Kapsayici Egitimde Turkcenin Ikinci Dil

Modül 6
Kapsayıcı TÜRKÇENİN İKİNCİ DİL

Eğİtİm OLARAK ÖĞRETİMİ
Kendi Kendine Öğrenme
Bu yayın, Millî Eğitim Bakanlığı ve UNICEF’in işbirliğinde gerçekleştirilen Kapsayıcı Eğitim Öğretmen Eğitimi
Programı kapsamında hazırlanmıştır. Yayının içeriği sadece yazarların sorumluluğunda olup hiçbir şekilde Millî
Eğitim Bakanlığı ve UNICEF’in politika ve görüşlerini yansıtmamaktadır.
Kapsayıcı Eğitim Öğretmen Eğitimi Modülü Projesi
“Kendi Kendine Öğrenme” Modülü

MODÜL -6 : TÜRKÇENİN İKİNCİ DİL OLARAK ÖĞRETİMİ
MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI

Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme
Genel Müdürlüğü
Eserinin üzerinde imzası olmayan yegâne sanatkârlar öğretmenlerdir.
ÖN SÖZ
KAPSAYICI EĞİTİM ÖĞRETMEN EĞİTİMİ MODÜLÜ PROGRAMI
Millî Eğitim Bakanlığı ile UNICEF iş birliğinde ve Erciyes Üniversitesi koordinatörlüğünde gerçekleştirilen Kapsayıcı Eğitim
Projesi başta elverişsiz koşullardaki bütün çocuklarımıza hizmet sunan eğitim personelinin kapasitesini güçlendirmeyi ve
her çocuğun kaliteli bir eğitime erişmesini amaçlayan bir proje olarak çok önemli bir misyona hizmet etmektedir.
Eğitimde kapsayıcılık yaklaşımının oldukça uzun bir geçmişi bulunmaktadır. Önceleri engelli veya özel eğitim ihtiyacı olan
bireylerin eğitim yaklaşımı olarak görülen bu kavram, günümüzde dezavantajlı bütün grupları kapsayacak şekilde genişlemiş,
sosyal, kültürel, eğitimsel, yaşamsal aktivite ve fırsatlara bütün bireylerin eşit düzeyde erişiminin sağlanması anlamı
kazanmıştır.
Kapsayıcı eğitimin güncel anlamına uygun çalışmalar kapsamında Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğümüz
tarafından 10 başlık altında öğretmenlere yönelik hizmet içi eğitim modülleri oluşturmuş ve oluşturulan modüllerin
yaygınlaştırılması amacıyla 2018 yılında birçok öğretmen ve yöneticimize eğitici eğitimi verilmiştir. Eğitici eğitimi alan
öğretmenlerimiz 2018 yılı içerisinde 81 ilde düzenlenen mahalli eğitimler vasıtasıyla öğretmen ve yöneticilerimize eğitim
vermiştir.
Kapsayıcı eğitim uygulaması ile öğretmenlerin kişisel ve mesleki gelişimlerine destek sağlamak, entelektüel, duygusal ve
sosyal gelişimlerini desteklemek, öğretmenler üzerinden toplumsal bir dönüşüm sağlayabilmek amaçlanmaktadır. Uzun
soluklu, derinlikli sosyal ve felsefi içeriklere sahip bu eğitimler etkinlik temelli olarak geliştirilmiştir.
Öğretmen ve yöneticilerimizden alınan geri bildirimler bu eğitimlerin öğretmenler üzerinde düşünsel ve sosyal dönüşümler
oluşturduğu ve önemli sosyal gelişmeleri destekleyeceği yönündedir.
Eğitimlerin açık amacı insan merkezli yaklaşımla çocuklarımızın gelişimine katkı sunmak, her çocuğun farklılıklarının ve
özelliklerinin eğitim öğretim faaliyetlerine dâhil edilmesini sağlamak, okullarda çocuklara karşı ayrımcılığı ortadan kaldırmak,
sınıflarda kişiliklerin değişim ve ayarlanmaya zorlanmasına engel olmak, farklılıklarıyla birlikte her çocuğun değerli bir birey
olarak görülmelerine katkı sunmaktır. Bu eğitimlerdeki örtük amaç ise etkinlik temelli eğitim uygulamalarıyla öğretmenlere
yapılandırmacı öğretim tekniklerinin beceri olarak kazandırılmasını sağlamaktır.
Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü olarak öğretmenlerimizin öğrencilerimize sundukları eğitimin niteliği
ve kalitesini artırmaya yönelik her çalışmayı desteklemek en büyük ödev olarak görüyoruz.
Geleceğimizin inşası ve ihyasında öğretmenlerimizle birlikte daha nice eğitimler diliyor, bu kitap çalışmasında emeği geçen
Genel Müdürlük personelimize, tüm akademisyenlerimize, öğretmen ve yöneticilerimize teşekkür ediyorum.
Doç. Dr. Adnan BOYACI, Genel Müdür

Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü
İÇİNDEKİLER
1. İletişim: Kanal Açmak, Köprü Kurmak ............................................................................................................ 9

2. Türkçe Öğretimi ........................................................................................................................................... 19
3. Avrupa Ortak Dil Çerçevesi (AODÇ) ............................................................................................................ 29
4. Dil Becerilerinin Öğretimi ............................................................................................................................ 45
5. Edebî Unsur ve Millî Kültür Öğelerini Öğrenme-Öğretme Sürecine Nasıl Dâhil Ederim? ............................ 63
“Kendi Kendine Öğrenme” - Modül - 6
Giriş
Bu öğrenme materyali Türkçe öğretmeye çalışan eğitmenlere yol haritası oluşturabilmek amacıyla hazırlanmıştır.
Modül, eğitim sürecinin etkili gerçekleştirilebilmesi için gereksinim duyulan kısa hatırlatmalara ve uygulama
örneklerine yer verilerek yapılandırılmıştır. Modül yapılandırılırken Türkçenin öğretimi hakkında temel konuları
kapsayan ve cevap aranan sorular şunlardır:
• Nasıl iletişim kurabilirim?

• Türkçeyi nasıl öğretebilirim?
• Nereden başlamalıyım? Öğrencilerin dil beceri düzeylerini nasıl tespit edebilirim?
• Avrupa Ortak Dil Çerçevesi (AODÇ) ve dil seviyeleri nelerdir?
• Dil öğretiminde yöntemler nelerdir?
• Öğrencilerin kelime hazinesini nasıl geliştirebilirim?
• Dil Bilgisi kurallarını nasıl öğretmeliyim?
• Öğrencilerin dil becerilerini nasıl geliştirebilirim?
• Edebî ve kültürel unsurları öğretim sürecine nasıl dâhil ederim?
Kapsayıcılık her tonu barındırmaktır içinde…
8
1. İletİşİm: Kanal Açmak, Köprü Kurmak

“Yüreğine dokunamadığın kimseye bir şey öğretemezsin.”
Sokrates
Şartlara uyarak değişen, bazen direnemeyip yok olan, günden güne gelişen, dünyayı yöneten, doğumundan
itibaren insan ile yaşayan bir kavramdır dil ve her ana dil farklı bir dünya görüşünü yansıtır çünkü ana dilimiz
ölçüsünde anlarız ve anlatırız.
İnsanoğlu toplu halde yaşamaya uygun kodlarla yaratılmıştır. Toplum olarak yaşarız ve yaşamımız bir bakıma
çevremizle bağ oluşturma süreci ve serüvenidir, diyebiliriz. Bu bağlamda belki de insanda bulunması gereken
önemli niteliklerden birinin çevresiyle iletişim kurabilme ve uyum sağlayabilme yeteneği olduğu söylenebilir.
Çevremizdeki bazı insanların daha iyi iletişim kurabildiğini, bazılarının ise iletişim kurmakta zorlandıklarını fark
ederiz. İletişim kurmak, kaynak ve alıcı arasında bağ oluşturabilmeyi gerekli kılar. Bu bağı oluşturabilen ve etkili
iletişim kurabilen insanların hayatta daha başarılı ve mutlu olduğu araştırmalarla kanıtlanmış bir gerçektir. Peki,
iletişim becerisi geliştirilebilir mi? Yetenek doğuştan ve kalıtımsal olsa da beceri zaman ve çaba ile geliştirilebilir.
İletişim kesinlikle geliştirilebilen bir beceridir.
Bildirim, nitelikli öğrenmenin en önemli öğelerinden biridir ve öğretmenlerin verdiği geri bildirim yapıcı olmalıdır.
Geri bildirim verirken öğrencinin kişisel özellikleri dikkate alınarak öğrenme hevesini kırmadan geri bildirim
vermek önemlidir.
Tanılama süreci, gerek sağlık gerekse eğitsel açıdan çok yönlü bir değerlendirmeyi içerir. Bu süreç okulda okul
öncesi, branş veya sınıf öğretmenleri tarafından ilk belirleme, fark etme süreci ile başlar ve engeli olan çocuğu
izleme, değerlendirme ve yönlendirme aşamalarıyla devam eder. Bu aşamalar şunlardır:;
Bu düşünceler ışığında aşağıdaki sorular hakkında düşününüz.
• “Eğitim, karşındakini etkileme süreci olarak tanımlanan bir iletişim etkinliğidir.”

Bu söze katılıyor musunuz? Neden?
• Öğrencilerinizle aranızda bağ oluşturup nasıl iletişim kuruyorsunuz?
Bunun için neler yapıyorsunuz? Yöntemleri ve uygulamaları listeleyiniz.
.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
9
Etkili İletişim Kurabiliyor muyum?

Eğitimin temel taşı, sınıfta sürecin lideri konumundaki öğretmendir. Sürecin verimi öğretmenin etkili iletişim
kurabilme becerisiyle doğru orantılı olarak artacak veya eksilecektir. Böylece öğretmenin öncelikle etkili iletişim
kurabilme becerisiyle ilgili kendi durumunu tespit etmesi yerinde olacaktır.
Yukarıdaki soruya nasıl cevap verdiğinizi yeniden düşünün. Şimdi aşağıda yer alan öğretmenin sınıf içi iletişim
yeterliği ile ilgili formu mümkün olduğunca samimi ve objektif bir şekilde doldurmayı deneyin. Olması gerektiğini
düşündüğünüz maddeler varsa ekleyebilirsiniz.
Ek 1 Sınıf İçİ İletİşİm Değerlendİrme Formu

Öğrencilerimle etkili iletişim kurabilmek için: Daima Bazen Asla
1. Tek tek hepsini tanımaya çalışırım.
2. Öğrencilerime mutlaka isimleriyle seslenirim.
3. Kendimi onların yerine koyarak, duygu ve düşüncelerini anlamaya çalışırım.
4. Onların farklılıklarını hoş görürüm.
5. Konuşurken veya dinlerken onlarla göz teması kurarım.
6. Dil seviyelerini dikkate alarak konuşurum.
7. Onlara, kendilerini ifade etmek için ihtiyaç duydukları zamanı veririm.
8. Konuşurken, sözlerimle uyumlu jest ve mimikler kullanmaya dikkat ederim.
9. Kendilerini rahatça ifade etmelerini sağlayacak ortam yaratırım
10. Onları anladığımı “evet, tabii” gibi onama sözleriyle veya “jest ve
mimiklerim aracılığıyla” belli ederek dinlerim.
11. Dinleme esnasında onlara anlattıkları ile ilgili sorular yöneltirim
12. Konuşurken hepsinin anlayabileceği şekilde açık, sade ve doğru cümleler
kurarım.
13. urgu ve tonlamaya dikkat ederek konuşurum.
14. Onların sözsüz iletilerine (jest, mimik, beden hareketleri) dikkat ederek
dinlerim.
15. Duygu durumlarına dikkat ederek konuşurum.
16. Vücudumun, iletişim halinde olduğum öğrencime dönük olmasına dikkat
ederim.
17. Öğrencilerin duygusal değişimlerine dikkat ederim.
18. Öğrencilerin kültürel unsurlarını birer zenginlik olarak kabul ederim.
19. Öğrencilerin kültürel unsurlarını paylaşmalarına izin veririm (yemek, yaşam
biçimleri, turistik mekânlar, değerler, gelenek görenek vb.).
20. Öğrencilerin ana dillerine saygı duyarım.
21. ……………………………………………………………………
22. ……………………………………………………………………
10
Yanda verdiğiniz cevap ile formu doldurduktan sonra ortaya çıkan sonucun her zaman birbiri ile uyuşmaması
gayet normaldir. Çünkü genellikle bireyin davranışlarıyla ilgili kendi algısı ve karşısında oluşturduğu algı farklıdır.
Bu süreci daha objektif hale getirmek isterseniz güvendiğiniz bir meslektaşınızı dersinize davet ederek gözlem
yapmasını ve sizin için formu işaretlemesini isteyebilirsiniz.
Sonuçlardan hareketle güçlü ve geliştirmeniz gereken yönleri belirlemek ve ne tür çalışmalar yapabileceğinizi
planlamak faydalı olacaktır.
GÜÇLÜ YÖNLERİM GELİŞTİRMEM GEREKEN YÖNLERİM

• Yeni tanıştığım insanların isimlerini
• İyi bir dinleyiciyim.
hatırlamakta zorluk çekiyorum.
• Öğrencilerimin hepsinin isimlerini
• .........................................................
bilmiyorum.
• ......................................................... • .........................................................
• ......................................................... • .........................................................
• ......................................................... • .........................................................
• ......................................................... • .........................................................
• ......................................................... • .........................................................
• ......................................................... • .........................................................
• ......................................................... • .........................................................
• ......................................................... • .........................................................
• ......................................................... • .........................................................
Nasıl Daha İyi İletişim Kurabilirim?

