Elektromiografia

Alicja Jasińska, Cezary Jakubowski

Plan prezentacji

● Czym jest EMG?

● Rodzaje EMG
● Zastosowanie kliniczne
● Historia
● Jak wygląda badanie EMG
● Przeciwwskazania
● Choroby
● Systemy kanałowe
● Jednostka motoryczna
● Powstawanie sygnału
● Pobudliwość błon mięśniowych
● Potencjał czynnościowy
● Elektryczny model czynnościowego potencjału ruchowego
● Nakładanie się MUAP
● Rekrutacja i częstość wyładowań
● Sygnał EMG
● Czynniki wpływające na zapis EMG
● Rodzaje elektrod
● Budowa elektromiografu
● Bibliografia
Czym jest EMG

Elektromiografia służy do badania czynności elektrycznej mięśnia. Jest stosowana do oceny

stabilności elektrycznej błony włókien mięśnio- wych, charakteryzuje liczbę i stan zachowanych
jednostek ruchowych (JR) oraz ich reorganizację w stanach patologicznych. Służy przede
wszyst- kim do odróżnienia uszkodzenia neuronu obwodowego od uszkodzenia pierwotnie
mięśniowego. W przypadku uszkodzenia neurogennego ocenia się stan reinnerwacji i
odnerwienia (częściowe, całkowite). Badanie EMG składa się z: zapisu spoczynkowego, zapisu
wysiłkowego podczas maksymalnego skurczu mięśnia oraz analizy ilościowej parametrów
pojedynczych JR przy słabym skurczu mięśnia. Jednostka ruchowa jest podstawową jednostką
strukturalną i czynnościową mięśnia szkieletowego. Pojęcie „jednostki ruchowej” wpro- wadzili
w 1925 roku Lidell i Sherington.
Rodzaje EMG

Wyróżniamy 2 główne rodzaje EMG: igłowe i bezigłowe. Elektromiografia bezigłowa jest

nazywana powierzchniową, często używa się skrótu sEMG, który oznacza Surface
Electromyography.

EMG igłowe polega na używaniu cienkich igieł które są wprowadzane bezpośrednio w mięsień,
dzięki czemu dokładnie rejestruje się aktywność elektryczną wewnątrz mięśnia. Przez to
elektromiografia igłowa jest bardziej inwazyjna od sEMG oraz jest bardziej niekomfortowa i
bolesna dla pacjenta. EMG stosuje się do diagnostyki chorób nerwowo-mięśniowych i w celu
dokładnego zlokalizowania obszarów mięśniowych. Jest również bardziej precyzyjne, dostarcza
informacji na temat aktywności elektrycznej w konkretnym obszarze mięśniowym.
Rodzaje EMG

Elektromiografia powierzchniowa to badanie w którym stosuje się elektrody powierzchniowe

umieszczone na skórze nad obszarem mięśniowym, które rejestrują aktywność elektryczną
bliżej powierzchni. Pozwala to na monitorowanie ogólnej aktywności mięśniowej. Jest mniej
inwazyjnym badanie, nie ingeruje bezpośrednio w mięśnie, elektrody są umieszczone na skórze,
dzięki temu sEMG jest wygodniejsze dla pacjenta i bardziej komfortowe, ponieważ nie wymaga
wkłuwania igieł w mięsień. Jest często stosowane do analizy ogólnej aktywności mięśniowej,
monitorowania równowagi mięśniowej, badań nad ruchem oraz badań z zakresu biomechaniki.
EMG powierzchniowe jest mniej precyzyjne w porównaniu do igłowego, ze względu na to że
rejestruje aktywność z obszaru skóry nad mięśniami, co nie pozwala na tak dokładne
zlokalizowanie źródeł sygnałów.

