Δεσηερόκλιηα επίθεηα

Τα επίθεηα και ζηη Λαηινική είναι:

1) ηρικαηάληκηα: alt-us, alt-a, alt-um = τηλόρ-ή-ό, celer, celĕr-is,celĕr-e = ηασύρ-εία-ύ
2) δικαηάληκηα: fortis, fort-is, fort-e = δςναηόρ
3) μονοκαηάληκηα: felix = εςηςσιζμένορ

Από ηα επίθεηα
1) Τα ηρικαηάληκηα είναι:
α΄) δεσηερόκλιηα, επίθεηα δηλ. πος κλίνονηαι ζηο απζενικό και οςδέηεπο καηά ηη β΄ κλίζη
και ζηο θηλςκό καηά ηην α΄ κλίζη: long-us, long-a, long-um = μακπόρ-ά-ό, liber, libĕra,
libĕr-um = ελεύθεπορ-η-ο
β΄) ηριηόκλιηα, επίθεηα δηλ. πος κλίνονηαι καηά ηην γ΄ κλίζη και ζηα ηπία γένη: celer,
celĕris, celĕre = ηασύρ-εία-ύ, acer, acris, acre = οξύρ-εία-ύ

2) Τα δικαηάληκηα και ηα μονοκαηάληκηα επίθεηα είναι όλα ηριηόκλιηα: facĭl-is (απζ. και
θηλ.), facĭl-e (οςδ.) = εύκολορ-η-ο, felix (απζ.θηλ. και οςδ.) = εςηςσιζμένορ.
Δικαηάληκηα είναι όλα ηα επίθεηα ηος ζςγκπιηικού βαθμού, όπυρ alt-ĭor (απζεν. και θηλ.),
alt-ĭus (οςδ.).

Τα δεσηερόκλιηα επίθεηα λήγοσν:

1) ζε -us, -a, -um: bon-us, bon-a, bon-um
2) ζε -er, -(er)a, -(er)um: liber, libĕr-a, libĕr-um , niger, nigra, nigr-um

α) bonus, bona, bonum = αγαθός-ή-ό

SINGULARIS
Αρζενικό Θηλσκό Οσδέηερο
Nom. bon-us bon-a bon-um
Gen. bon-i bon-ae bon-i
Dat. bon-o bon-ae bon-o
Acc. bon-um bon-am bon-um
Voc. bon-e bon-a bon-um
Abl. bon-o bon-a bon-o
PLURALIS
Nom. bon-i bon-ae bon-a
Gen. bon-orum bon-arum bon-orum
Dat. bon-is bon-is bon-is
Acc. bon-os bon-as bon-a
Voc. bon-i bon-ae bon-a
Abl. bon-is bon-is bon-is

Μαριάννα Τζιολπίδοσ-Φιλόλογος www.arxaia-latinika.gr

 β) liber, libera, liberum = ελεύθερος-η-ο
SINGULARIS
Αρζενικό Θηλσκό Οσδέηερο
Nom. liber liber-a liber-um
Gen. liber-i liber-ae liber-i
Dat. liber-o liber-ae liber-o
Acc. liber-um liber-am liber-um
Voc. liber liber-a liber-um
Abl. liber-o liber-a liber-o
PLURALIS
Nom. liber-i liber-ae liber-a
Gen. liber-orum liber-arum liber-orum
Dat. liber-is liber-is liber-is
Acc. liber-os liber-as liber-a
Voc. liber-i liber-ae liber-a
Abl. liber-is liber-is liber-is

γ΄) niger, nigra, nigrum = μαύρος-η-ο

SINGULARIS
Αρζενικό Θηλσκό Οσδέηερο
Nom. niger nigr-a nigr-um
Gen. nigr-i nigr-ae nigr-i
Dat. nigr-o nigr-ae nigr-o
Acc. nigr-um nigr-am nigr-um
Voc. niger nigr-a nigr-um
Abl. nigr-o nigr-a nigr-o
PLURALIS
Nom. nigr-i nigr-ae nigr-a
Gen. nigr-orum nigr-arum nigr-orum
Dat. nigr-is nigr-is nigr-is
Acc. nigr-os nigr-as nigr-a
Voc. nigr-i nigr-ae nigr-a
Abl. nigr-is nigr-is nigr-is

Μαριάννα Τζιολπίδοσ-Φιλόλογος www.arxaia-latinika.gr

 Όπυρ ηο bonus, -a, -um κλίνονηαι και ηα malus, -a, -um = κακόρ, magnus, -a, -um
= μεγάλορ, parv-us, -a, -um = μικπόρ κ.ά.

 Όπυρ ηο liber κλίνονηαι ηα επίθεηα asper (-ĕra, -ĕrum) = ηπασύρ, miser = άθλιορ,
tener = ηπςθεπόρ, ηα ζύνθεηα πος λήγοςν ζε -fer ή -ger, όπυρ ηο frugĭfer (fĕra, -
fĕrum) = καπποθόπορ, pomĭfer = οπυποθόπορ, armiger οπλοθόπορ κηλ. και ηο
μoναδικό satur, satŭra, satŭrum = πλήπηρ. Τα επίθεηα αςηά ζηην ονομαζηική και
κληηική ηος ενικού ηος απζενικού έσοςν αποβάλει ηην καηάληξη (-us και -e). Έηζι
από ηο liber-us πποήλθε ηο liber, από ηο miser-us ηο miser κηλ.

 Όπυρ ηο niger κλίνονηαι ηα επίθεηα aeger (-gra, -grum) = άππυζηορ, creber (-bra,
-brum) = πςκνόρ, pulcher (-chra, -chrum) = υπαίορ, ruber (-bra,-brum) = επςθπόρ,
sacer (-cra, -crum) = ιεπόρ κ.ά. Και ηα επίθεηα αςηά ζηην ονομαζηική και κληηική
ηος ενικού ηος απζενικού έσοςν αποβάλει ηην καηάληξη (-us, -e). Μεηά ηην
αποβολή ηηρ καηαλήξηρ ζ’ αςηέρ ηιρ πηώζειρ ανέπηςξαν ένα βπασύ e εμππόρ από
ηο σαπακηήπα ηος θέμαηορ r. Μ’ αςηό ηον ηπόπο από ηο nigr-us πποήλθε ηο nigr-
και έπειηα nig-e-r, από ηο sacr-us ηο sacr- και έπειηα sac-e-r κηλ.

Μαριάννα Τζιολπίδοσ-Φιλόλογος www.arxaia-latinika.gr