İletişim karmaşık bir süreçtir. Bu sürecin herhangi bir aşamasında oluşabilecek iletişim hataları ile olumsuzlukların
yaşanması söz konusu olabilir. Sorun pek çok şekilde ortaya çıkabilir. İletişimin başlangıç noktası sayılan
öğretmenin (kaynak) neden olduğu sorunlar; ders içeriğinin (mesaj) neden olduğu sorunlar; öğrencinin (alıcı)
neden olduğu sorunlar yaşanması mümkündür.
Sınıfta iletişim engellerini ortadan kaldırabilecek en önemli kişi öğretmendir. Kendine güvenen, uygun ortamı
oluşturabilen, öğrencilerini tanıyan ve onların düzeyine uygun, anlayabilecekleri şekilde kendini açık, net ifade
edebilen ve samimi davranan öğretmen etkili iletişim kurmakta zorlanmayacaktır. Ancak öğretmenin öncelikle
aklından çıkarmaması gereken nokta, iletişimin çift taraflı bir etkileşim süreci olduğudur.
Unutmayalım ki senin ne söylediğin değil, karşındakinin ne anladığı önemlidir.
İletişim kişiye sesini duyurmak değil, kişiyle yaşanan bir süreçtir.
11
Olağan koşullarda hem etkili öğretmen-öğrenci iletişimi kurabilmek hem de sınıf ortamındaki etkili öğrenci-
öğrenci iletişimini oluşturabilmek bile öğretmen için çaba gerektirirken, bir de sınıfında ana dili farklı
öğrencilerin bulunması öğretmeni bu konuda zorlayabilmektedir. Ancak aşağıda bu sürecin etkili ve verimli
olabilmesi için farklı ana diline sahip olmaktan dolayı karşılaşılması muhtemel iletişim engellerinin nasıl ortadan
kaldırılabileceğine yönelik çeşitli önerilere yer verilmiştir.
Sınıfında ana dili Türkçe olmayan öğrencilerle iletişim kurmak isteyen bir öğretmen:
Öğrencilerini bire bir tanımak için çaba göstermelidir. Bu bağlamda en önemli husus sınıftaki öğrencilerin
adlarının öğrenilmesidir. Bir öğretmenin öncelikle mümkün olan en kısa zamanda öğrencilerinin adını
öğrenmesi gereklidir. Çünkü kişi için en hoşa giden kelime kendi adıdır.
• Özellikle küçük yaşlarda ve dili temel düzeyde olan öğrencilerinizle sözlü iletişimden ziyade sözsüz
iletişiminiz etkili olacaktır. Örneğin, ana dili Türkçe olmayan bir öğrencinizi motive edebilmek için
defterine çizeceğiniz bir gülen yüz simgesi, ona onaylandığını ve başarabileceğini anlatacak, iletişim
kurabilmek için istek uyandıracaktır.
• Öğrenciye onu dinlediğini anlatmak için, o konuşurken göz teması kurarak dinlemeli, zaman zaman
öğrencinin sözlerini tekrarlayarak beden diliyle onu anladığını veya onayladığını göstermelidir.
• Mümkün olduğunca öğrencilere söz hakkı tanımalı, onları sabırla ve dikkatle dinlemelidir. Öğrenciye
ihtiyacı olan zamanı tanımalı, bu esnada öğrencinin cesaretini kıracak söz ve mimiklerden kaçınmalıdır.
• İletişimde sözcükler kadar etkili olan olan beden dilini doğru ve etkili kullanarak “Seninle gurur
duyuyorum.” veya “Siz beni dinlemeyince üzülüyorum.” dediğinde jest ve mimikleri sözlerini
onaylamalıdır. Eylemi ve söylemi birbirini tutmalıdır.
• Öğrencileriyle ilişkilerinde abartılı, yapmacık sevgi gösterilerinden kaçınıp içten olmalıdır.
• “Anladın mı?” gibi sen dili yerine “Anlatabildim mi?” gibi ben dilini kullanmalıdır.
• Dilinden dolayı öğrencileri ötekileştirmemelidir. Örneğin ana dili Arapça olan bir öğrenciye, “Bizim
dilimiz soldan sağa yazılır.” demek yerine “Bazı diller soldan sağa, bazı diller de sağdan sola yazılır.
Türkçe soldan sağa yazılan bir dildir.” denilebilir.
Bir öğretmenin eğitim lideri olarak başarılı olabilmesi, öncelikle sınıfındaki öğrencilerle iyi bir iletişim
kurabilmesine bağlıdır.
Öğrencilerinizle oluşturacağınız güvenli iletişim ortamı sınıfınızdaki öğrencilerin kendi aralarında oluşturacağı
iletişimi de etkileyecektir.
Öğrencilerin diğer sınıf arkadaşları ile etkili iletişim kurmaları için öğretmenin iletişim kurabilme etkinlikleri
oluşturması gerekebilir.
Öncelikle öğrencileriniz istisnasız hepsini sınıfın paydaşı olarak görüp onayladığınızı hissetmelidir. Örneğin,
sınıfınızdaki bir öğrenciye sevgiyle gülümsemeniz ona öğretmen tarafından diğer öğrenciler kadar kabul
gördüğünü hissettirecektir.
Böylece, öğretmenin dışlanmasına fırsat vermeyeceğine dair güven geliştirmeye başlayacak ve bulunduğu
ortama dair aidiyet duygusu oluşarak çevresiyle iletişim kurma çabası olumlu etkilenecektir.
Sınıfa ilk geldiği gün gerçekleştirilecek bazı tanışma etkinlikleriyle öğrencinizin sınıf arkadaşlarıyla iletişim
kurmaya başlamasını sağlayabilirsiniz. Ortamın ısınması ve öğrencilerin birbirleriyle kaynaşması için aşağıdaki
gibi bir uygulama yapabilirsiniz. Hangi yaşta olursa olsun öğrenciler için oyun formatındaki süreçler daima etkili
ve eğlenceli olacaktır. Örneğin, aşağıdaki etkinlik öğrencilerin temel seviyede Türkçe öğrenerek tanışmaları ve
birbirleriyle iletişim başlatmaları için uygulanabilir.
12
ETKİNLİK
1 ETKİNLİĞİN ADI: Kâğıt Top
AMAÇ: Katılımcıları birbirleriyle tanıştırmak

ÖĞRENME ÇIKTILARI: Bu etkinlik sonunda katılımcılar:
• Birbirlerinin adlarını öğrenirler.
• Kaynaşarak birbirleriyle rahat iletişime geçer hale gelirler.
MATERYAL: Kâğıt
SÜRE: 20 dakika
İŞLENİŞ:
Kâğıt oyunu bir tanışma etkinliğidir.
1. Eğitmen sınıfa bir kâğıtla gelir ve onu ellerinin arasında sıkıştırarak top haline getirir.
2. Daha sonra eğitmen, “Merhaba, benim adım ____. Senin adın ne?” diyerek top haline getirdiği kâğıdı
katılımcılardan herhangi birine atar.
3. Katılımcı da ismini aynı şekilde söyleyerek kâğıt topu bir başkasına atar ve oyunu devam ettirir.
4. Böylece top tüm sınıfı dolaşır ve herkes adını söylemiş, birbirini tanımış olur.
5. İkinci turda öğretmen topu tekrar alır ve bu kez ismiyle beraber doğduğu şehri söyler. “Merhaba,
benim adım_____. Ben _____ doğdum. Sen nerede doğdun?” diyerek topu yine bir katılımcıya atar ve
etkinlik devam eder.
13
♦ Öğretmenin, öğrencilere isimlerini ve doğdukları yerleri nasıl söylemeleri gerektiği konusunda destek olması
gerekebilir. Zira bazı öğrenciler muhtemelen diğerlerine göre daha yavaş konuşacak ve telaffuz konusunda
sorun yaşayacaklardır. Burada öğretmenin tutumu çok önemlidir. Onları cesaretlendirmeli ve yardımcı olmalıdır.
♦ Dilin doğal kullanımlarında, dialoglarda eksiltme yapılabilmektedir. Bu durum dikkate alınarak temel seviyenin
üzerindeki düzeyler için “Benim adım _____.” yerine “Ben_____.” kullanılabilir.
Seviyeye göre aşağıdaki etkinlik de kullanılabilir.
Kendini Tanıt
15 dakikalık bu etkinlikle, öğrencilerin birbirlerini daha detaylı tanıması ve birbirleriyle kaynaşmaları sağlanabilir.
Öğretmen yapışkanlı küçük not kâğıdına bir papatya çizerek göğsüne yapıştırır ve kendini tanıtır. “Merhaba,
benim adım _____. İlkbaharı çok severim ve papatyalar bana baharı hatırlatırlar.” der.
Sonra öğrencilere not kâğıtlarını dağıtır ve onlardan sevdikleri veya onları simgelediğini düşündükleri bir şeyi
çizerek göğüslerine yapıştırmalarını ister. Herkes bir sembol çizip göğsüne yapıştırır. Artık tanışma zamanı
gelmiştir. Etkinlik için herkes ayağa kalkar ve birbirinin ne çizdiğine bakmak için sınıfta dolaşmaya başlar. Bu
arada karşılıklı gelen öğrenciler birbirlerine isimlerini söyler ve neden göğüslerindeki sembolü çizdiklerini
anlatmaya çalışır. Böylece kendini tanıtmaya çalışarak ve diğerlerinin ne çizdiğini merak ederek yakınlaşma ve
iletişim kurma fırsatı yaratılmış olacaktır. Artık sınıf arkadaşı olduklarının da farkına varırlar.
Benzer şekilde aşağıdaki etkinlik de kullanılabilir.
14
ETKİNLİK
2 ETKİNLİĞİN ADI: Özelliğini Söyle!
AMAÇ: Katılımcıları birbirleriyle kaynaştırmak

• Birbirlerinin adlarını tekrar ederler.
• Kaynaşarak birbirleri ile rahat iletişime geçer hale gelirler.
• Yeni kelimeler öğrenirler.
• Grup çalışmalarında duygu ve düşüncelerini paylaşırlar.
MATERYAL: Kalem, kâğıt
SÜRE: 40 dakika
İŞLENİŞ:
1. Eğitmen, katılımcıların sınıfın ortasında toplanarak daire şeklinde ayakta durmalarını ister.
2. Oyun, eğitmen tarafından başlatılır. Eğitmen kendi isminin baş harfiyle başlayan bir özelliğiyle ilgili bir
kelime kullanarak kendisini tanıtır (örnek: Mücadeleci Murat). İlk katılımcıya söz hakkını verir.
3. İlk katılımcı önce kendisinden önceki katılımcının söylediklerini tekrarlar, ardından kendini özelliğiyle
tanıtır (örnek: Mücadeleci Murat, Anlayışlı Ayşe vb.). Etkinlik en son katılımcının, ilk katılımcıdan
başlayarak diğer katılımcıların isimlerini hatırlamaya çalışması ve kendisini tanıtmasıyla sona erer.
4. Etkinlik bittikten sonra eğitmen, katılımcılarla birlikte katılımcıların kullandığı özellik bildiren kelimeleri
tahtaya listeler.
Yukarıda uygulanan etkinliğin devamı niteliğinde şöyle bir yaratıcı yazma çalışması da yapılabilir.
15
ETKİNLİK
3 ETKİNLİĞİN ADI: Kullan, Yaz.
AMAÇ: Yaratıcı yazma çalışması yapmak.

• Yeni kelimeler öğrenirler.
• Öğrendikleri yeni kelimeleri kullanırlar.
• Öğrendikleri yeni kelimelerle hikâye oluştururlar.
MATERYAL: Kalem, kâğıt
SÜRE: 40 dakika
İŞLENİŞ:
1. Eğitmen sınıfı 2 veya 3 kişilik gruplara ayırır.
2. Katılımcılardan tahtada listelenen kelimeleri kullanarak bir hikâye yazmaları istenir.
3. Daha sonra yazılan hikâyeler okunur.
4. Hikâyesinde tahtadaki listeden en çok kelime kullanarak yazan grup birinci olur.
16
Bir sınıfta özellikle ana dili farklı olan öğrenciler varsa sözsüz iletişim çok daha önemli hale gelmektedir. Sözsüz
iletişimde jest ve mimiklerin yanı sıra birtakım görseller, afişler, tablolardan yararlanılabilir.
Türkçenin öğretildiği bir ortamda görsellerden faydalanarak sözsüz iletişim becerisini geliştirme yolları
oluşturmak önemlidir. İletişim kurarken sözsüz öğelerden yararlanmak anlatma-anlama-anlaşma süreçlerini
kolaylaştıracaktır.
ETKİNLİK
4 ETKİNLİĞİN ADI: Bedenİm Konuşuyor
AMAÇ: Beden diliyle ifade edilenleri çözmeye çalışır.

• İletişimde beden dilinin önemini kavrar.
• İletişim türlerinin (sözlü, yazılı, sözsüz) farklarını ayırt eder.
MATERYAL: Kulaklık ve yabancı dilde bir video.
SÜRE: 40 dakika
İŞLENİŞ:
1. Katılımcılara yabancı dilde bir video seyrettirilir.

2. Sonrasında katılımcılardan videoda neler konuşulduğunu tahmin etmeleri istenir.
3. Herkes tahminlerini söyler.
4. Bilinmeyen bir dilde iletişim kurarken beden dilinin desteği üzerine konuşulur. Jest ve mimiklerin
iletişime katkısı üzerinde durulur.
5. Daha sonra sınıf gruplara ayrılır ve her gruptan bir kişi seçilir.
6. Seçilen kişiye kulaklık takılıp yüksek sesle müzik dinlettirilir.
7. Gruplara tartışacakları bir konu verilir ve grup üyelerinden konu hakkında asla jest ve mimik kullanmadan
konuşmaları istenir.
8. Belirli bir süre sonra seçilen kişiden kulaklığı çıkarması istenir ve ona grup üyelerinin konuştuklarından
ne anladığı sorulur.
9. Ardından gruplara başka bir konu verilir, ancak bu sefer gruptan, kulaklığı takan katılımcının da
anlamasına yardımcı olacak şekilde beden dilini de kullanarak konuşmaları istenir.
10. Arada sorular sorularak kulaklık takılı katılımcının cevap vermesi beklenir.
11. Anlayabilmesi için jest, mimik ve görsellerden faydalanılır.
12. İki uygulama arasındaki fark hakkında katılımcıların görüşleri alınır.
17
Beden dilinin iletişimdeki önemine dair farkındalık artıran etkinliklerden sonra aşağıdaki örnek, görsellerin ve
sembollerin önemine dair faydalı bir etkinlik olacaktır.
ETKİNLİK
5 ETKİNLİĞİN ADI: Görsellerle Ders Planı
AMAÇ: Konuşma veya yazma dışında görsellerle iletişim kurmak

• Görsellerin iletişimdeki önemini kavrar.
• Sembollerle iletişim kurabilmeyi kavrar.
MATERYAL: Ek 1, fon kartonu, kalem, boya
SÜRE: 40 dakika
İŞLENİŞ:
1. Eğitmen sınıfı 5 gruba ayırır.
2. Eğitmen, Ek 1’in çıktılarını alarak her gruba birer tane dağıtır.
3. Semboller gösterilerek sözsüz mesaj etkinlikleri yapılır.

Örneğin, hastaneyi ifade eden sembol gösterilerek görsellerin iletişimde etkisi ve anlamayı
kolaylaştırıcılığı üzerine konuşulur. Bu etkinlik tüm semboller için uygulanır.
4. Daha sonra gruplardan bir sınıfın haftalık ders programını günlere ayırarak planlaması ve oluşturulan
plandaki derslerin çizimlerle sembolize edilmesi istenir.
5. Böylece haftalık ders programının daha renkli ve eğlenceli görsel hali oluşacak ve ikinci dili Türkçe olan
öğrenciler için de ders programı daha anlaşılır hale gelecektir.
Fen Bilimleri Matematik Resim
gibi…
6. Hazırlanan görsel ders programları sınıfta uygun yerlere asılır.
NOT: Bu etkinlikte istendiği takdirde düzeye göre sınıf kurallarıyla ilgili afişler de hazırlanabilir.
18
Ek 1
2. Türkçe Öğretİmİ
Birey dünyayı bilinci ile algılar, dili ile yansıtır. Algılama gücü anlama,
yansıtma gücü ise anlatma becerileri ölçüsünde gelişir. Böylece bireyin
anlama ve yansıtma gücü, dil becerileri kapasitesiyle sınırlı olacaktır.
Bir dili etkili kullanabilmek için o dile ait kuramsal bilgilere sahip olmak yeterli değildir. Bunun için algılama,
tartışma, araştırma, düşünce üretme gibi birtakım alışkanlıkların da kazanılması gerekir. En önemlisi de o
dilde düşünmeyi öğrenmektir. Oysa yabancı bir dilde düşünme alışkanlığını kazanmak oldukça zordur. Kültür
farklılığından doğan bu zorluk ancak yabancı dil öğretiminde dil-kültür ilişkisi dikkate alınarak giderilebilir. Çünkü
bir dilin işleyiş düzeni ve özelliği, o dilin konuşulduğu çevrenin kültürel yapısıyla yakından ilgilidir.
19
Türkçe dersinde, öğrencilerle ilgili ne tür sorunlar yaşıyorsunuz?

