpati ang isang mananalumpati.
Manonood
Tinitingnan dito kung ano ang pinag-aralan,
kalagayang pang-ekonomiko, kasarian, edad,
relihiyon, at iba pa. Sinusuri rin dito kung ano ang
pakinabang na matatamo ng mga manonood sa
talumpati.
Lunan ng pagtatalumpatian
Saklaw nito ang mga detalye tulad ng nasa loob o
labas ba, sa entablado o sa lupa ba, at malamig o
mainit ba ang temperatura ng pagdarausan ng
pagtatalumpati.
Bisa sa damdamin, bisa sa kaisipan at
bisang panlipunan
Bisa sa damdamin
Sinasaklaw ng bisa sa damdamin ang mga
damdamin na nakapaloob sa isang teksto at mga
damdamin na maaaring maramdaman ng isang
mambabasa o tagapakinig ng teksto gaya ng
talumpati.
Bisa sa kaisipan
Sinasaklaw ng bisa sa kaisipan ang mga kaisipan
na nakapaloob sa isang teksto na pinakatumatak at
nagkaroon ng impact sa isip ng isang mambabasa o
tagapakinig ng teksto gaya ng talumpati.
Bisang panlipunan
Sinasaklaw ng bisang panlipunan ang mga
posibilidad na maaaring mangyari sa lipunan
sakaling mababasa o mapakikinggan ng mayorya
ng mga tao ang isang teksto gaya ng talumpati.
ADYENDA
 Ito ay pumapatungkol sa paksang tatalakayin
sa isang pulong. ( Sudaprasert 2014 )
 Ang pagkakaroon ng maayos at sistematikong
adyenda ang isa sa mga susi ng matagumpay
na pulong.
 Ito ay nagsisilbing gabay upang ang isang
pulong ay maging organisado atsistematiko
Narito ang ilang kahalagahan ng
pagkakaroon ng adyenda ng pulong.
1. Ito ang nagsasaad ng sumusunod na mga
impormasyon:
 mga paksang tatalakayinb.
 mga taong tatalakay o magpapaliwanag ng
mga paksa
 oras na itinakda para sa bawat paksa
2. Ito rin ang nagtatakda ng balangkas ng pulong
tulad ng pagkakasunod-sunodng mga paksang
tatalakayin at kung gaano katagal pag-uusapan
ang mga ito.
3. Ito ay nagsisilbing talaan o tseklist na lubhang
mahalaga upang matiyak naang lahat ng paksang
tatalakayin ay kasama sa talaan.
4. Ito ay nagbibigay rin ng pagkakataon sa mga
kasapi sa pulong na maginghanda sa mga paksang
tatalakayin o pagdedesisyunan.
5. Ito ay nakatutulong nang malaki upang
manatiling nakapokus sa mgapaksang tatalakayin
sa pulong
Mga hakbang sa pagsulat ng Adyenda
1. Maghanda ng memo na maaaring nakasulat sa
papel o nakalaan sa email.
MEMORANDUM
Ito ay isang sulatin na nagbibigay kabatiran
tungkol sa isang mahalagang impomasyon, gawain,
tungkulin o utos.
Headings --memorandum--para sa--mula kay--
petsa--paksa
2. Ilahad sa memo na kailangan itong lagdaan
bilang katibayan sa pagdalo, kung e-mail naman
kailangan nilang
3. Ipadala ang sipi na adyenda sa mga taong
dadalo mga dalawa o isang araw bago ang
pulong
4. Sundin at gamitin ang nasabing andyenda sa
pulong.
 KATITIKAN NG PULONG
 ito ang opisyal na tala ng isang pulong
 kalimitan itong isinasagawa ng pormal,
obhetibo at komprehensibo
 ito rin ay nagsisilbin prima facie evidence ng
isang pulong
Pabalita o patalastas
Hindi ito laging makikita sa katitikan ng pulong
ngunit kung mayroon mang pabalita o patalastas
mula sa mga dumalo ay tulad halimbawa ng mga
suhestiyong agenda para sa susunod na pulong ay
maaaring ilagay sa bahaging ito

