ZASTOSOWANIE TEORII GIER W

ANALIZIE ZJAWISK EKONOMICZNYCH

I SPOŁECZNYCH. CZĘŚĆ 1.
PAULINA MALACZEWSKA, MACIEJ MALACZEWSKI
WASZ WYKŁADOWCA
• Maciej Malaczewski, adiunkt w Katedrze Ekonometrii UŁ.
• Opiekun Studenckiego Koła Naukowego Modelowania Matematycznego w
Ekonomii ”Equilibrium”.
• Pokój – F221, drugie piętro budynku F od ul. Kilińskiego.
• Dyżur – najprawdopodobniej piątki, 11:30 – 13:00, (ale jeszcze potwierdzę).
• W trakcie dyżuru jestem dostępny na pewno (chyba, że się cos stanie)
• Poza terminami dyżuru - można spróbować, a nuż będę, ale szanse są
mniejsze
• Można mnie zawsze łapać mejlowo - e-mail: maciej.malaczewski@uni.lodz.pl
ORGANIZACJA ZAJĘĆ
• Zajęcia mają status wykładu. Odbywają się raz w tygodniu po dwie godziny
lekcyjne przez 15 tygodni = 30 godzin. (de facto 14, ale może odpracujemy)
• Środy, 9:45 – 11:15
• Zaliczenie odbędzie się na podstawie pisemnego kolokwium z zadań z teorii gier.
Zadania te będą „podobne” do zadań omawianych na zajęciach. Kolokwium to
odbędzie się na ostatnich zajęciach i będzie obejmowało materiał, który uda się
zrealizować do tego czasu.
• Aktywność na zajęciach mile widziana i nagradzana, aż do zwolnienia z kolokwium
włącznie
• Obecności na zajęciach – teoretycznie niekonieczne, ale patrz punkt poprzedni.
• W trakcie semestru będą okazje „wygrania” zaliczenia na 5!! pod warunkiem
obecności
TEORIA GIER
• Jest to dział matematyki stosowanej zajmujący się badaniem optymalnego
zachowania w przypadku konfliktu interesów.
• Stanowi wsparcie dla podejmowania decyzji, także gospodarczych.
• Rozważane są sytuacje konfliktowe, kooperacyjne, jak też i współzależne.
• Strony nazywane są "graczami", mają oni do dyspozycji pewne możliwe
ruchy, zwane "strategiami"
TEORIA GIER – NAGRODY NOBLA
• 1994 - Reinhard Selten, John Nash, John Harsanyi

• 2005 - Robert Aumann, Thomas Schelling

• 2012 - Alvin Roth, Lloyd Shapley

WAŻNY CYTAT

• "Często się uważa, że teoria gier jest częścią ekonomii. Ja bym powiedział na
odwrót. Ekonomia jest częścią teorii gier. Inną jej częścią są stosunki
międzynarodowe, psychologia, socjologia, biologia, nauki polityczne." -
Robert Aumann, zdobywca Nagrody Nobla 2005.
TEORIA GIER
• Grą nazywamy każdą sytuację konfliktową lub kooperacyjną, w której występują co
najmniej dwa podmioty („gracze”), mające do dyspozycji pewne wybory do
podjęcia („strategie”), których konsekwencją są dane stany natury („wypłaty”).
• Gry mogą mieć charakter kooperacyjny (gdy podmioty mogą współpracować dla
osiągnięcia wspólnych celów) albo niekooperacyjny (gdy podmioty nie mają
możliwości kooperowania ze sobą, a ich interesy nie są zbieżne).
• Strategie mogą mieć charakter ciągły (gdy można podjąć jedną z nieprzeliczalnej
ilości decyzji, np. wybrać liczbę z przedziału [0;1], wybrać punkt na okręgu itp.) lub
charakter dyskretny (gdy jest ich skończona lub przeliczalna ilość, na przykład
wybrać jedną z 52 kart z talii, wybrać jedną z kilku możliwości itp.)
GDZIE JEST TEORIA GIER?

• Z definicji wynika, że wszędzie tam, gdzie są co najmniej dwie osoby lub

strony, których decyzje wzajemnie na siebie w pewien sposób wpływają i dla
których korzyści/straty płynące z ich decyzji są zależne od pozostałych
graczy.
• Czyli w zasadzie wszędzie
ANEGDOTKA - NAJGŁUPSZE DZIECKO NA ŚWIECIE
Rzecz dzieje się u fryzjera. Do salonu wchodzi mały, około siedmioletni chłopczyk.
Widząc to fryzjer pochyla się do właśnie strzyżonego, nowego klienta, i szepcze:
-Nie wiem czy wiesz, ale to najgłupszy dzieciak na świecie. Zaraz Ci to udowodnię.
Fryzjer podchodzi do chłopczyka, wyciąga przed nim dwie dłonie: na jednej z nich
znajduje się 10 dolarów, na drugiej tylko ćwierć dolara, i mówi: -Wybierz jedną z
nich.
Po czym dziecko wybiera ćwierć dolara i wychodzi ze sklepu. Fryzjer kręcąc głową
wraca do klienta i mówi:
-Naprawdę, to najgłupsze dziecko na świecie.
Zdziwiony klient przyznaje fryzjerowi rację.
ANEGDOTKA - NAJGŁUPSZE DZIECKO NA ŚWIECIE
Jednak tuż po wyjściu z salonu spotyka na ulicy chłopca, bohatera całej historii,
który lizał kupionego za ćwierć dolara loda.
Zżerany ciekawością podchodzi do niego i zagaduje:
-Chłopcze, pozwól że zadam Ci pytanie. Dlaczego wybrałeś ćwierć dolara
zamiast 10?
A na to chłopiec, ciągle liżąc loda, odpowiada:
ANEGDOTKA - NAJGŁUPSZE DZIECKO NA ŚWIECIE