Bu sorunları nasıl çözüyorsunuz?
Ana dili edinimi bireyin doğumundan itibaren kendiliğinden işleyen ve gerçekleşen bir süreçtir. Dinleme ve
konuşma becerileri ailede kazanılır. Daha sonra okuma ve yazma becerileri eğitimine başlanır. Böylece eğitim
öğretim sürecine başlandığı zaman iki olgunun varlığı söz konusudur: “dil edinimi” ve “dil eğitim öğretimi”.
Amaç bu iki olgunun birleştirilerek dil becerilerinin geliştirilmesidir.
Burada temel hedefler:
♦ Türkçe konuşan birisini anlamak,
♦ Türkçeyi anlaşılır konuşmak,
♦ Türkçe yazılan bir yazıyı okuyup anlamak,
♦ Türkçeyi anlaşılacak şekilde yazmak,
♦ Türk kültür ve gelenekleri hakkında fikir sahibi olmak ve Türklerin hayat tarzını anlamaktır.
• İngilizcenin ana dil olarak kullanıldığı bir ülkedesiniz. Taksiye bindiniz ve gideceğiniz adresi yazılı
olarak şoföre uzattınız. Bir müddet yol aldıktan sonra İngiliz şoför aniden bir benzinlikte durdu ve
size dönüp “Sorry, nature calls me…” deyip araçtan indi. Şimdi elinizdeki akıllı telefonun çeviri
özelliğini kullanarak neden durduğunuzu ve şoförün size ne dediğini anlamaya çalışalım. Çevirinin
şöyle olduğunu göreceksiniz: “Üzgün olmak, doğa beni çağırıyor…” Böyle bir durumda kendinizi
nasıl hissedersiniz ve ne yaparsınız?
• Dolmuşta giderken Azeri bir delikanlının ayağa kalktığını ve “Düşeceğim, durun lütfen düşeceğim…”
diye seslendiğini duydunuz. Böyle bir durumda ne düşünürsünüz?
• Sınıftasınız, öğretmen ders anlatırken gürültü yapan öğrencilerden rahatsızlık duydu ve dönüp
öğrencilere “The light is on, but nobody is at home.” dedi. Sizce öğretmen burada ne demiş olabilir?
• İngiltere’ye eğitim almak için gittiniz, öğretmeninize herkes ismi ile hitap ederken siz saygı çerçevesini
aşmamak adına “My teacher” diye seslenmektesiniz. Ancak bu durumun öğretmeninizin çok
da hoşuna gitmediğini fark ettiniz. Öğretmeniniz sizi yanınıza çağırdı ve şaşkınlıkla “Ben sana ait
değilim, benim bir adım var, neden sürekli bana bu şekilde sesleniyorsun?” dedi. Bu durumda ne
hissedersiniz ve kendinizi ona nasıl açıklarsınız?
Her dil kendine özgü incelikleriyle farklı bir dünyadır aslında.
Tanıdığınız dünyanın dışında kendinizi nasıl hissedersiniz?
İşte sınıfınızda bulunan ve dil seviyeleri yeterli olmayan öğrenciler de aynen böyle hissedecektir.
20
Dil Öğretiminde Yöntemler

Yabancı dil öğretimi üzerine çok sayıda yöntem geliştirilmiştir. Bunlardan en yaygın kullanılanları aşağıda kısaca
açıklanmıştır.
• Dil Bilgisi-Tercüme Yöntemi: Orta Çağ’dan günümüze kadar yaygın biçimde uygulanan, bilinen en eski
yöntemdir. Kaynak dil ve hedef dilin dil bilgisi kurallarının ayrıntılı bir analizi yapıldıktan sonra, bu çalışma
ile elde edilen bilgiler metinler üzerinde çeviri denemeleriyle uygulamaya geçirilir. Günümüzde ise
yabancı dil öğretiminden ziyade mütercim-tercümanlık bölümlerinin kullandığı yöntemdir. Çünkü amaç
dil öğrenmek veya iletişim kurmak değil, bir dilden diğerine çeviriler yapabilmektir.
• İşitsel-Dilsel Yöntem:1930-1950 yılları arasında ABD'de ortaya çıkan ve çok faydalanılan bir yöntemdir.
Ancak yöntem daha çok dinleme-anlamaya ve konuşmaya önem verilmesi gerektiği temeline
dayandırılmış ve bu da okuma yazma becerilerinin gelişimini ihmal etmiştir. Bu eksiklik ise yöntemin
kullanılabilirliğini kısıtlamıştır.
• Görsel-İşitsel Yöntem: Metinlerin, film ve ses bantları eşliğinde öğretilmesi gerektiğini savunmaktadır.
Öğretimi üç aşamaya ayırır. Birinci aşamada günlük konuşma dili öğretilir. İkinci aşamada basit metinler,
gazete ve dergi gibi uzmanlık istemeyen konular üzerinde durulur. Üçüncü aşamada ise çeşitli uzmanlık
alanları üzerinde; fen, tıp, yazın, hukuk gibi konularda öğretim yapılır. Ancak işitsel-görsel yöntem daha
çok birinci aşamada yararlı görülmektedir. İlk altı aylık süre içerisinde okuma ve yazmaya yer verilmez
ve dil bilgisi kuralları üzerinde durulmaz. Dil bilgisine önem vermemesi, okuma ve yazmayı ertelemesi
yöntemin eksik yanlarıdır.
• Doğal Yöntem: Yabancı bir dilin, ana diline benzer biçimde öğretilmesi gerektiğini savunan bir yöntemdir.
Klasik dil yerine yaşayan ve konuşulan günlük dil öğretilir. Konuşma dili temeldir ve bunun konuşmaya
dayalı bir yöntemle yansıtılması istenir. Dil bilgisine önem verilmez. Sınıfta daha çok öğretmen aktiftir.
Öğretmen konuşur, öğrenci dinler.
• Bilişsel Yöntem: Yabancı dil öğrenen birinin yeni cümleler üretebilecek düzeni kavraması gerektiğini
savunur. Bir dilde sonsuz sayıda cümle üretilebilir. Bu cümlelerin hepsini öğrenmeye ise insan ömrü
yetmez. Öyleyse bu tümceleri üretecek düzeni, yani dil bilgisini öğrenmek gerekir. Kullanımdan ziyade
kurallar ön plandadır.
• İletişimsel Yöntem: Dilin iletişim olduğu teorisinden yola çıkan ve sadece iletişim yetisinin geliştirilmesini
hedefleyen bir yöntemdir. Bu yönteme göre dil bir amaç değil, araçtır. Asıl amaç yazılı ve sözlü iletişimi
sağlamaktır. Dilin kuralları yerine, dilin kullanımı üzerinde durulur.
• Seçmeci Yöntem: Dil öğretiminde tek bir yöntemin yeterli olamayacağını savunur. Bu anlayışa göre çeşitli
yöntemlerin en iyi yönleri alınmalı ve karma bir yöntem uygulanmalıdır. Seçmeci yöntemde öğretmen,
dil öğretim yöntemlerinin en iyi ve en yararlı yönlerini seçer ve kendi amacı doğrultusunda kullanır. Dört
temel beceriye eşit derecede önem verilir. Ancak yöntemin etkili bir şekilde uygulanarak işe yaraması,
öğretmenin bütün yöntemleri çok iyi bilip doğru yerde doğru yöntemi tercih etmesine bağlıdır.
Lütfen aşağıdaki soruları cevaplayınız.
• Türkçe dersinde hangi yöntemi/yöntemleri kullanıyorsunuz?

……………………………………………………………………………………………................................
• Yabancı bir dil öğretirken de aynı yöntemi/yöntemleri kullanabilir misiniz? Neden?

…………………………………………………………………………………………………………………...
• Hangi yöntemin/yöntemlerin uygun olacağını nasıl belirliyorsunuz?

…………………………………………………………………………………………………………………...
21
Şimdi gelin öğrencilik yıllarımıza geri dönelim. İlkokula başladığımız günden lisans programını tamamladığımız
güne kadar her birimiz en az 16 yıl öğrencilik yaşamışızdır. Bu sürenin ilk 5-6 yılını çıkardığımızda hemen hemen
hepimiz 10 yıl civarı eğitim öğretim programları kapsamında yabancı dil öğretimi dersleri almışızdır. Öğrenci
olarak katıldığınız yabancı dil derslerinde sürecin nasıl işlediğini, hangi yöntemlerin kullanıldığını düşündüğünüz
zaman belki de neden yeteri kadar başarılı olamadığımızın cevabını bulabiliriz.
Mükemmel yöntem şudur, demek gerçekçi ve mümkün değildir. Ancak her durum ve amaç için en uygun
yöntemden söz edilebilir. Örneğin, mütercim-tercümanlık bölümlerinde okuyan öğrenciler için Dil Bilgisi-
Tercüme Yöntemi en uygun yöntem olarak tercih edilirken, zorunlu göç dolayısıyla Türkiye’ye gelen öğrenci için
öncelik yaşadığı toplumla iletişim kurma ihtiyacı olduğundan iletişimsel yöntemin tercih edilmesi daha doğru
olacaktır. Ancak özellikle ilk etapta iletişim kurabilmek için gereken altyapıyı oluştururken de Görsel-İşitsel veya
İşitsel-Dilsel yöntemlerin işe koşulmasını gerektiren aşamalar olacaktır. Burada anahtar kavram öğretmenin
aslında her yöntem hakkında bilgi sahibi olması ve ihtiyaç halinde hangi yöntemi seçiyorsa onu işe koşacak
yeterliğe sahip olmasıdır. Bu bağlamda bu modülde hedef kitle ve ihtiyaçlar doğrultusunda “İletişimsel” ve
“Seçmeci” yöntemler benimsenmiştir.
Türkçeyi Nasıl Öğretmeliyim?
Bazen bedeli en ağır ödenen öğrenme şekli olsa da en etkili öğrenme yollarından birisi “yaşayarak öğrenme”dir.
Öğretilen dilin günlük hayatta karşılığının hissettirilmesi önemlidir. Öğrenci, öğrendiğinin günlük hayatında
ne işine yarayacağını bilirse daha etkili olacaktır. Öğrettiğiniz dile, yaşamın yansıması gerektiğini gözden
kaçırmayınız. Dil öğretimi, sadece dil bilgisi kurallarının öğretimini kapsamaz. Bir dilin bilgisinin sistematik olarak
verilmesi gerekecektir. Çünkü dil, toplumla yaşayan, evrilip güncellenen, toplumu bir arada tutan bir kavramdır
ve sadece kuralları bilmek o dili bilmek anlamına gelmez.
Nelere Dikkat Etmeliyim?

“Öğretmenim ve Türkçe dersleri veriyorum.” diyorsak aşağıdaki maddelere göz atmak işimize yarayacaktır.
Ne yapabilirim? Örneğin:
Yönerge olarak, “Şimdi kitaplarımızda 27. sayfayı
Sınıfımdaki öğrencilerin aynı dil seviyesinde olmadığını
açalım.” derken kitabı elime alıp sayfayı gösterek
unutmamalıyım.
açıyorum.
Dinlediğiniz öyküde “Havada beyaz bulutlar
Elime geçen her fırsatta kelime hazinelerini vardı.” diyor. Peki, söyleyin bakalım beyazın eş
geliştirmeye önem vermeliyim. anlamlısı nedir? Başka hangi renkler var? Peki,
havada bulutlardan başka neler olabilir?
Öğrencilerin özgüvenlerini geliştirecek şekilde onları
Aferin, çok uygun ifadeler kullanıyorsun.
sık sık onaylamalıyım.
Akşam ailene bu hikâyeyi Türkçe olarak
Ders süreci dışında Türkçe kullanmaları için ortam
okumanı, sonra da onlara anladıkları kelimeler
yaratmalıyım.
olup olmadığını sormanı istiyorum.
Gayet başarılı ilerliyorsun. Yapabileceğine
Daima cesaretlendirici olmalıyım.
inanıyorum.
Bazı öğrencilerin dil seviyesindeki yetersizliklerinden
……………………………………………………........
dolayı sınıfta dışlanmasına asla izin vermemeliyim.
……………………………………………………........ ……………………………………………………........
22
Dil öğretimi bilgi kazandırmaktan ziyade beceri geliştirmeye odaklıdır. Bu bağlamda amacımız öğrenciye dil
becerilerini kazandırıp geliştirmektir. Burada önemli nokta dinleme ve konuşma becerilerini kazanıp okula
başlayan öğrencilerden farklı olarak bazı öğrencilerimizin doğal olarak kelime hazinesine ve dinleme, konuşma
becerilerine sahip olmayabileceğidir. Bu bağlamda öncelikle yeterli kelime hazinesi oluşturabilmek önemlidir.
Öğrencilerin Kelime Hazinesini Nasıl Geliştirebilirim?
Dil öğretiminde kelime hazinesinin zenginleştirilmesi oldukça önemlidir. Birey, zihninde var olan kelimeler
oranında düşünebilme kapasitesine sahiptir. Düşünceleri oluşturan dildir. Dili oluşturan ise büyük oranda
kelimelerdir. Bu bağlamda en sık kullanılacak kelime türleri olması sebebiyle öğretime isim ve fiilerle başlamak
yerinde olacaktır. Dil bilgisi kuralları dilin iskeletini oluşturuyor dersek kelimeler de dilin hayati organları ve
iskeleti saran etidir (Harmer, 1993:153).
Kelime hazinesindeki zenginlik ve üstünlük dil öğretiminde kilit noktalardan biridir (Schmitt, 2000). Burada
dikkate almamız gereken husus, kelime ve kavramların ilişkilendirilerek verilmesidir. Bir kelimenin eş veya zıt
anlamının birlikte verilmesi öğretimi daha etkili yapacaktır. Gerçeklik ilişkiseldir. Günlük yaşam deneyimleriyle
ilişkilendirilen kelimelerin öğretimi kalıcı olacaktır.
Bu bağlamda dil öğretiminde öğrenilen kelimelerin uzun süreli bellekte yer alması yani kalıcı olması için öğrenilen
kelimenin sık sık tekrarlanması ve mutlaka kullanılması gerekir.
Kelime hazinesi, belirli bir dilde, günlük hayatta konuşmacıların kullandıkları kelimeler listesidir aslında. İletişim
kurabilmek için belli miktarda kelimeye ihtiyaç vardır. Dil öğretiminde öğrenciye, günlük hayatta en sık kullanılan
kelimeler belirlenerek, öncelikle onların öğretilmesi gerekir. Ancak hangi düzeyde hangi kelimelerin öğretileceği
belirlenirken, kelimenin kullanılabilirliği kadar öğrenilebilirliği de göz önüne alınarak karar verilir. Yazımı veya
anlamı karmaşık, telaffuzu zor kelimelerin öğrenmeyi ve hatırlamayı zorlaştıracağı dikkate alınmalıdır. Öğretilecek
kelimelerin seçiminde dikkat edilmesi gereken noktalardan birisi de eklerle oluşturulan kelimelerin önce yalın
halinin verilmesi yani;
“kitaplık veya kitapçı” öğretilmeden önce mutlaka “kitap” kelimesinin,
“gözlük veya gözlükçü” kelimelerinden önce “göz” kelimesinin öğretilmesi gerekmektedir.
Dil öğretiminde yeni kelimeler öğretmek, öğrencinin kelime hazinesini zenginleştirmek için kullanılan
tekniklerden birisi resimlerden ve fotoğraflardan faydalanmaktır. Yanınızda sınıfa götüreceğiniz birkaç market
broşürü, rakamlarla ifade edilemeyecek kadar kelime öğretmenize yardımcı olacaktır.
Örneğin, market broşüründeki görselleri birbirinden ayırıp sınıfta küçük bir bakkal oluşturabilirsiniz. Öğrencilerin
gruplar halinde ihtiyaç listeleri hazırlayıp bakkalda alışveriş yapacakları diyaloglarla etkili bir öğretim ve
eğlenceli bir ders gerçekleştirebilirsiniz. Görseller dil öğrenenler için her yaş ve seviyede farklı etkinliklerde
faydalanılabilecek uygun araçlardır.
Hatta orta seviyede öğrencileriniz için derse birkaç tane mobilya kataloğu getirerek hem kelime öğretimi yapar
hem de fotoğraflardan yararlanarak hayallerindeki evi döşemelerini isteyeceğiniz konuşma ve yazma etkinlikleri
oluşturabilirsiniz.
Çünkü aslında kelime öğretimi, kelimenin bir veya birçok anlamını bilmenin ötesinde kelimenin kullanım yerleri
ve değişim şekillerini de öğretmeyi kapsamaktadır.
Örneğin, kalp krizi geçirilir ama yürek krizi geçirilmez veya aslan yürekli olur, aslan kalpli olmaz. Anlaşılacağı
gibi, kelimenin öğretiminde yer alan eş anlamlılar, zıt anlamlılar ve eş sesliler de düşünüldüğünde kelime
öğretimi sadece tek anlam üzerinden karşılık oluşturma işleminin çok ötesindedir.
Bu bağlamda kelime öğretimi kelimenin anlamını, kelimenin yapısını ve kelimenin kullanımını öğretmeyi
kapsamaktadır.
23
Yeni bir kelimenin anlamı;

