Professional Documents
Culture Documents
PANGALAN:_____________________________________
BAITANG/SEKSYON:___________________________
____
ARALING PANLIPUNAN
Kwarter IV – Linggo 1 at 2
Mga Salik na Nagbigay-daan
sa Pag- usbong ng Nasyonalismong
Pilipino
Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaring magkaroon ng
karapatang-sipi sa anumang akda ng Pamahalaan ng Pilipinas. Gayunpaman, kailangan
muna ang pahintulot ng pamahalaan o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda
kung ito ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o
tanggapan ay ang pagtakda ng kaukulang bayad.
Ang mga akda (kuwento, seleksyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand
names, tatak o trademarks, palabas sa telebisyon, pelikula atbp.) na ginamit sa CLAS na
ito ay nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang matunton ang mga ito
upang makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga
tagapaglathala at mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Ang anumang gamit maliban
sa CLAS na ito ay kinakailangan ng pahintulot mula sa mga orihinal na may-akda ng mga
ito. Walang anumang parte ng materyales na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa
anumang paraan nang walang pahintulot ng Kagawaran.
Inilathala ng Dibisyon ng Lungsod ng Puerto Princesa
Bumubuo sa Pagsusulat ng Contextualized Learning Activity Sheets
Tagapamahala:
Servillano A. Arzaga, CESO V, SDS
Loida P. Adornado PhD. ASDS
Cyril C. Serador PhD. CID Chief
Ronald S. Brillantes PhD. EPS-LRMS Manager
Marites L. Arenio, EPS – Araling Panlipunan
Fe O. Cabasal, PSDS
Eva Joyce C. Presto, PDO II
Rhea Ann A. Navilla, Librarian II
Mga Layunin:
1. Natutukoy ang mga salik na nagbigay-daan sa nasyonalismong Pilipino
2. Nailalarawan ang mga salik na nagbigay-daan sa pag-usbong ng
nasyonalismong Pilipino
3. Naipaliliwanag ang mga mga salik na nagbigay-daan sa pag-usbong ng
nasyonalismong Pilipino
Subukin Natin
Panuto: Suriing mabuti at unawain ang mga tanong. Ilagay ang titik ng tamang
sagot sa patlang bago ang bilang.
________2. Ano ang kabutihang dulot sa mga Pilipino ng mga pangyayari sa iba’t
ibang panig ng mundo?
A. Natalo ang mga Pilipino
B. Nagtagumpay ang mga Espanyol
C. Napalapit ang mga Pilipino sa mga Espanyol
D. Nagising ang diwang makabayan ng mga Pilipino para sa bansa
1
________5. Anong pangyayari ang naging hudyat sa pagsilang ng nasyonalismong
Pilipino?
A. Liberal na pamamahala
B. Pag-usbong ng panggitnang uri
C. Usapin tungkol sa sekularisasyon
D. Paggarote sa tatlong paring Pilipino
2
Ating Alamin at Tuklasin
Iyan ang alamin natin
Paano nakatulong
ngayon, isa-isahin
ang ilang pangyayari
natin ang mga
sa bansa sa pagsibol
pangyayari upang
ng diwang
malaman kung paano
makabayan?
naapektuhan ang mga
Nagkaisa ba ang
ninuno upang mag-isip
mga Pilipino dulot ng
at kumilos tungo sa
ng mga pangyayaring
pagbabago ng kanilang
iyon?
kalagayan.
3
Umunlad ang kalakalan sa bansa nang buksan ang Pilipinas sa kalakalang
Pandaigdig noong 1834. Natutuhan ng mga Pilipino mula sa mga aklat at magasin
ang tungkol sa pagsisikap ng mga Amerikano at Pranses na matamo ang kalayaan.
Ang mga aklat na ito ang nagbigay sa mga Pilipino ng bagong kaisipang politikal
at mga mithiin ng mga Rebolusyong Pranses at Amerikano. Kalayaan,
pagkapantay-pantay, at kapatiran ang naging mithiin ng sambayanan.
Ito ang nagbigay kalayaan sa mga Pilipino na ipahayag ang kanilang mga
damdamin, alisin ang pagpipigil sa pamamahayag, at palitan ang malabis na
pagpaparusa sa maysala ng pagkabilanggo upang sila ay magkaroon ng
pagkakataon sa pagbabago. Ngunit napatunayang hindi lubos na liberal si Dela
Torre, dahil lihim niyang ipinahaharang ang mga sulat ng mga kilalang Pilipino
mula sa Europa at Hongkong. Gayunpaman, malaking salik ang liberalismo ni dela
Torre sa pagsulong ng kalayaan para sa bansa. Ito ang isa sa mga nagbigay-daan
upang magkaroon ng lakas ang mga pinunong Pilipino na isulong ito.