Lekarz oraz pacjent w zależności od celu badania, rodzaju informacji którą chce się uzyskać i
preferencji dokonują wyboru między elektromiografią igłową a bezigłową.
Zastosowanie kliniczne

Badanie elektromiograficzne (EMG) ma różnorodne zastosowania w medycynie i fizjoterapii. Jest używane do oceny aktywności
elektrycznej mięśni, co pozwala lekarzom i specjalistom na diagnozowanie różnych schorzeń i monitorowanie postępów leczenia.
EMG może być stosowane przy:

Diagnozowanie chorób nerwowo-mięśniowych: EMG umożliwia ocenę funkcji mięśni i nerwów, co jest pomocne w
diagnozowaniu schorzeń.
Monitorowanie postępów rehabilitacji: Fizjoterapeuci mogą wykorzystywać EMG do śledzenia skuteczności programów
rehabilitacyjnych i dostosowywania ich w celu uzyskania optymalnych wyników.
Badanie bólu mięśniowego: EMG może być używane do identyfikacji obszarów zwiększonej aktywności mięśniowej, co
może pomóc w zrozumieniu i leczeniu bólu mięśniowego.
Próby nerwowo-mięśniowe przed operacjami: Przed operacjami, zwłaszcza ortopedycznymi, EMG może być
wykorzystywane do oceny funkcji mięśni i nerwów, co pomaga w planowaniu procedur chirurgicznych.
Badanie czynności mięśni przy schorzeniach układu nerwowego: EMG może pomóc w identyfikacji i monitorowaniu zmian w
aktywności mięśniowej związanych z chorobami neurologicznymi, takimi jak choroba Parkinsona czy dystrofia mięśniowa.
Kontrola protez i interfejsów mózg-maszyna: EMG jest używane w dziedzinie badań nad interfejsami mózg-maszyna, co
pozwala na kontrolę protez lub innych urządzeń za pomocą sygnałów z mózgu i mięśni.

Badanie EMG jest zatem wszechstronnym narzędziem, które znajduje zastosowanie zarówno w diagnostyce, jak i monitorowaniu
różnych stanów zdrowia związanych z układem nerwowo-mięśniowym.
Historia

Początki EMG przypadają na koniec XVIII wieku. Jednak rozwój tej metody w diagnostyce
neurologicznej datuje się dopiero od 1929 roku, czyli od czasu wprowadzenia do badania przez
Adriana i Bronka igłowej elektrody koncentrycznej, pozwalającej na rejestrację potencjałów
czynnościowych pojedynczych jednostek ruchowych (PCJR). W latach 40. XX wieku Denny-Brown i
Pennybacker opisali cechy elektrofizjologiczne fibrylacji i fascykulacji, a w latach 50. Denny-Brown
opisał technikę badania i określił cechy charakterystyczne elektromiogramu prawidłowego oraz
patologicznego. Od tej pory EMG zaczęło odgrywać istotną rolę w diagnostyce neurologicznej.
Pionierskim pracom Buchthala i jego współpracowników z ośrodka w Kopenhadze zawdzięczamy
rzeczywiste powstanie elektromiografii klinicznej. Wprowadzili oni ilościową ocenę parametrów PCJR,
polegającą na ocenie średnich wartości z 20 różnych PCJR, z których każdy powinien się powtórzyć
w niezmienionym kształcie przynajmniej 4-krotnie w zapisie. Wyróżniono podstawowe parametry
PCJR: czas trwania, amplitudę i odsetek w zapisie potencjałów wielofazowych.
Historia

Czas trwania okazał się najbardziej użytecznym parametrem w ocenie patologii. Zapis wysiłkowy
EMG oceniano tą metodą przede wszystkim na podstawie jego gęstości globalnej i wielkości
amplitudy. Chociaż metoda Buchthala była pracochłonna, pomiarów dokonywano ręcznie z taśmy
światłoczułej, a wybór potencjałów ocenianych jako PCJR był subiektywny, to jednak sprawdziła się w
diagnostyce neurologicznej i opracowa- niach naukowych, stanowiąc podstawę współczesnej
elektromiografii. Opracowane wówczas normy parametrów PCJR są do dziś stosowane w ocenie
badań elektrofizjologicznych. Zastosowanie programów komputerowych umożliwiło ilościową analizę
parametrów PCJR i lepsze wystandaryzowanie pomiarów. Wprowadzono automatyczne techniki do
rozpoznawania i pomiaru PCJR, co nie tylko oszczędzało czas, ale przede wszystkim zapewniało
lepszy standard ba- dań i większy obiektywizm pomiarów. Dużym ułatwieniem była możliwość
wykonywania badań online (w czasie rzeczywistym) i obserwowanie wyników na ekranie. Możliwe
stało się szybkie porównywanie wyników, a magazynowanie danych w pamięci komputera pozwoliło
na ich późniejsze wykorzystanie oraz szybkie sporządzenie raportu z badania.
Jak wygląda badanie EMG