(a) hedef dilde bilinen eş anlam veya basit bir açıklamayla,
(b) görsel veya materyal kullanımıyla,
(c) basit şekil veya diagram çizerek,
(d) kelimeden kelime üreterek,
(e) kelimenin bağlam içinde kullanım örneklerine ait cümleler vererek,
(f) kelimenin anlamını yorumlama yollarından birisi veya birkaçı birlikte
kullanılarak öğretilebilir.
Yeni bir kelimenin yapısal özellikleri;

(a) daha önce bilinen kelimelerden yola çıkarak,
(b) kelimenin vurgu yapısını ve telaffuzunu vererek,
(c) kelimenin kökünü, önek ve son eklerini göstererek,
(d) öğrencilere kelimenin telaffuzunu tekrar ettirerek,
(e) kelimenin farklı özelliklerini belirtme yollarından birisi veya birkaçı birlikte
kullanılarak verilebilir.
Yeni bir kelimenin kullanımı;

(a) kelimenin sayılabilen/sayılamayan, geçişli/geçişsiz gibi dil bilgisi yapısını
göstererek,
(b) kelimenin birkaç tane benzerini vererek,
(c) kelimenin varsa resmî, argo, jargon, teknik veya kullanım alanlarını vererek,
(d) iyi bilinen bir zıt anlamlısı veya ait olduğu sözcük grubu verilerek öğretilebilir.
Yeni bir kelimeyi öğrenmek; kelimenin anlamını, yapısını ve kullanım alanını bilmeyi gerektirir. Süreç
tamamlandığında ise öğrenilen kelimeler, bireyin kelime hazinesine zenginlik katacak, böylece öğrendiği
dilde iletişim kurma yetisi ve öğrenme isteği artacaktır. Öğrendiği yeni kelimeleri kullanarak iletişim kurmaya
başladığında ise dil becerileri gelişmeye başlayacaktır.
24
Aşağıda eğlenceli etkinlik örnekleri bulunmaktadır.
ETKİNLİK
6 ETKİNLİĞİN ADI: Kİmde Yok?
AMAÇ: Alfabenin tekrarlanması ve kelime üretmek

• Latin harflerini ezberler.
• Kelime hazinelerini geliştirirler.
MATERYAL: Kâğıt, kalem
SÜRE: 40 dakika
İŞLENİŞ:
1. Eğitmen, sınıfı 4-5 gruba ayırır ve ders öncesi tahtaya A’dan Z’ye tüm harfleri büyük/ küçük olarak yazar.
2. Eğitmen, katılımcılardan birine tahtadaki harfleri hızlıca okumasını ister. Z harfine geldikten sonra
tekrar başa dönerek durmadan bu okuma devam edecektir.
3. Katılımcı harfleri okumaya başlamadan önce eğitmen kulaklarını kapatır, arkasını döner.
4. Bir müddet sonra “DUR!” diye bağırır.
5. Hangi harfte kalındıysa bütün katılımcılar o harf ile başlayan (özel isimler hariç) sözcükleri küçük
kâğıtlara tek tek yazar.
6. Bir süre sonra eğitmen tekrar “DUR!” dediğinde herkes yazmayı bırakır.
7. Eğitmen katılımcılardan türettikleri kelimelerin sayısını ister ve en fazla kelime türeten katılımcı
alkışlatılır.
8. Gruplardaki küçük kâğıtlara yazılan kelimeler grup masasının ortasında toplanır ve bir araya getirilir.
9. Eğitmen, gruplardan birer kelime seçerek okumalarını ister. Diğer gruplar da hep birlikte okunan
kelimenin kendi kelime havuzlarında olup olmadığını kontrol eder, eğer varsa kelime çıkarılıp etkinlik
dışı bırakılır. Bu uygulama sırayla her grupta tekrar edilir.
10. Grupların masalarındaki tüm kelimeler okunana kadar devam edilir.
11. Çoğunluk tarafından bulunamayan kelimeyi yazan kişilere sözcüğün anlamı sorulur.
12. Eğer yazdığı kelimeyi açıklayabilirse bu kişiler gruplarına birer puan kazandırır. Bu etkinlik sonunda en
fazla puan alan grup birinci olur.
Günlük hayatta sıkça gerekli olan ilk kelimeler arasında renkler ve sayılar yer almaktadır. Aşağıda renklerle ilgili
çalışmalar için kullanılabilecek etkinlik örneği verilmiştir.
25
ETKİNLİK
7 ETKİNLİĞİN ADI: Renklere Dokun!
AMAÇ: Kelime hazinesini geliştirme

• Yeni kelimeler öğrenecektir.
• Renkler ve nesneleri ilişkilendirerek basit sıfat tamlamaları yapabilecektir.
MATERYAL: -
SÜRE: 40 dakika
İŞLENİŞ:
1. Eğitmen bir renk söyler ve katılımcıların o renkte bir nesne bularak dokunmalarını ister.
2. Daha sonra o nesnenin ismiyle renk birleştirilerek oluşturulan sıfat tamlaması tahtaya listelenir.
Örneğin eğitmen, bir katılımcıya “Kırmızıya dokun!” der.
Katılımcı sınıfta bulunan kırmızı bir kaleme dokunduğunda, eğitmen tahtaya
kırmızı kalem yazar.
3. Renkleri değiştirerek sınıfta bulunabilecek nesnelerle oyun devam eder.
26
İletişim sürecinde kalıp ifadelerin kullanımı önemlidir. Karşılıklı konuşmanın doğal akışı kullanılan ifadelerden
anlaşılmaktadır. Aşağıda kalıp ifadelerin öğretiminde kullanılabilecek etkinlik örnekleri bulunmaktadır.
ETKİNLİK
8 ETKİNLİĞİN ADI: Ne Desem, Ne Desem?
AMAÇ: Kalıp ifadelerin kullanılması

• Diyalog kurarken gereken kalıp ifadeleri kullanırlar.
MATERYAL: -
SÜRE: 40 dakika
İŞLENİŞ:
1. Eğitmen tahtaya kullanılacak kalıp ifadeleri yazar:

Kolay gelsin! Afiyet olsun! Hayırlı olsun! Geçmiş olsun! Çok yaşa! Eline sağlık!
İyi eğlenceler! Sıhhatler olsun! Hoşça kal! Aferin sana! İyi geceler! Maşallah!
2. Eğitmen, katılımcılardan sınıfın ortasında daire şeklinde ayakta durmalarını ister.
3. Eğitmen, önceden küçük kâğıtlara aşağıdaki eylemleri yazar:
Yazı yazıyor. Yemek yiyor. Yüzüğünü gösteriyor. Karnını tutuyor. Hapşırıyor.
Yemek yapıyor. Dans ediyor. Tıraş oluyor. El sallıyor. Ellerini hava kaldırarak seviniyor.
Uyuyor. Kucağında bebek sallıyor.
Gerekirse yazılan eylemlerin her biri katılımcı sayısı göz önünde bulundurularak ikişer üçer tane çoğaltılır.
4. Eylemlerin yazılı olduğu küçük kâğıtları bir poşete koyar ve katılımcılardan torbadan birer tane almalarını
ister.
Sonra eğitmen, katılımcıların arkasında “Ne desem, ne desem?” diyerek dolaşır. Ardından katılımcılardan
birinin omzuna dokunarak ona “Ne desem, ne desem?” diye sorar. Omzuna dokunulan katılımcı,
elindeki kâğıtta yazan eylemi konuşmadan sadece beden dili ile anlatmaya çalışır. Eğitmen de karşılık
olarak yapılan eyleme uygun kalıp ifadeyi (tahtada yazan) katılımcıya söyler.
Eğer kalıp ifade duruma uygunsa katılımcılardan alkışlayarak onaylamaları istenir. Cevap doğruysa
eğitimenle katılımcı yer değiştirir. Katılımcının doğru cevabı bulmak için iki hakkı vardır. Cevabı bulamayan
katılımcı oyundan çıkarılır.
Örneğin, omzuna dokunulan katılımcı yemek yiyor gibi yaptığında, eğitmen katılımcıya “Afiyet olsun!”
der. Cevap doğru olduğu için katılımcılar alkışlar. Katılımcı ve eğitmen yer değiştirir. Bu sefer katılımcı
“Ne desem, ne desem?” ikilemesini söyleyerek dairenin etrafında dolaşır ve bir başka katılımcıyı
seçerek omzuna dokunur. Bu etkimlik tüm katılımcılar yapana kadar devam eder.
27
Tatlı bir rekabet ortamı oluşturacağından yarışmalar motivasyonu arttıran etkinliklerdir. Bu bağlamda etkinliklerde
özellikle grup yarışmalarına yer verilmelidir. Kelime hazinesinin zenginleştirilmesi için uygulanabilecek faydalı ve
eğlenceli bir grup etkinliği aşağıda örnek olarak verilmiştir.
Kelime Merdiveni
Bu etkinlik sonunda öğrencilerin, kelime hazineleri gelişecek, tatlı bir rekabet ortamında akran öğretimi
gerçekleşecektir.
Öğretmen tarafından tahtaya bir sözcük yazılır. Öğrenciler gruplara ayrılır. Öğrencilerin sözcüğün son harfinden
yeni bir sözcük türetmesi gerekecektir.
Örneğin, merdiven-nane-elma-armut-terlik… Her gruptan bir kişinin tahtaya kalkıp belli bir sürede bir kelime
eklemesi istenir. Eklemeyi belirlenen sürede yapamayan grup elenir.
Etkinlikler öğrencilerin seviyesine göre sondaki harften ziyade son hece dikkate alınarak da uygulanabilir. Yazılan
kelimenin son hecesi türetilen kelimenin ilk hecesi olmalıdır.
Örneğin, öğretmen tahtaya enkaz yazdığında bir sonraki kelime kazma-makas-kasket gibi türetilebilir. Ayrıca
bulunan kelimenin cümlede kullanımı da istenebilir.
28
ETKİNLİK
9 ETKİNLİĞİN ADI: Ne Yapıyor?
AMAÇ: Hareket bildiren kelimelerin zenginleştirilmesi

• Kelime hazinesini zenginleştirir.
• Şimdiki zaman ekini kullanır.
MATERYAL: Fiillerin yazıldığı kâğıtlar, torba
SÜRE: 40 dakika
İŞLENİŞ:
1. Eğitmen, ders öncesinde seçtiği fiilleri küçük kâğıtlara yazar.
“uyumak, koşmak, yürümek, yüzmek, yemek yemek, sohbet etmek, dans etmek, müzik dinlemek,
şarkı söylemek, ders çalışmak, telefonla konuşmak, alışveriş yapmak”
2. Küçük kâğıtlara yazılan fiiller bir torbaya atılır.
3. Her katılımcı torbadan bir fiil çeker.
4. Sadece kendisi okur ve hareketlerle fiili anlatmaya çalışır. Örneğin, kâğıtta “çamaşır yıkamak” yazıyorsa
bunu sessiz bir şekilde sadece hareketleriyle anlatmak zorundadır.
5. Eğitmen sınıfa “Ne yapıyor?” diye sorar ve tahminleri alır.
6. Doğru fiil söylendiğinde ise tahtaya şimdiki zamanı kullanarak tam cümleyi yazar.
Not: Bu etkinlik üst düzey sınıflarda grup etkinliği olarak farklı şekilde uygulanabilir.
Sınıf 4-5 gruba ayrılır. Her gruba birer kelime kâğıdı verilir. Bu kelime grup tarafından hep birlikte
hareketlerle anlatılır.
Örneğin bir gruba yıkamak kelimesi gelmiştir. Onlar da bulaşık makinesi şeklinde bu kelimeyi
hareketlerle anlatırlar. Eğitmen “Ne yapıyorlar?” sorusunu katılımcılara sorar. Katılımcılardan
tahminlerini alır. Daha sonra eylemle ilişkilendirilen kelime sorulur: “Bu nedir?” Katılımcılardan bulaşık
makinesi cevabını bulması beklenir.
3. Avrupa Ortak Dİl Çerçevesİ (AODÇ)