Mahalagang Bahagi ng Katitikan ng Pulong Pagtatapos

Inilalagay sa bahaging ito kung anong oras
Heading nagwakas ang pulong
Ito ay naglalaman ng pangalan ng
kompanya,samahan, organisasyon,o kagawaran. Iskedyul ng susunod na pulong
Makikita ang petsa lokasyon, at maging ang oras Itinatala sa bahaging ito kung kailan at saan
ng pagsisimula ng pulong. gaganapin ang susunod na pulong.
 Pangalan ng kumpanya
 Address ng kumpanya Lagda
 Gmail Mahalagang ilagay sa bahaging ito ang pangalan
 Telephone no. ng taong kumuha ng katitikan ng pulong at kung
 Paksa kailan ito isinumite.
 Petsa
 Layunin ng pulong Mga dapat gawin ng taong naatasang kumuha
 Petsa/oras ng katitikan ng pulong
 Tagapanguna
Ayon kay bargo (2014) dapat tandaan ng
Mga kalahok o dumalo sinumang kumuha ng katitikan ng pulong na hindi
Dito nakalagay kung sino ang nanguna sa niya trabahong ipaliwanag o bigyang
tagapagdaloy ng pulong gayundin ang pangalan interpretasyon ang mga napag-usapan sa pulong.
ng lahat ng mga dumalo kasama ang mga
panauhin. Maging ang pangalan ng mga liban o Ayon kay sudaprasert sa kanyang aklat ng english
hindi nakadalo ay nakatala rin dito. for the workplace 3 (2014), ang kumukuha ng
 Bilang ng mga taong dumalo kattikan ng pulong ay kinakailangang:
 Mga dumalo
 Liban 1. Hangga't maaari ay hindi participant sa
nasabing pulong.
2. Umupo malapit sa tagapanguna o presider ng
Pagbasa at pagpapatibay ng nagdaang pulong.
katitikan ng pulong 3. May sipi ng mga pangalan ng mga taong
Dito makikita kung ang nakalipas na katitikan ng dadalo sa pulong.
pulong ay napagtibay o may pagbabagong 4. Handa sa mga sipi ng adyenda at katitikan ng
isinagawa sa mga ito. nakaraang pulong.
 Call to order 5. Nakapokus o natuon lamang sa nakatalang
 Panalangin adyenda ng pangkat.
 Pananalita ng pagtanggap 6. Tiyaking ang katitikang ng pulong na ginagawa
 Pagbasa at pagpapatibay ng nagdaang ay nagtataglay ng tumpak at kompletong heading.
katitikan ng pulong 7. Gumamit ng recorder kung kinakailangan.
8. Itala ang mga mosyon o pormal na suhestiyon
nang maayos.
Action items 9. Itala ang lahat ng paksa atisyung
o usaping napagkasunduan. Dito makikita ang napagdesisyunan ng koponan.
mahahalagang tala hinggil sa mga paksang 10. Isulat o isaayos agad ang mga datos ng
tinalakay inilalagay rin sa bahaging ito kung sino katitikan ng pulong pagkatapos ng pulong.
ang taong manguna sa pagtalakay ng isyu at
maging ang desisyong nabuo ukol dito.
 Paksa
 Talakayan
 Aksiyon
Tatlong uril estilo ng pagsulat ng katitikan ng
pulong
Ulat ng katitikan
 Ang lahat ng detalyeng napag-usapan sa
pulong ay nakatala.
 Ang pangalan ng mga taong nagsalita o
tumalakay sa paksa kasama ang pangalan ng
mga taong sumang-ayon sa mosyong
isinagawa.
Salaysay ng katitikan
 Isinalaysay lamang ang mahahalagang ng
detalye ng pulong.
 Ang ganitong uri ay maituturing na isang legal
na dokumento.
Resolusyon ng katitkan
 Nakasaad lamang sa katitikan na ito ang lahat
ng isyung napagkasunduan ng samahan
 Hindi na itinatala ang pangalan ng mga taong
tumalakay nito at maging ang mga sumang-
ayon dito
 Kadalasan mababasa ang mga katagang,
“napagkasunduan na napagtibay na…”
Mga dapat tandaan sa pagsulat ng katitikan ng
pulong
Ayon kay dawn rosenberg mckay, sa pagkuha ng
katitikan ng pulong mahalagang maunawaan ang
mga bagay na dapat gawin bago ang pulong,
habang isinagawa ang pulong at pagkatapos ng
pulong.
BAGO ANG PULONG