Badanie elektromiograficzne (EMG) może przebiegać różnie w zależności od konkretnego celu badania i obszaru ciała, który jest oceniany. Oto ogólny opis
tego, jak może wyglądać badanie EMG:

Przygotowanie pacjenta:
● Pacjent zazwyczaj ubierze się w luźne i wygodne ubrania, aby ułatwić dostęp do obszarów mięśniowych do badania.
● Niekiedy może być konieczne usunięcie metalowych przedmiotów, takich jak biżuteria, aby uniknąć zakłóceń podczas badania.
Umieszczenie elektrod:
● W przypadku EMG bezigłowego: Elektrody powierzchniowe są umieszczane na skórze nad obszarem mięśnia, który jest badany.
● W przypadku EMG igłowego: Cienkie igły są delikatnie wprowadzane w mięśnie w celu pomiaru aktywności elektrycznej.
Prowadzenie pomiarów:
● Podczas badania, pacjent może być proszony o wykonywanie różnych ruchów, napinanie mięśni lub odpoczywanie, aby ocenić różne
aspekty aktywności mięśniowej.
● Elektromiograf rejestruje aktywność elektryczną mięśni podczas różnych czynności.
Odczyt i interpretacja wyników:
● Otrzymane dane są analizowane przez specjalistę, zazwyczaj neurologa lub technologa EMG.
● Wyniki pomagają w diagnozowaniu chorób nerwowo-mięśniowych, ocenie funkcji mięśni oraz w monitorowaniu postępów rehabilitacji.

Badanie EMG może być czasami nieco niekomfortowe ze względu na konieczność wykonywania różnych ruchów i wprowadzania igieł w mięśnie, ale
większość pacjentów doświadcza jedynie niewielkiego dyskomfortu. Ważne jest, aby przed badaniem omówić wszelkie obawy z lekarzem lub technikiem
wykonującym badanie.
Przeciwwskazania

Badanie elektromiograficzne (EMG) jest bezpieczne dla większości pacjentów, jednak istnieją pewne przeciwskazania lub sytuacje, w których należy
ostrożnie podchodzić do przeprowadzenia tego badania. Przeciwwskazania do badania EMG mogą obejmować:

Infekcje skórne:
● Obecność infekcji skórnej na obszarze, gdzie mają być umieszczone elektrody lub wprowadzone igły, może stanowić przeciwwskazanie.
Krwawienie lub skłonność do krwawienia:
● Pacjenci z zaburzeniami krzepnięcia lub ciężką skłonnością do krwawienia mogą mieć przeciwskazania do badania EMG, szczególnie w
przypadku EMG igłowego.
Alergie na metal:
● Osoby uczulone na metalowe składniki elektrod lub igieł używanych podczas badania mogą wymagać specjalnych środków ostrożności.
Nerwowość lub strach przed igłami:
● Pacjenci z silnym strachem przed igłami mogą odczuwać znaczny dyskomfort podczas badania EMG igłowego.
Implanty elektroniczne:
● Osoby z implantami elektronicznymi, takimi jak rozruszniki serca czy pompy insulinowe, mogą wymagać dodatkowej uwagi i
dostosowań podczas przeprowadzania badania.
Pacjenci w ciąży:
● W niektórych przypadkach może istnieć ostrożność w przeprowadzaniu badania EMG u kobiet w ciąży, zwłaszcza w okolicach brzucha.

