Analiza matematyczna sem.

¢wiczenia 06 - lista 2: 4-9

mgr in». Tomasz Gzella

tomasz.gzella@pg.edu.pl

eNauczanie

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Denicja
Mówimy, »e elementy a, b ∈ R s¡ kolejno:
kresem dolnym (inmum) zbioru X , je»eli
∀x∈X a ≤ x oraz ∀ε>0 ∃x 0 ∈X a + ε > x 0 ;

co zapisujemy a=inf(X),
kresem górnym (supremum) zbioru X , je»eli
∀x∈X x ≤ b oraz ∀ε>0 ∃x 0 ∈X b − ε < x 0 ;

co zapisujemy b=sup(X).

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 2 zadanie 4.
Znale¹¢ kresy górne  i dolne podanych zbiorów:
e') X = 1 101 , 1 102
Czy w tych zbiorach znajduj¡ si¦ elementy najmniejsze i najwi¦ksze?

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 2 zadanie 4.
Znale¹¢ kresy górne  i dolne podanych zbiorów:
e') X = 1 101 , 1 102
Czy w tych zbiorach znajduj¡ si¦ elementy najmniejsze i najwi¦ksze?
Zauwa»my, »e
2
max(X ) = 1 = sup(X ),
10
poniewa» ∀x∈X x ≤ 1 10
2
.

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 2 zadanie 4.
Znale¹¢ kresy górne  i dolne podanych zbiorów:
e') X = 1 101 , 1 102
Czy w tych zbiorach znajduj¡ si¦ elementy najmniejsze i najwi¦ksze?
Zauwa»my, »e
2
max(X ) = 1 = sup(X ),
10
poniewa» ∀x∈X x ≤ 1 102
.
Zbiór X nie posiada elementu najmniejszego.

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 2 zadanie 4.
Znale¹¢ kresy górne  i dolne podanych zbiorów:
e') X = 1 101 , 1 102
Czy w tych zbiorach znajduj¡ si¦ elementy najmniejsze i najwi¦ksze?
Zauwa»my, »e
2
max(X ) = 1 = sup(X ),
10
poniewa» ∀x∈X x ≤ 1 102
.
Zbiór X nie posiada elementu najmniejszego.
Poka»emy, »e
1
inf (X ) = 1 ,
10
poniewa» ∀x∈X x ≥ 1 101
.

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 2 zadanie 4.
Znale¹¢ kresy górne  i dolne podanych zbiorów:
e') X = 1 101 , 1 102
Czy w tych zbiorach znajduj¡ si¦ elementy najmniejsze i najwi¦ksze?
Ustalmy ε > 0. Szukany punkt y ∈ X musi speªnia¢
1 1 1
1 +ε>y =1 + ,
10 10 n
gdzie n ≥ 10, »eby y byª elementem zbioru X .
Z tego wynika, »e n > 1ε .

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 2 zadanie 4.
Znale¹¢ kresy górne  i dolne podanych zbiorów:
e') X = 1 101 , 1 102
Czy w tych zbiorach znajduj¡ si¦ elementy najmniejsze i najwi¦ksze?
Ustalmy ε > 0. Szukany punkt y ∈ X musi speªnia¢
1 1 1
1 +ε>y =1 + ,
10 10 n
gdzie n ≥ 10, »eby y byª elementem zbioru X .
Z tego wynika, »e n > 1ε .
Zatem wystarczy przyj¡¢:
1 1
y =1 + ,
10 n
gdzie n = + 10 (»eby n ≥ 10 i n ∈ N).
1
ε

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 2 zadanie 4.
Znale¹¢ kresy górne i dolne podanych zbiorów:
f') X = {2n | n ∈ N}
Czy w tych zbiorach znajduj¡ si¦ elementy najmniejsze i najwi¦ksze?

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 2 zadanie 4.
Znale¹¢ kresy górne i dolne podanych zbiorów:
f') X = {2n | n ∈ N}
Czy w tych zbiorach znajduj¡ si¦ elementy najmniejsze i najwi¦ksze?
Zauwa»my, »e
X 3 2, 4, 8, 16, ...,

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 2 zadanie 4.
Znale¹¢ kresy górne i dolne podanych zbiorów:
f') X = {2n | n ∈ N}
Czy w tych zbiorach znajduj¡ si¦ elementy najmniejsze i najwi¦ksze?
Zauwa»my, »e
X 3 2, 4, 8, 16, ...,
zatem wiemy, »e
min(X ) = 2 = inf (X ),
poniewa» ∀x∈X x ≥ 2.

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 2 zadanie 4.
Znale¹¢ kresy górne i dolne podanych zbiorów:
f') X = {2n | n ∈ N}
Czy w tych zbiorach znajduj¡ si¦ elementy najmniejsze i najwi¦ksze?
Zauwa»my, »e
X 3 2, 4, 8, 16, ...,
zatem wiemy, »e
min(X ) = 2 = inf (X ),
poniewa» ∀x∈X x ≥ 2.
Zbiór X nie posiada elementu najwi¦kszego.