Öncelikle her alanda olduğu gibi sınıfınıza gelen öğrencinin hazırbulunuşluk seviyesini belirlemeniz gerekecektir.
Lütfen aşağıdaki soruları cevaplayınız.
• Öğrenciniz sizin anlattıklarınızın ne kadarını anlayabilecek yeterliktedir? Biliyor musunuz?
…………………………………………………………………………………………………………………
• Peki, öğrencilerinizin dil düzeylerini nasıl belirliyorsunuz?
…………………………………………………………………………………………………………………
• Düzeyleri tespit ederken ne tür sorunlar yaşıyorsunuz?
…………………………………………………………………………………………………………………
29
Öğrencinizin öncelikle mevcut durumunu bilmelisiniz ki amaçladığınız gelişime gidecek yolu seçebilesiniz.
Hedefe ulaşabilmek için önce nerede olduğunuzu bilmelisiniz!
Öğrenci seviyesinin bilinmesi dil gelişimini planlarken en önemli zorunluluktur.
Örneğin, Türkçe dersinde cümleyi oluşturan öğeleri bilmeyen öğrenciye, yapısına göre veya dizilişine göre
cümle türlerini tanıtmak anlamlı olmayacaktır. Bunun için öncelikle öğrenci seviyelerinin ortaya çıkarılması
gereklidir.
Dil öğretiminde ortak bir seviye çerçevesi oluşturmak için Avrupa Konseyi (The Council of Europe) 40 ülkenin
yabancı dil uzmanlarının ortak çabasıyla Avrupa Ortak Dil Kriterlerini (AODK) belirlemiştir.
Temel dil becerileri dört boyutta kabul edilmektedir. Bu beceriler oluşum sırasına göre; dinleme, konuşma,
okuma ve yazma becerisidir. Ancak Konsey dört dil becerisinden biri olan konuşma becerisini iki farklı beceri
alanı olarak belirlemiş ve sözlü anlatımı karşılıklı konuşmadan ayrı ele almıştır.
Dil becerileri AODK kapsamında 5 ana başlıkta toplanmıştır:
Yazılı
anlatım
Sözlü Karşılıklı
anlatım konuşma
Dil
becerileri
Dinleme Okuma
Bu beceri alanlarının her biri de A1-A2-B1-B2-C1-C2 olarak altı farklı seviyede değerlendirilmektedir. Buna göre
bir öğrenci yazılı anlatımda B2 seviyesindeyken, okumada C1 seviyesinde olabilmektedir.
30
ETKİNLİK
10 ETKİNLİĞİN ADI: Sevİyemİ Bul
AMAÇ: Dil seviyelerinin belirlenmesinde AODÇ’nin işe koşulması

• AODÇ’nin içeriğini kavrar.
• Seviye tespitinde AODÇ’nin önemini kavrar.
MATERYAL: Fiillerin yazıldığı kâğıtlar, torba
SÜRE: 40 dakika
İŞLENİŞ:
1. Eğitmen, sınıfı 4-5 gruba ayırır.
2. Her gruba Ek 2A (AODÇ) bilgi kâğıtları dağıtılır.
3. Eğitmen, katılımcılara bilgi kâğıtlarını okumaları için 10 dakika zaman verir.
4. Katılımcılar Ek 2A’yı okuduktan sonra eğitmen Ek 2B’yi dağıtıp her gruptan aşağıda cevapları bulunan
öğrenci seviyelerini bulmalarını ister.
5. Gruplar seviyeleri belirledikten sonra cevaplar paylaşılır.
Cevaplar aşağıdaki gibidir:
♦ Teşekkür mektubu gibi çok kısa kişisel mektup yazabilen bir öğrenci A2 (Yazma) seviyesindedir.
♦ Uzun ve karmaşık, somut veya soyut kavramların olduğu edebî metinleri okuyabilen bir öğrenci C1
(Okuma) seviyesindedir.
♦ Sürekli karşılaşılan bildik konulardaki net, standart konuşmanın ana hatlarını anlayabilen bir öğrenci
B1 (Dinleme anlama) seviyesindedir.
♦ Güncel sorunlarla ilgili makaleleri ve raporları okuyabilen bir öğrenci B2 (Okuma) seviyesindedir.
♦ O anki gereksinim veya çok bildik konulara ilişkin alanlarda basit sorular sorabilen ve cevap verebilen
bir öğrenci A1 (Karşılıklı konuşma) seviyesindedir.
♦ Bir öyküyü anlatabilen, bir kitap ya da filmin konusunu aktarabilen bir öğrenci B1 (Sözlü anlatım)
seviyesindedir.
♦ Aksana alışmak için biraz zaman olması koşuluyla hiçbir konuşma türünü anlamakta zorluk çekmeyen
bir öğrenci C2 (Dinleme anlama) seviyesindedir.
♦ İlgi alanına giren çok çeşitli konularda anlaşılır, ayrıntılı metinler yazabilen bir öğrenci B2 (Yazma)
seviyesindedir.
♦ Hiç zorlanmadan her türlü konuşma ya da tartışmaya katılabilen, deyimler ve konuşma diline ait
ifadeleri anlayabilen bir öğrenci C2 (Karşılıklı konuşma) seviyesindedir.
♦ Basit bir dille ailesini, yaşam koşullarını ve işini bir dizi kalıp ifade ve tümceyi kullanarak anlatabilen
bir öğrenci A2 (Sözlü anlatım) seviyesindedir.
31
Anlama Karşılıklı
Okuma Sözlü Anlatım Yazılı Anlatım
Dinleme Konuşma
Kendimle, ailemle ve Katalog, duyuru ya Karşımdaki kişinin Yaşadığım yer Kısa ve basit
yakın çevremle ilgili da afiş gibi yazılı söylediklerini daha ve tanıdığım tümcelerle
tanıdık sözcükleri metinlerdeki tanıdık yavaş bir konuşma insanları kartpostal
ve çok temel sözcükleri ve çok hızında yinelemesi betimlemek yazabilirim.
kalıpları, yavaş ve basit tümceleri ve söylemek için basit ifade İsim, uyruk
net konuşulduğunda anlayabilirim. istediklerimi ve tümceleri ve adres gibi
anlayabilirim. oluşturmada bana kullanabilirim. kişisel bilgi
yardımcı olması içeren formları
A1 koşuluyla, basit doldurabilirim.
yoldan iletişim
kurabilirim.
O anki gereksinim
veya çok bildik
konulara ilişkin
alanlarda basit
sorular sorabilir ve
cevap verebilirim.
Beni doğrudan Kısa ve basit Bildik konular Basit bir dille Kısa basit
ilgilendiren metinleri ve faaliyetler ailemi ve diğer notlar ve iletiler
konularla ilişkili okuyabilirim. İlanlar, hakkında doğrudan insanları, yaşam yazabilirim.
ifadeleri ve çok sık kullanım kılavuzları, bilgi alışverişini koşullarımı, Teşekkür
kullanılan sözcükleri listeler ve zaman gerektiren basit eğitim mektubu gibi
anlayabilirim çizelgeleri gibi basit ve temel ifadelerle geçmişimi çok kısa kişisel
(örneğin, en temel günlük metinlerdeki iletişim kurabilirim. ve işimi mektupları
A2
kişisel ve ailevi genel bilgileri Genellikle betimlemek yazabilirim.
bilgiler, alışveriş, kavrayabilir ve kısa konuşmayı için bir dizi kalıp
çevre, meslek). kişisel mektupları sürdürebilecek ifade ve tümceyi
Kısa, net, basit ileti anlayabilirim. kadar anlamasam kullanarak
ve duyurulardaki da kısa sohbetlere anlatabilirm.
temel düşünceyi katılabilirim.
kavrayabilirim.
32
İş, okul, tatil vb. Meslekle ilgili ya da Öğrendiğim dilin Deneyimlerimi, Bildik veya
ortamlarda sürekli günlük dilde en sık ana dil olarak hayallerimi, ilgi alanıma
karşılaşılan bildik kullanılan sözcükleri konuşulduğu ülkeye umutlarımı, giren konularla
konulardaki net, içeren metinleri sorunsuz seyahat isteklerimi bağlantılı basit
standart konuşmanın anlayabilirim. edebilirim. İlgi ve olayları bir metin
ana hatlarını alanıma giren ya betimlemek yazabilirim.
anlayabilirim. da günlük yaşamla için çeşitli Deneyim ve
Güncel olaylar ya da ilgili (örneğin kalıpları yalın bir izlenimlerimi
kişisel ilgi alanıma aile, hobi, iş, yoldan birbirine betimlemek
giren konularla ilgili yolculuk ve güncel bağlayabilirim. için kişisel
radyo ve televizyon olaylar) konularda Düşünce ve mektuplar
B1
programlarının hazırlık yapmadan planlara ilişkin yazabilirim.
çoğunun ana konuşmalara açıklamaları ve
hatlarını yavaş ve katılabilirim. nedenleri kısaca
net okunduğunda sıralayabilirim.
anlayabilirim. Bir öyküyü
anlatabilirim,
bir kitap ya da
filmin konusunu
aktarabilirim ve
izlenimlerimi
belirtebilirim.
Güncel bir konu Yazarların belirli Ana dilini konuşan Çok çeşitli İlgi alanıma
olması koşuluyla tutum ya da görüşü kişilerle anlaşmayı konularla ilgili giren çok çeşitli
uzun konuşulan benimsemedikleri mümkün kılacak bir açık ve ayrıntılı konularda
konferansları ve güncel sorunlarla akıcılık ve doğallıkla betimlemeler anlaşılır, ayrıntılı
açık oturumları ilgili makaleleri iletişim kurabilirim. sunabilirim. metinler
ana hatlarıyla ve raporları Bildik bağlamlardaki Çeşitli yazabilirim.
takip edebilirim. okuyabilirim. tartışmalarda kendi seçeneklerin Bakış açımı
Televizyon Çağdaş edebî görüşlerimi açıklayıp olumlu ve destekleyecek
haberlerini ve güncel metinleri destekleyerek etkin olumsuz ya da karşı
olaylara ilişkin anlayabilirim. bir rol oynayabilirim. yanlarını ortaya çıkacak bilgi
B2 programların çoğunu koyarak bir konu sunabilir ve
anlayabilirim. hakkında görüş nedenler ileri
bildirebilirim. sürebilirim.
Olayların ve
deneyimlerin
benim için
taşıdıkları
önemi ön
plana çıkaran
mektuplar
yazabilirim.
33
Açıkça Üslup farklılıklarını Kullanacağım Alt temalarla Görüşlerimi

yapılandırılmamış ve da ayırt ederek sözcükleri çok bütünleştirerek, ayrıntılı bir
açıkça belirtilmemiş, uzun ve karmaşık, fazla aramaksızın, belirli fikirler biçimde,
sadece ima somut veya soyut kendimi akıcı ve geliştirip uygun açık ve iyi
edilmiş olsa bile kavramların olduğu doğal bir biçimde bir sonuçla yapılandırılmış
uzun konuşmaları edebî metinleri ifade edebilirim. bağlayarak, metinlerle ifade
anlayabilirim. okuyabilir, ilgi Dili, toplumsal ve karmaşık edebilirim.
Televizyon alanımla alakalı mesleki amaçlar konuları açık Bir mektup,
programlarını olmasalar bile için esnek ve ve ayrıntılı kompozisyon
ve filmleri fazla herhangi bir etkili bir şekilde bir biçimde ya da raporda,
zorluk çekmeden uzmanlık alanına kullanabilirim. betimleyebilirim. önemli
anlayabilirim. giren makale ve Düşünce ve olduğunu
C1
uzun teknik bilgileri fikirlerimi kesin düşündüğüm
anlayabilirim. ve kendimden konuları ön
emin bir ifadeyle plana çıkararak
dile getirebilir ve karmaşık
karşımdakilerin konular
konuşmalarıyla hakkında
örtüştürebilirim. yazabilirim.
Hedef
okuyucuya
uyacak
bir üslup
seçebilirim.
İster canlı ister Karmaşık kullanma Hiç zorlanmadan Bağlama uygun Uygun bir
yayın ortamında kılavuzları, uzmanlık her türlü konuşma bir üslupla üslup ile açık,
olsun, normal ana alanına yönelik ya da tartışmaya ve dinleyenin akıcı metinler
dili konuşma hızında makaleler ve katılabilir, deyimler önemli noktaları yazabilirim.
bile, aksana alışmam metinler gibi hemen ve konuşma ayırt edip Okuyucunun
için biraz zaman hemen tüm metin diline ait ifadeleri anımsamasına önemli
olması koşuluyla türlerini kolaylıkla anlayabilirim. yardımcı noktaları
hiçbir konuşma okuyabilir ve Kendimi akıcı bir olacak etkili ve ayırt edip
türünü anlamakta anlayabilirim. şekilde ifade edebilir, mantıksal bir anımsamasına
zorluk çekmem anlamdaki ince yapılandırmayla yardımcı
ayrıntıları kesin ve açık, akıcı bir olacak etkili,
doğru bir biçimde betimleme ya mantıksal bir
C2 yansıtabilirim. da karşıt görüş yapılandırmayla
Bir sorunla sunabilirim. bir durum
karşılaşırsam, ortaya koyan
geriye dönüp, karmaşık
karşımdaki insanların mektuplar,
fark etmelerine raporlar ya
fırsat vermeyecek da makaleler
bir ustalıkla yazabilirim.
ifadelerimi yeniden Mesleki ya da
yapılandırabilirim edebî yapıt
özetleri ve
eleştirileri
yazabilirim.
34
Ek 2B Sevİyelerİn Bulunması
1. Teşekkür mektubu gibi çok kısa kişisel mektup yazabilen bir öğrenci ____________ seviyesindedir.
2. Uzun ve karmaşık, somut veya soyut kavramların olduğu edebî metinleri okuyabilen bir öğrenci ____________
seviyesindedir.
3. Sürekli karşılaşılan bildik konulardaki net, standart konuşmanın ana hatlarını anlayabilen bir öğrenci
____________ seviyesindedir.
4. Güncel sorunlarla ilgili makaleleri ve raporları okuyabilen bir öğrenci ____________ seviyesindedir.
5. O anki gereksinim veya çok bildik konulara ilişkin alanlarda basit sorular sorabilen ve cevap verebilen bir
öğrenci ____________ seviyesindedir.
6. Bir öyküyü anlatabilen, bir kitap ya da filmin konusunu aktarabilen bir öğrenci ____________ seviyesindedir.
7. Aksana alışmak için biraz zaman olması koşuluyla hiçbir konuşma türünü anlamakta zorluk çekmeyen bir
8. İlgi alanına giren çok çeşitli konularda anlaşılır, ayrıntılı metinler yazabilen bir öğrenci ____________
seviyesindedir.
9. Hiç zorlanmadan her türlü konuşma ya da tartışmaya katılabilen, deyimler ve konuşma diline ait ifadeleri
anlayabilen bir öğrenci ____________ seviyesindedir.
10. Basit bir dille ailesini, yaşam koşullarını ve işini bir dizi kalıp ifade ve tümceyi kullanarak anlatabilen bir
• Avrupa Ortak Dil Çerçevesi metni dil düzeylerini bölümlere ayırarak öğrenci ihtiyaçlarını gözeten bir öğretim
modelini tavsiye etmiştir. AODK belgesini incelediğimizde bütün seviyelerin açık tanımlarının yapıldığını
görmekteyiz. Öğretmenlerin dil öğretirken bunu bir ölçüt olarak kabul edip dil becerilerini hayata dönük,
kullanım önceliğine göre yapması son derece önemlidir. Dil öğreniminde esas olan öğrenen ihtiyaçlarıdır.
Öğretimin günlük ihtiyaçları önceleyen dil etkinlikleri ile desteklenmesi gerekir.
35
ETKİNLİK
11 ETKİNLİĞİN ADI: Ortak Dİl Çerçeve Ağacı
AMAÇ: Dil seviyelerinin belirlenmesinde AODÇ’nin işe koşulması