Przed przystąpieniem do badania EMG warto poinformować lekarza o wszelkich istniejących schorzeniach, alergiach, czy obecności wszelkich implantów
lub urządzeń elektronicznych. Lekarz może ocenić, czy badanie EMG jest bezpieczne i skuteczne dla danego pacjenta.
Choroby

Badanie elektromiograficzne (EMG) jest skutecznym narzędziem diagnostycznym do identyfikowania różnych chorób i
zaburzeń związanych z układem nerwowo-mięśniowym. Oto kilka chorób, które mogą być wykrywane lub oceniane za
pomocą badania EMG:

Stwardnienie rozsiane (SM):

● EMG może pomóc w ocenie funkcji mięśni i nerwów, co może być przydatne w diagnozowaniu SM.
Zespół Guillaina-Barrégo:
● W diagnostyce zespołu Guillaina-Barrégo, EMG może być używane do monitorowania postępów choroby i
oceny funkcji nerwów obwodowych.
Miastenia:
● EMG jest stosowane w diagnostyce miastenii, choroby autoimmunologicznej wpływającej na połączenia
nerwowo-mięśniowe.
Dystrofia mięśniowa:
● Badanie EMG jest przydatne w ocenie aktywności elektrycznej mięśni u pacjentów z dystrofią mięśniową.
Neuropatia obwodowa:
● EMG może identyfikować neuropatie obwodowe, które wpływają na funkcję nerwów poza ośrodkowym
układem nerwowym.
Choroby

Uszkodzenia nerwów obwodowych:

● EMG jest skuteczne w lokalizowaniu i ocenie uszkodzeń nerwów obwodowych, co może wynikać z
różnych przyczyn.
Zapalenie mięśni (miopatia):
● W przypadku chorób zapalnych mięśni, takich jak zapalenie skórno-mięśniowe, EMG pomaga w
identyfikacji obszarów patologicznych.
Neuropraxia:
● EMG może być używane w ocenie neuropraksji, czyli czasowej utraty funkcji nerwu w wyniku
ucisku lub urazu.
Zespoły bólowe mięśni:
● EMG może pomóc w zrozumieniu i diagnozowaniu różnych zespołów bólowych mięśni.

Badanie EMG jest zatem wszechstronnym narzędziem, które wspomaga diagnozowanie i monitorowanie różnych
chorób i zaburzeń związanych z układem nerwowo-mięśniowym. Warto jednak podkreślić, że interpretacja
wyników EMG wymaga doświadczenia specjalisty, zazwyczaj neurologa lub technika EMG.
Systemy kanałowe

W kontekście badania elektromiograficznego (EMG), systemy kanałowe odnoszą się do ilości

elektrod lub kanałów, które są używane do rejestrowania aktywności elektrycznej mięśni.
Każdy kanał reprezentuje obszar mięśniowy, który jest monitorowany, co pozwala na uzyskanie
bardziej szczegółowego obrazu funkcji mięśni i układu nerwowo-mięśniowego. Oto kilka
informacji na temat systemów kanałowych w badaniu EMG:

Jednokanałowe EMG:
● W jednokanałowym systemie EMG używa się jednej elektrody lub jednego kanału
do rejestracji aktywności elektrycznej z jednego obszaru mięśniowego. To
podejście może być stosowane w celu monitorowania jednego konkretnego
mięśnia lub obszaru mięśniowego.
Wielokanałowe EMG:
● Systemy wielokanałowe korzystają z wielu elektrod lub kanałów, co umożliwia
jednoczesne badanie aktywności elektrycznej różnych mięśni. To podejście
dostarcza bardziej kompleksowej informacji na temat funkcji układu
nerwowo-mięśniowego.
Systemy kanałowe

Systemy do badań precyzyjnych:

● W niektórych przypadkach, zwłaszcza przy badaniu obszarów mięśni o małych
rozmiarach, stosuje się systemy z większą ilością elektrod, co pozwala na dokładniejsze
określenie aktywności w danym obszarze.
Systemy do badań dynamicznych:
● W przypadku badań dynamicznych, takich jak analiza chodu, mogą być stosowane systemy
wielokanałowe, które rejestrują aktywność mięśni podczas różnych ruchów i czynności.
Systemy do badań naukowych:
● W badaniach naukowych i badaniach nad interfejsami mózg-maszyna, stosuje się
zaawansowane systemy wielokanałowe, które umożliwiają precyzyjne śledzenie
aktywności wielu mięśni jednocześnie.