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 2 zadanie 4.
Znale¹¢ kresy górne i dolne podanych zbiorów:
f') X = {2n | n ∈ N}
Czy w tych zbiorach znajduj¡ si¦ elementy najmniejsze i najwi¦ksze?
Zauwa»my, »e
X 3 2, 4, 8, 16, ...,
zatem wiemy, »e
min(X ) = 2 = inf (X ),
poniewa» ∀x∈X x ≥ 2.
Zbiór X nie posiada elementu najwi¦kszego.
Co wi¦cej, nie posiada te» supremum, co zapisujemy

sup(X ) = +∞,

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 2 zadanie 4.
Znale¹¢ kresy górne i dolne podanych zbiorów:
f') X = {2n | n ∈ N}
Czy w tych zbiorach znajduj¡ si¦ elementy najmniejsze i najwi¦ksze?
Zauwa»my, »e
X 3 2, 4, 8, 16, ...,
zatem wiemy, »e
min(X ) = 2 = inf (X ),
poniewa» ∀x∈X x ≥ 2.
Zbiór X nie posiada elementu najwi¦kszego.
Co wi¦cej, nie posiada te» supremum, co zapisujemy

sup(X ) = +∞,

poniewa» zbiór X jest nieograniczony z góry.

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 2 zadanie 4.
Znale¹¢ kresy górne i dolne podanych zbiorów:
f') X = {2n | n ∈ N}
Czy w tych zbiorach znajduj¡ si¦ elementy najmniejsze i najwi¦ksze?
Poka»emy, »e X jest nieograniczony z góry, tzn.

∀M>0 ∃y ∈X y > M.

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 2 zadanie 4.
Znale¹¢ kresy górne i dolne podanych zbiorów:
f') X = {2n | n ∈ N}
Czy w tych zbiorach znajduj¡ si¦ elementy najmniejsze i najwi¦ksze?
Poka»emy, »e X jest nieograniczony z góry, tzn.

∀M>0 ∃y ∈X y > M.

Ustalmy M > 0. Szukany punkt y ∈ X musi speªnia¢

y = 2n > M = 2log2 (M) ⇒ n > log2 (M).

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 2 zadanie 4.
Znale¹¢ kresy górne i dolne podanych zbiorów:
f') X = {2n | n ∈ N}
Czy w tych zbiorach znajduj¡ si¦ elementy najmniejsze i najwi¦ksze?
Poka»emy, »e X jest nieograniczony z góry, tzn.

∀M>0 ∃y ∈X y > M.

Ustalmy M > 0. Szukany punkt y ∈ X musi speªnia¢

y = 2n > M = 2log2 (M) ⇒ n > log2 (M).

Pami¦taj¡c o tym, »eby n ∈ N, wystarczy przyj¡¢

y = 2n ,

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 2 zadanie 4.
Znale¹¢ kresy górne i dolne podanych zbiorów:
f') X = {2n | n ∈ N}
Czy w tych zbiorach znajduj¡ si¦ elementy najmniejsze i najwi¦ksze?
Poka»emy, »e X jest nieograniczony z góry, tzn.

∀M>0 ∃y ∈X y > M.

Ustalmy M > 0. Szukany punkt y ∈ X musi speªnia¢

y = 2n > M = 2log2 (M) ⇒ n > log2 (M).

Pami¦taj¡c o tym, »eby n ∈ N, wystarczy przyj¡¢

y = 2n , n = max {[log2 (M)] + 1, 1} ,

poniewa» liczba [log2 (M)] + 1 mo»e by¢ ujemna.

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 2 zadanie 4.
Znale¹¢ kresy
n górne i dolne podanych
o zbiorów:
g') X = m
m+n+k | m, n, k ∈ N
Czy w tych zbiorach znajduj¡ si¦ elementy najmniejsze i najwi¦ksze?

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 2 zadanie 4.
Znale¹¢ kresy
n górne i dolne podanych
o zbiorów:
g') X = m
m+n+k | m, n, k ∈ N
Czy w tych zbiorach znajduj¡ si¦ elementy najmniejsze i najwi¦ksze?
Mamy
100 1000 1 1 1
X 3 , , , , , ...
102 1002 3 100 1000

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 2 zadanie 4.
Znale¹¢ kresy
n górne i dolne podanych
o zbiorów:
g') X = m
m+n+k | m, n, k ∈ N
Czy w tych zbiorach znajduj¡ si¦ elementy najmniejsze i najwi¦ksze?
Mamy
100 1000 1 1 1
X 3 , , , , , ...
102 1002 3 100 1000
oraz
∀x∈X 0 ≤ x ≤ 1,
a zbiór X nie posiada elementu najmniejszego i najwi¦kszego.

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 2 zadanie 4.
Znale¹¢ kresy
n górne i dolne podanych
o zbiorów:
g') X = m
m+n+k | m, n, k ∈ N
Czy w tych zbiorach znajduj¡ si¦ elementy najmniejsze i najwi¦ksze?
Poka»emy, »e
inf (X ) = 0.