May dalawang uri ng paring Katoliko sa bansa noon- ang regular at sekular.
Kabilang ang paring regular sa isang orden samantalang ang mga paring sekular
ay hindi. Nagkaroon ng suliranin kung sino ang mamamahala sa mga parokya ng
mga paring Heswita nang matanggal ang mga ito noong 1768. Pinagbintangan sila
ng mga maykapangyarihan sa Spain na siyang nanguna sa pag-aalsa ng mga tao
laban sa isang ministro sa pamahalaan at pagtangkang patayin si Haring Charles
III. Pagkatapos ng maraming pag-uusap, nagpasya ang mga nakatataas na mga
paring Pilipino ang ilagay sa mga bakanteng parokya. Ngunit nang nagbalik ang
mga Heswita sa bansa, ibinalik sa kanila ang dati nilang parokya. Inalis ang mga
paring Pilipino sa kanilang tungkulin. Nawalan ng pamamahalaan ang mga paring
Pilipino. Naramdaman ng mga paring Pilipino na hindi mainam ang pakikitungo
sa kanila ng mga namamahala sa simbahan kung kaya’t nagtatag na sila ng mga
4
kilusan.
Ang kamatayan ng tatlong paring Pilipino ang naging hudyat sa pagsilang
ng nasyonalismong Pilipino. Ito ang pumukaw sa damdamin ng mga Pilipino sa
buong bansa sa kawalan ng katarungan. Ipinakita ng pagpatay sa GomBurZa na
maging mga pari ay hindi ligtas sa kalupitan ng mga Espanyol. Naniniwala ang
mga Pilipino na walang kasalanan at biktima lamang sila ng kalupitan ng mga
Espanyol. Ang paniniwalang ito ang di sinasadyang nagmulat sa iba pang Pilipino
sa iba’t ibang panig ng bansa.
Ang pagkamulat na ito ang nagbigay-daan upang magkaisa ang lahat ng
Pilipino bilang isang bansa at lahi para labanan ang ugat ng kanilang paghihirap
at kaapihan.
(Pinagkunan: Maria Analyn P. Gabuat, Michael M. Mercado, at Mary Dorothy dL. Jose, Pilipinas
Bilang Isang Bansa, Quezon City: Department of Education-Vibal Group Inc., 2016, 251-254.)
5
Tayo’y Magsanay
Gawain 1
Panuto: Punan ang graphic organizer ng mga salik na nagbigay-daan sa pag-
usbong ng nasyonalismong Pilipino.
____________________________________
____________________________________
____________________________________
____________________________________
____________________________________
____________________________________
____________________________________
____________________________________
____________________________________
____________________________________
____________________________________
____________________________________
____________________________________
____________________________________
____________________________________
____________________________________
____________________________________
____________________________________
6
Gawain 2
Panuto: Lagyan ng tsek (√) kung tama ang paglalarawan sa mga pangyayaring
nagbigay-daan sa pag-usbong ng nasyonalismo sa bansa at ekis (x) kung mali.
_____ 1. Natutuhan ng mga Pilipino mula sa mga aklat at magasin ang tungkol
sa pagsisikap ng mga Amerikano at Pranses na matamo ang kalayaan.
_____ 2. Ang panggitnang uri ay karaniwang kinabibilangan ng mga Chinese at
Spanish mestizo.
_____ 3. Ang kamatayan ng tatlong paring Pilipino ang naging hudyat sa
pagsilang ng nasyonalismong Pilipino.
_____ 4. Nang bumalik ang mga Heswita sa bansa, patuloy na namahala ang
mga Pilipino sa mga parokya.
_____ 5. Ang pamumuno ni Gobernador Carlos Maria Dela Torrre ang nagbigay
kalayaan sa mga Pilipino na ipahayag ang kanilang mga damdamin at
alisin ang pagpipigil sa pamamahayag.
Ating Pagyamanin
Gawain 1
Panuto: Tukuyin mula sa talakayan ang mga salik na nagbigay daan sa pag-
usbong ng diwang makabansa o nasyonalismo batay sa mga inilalarawang
konsepto sa ibaba.
8
Ang Aking Natutuhan
Panuto: Punan ng angkop na salita upang mabuo ang mga konseptong inilahad.
Piliin mula sa ibaba ang wastong sagot at isulat sa patlang.
Ating Tayahin
Panuto: Basahin at unawain ang sumusunod na tanong. Piliin ang titik ng wastong
sagot at isulat sa patlang.
_____ 2. Ano ang pangyayaring nagbunsod upang makapaglakbay ang mga Pilipino
sa mga bansa sa Europa at maranasan ang mamuhay sa malayang
kapaligiran?