Używanie odpowiedniego systemu kanałowego zależy od celów badania oraz obszarów mięśniowych,
które są przedmiotem zainteresowania. W praktyce klinicznej i badawczej wybór odpowiedniego
systemu kanałowego jest dostosowywany do konkretnych potrzeb diagnostycznych lub badawczych.
Jednostka motoryczna

Jednostka motoryczna – pojedynczy

motoneuron wraz ze wszystkimi włóknami
mięśniowymi, które unerwia. Pojedynczy
mięsień jest zazwyczaj unerwiany przez wiele
jednostek motorycznych, tworzących razem
pole motoryczne.

Wolnokurczliwe, kurcząc się wolno i słabo,

lecz mogą pracować długotrwale, bez
zmęczenia, słabe impulsy elektryczne.

Szybkokurczliwe, kurczą się szybko i silnie,

szybko się męczą, silne impulsy elektryczne.
 Powstawanie sygnału

Sygnał w elektromiografii powstaje w wyniku elektrycznej aktywności mięśniowej. Proces generacji tego sygnału można podzielić na kilka kluczowych
etapów:

Depolaryzacja neuronu: Sygnał zaczyna się w neuronach znajdujących się w mózgu lub rdzeniu kręgowym, które kontrolują ruchy mięśniowe. Kiedy
mózg wysyła sygnał do mięśnia, neurony te doświadczają depolaryzacji, czyli zmiany potencjału elektrycznego na swojej powierzchni.

Rozprzestrzenianie się potencjału: Po depolaryzacji potencjał elektryczny rozprzestrzenia się wzdłuż włókien nerwowych, które łączą się z mięśniem,
prowadząc do wydzielania neuroprzekaźników w miejscu połączenia mięśnia i nerwu, znanym jako złącze nerwowo-mięśniowe.

Aktywacja włókien mięśniowych: Neuroprzekaźniki uruchamiają odpowiednie włókna mięśniowe w mięśniu, co prowadzi do skurczu mięśniowego.

Generacja potencjału czynnościowego: Podczas skurczu mięśniowego dochodzi do generacji potencjału czynnościowego wzdłuż włókien
mięśniowych. Ten potencjał jest wynikiem różnicy w potencjale elektrycznym między wnętrzem włókna mięśniowego a otaczającym je
środowiskiem.

Rejestracja przez elektrody: Elektrody umieszczone na skórze lub wprowadzone do mięśnia zbierają te zmiany potencjału elektrycznego i
przekształcają je na sygnał elektryczny, który może być rejestrowany przez elektromiograf.

Analiza sygnału: Sygnał elektryczny rejestrowany przez elektromiograf jest wzmacniany, filtrowany i przetwarzany w celu uzyskania informacji na
temat aktywności mięśniowej, takich jak amplituda, częstotliwość i czas trwania.
 Pobudliwość błon mięśniowych

Pobudliwość włókien mięśniowych stanowi bardzo istotne zagadnienie dla fizjologii mięśni. Zjawisko to można
wytłumaczyć na modelu błony półprzepuszczalnej, badając właściwości elektryczne sarkolemmy. Równowaga
jonowa pomiędzy przestrzenią zewnątrz- i wewnątrzkomórkową w komórce mięśniowej tworzy potencjał
spoczynkowy błony włókna mięśniowego (wynoszący około -80 do -90 mV). Różnica potencjałów
utrzymywana jest dzięki procesom fizjologicznym (pompa jonowa) i powoduje ujemny ładunek wnętrza
komórki w odniesieniu do jej powierzchni. Pobudzenie komórki rogu przedniego rdzenia kręgowego
(spowodowane przez ośrodkowy układ nerwowy lub odruchowe) powoduje przewodzenie pobudzenia wzdłuż
ruchowego włókna nerwowego. Po uwolnieniu substancji transmiterowych na płytce motorycznej, na włóknie
mięśniowym unerwianym przez daną jednostkę motoryczną pojawia się potencjał płytkowy. Dyfuzja
charakterystyczna dla błony włókna mięśniowego jest szybko modyfikowana przez napływ jonów Na+ do
wnętrza komórki. Powoduje to depolaryzację błony komórkowej, która bardzo szybko znika dzięki wstecznej
wymianie jonów w mechanizmie aktywnej pompy jonowej, w procesie repolaryzacji
Potencjał czynnościowy