 Tiyaking handa ang lahat ng mga kagamitan
bago magsimula ang pagpupulong tulad
notbuk, papel, bolpen, lapatop,recorder
 Gamitin ang adyenda para gawin nang mas
maaga ang outline o balangkas ng katitikan ng
pulong. Maglaan ng sapat na espasyo para sa
bawat paksa.
HABANG ISINAGAWA ANG PULONG
 Ipaikot ang listahan ng mga taong kasama sa
pulong at hayaang lagdaan ito ng bawat isa.
 Kilalanin ang bawat isa upang madaling
matukoy kung sino ang magsasalita sa pulong.
 Itala kung anong oras nagsimula ang pulon.
 Itala ang mahalagang ideya o puntos.
 Itala ang mga mosyon o mga suhestiyon,
maging ang pangalan ng taong nagbanggit
nito, gayundin ang mga sumang-ayon, at ang
naging resulta ng botohan.
 Itala at bigyang-pansin ang mga mosyong
pagbobotohano pagdedesisyunan pa sa
susunod na pulong.
 Itala kung anong oras natapos ang pulong
PAGKATAPOS NG PULONG
 Gawin o buoin agad ang katitikan ng pulong
pagkatapos na pagkatapos habang sariwa pa
sa isip ang lahat ng mga tinalakay.
 Huwag kalimutang itala ang pangalan ng
samahan o organisasayon, pangalan ng komite,
uri ng pulong (lingguhan, buwanan, taunan, o
espesyal na pulong), at maging ang layunin
nito.
 Itala kung anong oras ito nagsimula at natapos.
 Isama ang listahan ng mga dumalo at maging
ang pangalan ng nanguna sapagpapadaloy
ng pulong. Sa katapusan ng katitikan ay huwag
kalimutang ilagay ang "Isinumite ni:", kasunod
ang iyong pangalan.
 Basahing muli ang katitikan ng pulong bago
tuluyang ipasa sa kinauukulan para sa huling
pagwawasto nito.
 Ipasa ang sipi ng katitikan ng pulong sa
kinauukulan o sa taong nanguna sa
pagpapadaloy nito.
POSISYONG PAPEL
Ito ay ang pagsalig o pagsuporta sa katotohanan
ng isang kontrobersiyal na isyu sa pamamagitan ng
pagbuo ng isang kaso o usapin para sa iyong
pananaw posisyon.
- Grace Fleming, How to Write an Essay
 Nangangailangan ng pangangatwiran na
maaaring maiugnay sa paglalahad ng dahilan
upang makabuo ng patunay, nagtatakwil ng
kamalian, at pagbibigay katarungan sa
opinyon.
 Ito ay naglalahad ng mga napapanahong isyu
sa lipunan.
 Layunin ng posisyong papel na mahikayat ang
mga mambabasa na paniwalaan ang mga
argumento ng manunulat.
2 mahalagang elemento
PROPOSIYON Pahayag ng pagtanggi o
pagsang-ayon
ARGUMENTO Dahilan o ebidensya mula sa
sangguniang
Mga isasaalang-alang sa isyu
 Bago ka pumanig sa isang bahagi ng isyu ay
kailangan mo munang mapag-aralan ang
paksang pinagtatalunan.
 Alamin kung alin sa dalawang panig ka
susuporta.
 Tanungin din ang sarili ng sumusunod upang
mailahad mo nang mabisa ang iyong mga
argumento :
 Ito ba ay tunay na isyu, na totoong
kontrobersiya at walang kasiguraduhan?
 Mayroon bang malinaw sa dalawang panig na
mabubuo sa isyu? Interesado ka ba sa isa sa
mga panig tungkol sa isyu?
 Tiyak ba ang isyu at kayang mapangasiwaan
sa pagbuo ng matibay na argumento?
Analisis ng isang Isyu at Pagbuo ng Argumento
Ang paglilista ng mga ideya sa kahinaan o
kalakasan ng iyong panig ay makatutulong sa iyo
upang mapaghandaan mo ang ibabatong
katanungan ng kabilang panig. Isama mo rin ang
mga ebidensiya tungkol sa magkabilang pananaw
tungkol sa paksa.
Narito ang mga katuwang na ebidensiya na
maaari mong gamitin:
Factual knowledge Impormasyong may
katotohanan at pinagkakasunduan ng lahat.
Statistical inferences Tumutukoy sa mga
interpretasyon at halimbawa o nakalap na mga
katotohanan.
Informed opinion Pananaw na bunga ng