-Bo jeżeli wybiorę 10 dolarów, gra się zakończy.

ANEGDOTKA NR 2.

• Przebita opona
• 1. Rozwiąż równanie: (10 pkt) 2x=10
ANEGDOTKA NR 2 – C.D.

• 2. Która opona wam się przebiła? (90 pkt)

POPKULTURA – „FRIENDS”
POPKULTURA – „MALCOLM”
PROSTE PRZYKŁADY ZASTOSOWANIA TEORII GIER
• Uczeń zastanawiający się, czy przygotować się na zajęcia, przewidujący
zachowania nauczyciela.
• Dziecko kalkulujące moment poinformowania rodziców o złej ocenie.
• Pracownik podczas negocjacji płacowych decydujący się podać swoje
wymagania.
• Przedsiębiorca zastanawiający się nad wejściem na nowy rynek i
rozważający reakcję konkurencji.
• Polityk rozważający podjęcie sankcji wobec innego kraju (Kennedy)
KILKA WAŻNYCH ZAŁOŻEŃ WOBEC GRACZY GDY
ROZWIĄZUJEMY ZADANIA Z TEORII GIER
• Gracze są racjonalni, jeśli mogą, to wolą mieć „więcej” niż „mniej” i „lepsze”
niż „gorsze”. Próbują zatem zmaksymalizować swój zysk/użyteczność itp.
• Gracze znają i rozumieją zasady gry.
• Gracze znają wypłaty jakie uzyskają po zakończeniu gry (w przypadku gier
z pełną informacją).
TYPY GIER
• Sekwencyjne (gracze ruszają się na przemian, jeden za drugim, jeden z graczy jest zatem
rozpoczynającym grę; każdy następny gracz wie zatem co zrobili wszyscy przed nim) lub
jednoczesne (wszyscy gracze ruszają się w tej samej chwili, bez wiedzy na temat tego jak
ruszają się przeciwnicy).
• Jednorazowe (gra toczy się jeden raz i się kończy) lub powtarzalne (po zakończeniu jednej
gry gracze grają w nią jeszcze raz, łączny zysk się dodaje po kolejnych grach)
• Niekooperacyjne (gdy gracze nie współpracują ze sobą, ich cele nie są zbieżne) lub
kooperacyjne (gdy gracze mogą współpracować ze sobą, a ich cele można pogodzić).
• O sumie zerowej (gdy zysk jednego gracza jest jednocześnie stratą drugiego) lub o sumie
niezerowej (gdy zysk jednego gracza jest niezależny od zysku/straty drugiego).
• Z pełną informacją (gdy wszystkie reguły gry są w pełni znane) lub z niepełną informacją
(gdy jeden z graczy ma dostęp do większej ilości informacji niż pozostali).
• Jednoetapową (gdy jest tylko jeden etap) lub wieloetapową (gdy gra jest kilkuetapowa,
poszczególne etapy mogą mieć różne charakter).
21 KAMIENI

• (Uwaga – zamiast kamieni mogą być zapałki, kostki domina, karty, monety – cokolwiek graczom wpadnie w ręce,
gracze mogą też narysować kamienie na kartce i je skreślać w kolejnych posunięciach).

• W grze bierze udział dwóch graczy. Na stole leży 21 kamieni. Gracze poruszają się
na przemian. Ruch polega na tym, że gracz zabiera ze stołu 1, 2, 3 lub 4 kamienie
(do wyboru). Wygrywa gracz, który weźmie ostatni kamień.
• Zagrajcie co najmniej 4 razy, na przemian zmieniając pierwszeństwo ruchu. Notujcie kto
zaczynał i kto wygrał.
• Czy istnieje w tej grze strategia wygrywająca? Jaka?
• Czy lepiej być rozpoczynającym grę czy też lepiej być drugim graczem?
21 KAMIENI

• W grze bierze udział dwóch graczy. Na stole leży 21 kamieni. Gracze

poruszają się na przemian. Ruch polega na tym, że gracz zabiera ze
stołu 1, 2 lub 3 kamienie. Wygrywa gracz, który weźmie ostatni kamień.
• Zagrajcie co najmniej 4 razy, na przemian zmieniając pierwszeństwo ruchu.
Notujcie kto zaczynał i kto wygrał.
• Czy istnieje w tej grze strategia wygrywająca? Jaka?
• Czy lepiej być rozpoczynającym grę czy też lepiej być drugim graczem?
21 KAMIENI

• W grze bierze udział dwóch graczy. Na stole leży 21 kamieni.