Po przekroczeniu pewnego progu przez

napływające do wnętrza komórki jony Na+ na
błonie pojawia się szybko zmieniający swoje
wartości od - 80 mV do + 30 mV potencjał
czynnościowy. Jest to jednobiegunowe
wyładowanie elektryczne, które jest
natychmiastowo równoważone w fazie
repolaryzacji, po której następuje faza
hiperpolaryzacji błony. Potencjał czynnościowy
rozpoczyna się na końcowej płytce motorycznej i
szerzy się wzdłuż włókna mięśniowego oraz w jego
wnętrzu dzięki układowi tubul w obu kierunkach.
Potencjał czynnościowy

Sygnał EMG powstaje dzięki

potencjałom czynnościowym
włókien mięśniowych pojawiających
się wskutek opisanych powyżej
procesów depolaryzacji i
repolaryzacji. Szerokość strefy
depolaryzacji w literaturze
opisywana jest jako 1-3mm². Po
początkowym pobudzeniu tej strefy,
przesuwa się ona wzdłuż włókna
mięśniowego z szybkością około 2-6
m/s przechodząc pod elektrodą
rejestrującą.
Elektryczny model czynnościowego potencjału
ruchowego

Cykl depolaryzacja – repolaryzacja formuje falę depolaryzacji albo inaczej dipol elektryczny,
który przemieszcza się wzdłuż powierzchni włókna mięśniowego. Zwykle do pomiarów w EMG
kinezjologicznym stosuje się elektrody dwubiegunowe oraz wzmocnienie różnicowe. na
początku przedstawiliśmy sygnał pochodzący z pojedynczego włókna mięśniowego.
Elektryczny model czynnościowego potencjału
ruchowego

W przykładzie, w punkcie czasowym T1

tworzy się potencjał czynnościowy, który
przemieszcza się w kierunku pary elektrod.
Wzrastająca różnica potencjałów mierzona
między elektrodami osiąga najwyższą wartość
w punkcie T2. Gdy dipol znajdzie się w środku
odległości między elektrodami, potencjał
przetnie linię zerową i osiągnie maksimum w
punkcie T4, który jest położony najbliżej
elektrody nr 2.
Elektryczny model czynnościowego potencjału
ruchowego

Model ten wyjaśnia, dlaczego jednobiegunowy

potencjał czynnościowy tworzy dwubiegunowy
sygnał w procesie wzmocnienia różnicowego.
Ponieważ jednostka motoryczna składa się z wielu
włókien mięśniowych, para elektrod “widzi”
wielkość wszystkich unerwionych włókien w
jednostce motorycznej – w zależności od ich
szerokości i rozwinięcia. Typowo, suma wszystkich
włókien tworzy trójfazowy potencjał
czynnościowy jednostki motorycznej (Motor unit
action potential „MUAP” - 2), który ma różny
kształt i wielkość w zależności od geometrycznej
orientacji włókien w odniesieniu do miejsca
przyłożenia elektrody.
Nakładanie się MUAP

W badaniach kinezjologicznych
wszystkie potencjały czynnościowe
jednostki motorycznej dla wszystkich
jednostek motorycznych
wykrywanych w miejscu przyłożenia
elektrody są elektrycznie ponakładane
na siebie, przyjmując postać
dwubiegunowego sygnału o
symetrycznej dystrybucji oraz
dodatniej lub ujemnej amplitudzie
(średnie wartości równe zeru). Jest to
zapis interferencyjny
Rekrutacja i częstość wyładowań

Najważniejszymi mechanizmami wpływającymi na wielkość i gęstość obserwowanego sygnału

są rekrutacja MUAP oraz ich częstość wyładowań. Są to główne mechanizmy sprawujące
kontrolę nad procesem skurczu i modulujące siłę mięśnia.