A. Pagbukas ng Suez Canal
B. Usapin tungkol sa sekularisasyon
C. Paggarote sa tatlong paring Pilipino
D. Pagbubukas ng Maynila sa Pandaigdigang kalakalan
9
_____ 3. Ano ang tawag sa pagpapamalas ng pagmamahal at pagmamalasakit para
sa sariling bayan?
A. Bayani C. Orden
B. Nasyonalismo D. Salik
_____ 4. Alin sa sumusunod ang HINDI kabilang sa mga salik na nagbigay-daan
sa pag-usbong ng nasyonalismo?
A. Liberal na pamamahala
B. Pagbukas ng Suez Canal
C. Pag-usbong ng panggitnang uri
D. Pakikipagkasundo sa mga mananakop
_____ 5. Sa pagbubukas ng Maynila sa kalakalang pandaigdig, saan nagmula ang
kaalaman ng mga Pilipino tungkol sa kaisipang politikal at Rebolusyong
Pranses at Amerikano?
A. Mula sa pandaigdigang balita
B. Mula sa mga aklat at magasin
C. Mula sa aral na turo ng Kristiyanismo
D. Mula sa mga turo ng katutubong relihiyon
_____ 6. Alin sa sumusunod na salik ang naglalarawan ng pagtatamasa ng
kaginhawaan sa buhay kung kaya’t nakapag-aral sila sa ibang bansa at
naliwanagan?
A. Liberal na pamamahala
B. Usapin sa sekularisasyon
C. Pag-usbong ng panggitnang uri
D. Pagbubukas ng bansa sa pandaigdigang kalakalan
_____ 7. Ano ang kabutihang dulot sa mga Pilipino ng mga pangyayari sa iba’t
ibang panig ng mundo?
A. Natalo ang mga Pilipino
B. Nagtagumpay ang mga Espanyol
C. Napalapit ang mga Pilipino sa mga Espanyol
D. Nagising ang diwang makabayan ng mga Pilipino para sa bansa
_____ 8. Ano ang kahalagahan ng pagkakaroon ng mga Pilipino ng kaalaman ukol
sa konsepto ng kalayaan, nasyon, at karapatan?
A. Natutuhan nilang nararapat na maging malaya ang Pilipinas
B. Natutuhan nilang maging tapat sa naisin ng mga Espanyol sa bansa
C. Natutuhan nilang maging mapagtiis upang maiwasan ang pagbuwis
ng buhay
D. Natutuhan nilang mas makabubuting manatili sa ilalim ng
pamamahala ng mga Espanyol.
_____ 9. Paano tumindi ang hangarin ng mga Pilipinong makalaya sa pamamahala
ng mga Espanyol?
A. Noong pinagmalupitan ang mga magsasakang Pilipino
B. Noong binigyan ang mga paring Pilipino ng mga parokya
C. Noong pinamunuan sila ng mga orden o pangkat ng mga pari
D. Noong nakapag-aral sila at nabuksan ang kanilang kamalayan ukol
dito
_____ 10. Ano tawag sa mga paring Pilipinong pinagkaitan ng karapatan ng mga
Espanyol na makapamahala sa mga parokya ?
A. Paring regular
B. Paring sekular
C. Paring Espanyol
D. Pinuno ng parokya
10
Susi sa Pagwawasto
Subukin TAYO’Y MAGSANAY ATING PAGYAMANIN
Gawain 1
1. D Pag-usbong ng
panggitnang uri Gawain 1
2. D
1.pag-usbong ng panggitnang uri
3. A Gawain 1
4. A Pagbubukas ng Maynila sa
Pandaigdigang kalakalan
5. D 2. Paggarote sa tatlong paring Pilipino
6. D
7. C Paggarote sa tatlong
3. Usapin tungkol sa sekularisasyon
8. B paring Pilipino
9. B
10. B Pagbubukas ng Suez Tayahin
4. Pagbukas ng Maynila sa Pandaigdigang
Canal Kalakalan
Sanggunian
Pamprosesong Tanong:
(Maaring magkaiba ang mga sagot)
Aklat
Gawain 2-Basa Mo, Suri Mo
Gabuat, Maria Annalyn P., Michael M. Mercado, at Mary Dorothy dL. Jose. Araling
1. Kristiyanismo 3. Magellan 5. kolonya
Panlipunan Pilipinas Bilang Isang Bansa. Quezon City: Department of Education-
2. Pope Alexander VI 4. Cebu
Vibal Group, Inc., 2016.
11
FEEDBACK SLIP
A. PARA SA MAG-AARAL
Wala
PANGALAN NG PAARALAN:
12