Gracze poruszają się na przemian. Ruch polega na tym, że gracz
zabiera ze stołu 1, 2, 3 lub 4 kamienie. Przegrywa gracz, który
weźmie ostatni kamień.
• Zagrajcie co najmniej 4 razy, na przemian zmieniając pierwszeństwo
ruchu. Notujcie kto zaczynał i kto wygrał.
• Czy istnieje w tej grze strategia wygrywająca? Jaka?
• Czy lepiej być rozpoczynającym grę czy też lepiej być drugim graczem?
21 KAMIENI

• W grze bierze udział dwóch graczy. Na stole leży 21 kamieni. Gracze

poruszają się na przemian. Ruch polega na tym, że gracz zabiera ze
stołu 1 lub 2 kamienie. Wygrywa gracz, który weźmie ostatni kamień.
• Zagrajcie co najmniej 4 razy, na przemian zmieniając pierwszeństwo ruchu.
Notujcie kto zaczynał i kto wygrał.
• Czy istnieje w tej grze strategia wygrywająca? Jaka?
• Czy lepiej być rozpoczynającym grę czy też lepiej być drugim graczem?
25 KAMIENI

• W grze bierze udział dwóch graczy. Na stole leży 25 kamieni.

Gracze poruszają się na przemian. Ruch polega na tym, że gracz
zabiera ze stołu 1, 2 lub 3 kamienie. Przegrywa gracz, który
weźmie ostatni kamień.
• Zagrajcie co najmniej 4 razy, na przemian zmieniając pierwszeństwo
ruchu. Notujcie kto zaczynał i kto wygrał.
• Czy istnieje w tej grze strategia wygrywająca? Jaka?
• Czy lepiej być rozpoczynającym grę czy też lepiej być drugim graczem?
IDEA ROZWIĄZYWANIA WSTECZNEGO – INDUKCJI
WSTECZNEJ
• Ponieważ ta gra ma ściśle określone zakończenie, a w każdym ruchu ubywa
kamieni, to jest jasne, że skończy się w skończonej liczbie ruchów.
• Ponieważ też znana jest sytuacja końcowa (zero kamieni) to można znaleźć
strategię wygrywającą analizując grę od końca.
• Powiedzmy, że rozważamy wersję pierwszą: 21 kamieni, każdy z graczy
usuwa 1, 2, 3 lub 4 kamienie, ten kto weźmie ostatni kamień wygrywa.
ANALIZA GRY W 21 KAMIENI (W WERSJI NR 1)
• Jeżeli zatem chcemy wygrać, to przed naszym ostatnim ruchem musi zostać na stole od 1 do 4
kamieni, żebyśmy mogli je usunąć jednym ruchem. Jeżeli tak, to nasz przeciwnik przed naszym
posunięciem musi mieć na stole dokładnie 5 kamieni (!). Jeżeli będzie miał mniej, to sam weźmie
wszystkie i wygra. Jeżeli będzie miał dokładnie pięć, to będzie musiał wziąć od 1 do 4,
zostawiając od 4 do 1 nam na nasze wygrywające posunięcie. Jeżeli przeciwnik będzie miał na
stole od 6 do 9 kamieni, to sam zabierze od 1 do 4, zostawi nam 5 i wygra w następnym
posunięciu. Musi zatem mieć dokładnie 5.
• Skoro tak, to w jeszcze poprzednim posunięciu należy zostawić mu dokładnie 10 kamieni.
Wówczas od weźmie od 1 do 4, zostawi od 9 do 6, a my zabierzemy od 4 do 1 i zostawimy 5 i
w kolejnym ruchu wygramy.
• Czyli w jeszcze poprzednim posunięciu trzeba było zostawić mu 15 kamieni.
• Czyli w jeszcze poprzednim 20 kamieni. A zatem morał jest taki, że rozpoczynający grę ma
strategię wygrywającą – bierze jeden kamień, zostawia przeciwnikowi 20, a następne posunięcia
wykonuje tak, by zostawić 15, 10 i 5 kamieni.
PYTANIA

• Jak zmienia się strategia w przypadku gdy w ruchu można wziąć tylko 1, 2
lub 3 kamienie? Czy jest strategia wygrywająca? Dla kogo?
• A co jeżeli ostatni kamień przegrywa? Jaka jest wówczas strategia
wygrywająca? Dla kogo?
• A gdyby w grze można było wziąć tylko 1 lub 2 kamienie – kto ma wówczas
strategię wygrywającą?
• A gdyby było 25 kamieni? Kto wówczas ma strategię wygrywającą?
DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ!

• Katedra Ekonometrii

• paulina.malaczewska@uni.lodz.pl
• maciej.malaczewski@uni.lodz.pl