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 2 zadanie 4.
Znale¹¢ kresy
n górne i dolne podanych
o zbiorów:
g') X = m
m+n+k | m, n, k ∈ N
Czy w tych zbiorach znajduj¡ si¦ elementy najmniejsze i najwi¦ksze?
Poka»emy, »e
inf (X ) = 0.
Ustalmy ε > 0. Szukany punkt y ∈ X musi speªnia¢
m m=n=1 1
0+ε>y = = ,
m+n+k k +2

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 2 zadanie 4.
Znale¹¢ kresy
n górne i dolne podanych
o zbiorów:
g') X = m
m+n+k | m, n, k ∈ N
Czy w tych zbiorach znajduj¡ si¦ elementy najmniejsze i najwi¦ksze?
Poka»emy, »e
inf (X ) = 0.
Ustalmy ε > 0. Szukany punkt y ∈ X musi speªnia¢
m m=n=1 1
0+ε>y = = ,
m+n+k k +2
z czego dostajemy
1
k > − 2.
ε

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 2 zadanie 4.
Znale¹¢ kresy
n górne i dolne podanych
o zbiorów:
g') X = m
m+n+k | m, n, k ∈ N
Czy w tych zbiorach znajduj¡ si¦ elementy najmniejsze i najwi¦ksze?
Poka»emy, »e
inf (X ) = 0.
Ustalmy ε > 0. Szukany punkt y ∈ X musi speªnia¢
m m=n=1 1
0+ε>y = = ,
m+n+k k +2
z czego dostajemy
1
k > − 2.
ε
Ostatecznie wystarczy przyj¡¢
1
y= ,
k +2

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 2 zadanie 4.
Znale¹¢ kresy
n górne i dolne podanych
o zbiorów:
g') X = m
m+n+k | m, n, k ∈ N
Czy w tych zbiorach znajduj¡ si¦ elementy najmniejsze i najwi¦ksze?
Poka»emy, »e
inf (X ) = 0.
Ustalmy ε > 0. Szukany punkt y ∈ X musi speªnia¢
m m=n=1 1
0+ε>y = = ,
m+n+k k +2
z czego dostajemy
1
k > − 2.
ε
Ostatecznie wystarczy przyj¡¢
1 1
 
y= , k= − 2 + 3,
k +2 ε

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 2 zadanie 4.
Znale¹¢ kresy
n górne i dolne podanych
o zbiorów:
g') X = m
m+n+k | m, n, k ∈ N
Czy w tych zbiorach znajduj¡ si¦ elementy najmniejsze i najwi¦ksze?
Poka»emy, »e
inf (X ) = 0.
Ustalmy ε > 0. Szukany punkt y ∈ X musi speªnia¢
m m=n=1 1
0+ε>y = = ,
m+n+k k +2
z czego dostajemy
1
k > − 2.
ε
Ostatecznie wystarczy przyj¡¢
1 1
 
y= , k= − 2 + 3,
k +2 ε
poniewa» liczba − 2 mo»e by¢ równa −2.
1 
ε
Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1
Zestaw 2 zadanie 4.
Znale¹¢ kresy
n górne i dolne podanych
o zbiorów:
g') X = m
m+n+k | m, n, k ∈ N
Czy w tych zbiorach znajduj¡ si¦ elementy najmniejsze i najwi¦ksze?
Poka»emy, »e
sup(X ) = 1.

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 2 zadanie 4.
Znale¹¢ kresy
n górne i dolne podanych
o zbiorów:
g') X = m
m+n+k | m, n, k ∈ N
Czy w tych zbiorach znajduj¡ si¦ elementy najmniejsze i najwi¦ksze?
Poka»emy, »e
sup(X ) = 1.
Ustalmy ε > 0. Szukany punkt y ∈ X musi speªnia¢
m n=k=1 m 2
1−ε>y = = =1− ,
m+n+k m+2 m+2

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 2 zadanie 4.
Znale¹¢ kresy
n górne i dolne podanych
o zbiorów:
g') X = m
m+n+k | m, n, k ∈ N
Czy w tych zbiorach znajduj¡ si¦ elementy najmniejsze i najwi¦ksze?
Poka»emy, »e
sup(X ) = 1.
Ustalmy ε > 0. Szukany punkt y ∈ X musi speªnia¢
m n=k=1 m 2
1−ε>y = = =1− ,
m+n+k m+2 m+2
z czego dostajemy
2
m> − 2.
ε

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 2 zadanie 4.
Znale¹¢ kresy
n górne i dolne podanych
o zbiorów:
g') X = m
m+n+k | m, n, k ∈ N
Czy w tych zbiorach znajduj¡ si¦ elementy najmniejsze i najwi¦ksze?
Poka»emy, »e
sup(X ) = 1.
Ustalmy ε > 0. Szukany punkt y ∈ X musi speªnia¢
m n=k=1 m 2
1−ε>y = = =1− ,
m+n+k m+2 m+2
z czego dostajemy
2
m> − 2.
ε
Ostatecznie wystarczy przyj¡¢
m
y= ,
m+2