• AODÇ’nin içeriğini öğrenir.
• Seviye tespitinde AODÇ’nin önemini kavrar.
MATERYAL: Ek 3A, Ek 3B
SÜRE: 40 dakika
İŞLENİŞ:
2. Her gruba Ek 3A bilgi kâğıdını dağıtır.
3. Katılımcılara bilgi kâğıdını okumaları için 5 dakika süre verir ve bilgi kâğıdındaki anahtar kelimelerin
altını çizmelerini ister.
4. Gruplara birer tane Ek 3B etkinlik kâğıdını dağıtarak 20 dakika içerisinde ağacın dallarını çizdikleri
anahtar kelimelerle doldurmaları istenir.
5. Ağacın dalları doldurulduktan sonra gruplar kâğıtlarını birbirleriyle değiştirerek anahtar kelimeleri
inceler. Ardından ağaçlar sınıf duvarlarına asılır.
36
Ek 3A Yetkİnlİklere Göre Sevİye ve Genel Tanımlar

Somut ihtiyaçlarını dile getiren günlük hayattaki bildik ifadeleri ve basit cümleleri anlayabilir
ve bunlarla kendini ifade edebilir. Kendini ve başkalarını tanıtabilir, başka insanların
A1 kişisel bilgilerine yönelik sorular sorabilir ve bu türden sorulara yanıt verebilir (örneğin:
nerede oturdukları, kimleri tanıdıkları gibi). Eğer konuştuğu kişi/kişiler yavaş ve anlaşılır
Temel Dil konuşuyorlarsa ve ona yardımcı olurlarsa kolaylıkla iletişim sağlayabilir.
Kullanımı Dolaysız anlatımlarda cümleleri ve sıkça kullanılan tabirleri anlayabilir (örneğin: kişisel bilgiler,
aile, alışveriş, iş ve yakın çevre ile ilgili bilgiler gibi). Bildik konuların, kolay ve doğrudan
A2 yapılacak bilgi alışverişinin konu olduğu basit ve doğal durumlarda anlaşabilir. Basit
anlatımlarla geldiği yeri, eğitimini, yakın çevresini ve doğrudan ihtiyaca yönelik durumları
anlatabilir.
Okul, iş, boş zamanlar gibi konularda, standart dil net bir şekilde kullanıldığında,
konunun başlıca önemli noktalarını anlayabilir. Seyahatlerde, dilin konuşulduğu yerlerde
karşılaşılabilecek çoğu durumun üstesinden gelebilir. Basit veya karmaşık bir şekilde alışıldık
B1
konularda ve ilgi alanlarında kendini ifade edebilir. Yaşadığı tecrübe ve olayları anlatabilir,
Bağımsız hayallerini, umutlarını ve hedeflerini anlatabilir, görüşlerini kısa olarak gerekçelendirebilir ve
Dil açıklama yapabilir.
Kullanımı Karmaşık metinlerde, soyut ve somut konularda genel içerikleri ve kendi branşındaki
tartışmaları anlayabilir. Sıradan bir sohbette ana dilde konuşan birisi ile her ikisinin de fazla
B2 zorluk çekmeden gerçekleştirebileceği kadar doğal ve akıcı bir şekilde anlaşabilir. Geniş bir
konu yelpazesinde net ve detaylı bir şekilde kendini ifade edebilir. Güncel bir soruya karşılık,
bir noktayı farklı yönleri, fayda ve zararlarıyla dile getirebilir.
Çok farklı alanlarda çok zengin içerikli uzun metinleri anlayabilir ve mantıksal bağlantılarını
kurabilir.
Doğal ve akıcı bir şekilde kendini ifade eder ve belirgin bir şekilde sık sık bilmediği/
C1 hatırlayamadığı bir kelimeyi aramaz.
Yetkin Dili, günlük hayatta, iş hayatında, mesleki eğitimde ve yükseköğrenimde esnek ve etkili bir
Dil şekilde kullanır. Açık, net ve sistemli bir şekilde karmaşık durumlarda kendini ifade edebilir
Kullanımı ve bunu yaparken farklı stratejiler ile gerektiği şekilde diğer metinlerle bağlantı kurabilir.
Duyduğu ve okuduğu her şeyi zorluk çekmeden anlayabilir. Yazılı veya sözlü kaynaklardan
aldığı bilgiyi özetleyebilir, bunları gerekçelendirebilir ve açıklamalı bir şekilde sunabilir.
C2
Kendini akıcı ve tam olarak doğal bir şekilde ifade edebilir ve karmaşık durumlarda bile
ayrıntılardaki incelikleri belirgin bir şekilde ifade edebilir.
37
Ek 3B Yetkİnlİklerİ Bulma Ağacı
38
ETKİNLİK
12 ETKİNLİĞİN ADI: Etkİnlİğİm Var!
AMAÇ: AODÇ dil seviyelerine göre etkinlik tasarlarlama

• A1 dil seviyelerindeki temaları, konuları ve öğrenci kazanımlarını kavrar.
• A1 düzeyindeki konulara yönelik etkinlik hazırlar.
MATERYAL: Ek 4, kalem, kâğıt, renkli kalemler
SÜRE: 40 dakika
İŞLENİŞ:
2. Her gruba Ek 4 bilgi kâğıdını dağıtır.
3. Gruplara renkli kalemler ve fon kâğıtları verilir. Bilgi kâğıdındaki tema ve başlıkları inceleyerek etkinlik
oluşturmak için bir konu seçmeleri istenir. Seçilen konuyla ilgili ne tür etkinlikler hazırlayabileceklerini
planlamaları ve oluşturmaları istenir.
4. Gruplar çalışmalarını tamamladıktan sonra her grup oluşturduğu etkinliği diğerleriyle paylaşır ve tartışır.
39
Ek 4 Temalar
Dil Bilgisi
A) Merhaba • Bu, şu, o, burası, şurası, orası

1 • mi? / değil
TANIŞMA B) Nerelisiniz? • var / yok
• Bulunma Hal Eki
C)Karşılaşma-Selamlaşma • Sayılar
• Çokluk Eki
Dil Bilgisi
A) Ailem ve Ben • Ayrılma Hal Eki

• Belirtme Hal Eki
2 B) Evim • Bulunma Hal Eki
AİLEMİZ • Yönelme Hal Eki
C) Adresim • -DAn önce, -DAn sonra
• Emir
• Şahıs Zamirleri
• Şimdiki Zaman
Dil Bilgisi
3 A) Saat Kaçta? • Belirli Geçmiş Zaman

GÜNLÜK • Zaman Belirteçleri
HAYAT B) Ne Kadar? Kaç Lira? • -ile / ylA
• -DAn önce, -DAn sonra
C) Nerede? Ne Zaman?
Dil Bilgisi
A) Bizim Sokağımız • İyelik Ekleri

4 • -DAn … -A kadar
ÇEVREMİZ • Gelecek Zaman
B) Ne? Nerede?
C) Bir Haftalık Planımız
Dil Bilgisi
A) Meslekleri Tanıyalım • İsim Tamlamaları

5
MESLEKLER
B) Ne Olmak İstiyorsun?
C) Hobilerim
40
Dil Bilgisi
A) Yolculuk Nereye? • -ki / -DAki

6 • -(I)ncI
ULAŞIM
B) Trafikte
C) Bugün Hava Nasıl?
Dil Bilgisi
A) Telefon • -A göre, bence

7 • -DEn sonra + sıfat: Karşılaştırma
İLETİŞİM • en + sıfat: üstünlük
B) Bilgisayar ve İnternet
• -DEn beri / DIr
C) Yüz Yüze
Dil Bilgisi
A) Hafta Sonu • Genel Tekrar

8
TATİL
B) Yaz Tatili
C) Bayram
41
Öğrencİlere Dİl Bİlgİsİnİ Ayrıca Öğretmemİz Şart mı?
Öncelikle kabul edilmesi gereken nokta,

dil bilgisinin tek başına bir öğrenme alanı
olmadığıdır.
Her dilin kendine has özellikleri, kuralları ve işleyiş sistemi vardır. Elbette sisteme yabancı olduğumuzda
iletişim kurmakta sorun yaşarız. Ancak bir dilin kurallarını bilip sistemini öğrenmek de o dili bildiğimiz anlamına
gelmez. Dil bilgisi kurallarını öğrenmenin amacı doğru anlayabilmek ve anlatabilmektir. Bu bağlamda nasıl ki
dört beceri birbirini tamamlıyorsa dil bilgisi de becerilerin olmazsa olmaz yapı taşıdır. Ancak dil öğretiminin pek
de çekici gelmeyen boyutu olduğu bilinmektedir. Oysa dil bilgisi kurallarının eğlenerek benimsendiği, işlevsel
olarak kullanılacak pek çok etkinlik mevcuttur.
Örneğin, sözcük türleri arasında fiiller önemli bir yer kaplamaktadır. Aşağıda fiillerin öğretimi sırasında
kullanabileceğiniz bir etkinlik örneği sunulmuştur. Siz de benzer etkinliklerle dil bilgisi kurallarının öğretimini
daha eğlenceli ve kalıcı hale getirecek etkinlikler hazırlayabilirsiniz.
Dil bilgisi konularının öğretilmesinde kullanılabilecek diğer etkinlik örnekleri aşağıda verilmektedir.
Düzenliyorum, Öğreniyorum
Bu etkinlikle öğrenciler cümleyi oluşturan öğelerin sıralanmasını kavrar. Sınıf gruplara ayrılır ve öğretmen
tarafından daha önceden belirlenen karışık kelimelerin yer aldığı çalışma yaprağı gruplara dağıtılır. Gruptan verilen
süre sonunda kurallı cümle oluşturmaları istenir. En çok doğru cümle oluşturan grup belirlenerek birinci olur.
Çalışma Yaprağı
toplu–yaşarlar–insanlar– olarak
İnsanlar toplu olarak yaşarlar.
gözyaşlarını-karşısında-annesi-olup bitenler-tutamamış
………………………………………………………………
yatağın-masanın-üzerine-Kırmızı Başlıklı Kız-yanındaki-çöreği-koymuş
………………………………………………………………
üzgün-görmüşler-bir-üzerinde-kedi-damın-oturan
………………………………………………………………
………………………………………………………………
42
Aşağıda öğrencilere cümleyi oluşturan öğeleri tanıtan bir diğer eğlenceli etkinlik yer almaktadır.
Şekilleri Yapıştır
Bu etkinlikle öğrenciler, cümlenin öğelerini tanıyıp yerlerini öğrenecek ve öğelerin işlevlerini kavrayacaktır.
Renkli yapışkan not kâğıtlarını farklı geometrik şekillerde keserek hazırlayınız. Bu etkinlik cümlenin öğeleri
konusunda oldukça etkili ve kalıcı uygulamalar yapmanıza fırsat verecektir. Her öğeye bir renk ve şekil seçiniz
(üzerine yazabilirsiniz). Örneğin, kare şeklinde kestiğiniz mavi kâğıt yüklemi, üçgen şeklinde kestiğiniz sarı
kâğıt nesneyi temsil edecek şekilde. Sonrasında tahtaya örnek cümleler yazarak öğrencilerinizden sırasıyla
hangi renk ve şekil neye karşılık geliyorsa kâğıdı o kelimenin üzerine yapıştırmasını isteyiniz.
Bu etkinlik düzeye göre şekillendirilebilir. Dilin kurallarını öğrenmede başlangıç seviyesindeki öğrenciler
için uygulandığında sadece özne ve yüklem kullanılabileceği gibi, üst düzeylerde kelime grupları için
zenginleştirilebilir. Örneğin bağlaçlar için yay, zaman zarfları için yıldız…
Ayrıca tahtaya yazdığınız örnek cümlenin öğelerinin üzerine ilgili şekilleri yapıştıran öğrencinin aynı gruptan bir
diğer kelimeyi de kendisinin söylemesini isteyebilirsiniz.
Diyelim ki öğrencilerinize dilin yapısını (söz dizimini) kavratmak istiyorsunuz.

Siz ne tür etkinlikler oluştururdunuz?
Neler yapardınız?
Dilin kurallarını sezdirirken dikkat etmemiz gereken noktalar mevcuttur. Aşağıda bazılarına
değinilmiştir:
♦ Dil kurallarının formüllere dönüştürülerek öğrenciye ezberletilmesi doğru bir yaklaşım değildir. Hedefimiz
dil bilgisi kurallarını ezberleyen öğrenciler değil kuralları yerinde ve doğru kullanan yetkin dil kullanıcıları
yetiştirebilmektir.
♦ Dil bilgisi konuları sarmal olarak ve aşamalı ilerler. Öncelikle kuralların seviyeye uygun metinler yoluyla
sezdirilmesi gerekmektedir.
♦ Bol bol örnek vermek ve sık sık tekrar çalışmaları yapmak dil bilgisi öğretimi için gerekli olacaktır. Bir iki
örnek cümleyle dil bilgisini geçiştirmek ileride daha büyük sorunla karşılaşma ihtimali yaratacaktır. Konunun
mümkün olduğunca örnekleri çoğaltarak sunulmasında fayda vardır.
♦ Öğrencilerin hedef dile odaklanmaları sağlanmalıdır. Öğrencilerin diller arası karşılaştırma yapmaları her
zaman doğru olmayabilir. Çünkü diller arasında benzerlikler olsa da her dilin kendine has kuralları olduğu
unutulmamalıdır.
♦ Bir dil bilgisel yapının tam olarak kavranabilmesi, dört becerinin hepsinde de uygulanmasını gerektirir. Öğrenci
yeni yapıyı dinlediği, okuduğu metinlerde görmeli ve konuşurken, yazarken öğrendiklerini kullanabilmelidir.
43
Sınıfınızda kolayca uygulayabileceğiniz eğlenceli bir etkinlik örneği aşağıda yer almaktadır.
ETKİNLİK
13 ETKİNLİĞİN ADI: Haydİ Söyle!
AMAÇ: Sesli harfleri fark ettirme

• Sesli harfleri doğru telaffuz eder.
MATERYAL: -
SÜRE: 20 dakika
İŞLENİŞ:
1. Eğitmen sınıfta tahtaya şunları yazar:

“Bu köşe kış köşesi,
Bu köşe yaz köşesi,
Ortada su şişesi.”
2. Katılımcılardan birkaç kez tahtada yazanları kendi kendilerine okumalarını ister.
3. Eğitmen, bir katılımcı seçer ve katılımcıdan bütün sesli harfleri kaldırarak yerine tek bir sesli harf koyup
yazılanları yüksek sesle okumasını ister.
4. Eğer katılımcı “u” sesini isterse tahtadaki yazıyı şöyle okuması gerekecektir
“Bu kuşu kuş kuşusu,
Bu kuşu yuz kuşusu,
Urtudu su şuşusu.”
5. Sonra bir başka katılımcı kalkacak ve yazıyı diğer sesli harfle değiştirerek okuyacaktır.:
44
4.Dİl BecerİlerİnİN Öğretİmİ