pananaliksik o mula sa mga eksperto.
Personal testimony pansariling karanasan
batay sa tunay na pangyayari.
 Kapag nabuo mo na ang ideya ng dalawang
panig tungkol sa paksa, ikumpara ito batay sa
impormasyon mong makakalap.
 Isama sa konsiderasyon mo ang mambabasa at
ang iyong personal na pananaw sa pagtiyak
mo sa posisyong papanigan.
Narito ang mga katanungan na dapat mong
isaalang-alang tungkol sa iyong mambabasa:
 Sino ang iyong mambabasa?
 Ano ang pinaniniwalaan nila?
 Saan sila pumapanig sa isyu?
 Bakit sila interesado tungkol sa isyu?
 Ano ang mga ebidensiya na maaaring maging
epektibo sa kanila?
Sa pagtukoy ng iyong paninindigan, tanungin mo
ang iyong sarili sa sumusunod:
 Nakapupukaw ba ng interes ang inyong paksa?
 Kakayanin mo bang mapangasiwaan ang mga
ebidensiya o alituntunin na ibibigay ng guro?
 Tiyak ba ang isyu at nangangai-langan ng
mungkahing plano bilang aksiyon?
ORGANISASYON
Ang iyong panimula ay dapat naglalahad ng tesis
na magiging batayan sa balangkas ng iyong
posisyong papel.
May tatlong kagandahan kapag ang
pagbabalangkas mo ng sulatin ay nakaangkla sa
tesis o paninindigan.
1. Malalaman ng mambabasa ang iyong
pinaniniwalaan.
2. Ang iyong tesis ay nailahad sa dalawang
pinakamahalagang bahagi, ang una at huli.
3. Ito ang pinakakaraniwang paraan ng
paglalahad ng argumento.
Mungkahing Outline sa Posisyong Papel
I. PANIMULA
A. Pamagat
B. Pahayag na Tesis
C. Pinag-uukulan
D. Pinagmulan
II. KONTRA ARGUMENTO
Argumentong taliwas sa tesis
A. Ibuod ang argumento ng kabilang panig
B. Magbigay ng impormasyon tungkol sa argumento
ng kabilang panig
C. Kontrahin ang argumento ng kabilang panig
tungkol sa paksa
D. Magbigay ng mga ebidensiya sa mga
argumento
III. IYONG ARGUMENTO
 Argumento
 Proposisyon
A-C. Sabihin ang iyong una, ikalawa at ikatlong
argumento
1. Ilahad ang iyong opinyon
2. Ilatag ang sumusuportang ebidensiya
IV. KONGKLUSYON
 Lagom ng Posisyon
 Rekomendasyon
 Petsa ng Paggawa
 Sanggunian
A. Muling sabihin ang pangunahing argumento
B. Magbigay ng plano bilang aksiyon
SANAYSAY
Ito ay isang kasangkapan upang isatinig ang
maikling pagbubulay-bulay.
- Francis Bacon
Katumbas nito ang matalinong kuro at makatwirang
paghahanap ng kaisipan.
- Badayos
REPLEKTIBONG SANAYSAY
Ito ay may kinalaman sa introspeksyon na
pagsasanay.
- Michael Stratford
Ito ay nagpapakita ng personal na paglago ng
isang tao mula sa isang karanasan o pangyayari.
- Kori Morgan, West Virginia University at
University of Akron
Mga dapat isaalang-alang sa pagsulat ng
replektibong sanaysay
1. Bumuo ng isang tiyak na paksa na iikutan ng
nilalaman ng replektibong sanaysay.
2. Gumamit ng unang panauhan.
3. Mahalagang magtaglay ng patunay o patotoo
sa iyong naobserbahan o nabasa.
4. Gumamit ng pormal na salita.
5. Gumamit ng tekstong naglalahad o ekspositori sa
pagsulat nito.
Ang sining ng paglalahad
Ito ay isang detalyado at komprehensibong
pagpapaliwanag ng isang bagay, pook o ideya.
-UP Diksyonaryong Filipino ( 2010 )
6. Sundin ang mga bahagi sa pagsulat ng sanaysay.
7. Gawing organisado at lohikal ang pagkakasulat
ng mga talata.
Mga bahagi ng replektibong sanaysay
Panimula
Ito ay dapat naka-pupukaw ng atensyon ng mga
mambabasa.
 pahayag mula sa isang tao o quotation
tanong o sipi ng mga tanong
 Anekdota
 karanasan
 Iba pa na makapupukaw ng interes ng mga
mambabasa
Bahagi o katawan
 Ito ay naglalaman ng mga mahahalagang
katotohanan o obhetibong datos batay sa