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 2 zadanie 4.
Znale¹¢ kresy
n górne i dolne podanych
o zbiorów:
g') X = m
m+n+k | m, n, k ∈ N
Czy w tych zbiorach znajduj¡ si¦ elementy najmniejsze i najwi¦ksze?
Poka»emy, »e
sup(X ) = 1.
Ustalmy ε > 0. Szukany punkt y ∈ X musi speªnia¢
m n=k=1 m 2
1−ε>y = = =1− ,
m+n+k m+2 m+2
z czego dostajemy
2
m> − 2.
ε
Ostatecznie wystarczy przyj¡¢
2
 
m
y= , m= − 2 + 3,
m+2 ε

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 2 zadanie 4.
Znale¹¢ kresy
n górne i dolne podanych
o zbiorów:
g') X = m
m+n+k | m, n, k ∈ N
Czy w tych zbiorach znajduj¡ si¦ elementy najmniejsze i najwi¦ksze?
Poka»emy, »e
sup(X ) = 1.
Ustalmy ε > 0. Szukany punkt y ∈ X musi speªnia¢
m n=k=1 m 2
1−ε>y = = =1− ,
m+n+k m+2 m+2
z czego dostajemy
2
m> − 2.
ε
Ostatecznie wystarczy przyj¡¢
2
 
m
y= , m= − 2 + 3,
m+2 ε
poniewa» liczba 2ε − 2 mo»e by¢ równa −2.
 
Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1
Zestaw 2 zadanie 7.
Niech A, B ⊂ R, niepuste. Okre±lmy:

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 2 zadanie 7.
Niech A, B ⊂ R, niepuste. Okre±lmy:
−A := {x : −x ∈ A},

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 2 zadanie 7.
Niech A, B ⊂ R, niepuste. Okre±lmy:
−A := {x : −x ∈ A}, A + B := {z = x + y : x ∈ A, y ∈ B},
A − B := {z = x − y : x ∈ A, y ∈ B}.

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 2 zadanie 7.
Niech A, B ⊂ R, niepuste. Okre±lmy:
−A := {x : −x ∈ A}, A + B := {z = x + y : x ∈ A, y ∈ B},
A − B := {z = x − y : x ∈ A, y ∈ B}.

Pokaza¢, »e: a) sup(−A) = − inf(A)

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 2 zadanie 7.
Niech A, B ⊂ R, niepuste. Okre±lmy:
−A := {x : −x ∈ A}, A + B := {z = x + y : x ∈ A, y ∈ B},
A − B := {z = x − y : x ∈ A, y ∈ B}.

Pokaza¢, »e: a) sup(−A) = − inf(A)

Zaczniemy od strony lewej, czyli od −inf (A).

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 2 zadanie 7.
Niech A, B ⊂ R, niepuste. Okre±lmy:
−A := {x : −x ∈ A}, A + B := {z = x + y : x ∈ A, y ∈ B},
A − B := {z = x − y : x ∈ A, y ∈ B}.

Pokaza¢, »e: a) sup(−A) = − inf(A)

Zaczniemy od strony lewej, czyli od −inf (A).

Zaªó»my, »e zbiór A jest ograniczony z doªu.

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 2 zadanie 7.
Niech A, B ⊂ R, niepuste. Okre±lmy:
−A := {x : −x ∈ A}, A + B := {z = x + y : x ∈ A, y ∈ B},
A − B := {z = x − y : x ∈ A, y ∈ B}.

Pokaza¢, »e: a) sup(−A) = − inf(A)

Zaczniemy od strony lewej, czyli od −inf (A).

Zaªó»my, »e zbiór A jest ograniczony z doªu. Oznaczmy
a = inf (A).

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 2 zadanie 7.
Niech A, B ⊂ R, niepuste. Okre±lmy:
−A := {x : −x ∈ A}, A + B := {z = x + y : x ∈ A, y ∈ B},
A − B := {z = x − y : x ∈ A, y ∈ B}.

Pokaza¢, »e: a) sup(−A) = − inf(A)

Zaczniemy od strony lewej, czyli od −inf (A).

Zaªó»my, »e zbiór A jest ograniczony z doªu. Oznaczmy
a = inf (A). Wystarczy pokaza¢, »e sup(−A) = −a.
We¹my dowolne x ∈ (−A), wówczas −x ∈ A oraz

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 2 zadanie 7.
Niech A, B ⊂ R, niepuste. Okre±lmy:
−A := {x : −x ∈ A}, A + B := {z = x + y : x ∈ A, y ∈ B},
A − B := {z = x − y : x ∈ A, y ∈ B}.

Pokaza¢, »e: a) sup(−A) = − inf(A)

Zaczniemy od strony lewej, czyli od −inf (A).

Zaªó»my, »e zbiór A jest ograniczony z doªu. Oznaczmy
a = inf (A). Wystarczy pokaza¢, »e sup(−A) = −a.
We¹my dowolne x ∈ (−A), wówczas −x ∈ A oraz

a ≤ −x

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 2 zadanie 7.
Niech A, B ⊂ R, niepuste. Okre±lmy:
−A := {x : −x ∈ A}, A + B := {z = x + y : x ∈ A, y ∈ B},
A − B := {z = x − y : x ∈ A, y ∈ B}.