Dil öğretiminde beceriler etkinlik temelli verilir. Çünkü dil, bilgi değil kullanımdır. Her beceri kâğıt üzerinde
görülemeyeceğinden gelişimin gözlenmesi sonuç değerlendirme ile ölçülemez. Bu nedenle süreç
değerlendirmesinin yapılması önemlidir. Uygulanan her etkinlik sonrası değerlendirme yapmak gereklidir.
Yapılan değerlendirmeler öğrenci gelişiminin belirlenmesine yardımcı olur ve zamanında müdahele etme
fırsatı tanır.
Öğrencilerin Konuşma Becerisini Nasıl Geliştirebilirim?
Öğrencilerinizi konuşmaya cesaretlendirirken nasıl bir yol izliyorsunuz?
………………………………………………………………………………………………………………….............
……………………………………………………………………………………………………………….............…
………………………………………………………………………………………………………………….............
……………………………………………………………………………………………………………….............…
……………………………………………………………………………………………………………….............…
……………………………………………………………………………………………………………….............…
Öğrencilerinizin konuşma becerilerini geliştirmek için ne tür etkinlikler yaptırıyorsunuz?
……………………………………………………………………………………………………………….............…
……………………………………………………………………………………………………………….............…
……………………………………………………………………………………………………………….............…
……………………………………………………………………………………………………………….............…
……………………………………………………………………………………………………………….............…
Günlük hayatta iletişim kurabilmek için en sık başvurduğumuz dil becerisi konuşmadır. Her dilin sesletim
özellikleri farklıdır. Örneğin, “thank you” ifadesini bir İngiliz gibi telaffuz edebilmek için özel çaba göstermemiz
gerekecektir, çünkü “th” sesletimi İngilizceye has bir hareketle dilin ön dişlere çarparak ıslık gibi bir ses
çıkarmasıyla meydana gelir. Oysa Türkçede böyle bir ses yoktur.
Konuşma becerilerinin gelişimini sağlamada kullanılabilecek etkinliklerden biri aşağıda yer almaktadır. Konuşma
becerilerini geliştirmek ve kelime hazinesini zenginleştirmek için uygulanabilecek bir etkinliktir.
Aşağıdaki görsel öğretmen tarafından öğrencilere hızlıca gösterilir ve kaldırılır. Öğrencilere ne gördükleri
sorulur. Ardından aynı görsel biraz daha uzun süre tekrar gösterilir. Bu kez daha detaylı betimlemeler yapmaları
istenir. Daha sonra tablodaki kahramanlar hakkında kim oldukları ve neler konuşuyor olabilecekleriyle ilgili
tahminde bulunarak hazırlıksız konuşma çalışmaları yapılır.
Bu örnekten yola çıkılarak benzer şekilde görseller kullanılıp kelime öğretimi ve konuşma becerisini geliştirme
çalışmaları gerçekleştirilebilir.
45
Aşağıda sunulan etkinlik örnekleri konuşma becerisinin gelişiminde kullanılabilir.
Örneğin hikâyeler, hem çocuk gelişimi açısından hem de dil öğrenimi açısından oldukça önemli malzemelerdir.
Hikâyeler dil öğretiminde olmazsa olmazlardandır. Herkes hikâye okumayı sever, özellikle de çocuklar. Seviyeye
göre seçeceğiniz hikâyelerle öğrencilerinize pek çok konuşma etkinliği yaptırabilirsiniz.
Öğrencilere bir görsel vererek yorumlayıp gördüklerini anlatmaları istenebilir. Ya da öğretmen bir hikâye
anlatmaya başlar, ancak birkaç cümleden sonra anlatmayı durdurur. Daha sonra, her öğrenci bir cümle
ekleyerek hikâyeyi devam ettirir. Öğrenciler hikâyeye yeni karakterler, olaylar, açıklamalar ekleyerek serbest
konuşma yaparlar. Bu etkinlik öğrencilerin yaratıcılığını ve hayal gücünü geliştirerek konuşma becerilerinin
gelişimine önemli katkılar sağlar.
Tekerleme, bilmece ve şarkılar da konuşma becerisini geliştirme etkinliklerinde kullanılabilir. Bu etkinlikler

öğrencilerin eğlenmelerine, kelimeleri doğru telaffuz etmelerine ve yeni kelimeler öğrenmelerine fırsat sunar.
46
Aşağıda son derece eğlenceli bir telaffuz etkinliği bulunmaktadır.
ETKİNLİK
14 ETKİNLİĞİN ADI: Anla Bakalım
AMAÇ: Kelimelerin görsellerle ifade edilmesi

• Kelimeleri resimlerle ifade etmeyi deneyimler.
MATERYAL: Renkli kalemler, kâğıt
SÜRE: 40 dakika
İŞLENİŞ:
[Kelime resimleme tekniğine örnek 1]

2. Her gruptan, seçtikleri bir temayla ilgili kısa bir metin oluşturmaları istenir. Daha sonra oluşturulan
metinler örnekteki gibi resimleme tekniği kullanılarak hazırlanır.
3. Hazırlanan resimli metinler diğer gruplarla değiştirilir ve metnin çözümlenmesi istenir.
4. En fazla resim kullanarak metni oluşturan grup kazanmış olur.
Not: İstenildiği takdirde katılımcılar etkinliği aşağıdaki örnekte olduğu gibi de uygulayabilir.
[Kelime resimleme tekniğine örnek 2]
47
Görselleri kullanarak olayları oluş sırasına göre anlatma çalışması için kullanılabilecek etkinlik örneği
aşağıdadır
ETKİNLİK
15 ETKİNLİĞİN ADI: Bütünleştİr
AMAÇ: Olayları oluş sırasına göre birleştirerek anlamlı metin oluşturma

• Olayları oluş sırasına göre dizer.
• Kelimeleri yerinde ve anlamlarına uygun kullanır.
• Mantıksal bir bütünlük içinde anlatır.
MATERYAL: Renkli dergiler ve gazeteler
SÜRE: 40 dakika
İŞLENİŞ:
2. Daha önceden katılımcı sayısı kadar hazırlanan görseller eğitmenin masasına bırakılır ve herkesten
istediği bir resmi seçerek alması istenir.
3. Gruplardan, seçtikleri resimleri kullanarak bir hikâye oluşturmaları istenir. Herkes seçtiği resmi bir
şekilde hikâyenin bağlamına uydurmak zorundadır.
4. Grubun hikâyesi tamamlandığında ise resimleri kullanarak oluşturdukları hikâyeleri anlatmaları gerekir.
48
ETKİNLİK
16 ETKİNLİĞİN ADI: Uzaylıyı Çİz
AMAÇ: Dinlediğini anlama becerilerini geliştirme

• Dikkatini dinlediğine yoğunlaştırır.
• Dinlediklerini anlamlandırmada görsellerden yararlanır.
• Dinleme amacını belirler.
• Dinlediklerinde destekleyici ayrıntıları, yardımcı fikirleri bulur.
MATERYAL: Renkli kalemler, kâğıt
SÜRE: 40 dakika
İŞLENİŞ:
1. Eğitmen, katılımcılara renkli fon kartonları dağıtır.

Eğitmen, gazetede okuduğu, içinde pek çok tasvir barındıran haberdeki uzaylıyı katılımcılara tarif eder:
“Koskocaman yuvarlak bir gövdesi vardı. Kafası küçücük ve üçgendi. Burnu üç tane mavi delik gibi
görünüyordu. Kırmızı, sivri anten gibi bir kulak vardı tepesinde. Ağzında 6 tane yemyeşil diş vardı.
Kolları ahtapotun kollarına benziyordu. Elleri patates gibiydi. Parmakları dörder tane olmak üzere
kaleme benziyordu. Ayakları dalgıç paletlerini andırıyordu. Uzaylının uçurtma kuyruğuna benzeyen çok
değişik bir kuyruğu vardı.”
2. Eğitmen, katılımcılardan dinlediklerini çizmelerini ister.
3. Katılımcılar, dinleyerek kendi zihinlerinde şekillendirdikleri gibi uzaylıyı çizer ve boyar.
4. Bütün çizimler sınıfın duvarlarına asılır.
5. En sevimli uzaylı yarışması yapılır.
49
ETKİNLİK
17 ETKİNLİĞİN ADI: Aİle Ağacı
AMAÇ: Kelime hazinesini zenginleştirerek okuma becerisini geliştirme

• Kelime hazinesi zenginleşir.
• Okuma becerileri gelişir.
MATERYAL: Ek 5
SÜRE: 40 dakika
İŞLENİŞ:
1. Eğitmen, sınıfı üçer kişilik gruplara ayırır.
2. Eğitmen, katılımcılara Ek 5 Aile Ağacı kâğıdını dağıtır.
3. Katılımcılardan açıklamaları dikkatlice okuyarak aile ağacını doldurmalarını ister.
50
Ek 5 Aile Ağacı
................ ................ Bankacı ................ ................ ................
Fatih’in dedesinin adı Necdet. Doğukan’ın iki kızı var.

Sultan’ın kocası öğretmen. Saime’nin gelini doktor.
Derya’nın iki oğlu var. Doğukan ve Batıkan erkek kardeşler.
İrem, Ecem’in kuzeni. Batıkan bankacı.
Doğukan, Saime’nin oğlu. Emre ve Fatih kardeşler.
Nilgün’ün babası mühendis. Ebru, Doğukan’ın karısı.
Batıkan ile evli olan kişi eczacı. Ertan, Saime’nin damadı.
Ertan, Ecem’in babası. Sultan, Emre’nin halası.
Nilgün ve İrem kız kardeş. Emre, Doğukan’ın yeğeni.
Necdet’in iki oğlu ve bir kızı var. Batıkan, Derya ile evli.
Sultan’ın iki erkek kardeşi var. Ecem tek çocuk.
Saime hem anneanne hem de babaanne. Ecem’in annesi hemşire.
Konuşma Becerilerinin Gelişimi İçin Dikkat Etmem Gereken Hususlar Nelerdir?

Grup çalışmaları, özgün materyaller ve etkinlikler ile zengin bir öğrenme ortamı sağlayarak öğrencilerin
konuşmaları için fırsatlar sağlamalıyım.
♦ Her öğrenciyi her konuşma etkinliğine dâhil etmeye çalışmalıyım.
♦ Kendi konuşma süremi kısaltarak öğrencinin konuşma süresini arttırmalıyım.
♦”Nasıl, neden, ne zaman…” gibi sorular sorarak öğrencileri daha fazla konuşmaya teşvik
etmeliyim.
♦ “Konuşman gerçekten harikaydı, sesini etkili kullanıyorsun.” gibi olumlu geri bildirimlerle
öğrencileri cesaretlendirmeli ve motive etmeliyim.
♦ Öğrencilerin telaffuz hatalarını konuşma sırasında düzeltmemeliyim. Düzeltme yapılması
gereken yerlerde öğrencinin konuşmasının bitmesini beklemeliyim.
♦ Sadece sınıf içi değil, sınıf dışında da konuşma etkinlikleri yapabilmeleri için fırsatlar yaratmalıyım.
♦ Öğrencilerin önceden öğrendiği kelimelerle konuşma etkinlikleri yapmalarını sağlamalıyım.
♦ Konuşmalarını engelleyen sorunları belirlemeliyim.
♦ İyileştirme çalışmaları yapabilmek için konuşma etkinlikleri sonunda dönüt almayı ve
değerlendirme yapmayı önemsemeliyim.
♦ Dönütleri değerlendirerek gerekli önlemleri almalıyım.
51
Öğrencilerin Dinleme Becerisini Nasıl Geliştirebilirim?
Öğrencilerinizin etkili dinleme yapabilmeleri için neler yapıyorsunuz?
…………………………………………………………………………………………………………………..................
…………………………………………………………………………………………………………………..................
Öğrencilerinizin dinleme becerilerini geliştirmek için ne tür etkinlikler yaptırıyorsunuz?
…………………………………………………………………………………………………………..................………
……………………………………………………………………………………………………………..................……
Konuşulan dili anlamak muhtemelen dil öğrenmenin zor yönlerinden biridir. Dinleme, yalnızca dili oluşturan
kelimeleri anlamayı içermez. Öğrencilerin anlamalarını etkileyen diğer faktörler arasında kişinin konuştuğu
aksan, sesleri telaffuz ettiği netlik, bireysel konuşma tarzı, aynı zamanda farklı insanların konuşma sırasında
yarattığı gürültü gibi çevresel faktörler de yer almaktadır.
Dinlediğini anlama yolculuğu kimi öğrenciler için uzun, yavaş ve sıkıntı veren bir durum olabilir. Çünkü dilin
seslerini kâğıt üzerinde olduğu gibi bulmak mümkün değildir. Konuşmacının konuşma hızı ve aksanı dinleyicinin
dinlediğini anlama sürecini etkilemektedir. Ya da konuşmacının kullandığı kelimeler öğrencilerin dağarcığında
bulunmayabilir. Yeni kelimeler öğrenildikçe, dil bilgisi yapıları çözümlendikçe dinlediğini anlama süreci de
kolaylaşacaktır.
Öğrencilerin dinleme becerilerini geliştirebilmek amacıyla çeşitli etkinliklerden yararlanılabilir.
Dinleme sürecinde kullanılabilecek temel düzey için etkinliklerden biri aşağıda yer almaktadır. Siz de
öğrencilerinizle birlikte buna benzer etkinlikler tasarlayabilirsiniz.
Kelime Kartını Kaldır

Bu etkinlikle öğrenciler, dinleme amaçlarını belirleyerek dikkatini dinlediğine yoğunlaştırır.
Aşağıdaki görselleri keserek birbirinden ayıran öğretmen her birini bir katılımcıya dağıtır. Öğrencilere etkinlik
esnasında kendisini dikkatlice dinlemelerini, çünkü okuduğu cümlede geçen kelimeleri kaçırmamaları
gerektiğini belirtir. Etkinlikte öğretmen, okuduğu cümlede geçen kelime kartına sahip öğrencinin kartı kaldırarak
göstermesini ister.
1. Kız kardeşim bu yıl okula başladı.

2. Annem dün gece misafirlere kek yaptı.
3. Ablam kilo aldığı için artık unlu yiyeceklerden uzak durmaya karar verdi.
……………………………………………………………………………………………………………..............……
Öğrencilerin dinleme/dinlediğini anlama becerilerini geliştirmek için kullanılabilecek her seviyeye uyarlanabilir
bir etkinlik örneği de aşağıda verilmektedir
52
Bu İyi Fikir Ama…

Bu etkinlikte öğrenciler, dikkatlerini dinlediklerine yoğunlaştırır ve katılımlı dinleme yapar. Bu etkinlikte öğretmen
“Mücevherlerimi cam sandıkta saklamak istiyorum.” der. “Bu iyi fikir ama cam kırılabilir.” diye örnek verir. Sonra
her katılımcının kendi hayalini bir cümle ile tamamlamasını ister. İsteyen öğrenci yazdığı hayali okur ve sınıftan
“Bu iyi fikir ama…”lı cümleler kurmaları ve söylemeleri istenir. Böylece her katılımcı hayali cümlesini söyler ve
diğerleri “ama”lı cümlelerle farklı nedenleri söylemiş olur.
İçeriği oluşturan cümlelerin uyarlanması ile dinle ve çiz etkinliği eğlenceli bir seçici dinleme etkinliği örneğidir.
53
ETKİNLİK
18 ETKİNLİĞİN ADI: İyİ Haber - Kötü Haber
AMAÇ: Dinleme ve konuşma becerilerinin geliştirilmesi

• Katılımlı dinler.
MATERYAL: -
SÜRE: 30 dakika
İŞLENİŞ: Bütün sınıfın daire şeklinde oturması sağlanır. Hikâye anlatımı ortamı yaratılır. Her öğrencinin
hikâyeye bir cümle eklemesi gerekmektedir. Ancak kural gereği cümleler sırayla “İyi haber şu ki…” ve
“Kötü haber şu ki…” diye başlayarak devam etmelidir. Öğrencilerin iyi ve kötü haberlerinin bir önceki
cümleyle bağlantılı olması gerekmektedir. Hangi durumlarda iyi ve kötü haberin hikâyeye uygunluk
göstereceğini belirlemek bazen zor olacaktır. Dinleme ve metni oluşturan unsurlardan bağdaşıklıkla ilgili
oldukça özgün bir etkinliktir. Kelime ve cümleler arasında anlamlı bağlantılar oluşturabilmeyi geliştirir.
İlk durumu öğretmenin vermesi önerilir.