iyong naobserbahan o naranasan upang higit
na mapagtibay ang kaisipang iyong
ipaliliwanag.
 Gumagamit ng mga mapag-katiwalaang
sanggunian bilang karagdagang datos na
magpapaliwanag sa paksa.
Kongklusyon
 naglalaman ito ng huling batid ukol sa paksa
 Maaaring magbigay ng hamon sa mga
mambabasa na sila man ay magnilay sa
kanilang buhay hinggil sa iyong natutuhan
 Mag-iwan ng tanong na maaari nilang pag-
isipan.
Nakalarawang sanaysay
 Isang koleksiyon ng mga imahe na inilagay sa
isang partikular na pagka-kasunod-sunod.
 upang ipahayag ang mga pangyayari,
damdamin at mga konsepto sa
pinakapayak na paraan.
 Ito ay katulad din ng iba pang uri ng sanaysay
na gumagamit ng mga teknik sa pagsa-
salaysay.
 Ito ay kom-binasyon ng potograpiya at wika.
Kalikasan ng nakalarawang sanaysay
 Nagpapahayag ng damdamin at kaisipan sa
serye ng mga larawan
 Ang mga larawan ang pangunahing
nagkukwento samantalang ang teksto ay
suporta lamang.
 Gumagamit lamang ng salita kung may mga
detalyeng mahirap ipahayag.
 Naaayos ayon sa kronolohikal na
pagkakasunud-sunod o ayon sa damdaming
gustong ipahayag.
 Kadalasan ay nasasagot ayon sa
pagkakaugnay ng mga larawan.
 Malinaw ang pahayag sa unang tingin pa lang.
Mga dapat tandaan sa pagsulat ng photo essay
 Siguraduhing pamilyar ka sa paksa.
 Alamin kung magiging interesado sa paksa ang
magbabasa nito.
 Kilalanin kung sino ang mambabasa.
 Nararapat lamang na malinaw ang
patutunguhan ng photo essay.
 Kailangang may kaisahan ang mga larawan.
 Isaalang-alang ang consistency sa framing,
komposisyon, anggulo, pag-iilaw o kulay.
Mga hakbang sa pagsulat ng photo essay
Unang hakbang
Maghanap ng isang paksa na ayon sa iyong interes.
Ikalawang hakbang
Magsagawa ng pananaliksik bago isagawa ang
photo essay.
Ikatlong hakbang
Hanapin ang tunay na kuwento.
4. Upang idokumento ang kasaysayan, kultura, at
heograpiya ng lugar sa malikhaing pamamaraan.
Ano-ano ang mga Pamamaraan sa Pagsulat ng
Lakbay Sanaysay ?
1. Gumamit ng mga mapanghikayat na salita.
2. Gumamit ng unang panauhan.
3. Maglagay ng mga dayalogo o mga panipi na
siyang magbibigay buhay sa lakbay - sanaysay.
4. Ipadama sa mambabasa ang iyong naranasan
sa pamamagitan ng mga salita.
5. Ilarawan ang mga lugar na napuntahan kung
ano ang iyong naging karasanasan sa lugar.
6. Ipakita at ipaunawa sa mambabasa ang mga
natuklasan sa lugar na napuntahan.
7. Maging natural sa pagsulat.
8. Iwasang magpatawa sa hindi magandang tono
ng sanaysay.
9. Iwasang magkumpara ng lugar na napuntahan.
10. Magtala ng mahahalagang detalye.

Ikaapat na hakbang
Pagpasyahan ang mga kukuning larawan.

Ikalimang hakbang
Bumuo na ng photo essay gamit ang mga
nakuhanang larawan.

Lakbay sanaysay
 Ito ay tinatawag ding travel essay o travelogue.
 Ito ay isang uri ng lathalaing ang pangunahing
layunin ay maitala ang mga karanasan sa
paglalakbay.
 Ayon kay Nonon Carandang, ito ay tinawag
niyang SANAY LAKBAY.
 Sanaysay
 sanay
 lakbay

Ano-ano ang mga dahilan kung bakit nagsusulat ng

Lakbay Sanaysay ?

Ayon kay Dr. Lilia Antonio, et. al. sa kanilang aklat

na Malikhaing Sanaysay (2013) may apat na
dahilan ng pagsusulat ng lakbay-sanaysay.

1. Upang itaguyod ang isang lugar at kumita sa

pagsusulat
2. Upang makalikha ng patnubay para sa mga
posibleng manlalakbay
3. Upang itala ang pansariling kasaysayan sa
paglalakbay tulad ng pag-unlad ng espiritwalidad,
pagpapahilom o kaya’y pagtuklas sa sarili;