Pokaza¢, »e: a) sup(−A) = − inf(A)

Zaczniemy od strony lewej, czyli od −inf (A).

Zaªó»my, »e zbiór A jest ograniczony z doªu. Oznaczmy
a = inf (A). Wystarczy pokaza¢, »e sup(−A) = −a.
We¹my dowolne x ∈ (−A), wówczas −x ∈ A oraz

a ≤ −x ⇐⇒ (−a) ≥ x

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 2 zadanie 7.
Niech A, B ⊂ R, niepuste. Okre±lmy:
−A := {x : −x ∈ A}, A + B := {z = x + y : x ∈ A, y ∈ B},
A − B := {z = x − y : x ∈ A, y ∈ B}.

Pokaza¢, »e: a) sup(−A) = − inf(A)

Zaczniemy od strony lewej, czyli od −inf (A).

Zaªó»my, »e zbiór A jest ograniczony z doªu. Oznaczmy
a = inf (A). Wystarczy pokaza¢, »e sup(−A) = −a.
We¹my dowolne x ∈ (−A), wówczas −x ∈ A oraz

a ≤ −x ⇐⇒ (−a) ≥ x

Z dowolno±ci x otrzymujemy, »e (−a) jest ograniczeniem górnym

zbioru (−A).

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 2 zadanie 7.
Niech A, B ⊂ R, niepuste. Okre±lmy:
−A := {x : −x ∈ A}, A + B := {z = x + y : x ∈ A, y ∈ B},
A − B := {z = x − y : x ∈ A, y ∈ B}.

Pokaza¢, »e: a) sup(−A) = − inf(A)

Zaczniemy od strony lewej, czyli od −inf (A).

Zaªó»my, »e zbiór A jest ograniczony z doªu. Oznaczmy
a = inf (A). Wystarczy pokaza¢, »e sup(−A) = −a.
We¹my dowolne x ∈ (−A), wówczas −x ∈ A oraz

a ≤ −x ⇐⇒ (−a) ≥ x

Z dowolno±ci x otrzymujemy, »e (−a) jest ograniczeniem górnym

zbioru (−A).
Czy sup(−A) = −a?

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 2 zadanie 7.
Niech A, B ⊂ R, niepuste. Okre±lmy:
−A := {x : −x ∈ A}, A + B := {z = x + y : x ∈ A, y ∈ B},
A − B := {z = x − y : x ∈ A, y ∈ B}.

Pokaza¢, »e: a) sup(−A) = − inf(A)

Poka»emy, »e sup(−A) = −a. Ustalmy ε > 0. Wtedy z def.

inmum A

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 2 zadanie 7.
Niech A, B ⊂ R, niepuste. Okre±lmy:
−A := {x : −x ∈ A}, A + B := {z = x + y : x ∈ A, y ∈ B},
A − B := {z = x − y : x ∈ A, y ∈ B}.

Pokaza¢, »e: a) sup(−A) = − inf(A)

Poka»emy, »e sup(−A) = −a. Ustalmy ε > 0. Wtedy z def.

inmum A
∃y ∈A y < a + ε,

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 2 zadanie 7.
Niech A, B ⊂ R, niepuste. Okre±lmy:
−A := {x : −x ∈ A}, A + B := {z = x + y : x ∈ A, y ∈ B},
A − B := {z = x − y : x ∈ A, y ∈ B}.

Pokaza¢, »e: a) sup(−A) = − inf(A)

Poka»emy, »e sup(−A) = −a. Ustalmy ε > 0. Wtedy z def.

inmum A
∃y ∈A y < a + ε,
st¡d
∃−y ∈(−A) − y > (−a) − ε.

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 2 zadanie 7.
Niech A, B ⊂ R, niepuste. Okre±lmy:
−A := {x : −x ∈ A}, A + B := {z = x + y : x ∈ A, y ∈ B},
A − B := {z = x − y : x ∈ A, y ∈ B}.

Pokaza¢, »e: a) sup(−A) = − inf(A)

Poka»emy, »e sup(−A) = −a. Ustalmy ε > 0. Wtedy z def.

inmum A
∃y ∈A y < a + ε,
st¡d
∃−y ∈(−A) − y > (−a) − ε.
Zatem (−a) speªnia denicj¦ kresu górnego zbioru (−A).

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 2 zadanie 8.
Udowodni¢, »e równanie x 2 = 2 ma dodatnie rozwi¡zanie w zbiorze
liczb rzeczywistych.

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 2 zadanie 8.
Udowodni¢, »e równanie x 2 = 2 ma dodatnie rozwi¡zanie w zbiorze
liczb rzeczywistych.
Zdeniujmy zbiór

X = {t ∈ R : t 2 < 2}.

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 2 zadanie 8.
Udowodni¢, »e równanie x 2 = 2 ma dodatnie rozwi¡zanie w zbiorze
liczb rzeczywistych.
Zdeniujmy zbiór

X = {t ∈ R : t 2 < 2}.