Ponieważ ludzka tkanka łączna oraz powłoki skórne stanowią filtr niskoprzepuszczalny dla
oryginalnego sygnału, analizowana częstotliwość wyładowań np. w przypadku
powierzchniowego EMG nie odzwierciedla oryginalnej charakterystyki wyładowań i ich
amplitudy. Dlatego tylko upraszczając można powiedzieć, że sygnał EMG bezpośrednio
odzwierciedla rekrutację i charakterystykę wyładowań w jednostkach motorycznych badanego
mięśnia
Sygnał EMG

Nie filtrowany (za wyjątkiem filtra szerokopasmowego wzmacniacza) i nieprzetworzony sygnał

pochodzący z nakładania MUAP zwany jest surowym sygnałem EMG. W poniższym przykładzie
pokazano surowy zapis powierzchniowego EMG (sEMG) dla trzech statycznych skurczów
mięśnia dwugłowego ramienia:
Sygnał EMG

Gdy mięsień jest rozluźniony, wykres przybiera formę mniej lub bardziej zakłóconej linii
podstawowej. Szum na linii surowego EMG zależy od wielu czynników, zwłaszcza od jakości
wzmacniacza EMG, szumu otoczenia oraz jakości danych warunków pomiaru. Zakładając
prawidłowe działanie wzmacniacza oraz właściwe przygotowanie skóry, uśredniony szum linii
podstawowej nie powinien być wyższy niż 3-5 mV, a idealnie 1-2 mV. Sprawdzenie jakości linii
podstawowej EMG stanowi bardzo ważny punkt w wykonywaniu pomiarów EMG. Zdrowy
rozluźniony mięsień nie wykazuje istotnej aktywności EMG z powodu braku depolaryzacji i
potencjałów czynnościowych. Piki w surowym zapisie EMG, z natury mają kształt przypadkowy,
co oznacza, że kształt wyładowań nie może być dokładnie powtórzony. Wynika to z faktu, że
aktualny układ rekrutowanych jednostek motorycznych ciągle się zmienia w zakresie
dostępnych jednostek; jeżeli czasami dwie lub więcej jednostek położonych w pobliżu elektrod
wyładowuje się w tym samym czasie, to powstanie wysoki pik wynikający z nałożenia się tych
wyładowań. Zastosowanie algorytmu wygładzającego lub wybór właściwego parametru
amplitudy powoduje wyeliminowanie lub co najmniej zminimalizowanie niepowtarzalnych
składowych sygnału
Czynniki wpływające na zapis EMG

Charakterystyka tkankowa

Ciało ludzkie jest dobrym przewodnikiem

elektrycznym, ale przewodnictwo to różni się
w poszczególnych tkankach w zależności od
ich typu i grubości warstwy, procesów
fizjologicznych i temperatury. Warunki te są
różne u poszczególnych osób ( a nawet u tej
samej osoby) i uniemożliwiają bezpośrednie
ilościowe porównanie pomiędzy parametrami
amplitudy EMG obliczonymi na podstawie
nieobrobionego sygnału EMG.
Czynniki wpływające na zapis EMG

Zakłócenia fizjologiczne „Cross Talk” Sąsiadujące mięśnie mogą dawać sygnał EMG, który jest
wykrywany przez elektrodę. Zwykle zjawisko „Cross Talk” nie przekracza 10-15% całkowitej
zawartości sygnału lub nie występuje w ogóle. Należy być ostrożnym przy wąskim umieszczaniu
elektrod w obrębie grup mięśniowych. Piki EKG mogą interferować z zapisami EMG, zwłaszcza
przy zapisach z tułowia/mięśni barku. Są one łatwe do identyfikacji, a nowe algorytmy
umożliwiają ich eliminację.
Czynniki wpływające na zapis EMG

Zmiany geometrii pomiędzy brzuścem

mięśnia a miejscem przyłożenia elektrody
Jakakolwiek zmiana odległości pomiędzy
miejscem powstawania sygnału a miejscem
jego wykrywania zmienia zapis EMG. Jest
to problem występujący we wszystkich
badaniach dynamicznych dotyczących
ruchu, może on również pojawiać się
wskutek ucisku z zewnątrz.
Czynniki wpływające na zapis EMG

Szumy zewnętrzne

Szczególną uwagę należy zwrócić na nie w środowiskach o dużym natężeniu zakłóceń

elektromagnetycznych. Największej uwagi wymaga bezpośrednia interferencja drżeń zasilania,
zwykle powodowana przez nieprawidłowe uziemienie innych urządzeń zewnętrznych.