Zauwa»my, »e »e 1 ∈ X , zatem X 6= ∅,

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 2 zadanie 8.
Udowodni¢, »e równanie x 2 = 2 ma dodatnie rozwi¡zanie w zbiorze
liczb rzeczywistych.
Zdeniujmy zbiór

X = {t ∈ R : t 2 < 2}.

Zauwa»my, »e »e 1 ∈ X , zatem X 6= ∅, a tak»e

∀t>2 t 2 > 4 > 2,

st¡d M = 2 jest ograniczeniem górnym zbioru X .

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 2 zadanie 8.
Udowodni¢, »e równanie x 2 = 2 ma dodatnie rozwi¡zanie w zbiorze
liczb rzeczywistych.
Zdeniujmy zbiór

X = {t ∈ R : t 2 < 2}.

Zauwa»my, »e »e 1 ∈ X , zatem X 6= ∅, a tak»e

∀t>2 t 2 > 4 > 2,

st¡d M = 2 jest ograniczeniem górnym zbioru X .

Skoro X jest ograniczony, to oznaczmy sup(X ) = x .

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 2 zadanie 8.
Udowodni¢, »e równanie x 2 = 2 ma dodatnie rozwi¡zanie w zbiorze
liczb rzeczywistych.
Zdeniujmy zbiór

X = {t ∈ R : t 2 < 2}.

Zauwa»my, »e »e 1 ∈ X , zatem X 6= ∅, a tak»e

∀t>2 t 2 > 4 > 2,

st¡d M = 2 jest ograniczeniem górnym zbioru X .

Skoro X jest ograniczony, to oznaczmy sup(X ) = x .
Poka»emy teraz, »e x 2 = 2.

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 2 zadanie 8.
Udowodni¢, »e równanie x 2 = 2 ma dodatnie rozwi¡zanie w zbiorze
liczb rzeczywistych.
Przypu±¢my, »e x 2 6= 2.

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 2 zadanie 8.
Udowodni¢, »e równanie x 2 = 2 ma dodatnie rozwi¡zanie w zbiorze
liczb rzeczywistych.
Przypu±¢my, »e x 2 6= 2.
dla x 2 < 2

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 2 zadanie 8.
Udowodni¢, »e równanie x 2 = 2 ma dodatnie rozwi¡zanie w zbiorze
liczb rzeczywistych.
Przypu±¢my, »e x 2 6= 2.
dla x 2 < 2
Niech 0 < ε < (∗).
(x + ε)2 =

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 2 zadanie 8.
Udowodni¢, »e równanie x 2 = 2 ma dodatnie rozwi¡zanie w zbiorze
liczb rzeczywistych.
Przypu±¢my, »e x 2 6= 2.
dla x 2 < 2
Niech 0 < ε < (∗).
∗
(x + ε)2 = x 2 + 2xε + ε2 <

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 2 zadanie 8.
Udowodni¢, »e równanie x 2 = 2 ma dodatnie rozwi¡zanie w zbiorze
liczb rzeczywistych.
Przypu±¢my, »e x 2 6= 2.
dla x 2 < 2
Niech 0 < ε < (∗).
∗
(x + ε)2 = x 2 + 2xε + ε2 < x 2 + 2xε + ε =

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 2 zadanie 8.
Udowodni¢, »e równanie x 2 = 2 ma dodatnie rozwi¡zanie w zbiorze
liczb rzeczywistych.
Przypu±¢my, »e x 2 6= 2.
dla x 2 < 2
Niech 0 < ε < (∗).
∗ ∗
(x + ε)2 = x 2 + 2xε + ε2 < x 2 + 2xε + ε = x 2 + ε(2x + 1) <

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 2 zadanie 8.
Udowodni¢, »e równanie x 2 = 2 ma dodatnie rozwi¡zanie w zbiorze
liczb rzeczywistych.
Przypu±¢my, »e x 2 6= 2.
dla x 2 < 2
Niech 0 < ε < (∗).
∗ ∗
(x + ε)2 = x 2 + 2xε + ε2 < x 2 + 2xε + ε = x 2 + ε(2x + 1) <
∗ −x 2
< x 2 + 22x+ 1
(2x + 1) = 2,

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 2 zadanie 8.
Udowodni¢, »e równanie x 2 = 2 ma dodatnie rozwi¡zanie w zbiorze
liczb rzeczywistych.
Przypu±¢my, »e x 2 6= 2.
dla x 2 < 2 n o
−x 2
Niech 0 < ε < min 1, 22x+ 1
(∗).
∗ ∗
(x + ε)2 = x 2 + 2xε + ε2 < x 2 + 2xε + ε = x 2 + ε(2x + 1) <
∗ 2−x 2
< x2 + 2x+1
(2x + 1) = 2,

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 2 zadanie 8.
Udowodni¢, »e równanie x 2 = 2 ma dodatnie rozwi¡zanie w zbiorze
liczb rzeczywistych.
Przypu±¢my, »e x 2 6= 2.
dla x 2 < 2 n o
−x 2
Niech 0 < ε < min 1, 22x+ 1
(∗).
∗ ∗
(x + ε)2 = x 2 + 2xε + ε2 < x 2 + 2xε + ε = x 2 + ε(2x + 1) <
∗ 2
< x 2 + 22x+
−x
1
(2x + 1) = 2,
czyli x + ε ∈ X .
Sprzeczno±¢, bo x byª ograniczeniem górnym X , wi¦c x 2 6< 2.

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 2 zadanie 8.
Udowodni¢, »e równanie x 2 = 2 ma dodatnie rozwi¡zanie w zbiorze
liczb rzeczywistych.

dla x 2 > 2

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 2 zadanie 8.
Udowodni¢, »e równanie x 2 = 2 ma dodatnie rozwi¡zanie w zbiorze
liczb rzeczywistych.

dla x 2 > 2
Niech 0 < ε < (∗).
(x − ε)2 =

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 2 zadanie 8.
Udowodni¢, »e równanie x 2 = 2 ma dodatnie rozwi¡zanie w zbiorze
liczb rzeczywistych.

dla x 2 > 2
Niech 0 < ε < (∗).
(x − ε)2 = x 2 − 2xε + ε2 >

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 2 zadanie 8.
Udowodni¢, »e równanie x 2 = 2 ma dodatnie rozwi¡zanie w zbiorze
liczb rzeczywistych.

dla x 2 > 2
Niech 0 < ε < (∗).
∗
(x − ε)2 = x 2 − 2xε + ε2 > x 2 − 2xε >

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 2 zadanie 8.
Udowodni¢, »e równanie x 2 = 2 ma dodatnie rozwi¡zanie w zbiorze
liczb rzeczywistych.

dla x 2 > 2
Niech 0 < ε < (∗).
∗
(x − ε)2 = x 2 − 2xε + ε2 > x 2 − 2xε >
∗ 2
> x 2 − 2x x 2−x = 2,
2

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 2 zadanie 8.
Udowodni¢, »e równanie x 2 = 2 ma dodatnie rozwi¡zanie w zbiorze
liczb rzeczywistych.

dla x 2 > 2
x 2 −2
Niech 0 < ε < 2x
(∗).
∗
(x − ε)2 = x 2 − 2xε + ε2 > x 2 − 2xε >
∗ 2
> x 2 − 2x x 2−
x = 2,
2

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 2 zadanie 8.
Udowodni¢, »e równanie x 2 = 2 ma dodatnie rozwi¡zanie w zbiorze
liczb rzeczywistych.

dla x 2 > 2
x 2 −2
Niech 0 < ε < 2x
(∗).
∗
(x − ε)2 = x 2 − 2xε + ε2 > x 2 − 2xε >
∗ 2
> x 2 − 2x x 2−
x = 2,
2

mamy sprzeczno±¢, bo x byª najmniejszym ograniczeniem

górnym X , wi¦c x 2 6> 2.

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 2 zadanie 8.
Udowodni¢, »e równanie x 2 = 2 ma dodatnie rozwi¡zanie w zbiorze
liczb rzeczywistych.

dla x 2 > 2
x 2 −2
Niech 0 < ε < 2x
(∗).
∗
(x − ε)2 = x 2 − 2xε + ε2 > x 2 − 2xε >
∗ 2
> x 2 − 2x x 2−
x = 2,
2

mamy sprzeczno±¢, bo x byª najmniejszym ograniczeniem

górnym X , wi¦c x 2 6> 2.

Ostatecznie
∃x=sup(X )∈R x 2 = 2.

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Denicja
Punkt a nazywamy punktem skupienia zbioru X , dowolny zbiór
otwarty zawieraj¡cy a zawiera przynajmniej jeden punkt ze zbioru X
ró»ny od a tzn.

∀r >0 ((a − r , a) ∪ (a, a + r )) ∩ X 6= ∅.

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 2 zadanie 9.
Poda¢ zbiory punktów skupienia podanych zbiorów:
a') A = {1} ∪ [4, 6)

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 2 zadanie 9.
Poda¢ zbiory punktów skupienia podanych zbiorów:
a') A = {1} ∪ [4, 6)
Zbiór punktów skupienia zbioru A wynosi

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 2 zadanie 9.
Poda¢ zbiory punktów skupienia podanych zbiorów:
a') A = {1} ∪ [4, 6)
Zbiór punktów skupienia zbioru A wynosi [4, 6].

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 2 zadanie 9.
Poda¢ zbiory punktów skupienia podanych zbiorów:
a') A = {1} ∪ [4, 6)
Zbiór punktów skupienia zbioru A wynosi [4, 6].

b') B = 1, 21 , 13 , 14 , 15


Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 2 zadanie 9.
Poda¢ zbiory punktów skupienia podanych zbiorów:
a') A = {1} ∪ [4, 6)
Zbiór punktów skupienia zbioru A wynosi [4, 6].

b') B = 1, 21 , 13 , 14 , 15


Zbiór punktów skupienia zbioru B wynosi

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 2 zadanie 9.
Poda¢ zbiory punktów skupienia podanych zbiorów:
a') A = {1} ∪ [4, 6)
Zbiór punktów skupienia zbioru A wynosi [4, 6].

b') B = 1, 21 , 13 , 14 , 15


Zbiór punktów skupienia zbioru B wynosi ∅.