Elektroda i wzmacniacze

Wybór/jakość elektrod oraz wewnętrzny szum wzmacniacza mogą wnosić dodatkowe składowe
do linii podstawowej EMG. Szum wewnętrzny wzmacniacza nie powinien przekraczać 5 Vrms.
Większość z tych czynników można zmniejszyć i kontrolować poprzez właściwe przygotowanie i
sprawdzenie pomieszczenia/warunków laboratoryjnych.
Rodzaje elektrod

Elektrody powierzchniowe

Są one stosowane najczęściej w badaniach

kinezjologicznych z powodu ich nieinwazyjnego
charakteru. Elektrody te są łatwe do stosowania, ale
rejestrują jedynie potencjały z mięśni
powierzchownych. W przypadku głębiej położonych
mięśni konieczne jest zastosowanie elektrod igłowych
lub cienkoigłowych typu. Wybór elektrody zależy od
rodzaju i warunków badania, a jeden typ elektrody
może nie spełniać wszystkich wymagań. Najczęściej
stosowanymi i zalecanymi do ogólnego zastosowania
elektrodami powierzchniowymi są preżelowane
elektrody srebro/chlorek srebra
Rodzaje elektrod

Elektrody dopochwowe i doodbytnicze

Do badania mięśni dna miednicy stosuje się

specjalne elektrody analne i dopochwowe.
Użycie tych elektrod może wymagać
dodatkowego obrabiania sygnału (głównie
filtrowanie np. 20-60Hz) w celu
wyeliminowania artefaktów. Ze względu
na brak stałego połączenia miejsca detekcji
sygnału i powierzchni mięśni błędne
artefakty są trudne do wyeliminowania.
Rodzaje elektrod

Elektrody cienkoigłowe

Z powodu ruchów mięśni w czasie badań kinezjologicznych preferowane są elektrody cienkoigłowe, które
umożliwiają inwazyjną aplikację elektrody w głębsze warstwy mięśniowe.

Sygnały z elektrod cienkoigłowych mierzy się i obrabia tak samo jak zwykłe sygnały powierzchniowego EMG.
Pomocne lub nawet konieczne może być zastosowanie filtra wysokopasmowego dla częstotliwości 20 Hz
(zamiast 10Hz), celem wyeliminowania przesunięć linii podstawowej pojawiających się zwykle w wyniku
artefaktów powstających wskutek ruchu elektrod w tkance mięśniowej.
 Budowa elektromiografu

Elektrody: To czujniki umieszczone na powierzchni skóry lub wprowadzone do mięśnia za pomocą cienkich igieł. Elektrody zbierają sygnały
elektryczne generowane przez mięśnie podczas ich skurczu i relaksacji.

Wzmacniacz sygnału: Sygnały elektryczne pobrane przez elektrody są zazwyczaj bardzo słabe i wymagają wzmocnienia, aby mogły być dokładnie
zarejestrowane. Wzmacniacz sygnału wzmacnia te sygnały, zwiększając ich amplitudę.

Konwerter analogowo-cyfrowy (ADC): Elektromiografy zazwyczaj działają na zasadzie przetwarzania sygnałów analogowych na cyfrowe. Konwerter
ADC jest odpowiedzialny za tę konwersję, co pozwala na dalsze przetwarzanie i analizę danych za pomocą komputera lub innego urządzenia.

Procesor sygnału: Ten element analizuje cyfrowe dane z elektrod i może wykonywać różne operacje, takie jak filtrowanie, usuwanie zakłóceń, czy
obliczanie parametrów sygnału, takich jak częstotliwość czy amplituda.

Interfejs użytkownika: Niektóre elektromiografy wyposażone są w interfejs użytkownika, który umożliwia użytkownikowi kontrolę urządzenia, wybór
parametrów pomiarowych oraz wyświetlanie wyników pomiarów.

Zasilanie: Elektromiografy wymagają zasilania elektrycznego, które może być dostarczane przez baterie, akumulatory lub z gniazdka elektrycznego.

Oprogramowanie: W przypadku elektromiografów używanych w badaniach naukowych lub klinicznych istotne jest oprogramowanie, które umożliwia
analizę, zapis i prezentację danych pomiarowych.
Bibliografia

● Peter Konrad, ABC EMG

Dziękujemy za uwagę