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 2 zadanie 9.
Poda¢ zbiory punktów skupienia podanych zbiorów:
a') A = {1} ∪ [4, 6)
Zbiór punktów skupienia zbioru A wynosi [4, 6].

b') B = 1, 21 , 13 , 14 , 15


Zbiór punktów skupienia zbioru B wynosi ∅.

c') C =
1
n : n∈N

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 2 zadanie 9.
Poda¢ zbiory punktów skupienia podanych zbiorów:
a') A = {1} ∪ [4, 6)
Zbiór punktów skupienia zbioru A wynosi [4, 6].

b') B = 1, 21 , 13 , 14 , 15


Zbiór punktów skupienia zbioru B wynosi ∅.

c') C =
1
n : n∈N
Zbiór punktów skupienia zbioru C wynosi

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 2 zadanie 9.
Poda¢ zbiory punktów skupienia podanych zbiorów:
a') A = {1} ∪ [4, 6)
Zbiór punktów skupienia zbioru A wynosi [4, 6].

b') B = 1, 21 , 13 , 14 , 15


Zbiór punktów skupienia zbioru B wynosi ∅.

c') C =
1
n : n∈N
Zbiór punktów skupienia zbioru C wynosi {0}.

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

4. Znale¹¢ kresy górne i dolne podanych zbiorów:

a) X = {1, 2}, p) X = { 32m

n
| n, m ∈ N, m < n},
b) X = {1, 2, e, 3, π, 5},
√ √
q) X = { 1n + 2
m
| n, m ∈ N},
c) X = ( 2, 5], r) X = (−∞, 0],
d) X = (0, 1) ∩ Q,
s) (−1)n
X = {1 + n | n ∈ N},
e) X = (0, 2) ∩ Q, √
t) X = [ 2, +∞),
f) X = (−∞, 0] ∩ Q,
g) u) X = {1, 2, 3} ∩ {x | |x − 1| < 2},
X = {−1} ∪ (0, 1],
h) X = {x ∈ Q | x 2 ≤ 3}, v) X = {x ∈ R | x 2 − 2|x| + 2 ≤ 10},
i) X = {1 − m+n m
| n, m ∈ N}, w) X = {x ∈ R | x 2 − 5|x| + 4 ≤ 10},
j) X = m 4n
{ n + m | n, m ∈ N}, x) X = {x ∈ Q | x 2 ≤ 5},
m y) 12
k) X = { m+n | n, m ∈ N}, X = [1, ∩ Q,
5
)
√
l) X = {mn
| n, m ∈ N, m ≤ n}, z) X = {log10 10 n 10 | n ∈ N},
3m
√n
m) X = { n | m, n ∈ N, m ≤ n}, z1) X = {log3 3 9 | n ∈ N},
(−1)n
n) X = { k1 + 1
n
| k, n ∈ N}, z2) X = {3 + | n ∈ N},
n
o) 1
X = {k + n
| k ∈ {1, 2, 3}, n ∈ N},z3) X = {0.1, 0.11, 0.111, ...}.

Czy w tych zbiorach znajduj¡ si¦ elementy najmniejsze i najwi¦ksze?

5. Niech L b¦dzie zbiorem obwodów wielok¡tów wypukªych wpisanych w okr¡g o
promieniu 1. Wyznaczy¢ inf L oraz sup L.
Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1
6. Dany jest zbiór r
n n−1 o
C = x :x = ,n ∈ N .
4n
1
Wykaza¢, »e inf C = 0 oraz sup C = 2
.

7. Niech A, B ⊂ R, niepuste. Okre±lmy:

−A = {x : −x ∈ A},
A + B = {z = x + y : x ∈ A, y ∈ B},
A − B = {z = x − y : x ∈ A, y ∈ B},.
Pokaza¢, »e:
a) sup(−A) = − inf(A),
b) inf(−A) = − sup(A),
c) inf(A + B) = inf A + inf B ,
d) sup(A + B) = sup A + sup B ,
e) inf(A − B) = inf A − sup B ,
f) sup(A − B) = sup A − inf B .

8. Udowodni¢, »e równanie x 2 = 2 ma dodatnie rozwi¡zanie w zbiorze liczb

rzeczywistych oraz nie ma rozwi¡zania w zbiorze liczb wymiernych.
9. Poda¢ zbiory punktów skupienia podanych zbiorów:

2n+1
(−1)n +

a) [0, 1) ∪ {3, 4, 5}, d) : n∈N ,
n
2(−1)n + 1
 n
b)

n
: n∈N , e)
2n
: n∈N ,
n
(−1) 3(−1)n +n
n o n o
c) : n∈N , f) : n∈N .
n n

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1