Örneğin:
Bu, küçüklüğünden beri öğretmen olmak isteyen Aylin’in hikâyesidir. İyi haber şu ki, Aylin’in hayali
gerçekleşti.
Öğrenci A: Aylin’in hayali gerçekleşti ancak kötü haber şu ki, bu hayalini 5 yıl sonra gerçekleştirdi.
Öğrenci B: Hayalini 5 yıl sonra gerçekleştirdi ancak iyi haber şu ki, sevinçten okula koşarak gidiyor.
Öğrenci C: Sevinçten okula koşarak gidiyor ancak kötü haber şu ki, …
Öğrenci D: …
54
Benzer şekilde dinleme becerisinin geliştirilmesine uygun bir etkinlik örneği aşağıda yer almaktadır.
ETKİNLİK
19 ETKİNLİĞİN ADI: Bİzİm Hİkâyemİz
AMAÇ: Dinleme ve konuşma becerilerini geliştirme

• Katılımlı dinler ve konuşur.
MATERYAL: -
SÜRE: 40 dakika
İŞLENİŞ:
1. Eğitmen, katılımcıların yerlerinden kalkarak sınıfın ortasında daire şeklinde ayakta durmalarını ister.
2. Eğitmen ilk cümleyi söyler:
“Tam evden çıktığımda kapının önünde duran kocaman bir köpekle burun buruna geldim…”
3. Eğitmen katılımcılardan, sırayla her birinin kendisinden önceki cümleyi dinleyerek, kendisinin de
hikâyeyi merak uyandıracak şekilde devam ettirecek bir cümle eklemesini ister.
4. Burada önemli olan hikâyeyi ilgi çekici şekilde sürdürebilmektir. Hikâye bu örüntüde mümkün olduğu
kadar devam ettirilir.
55
Dinleme becerilerinin gelişimi için dikkat etmem gereken hususlar nelerdir?
♦ Öğrencilerin dinleme becerilerinin gelişimi öncelikle öğretmenin onları etkin ve katılımlı dinlemesine
bağlıdır. Etkili olan nasıl dinlemeleri gerektiğini söylemeniz değil, bizatihi uygulamanızdır.
♦ Dinlemenin zor bir etkinlik olduğunu unutmamak gerekir. Beden pasif iken zihni aktif tutabilmek için
öğrencilerin ilgi alanlarını bilmek ve süreçte kullanmak odaklanmalarına yardımcı olacaktır.
Okuma Becerisini Nasıl Geliştirebilirim?

Yabancı bir ülkede olduğunuzu ve ülkede konuşulan dili bilmediğinizi hayal edin. Bir restoranda menüye bakıp
anlayabilmek, ülke gündemini gazeteden takip edebilmek ya da haritadaki yönergeleri okuyup anlamak ne
kadar zor gelecektir kim bilir?
Okuma, öğrenciler için geliştirilmesi gereken önemli becerilerden biridir. Okuma, öğrencilerin yalnızca
sözcükleri seslendirmesini değil, aynı zamanda anlam çıkarmalarını gerektiren karmaşık bir dil becerisidir.
Görme, dikkat, odaklanma, algılama, hatırlama, analiz ve sentez yapma, telaffuz etme ve yorumlama gibi
pek çok üst düzey becerinin aynı anda kullanımını gerektirmektedir. Eğlenceli etkinliklerle okuma becerisinin
geliştirilmesi gerçekleştirilebilir.
Okuma sürecinde deyim, ikileme, atasözü gibi kalıp ifadeleri daha iyi anlamalarını kolaylaştırmak amacıyla
aşağıda bir etkinlik örneği verilmiştir. Siz de öğrencilerinizle birlikte farklı etkinlikler geliştiriniz.
Metni oluşturan unsurların öğretimiyle ilgili aşağıdaki etkinlik uygulanabilir. Öğrenci seviyesine göre metinde
farklılıklar olacaktır.
Farklıyı Bul
Bu etkinlikte öğrenciler dikkatlerini okuduklarına yoğunlaştırarak metin içi tutarlılık ve bağdaşıklık özelliğini fark
eder. Seviyeye uygun bir hikâye metni bulunur. Öğretmen tarafından metnin içine ara ara hikâyeye ait olmayan
bir kahraman yerleştirilir. Hikâyenin bağdaşıklık ve tutarlılık etkisini fark ettirebilmek adına öğrencilerden
yerleştirilen hikâyenin farklı cümlelerini bulmaları istenir.
AKREP
Bir adam suda bata çıka ilerlemeye çalışırken yanına bir akrep gelir. Onu almaya, kurtarmaya karar verir ve
parmağını akrebe uzatır ama akrep onu ısırarak sokar. Adam tekrar akrebi sudan kurtarmaya, çantasına atmaya
çalışır ama akrep onu tekrar sokar. Bir kurbağa kayanın üzerinde oturur.
Yakınlarındaki başka biri ona, sürekli onu sokmaya çalışan akrebi kurtarmaya çalışmaktan vazgeçmesini söyler.
Ama adam kahkaha atar ve şöyle der:
“Sokmak akrebin doğasında vardır. Sokmak arıların da doğasında vardır. Benim doğamda ise sevmek var.
Neden sokmak akrebin doğasında var diye kendi doğamda olanı sevmekten vazgeçeyim?”
56
ETKİNLİK
20 ETKİNLİĞİN ADI: Ne İçİn?
AMAÇ: Dinleme becerisinin geliştirilmesi ve kelime hazinesinin zenginleştirilmesi

• Kelime gruplarındaki bağlantıları keşfeder ve yeni kelimeler öğrenir.
MATERYAL: -
SÜRE: 40 dakika
İŞLENİŞ:
1. Bu etkinlik hızlıca soru sorma ve cevap bulma üzerinedir. Eğitmen sınıfta dolaşarak daha önceden hazırladığı
soruları rastgele katılımcılara sorar ve fazla düşünmeden hızlıca cevap bulması için katılımcıyı sıkıştırır.
Örneğin, “Hımmmmmm… Düşünüyorum da bakkalda ne satılır?” diye sorar ve bir katılımcıdan aklına ilk
gelen 5 tane şeyi söylemesini ister. Katılmcıyı fazla düşünmesine fırsatı vermeden “Haydi, haydi… Çabuk
söyle, çabuk…” diyerek telaşa sokar.
2. Cevapları alınca başka bir katılımcıya döner ve başka bir soru sorar.
Örneğin:
• Eczanede ne bulunur?
• Masaya ne koyulur?
• Kuaförde ne yapılır?
• Otelde ne satılır?
• Okulda ne yapılır?
• Dolaba ne koyulur?
• Hamamda ne bulunur?
• Çantaya ne koyulur?
• Tuhafiyede ne satılır?
gibi sorular kullanılabilir.
3. Daha sonra eğitmen bu kez boşluk bırakarak cümleler söyler ve katılımcıların hızlıca cümleyi tamamlamasını
BİİİİPPP
ister. Örneğin, “Ayakkabı ......................... içindir.
” der ve bir katılımcıdan hızlıca boşluğu doldurmasını ister.
(Ayakkabı giymek içindir.)
Aşağıdaki cümleler kullanılabilir:
BİİİİPPP
• Soba ....................... içindir. (Soba ısınmak içindir.)
BİİİİPPP BİİİİPPP içindir. (Gözlük görmek içindir.)
• Gözlük ...................
BİİİİPPP
• Kalem ...................... içindir. (Kalem yazmak içindir.)
BİİİİPPP içindir.
• Islak mendil ......................
BİİİİPPP
• Oklava ...........................
BİİİİPPP
• Kitap .........................
BİİİİPPP
• Bardak ............................
Bu etkinlik düzeye göre ek eylemleri kullanarak da uygulanabilir.
Örneğin:
• Ne yakılır? Soba, kına, ağıt…
• Ne kurulur? Ev, şirket, arkadaşlık…
• Ne verilir? Söz, hediye, not…
57
Düzeye göre uygulanabilecek bir diğer etkinlik örneği aşağıda yer almaktadır.
ETKİNLİK
21 ETKİNLİĞİN ADI: Değİşen Kelİmeler
AMAÇ: Okuma becerisinin geliştirilmesi

• Farklı düşünmeye yönlendiren ifadeleri dikkate alarak okur.
• Metinde verilen ipuçlarından hareketle çıkarımlar yapar.
MATERYAL: Metin
SÜRE: 40 dakika
İŞLENİŞ:
1. Eğitmen, tahtaya aşağıdaki şiiri yazar.
Sen, Ben, O!...
Her ben, dolaylı bir şekilde bir seni anlatış, bir senden yakınıştır.
Çünkü benim yerim seninle onun arasındadır.
Ve o değildir bana yakın olan, sensin.
Ben, ben olsam dilbilgisi kitaplarındaki tekil şahıs zamirlerini şu sıraya göre düzenlerdim.
Sen, ben, o!
Başta sen gelir, çünkü ben diye bir şey yok sen olmadıkça.
Her ben, ben’liğini sen’le anlar
Behçet Necatigil
2. Katılımcılardan şiiri okumaları ve şiirdeki kişileri bulmaları istenir.
3. Katılımcılardan şiirde buldukları kişilere birer isim vererek tekrar okumaları istenir.
4. Katılıcımlardan şiirdeki kişilerle ilgili bir senaryo oluşturup sınıfa anlatmaları istenir.
58
Okuma Becerilerinin Gelişimi İçin Dikkat Etmem Gereken Hususlar Nelerdir?
♦ Okuma etkinliği için en önemli noktalardan birisi metnin öğrenci seviyesine uygun olarak seçilmesidir.
♦ Öğrencilerini iyi tanıyan öğretmen onların ilgi alanlarını da bilir ve metinleri ona göre çeşitlendirir.
♦ Öğrencide merak duygusu uyandıracak, okuma zevki kazandıracak eserleri ancak okuyan öğretmenin
tespit edebileceği unutulmamalıdır.
Öğrencilerin Yazma Becerilerini Nasıl Geliştirebilirim?
Öğrencilerinizi yazmaya cesaretlendirirken nasıl bir yol izliyorsunuz?
………………………………………………………………………………………………………………...........…
………………………………………………………………………………………………………………...........…
Öğrencilerinizin yazma becerilerini geliştirmek için ne tür etkinlikler yaptırıyorsunuz?
………………………………………………………………………………………………………………...........…
……………………………………………………………………………………………………………...........……
Öncelikle temel seviyedeki öğrencilerin yazma becerilerini geliştirmek için dikte çalışmaları önerilmektedir.
Yazma becerilerinin gelişimi için öncelikle basit yazma etkinlikleri gerçekleştirilmelidir (örn. kelime yazma,
cümleyi dikte etme gibi). İlerleyen zamanlarda çocukların kendilerini, ailelerini, yaşamlarını tanımlamak için
temel konularda kelime hazinesi oluşturmak amacıyla yazma çalışmaları yapılabilir.
Öğrencilerin yazma becerilerinin gelişimini desteklemek amacıyla aşağıda örnek bir etkinlik sunulmuştur.
Öğrencinin etkinlik öncesi okuma kodlarını tanıması ve harfleri bilmesi gerekir.
Kelime havuzundan seçerek yazma çalışması için aşağıdaki etkinlik uygulanabilir.
59
ETKİNLİK
22 ETKİNLİĞİN ADI: Bana Rüyanı Anlat
AMAÇ: Yazma becerilerini geliştirme.

• Olayları sırasına göre anlatır.
• Yazılı ifade etmenin yollarını öğrenir.
MATERYAL: Renkli kalemler ve kâğıt
SÜRE: 40 dakika
İŞLENİŞ:
1. Eğitmen, sınıfı gruplara ayırır.
2. Eğitmen, ilginç bir rüyasının başlangıcını anlatır ve devamını yazılı olarak katılımcıların getirmesini ister.
“Rüyamda büyük bir kuş beni yatağımdan kapıp havalandırdı ve tam evimin çatısının üzerinden
uçarken…”
3. Hikâye sonlandırılana kadar her grup üyesi cümleler ekler ve hikâye devam eder.
4. Her grubun hikâyesi tamamlandığında hikâyeler yüksek sesle okunur ve sınıf duvarına asılır.
5. Her üye farklı renkteki bir kalemi seçerek hikâyedeki kendi cümlelerinin altını çizip hikâyenin
oluşumundaki etkisini belirler.
60
Aşağıda orta seviyede öğrenciler için kullanılabilecek bir hikâye yazma etkinliği yer almaktadır.
ETKİNLİK
23 ETKİNLİĞİN ADI: Akraba Kelİmeler
AMAÇ: Kelime hazinesini zenginleştirmek

• Bir kelimeyle yakın ilişkili kavramları gruplandırır.
• Öğrendiği yeni kelimeler yoluyla kavram alanını zenginleştirir.
MATERYAL: Fotoğraf
SÜRE: 40 dakika
İŞLENİŞ:
1. Bu etkinlik, bir fotoğraftan yola çıkılarak bununla ilgili olan diğer kelimeleri de öğretme esasına dayanır.
2. Eğitmen Ek 6’daki fotoğrafı tahtaya asar. Katılımcılara bu görselle ilgili başka kelimelerin neler
olabileceğini sorar.
Örnek:
— Burada ne görüyorsunuz?
— Soba.
— Bunun yanında ne olmalı?
— Odun olmalı.
— Odunu yakmak için ne lazım?
— …
3. Bir uygulama için önerilen kelime sayısı yaklaşık on tanedir.

Örneğin, bu görselle 10 kelime (soba, odun, ateş, duman, kömür, çakmak, çıra, boru, kül, maşa)
öğretilmesi hedeflenebilir.
Not: Bu etkinlik üst düzey sınıflarda farklı şekilde uygulanabilir.

Örneğin, yazma etkinliği olarak “papatya” kelimesinin kavram alanları kullanılabilir.
Eğitmen tahtanın ortasına papatya kelimesini yazar ve katılımcılardan papatya denildiğinde akıllarına
gelen kelimeleri söylemelerini ister. Söylenen tüm kelilmeler papatya kelimesinin çevresinde
yazılarak listelenir. Daha sonra tahtadaki kelimelerin gruplandırılması yapılır. (Tanım: çiçektir, sarıdır,
beyazdır, kırlarda yetişir vb. Kullanıldığı yerler: çay yapılır, saçları sarartır, ilaç yapılır, taç yapılır, fal bakılır
vb. Hissettirdikleri: saflık, temizlik, romantizm, sakinlik, doğallık vb.) Gruplandırılan kelimeler farklı
renklerle birbirinden ayrılır. Katılımcılardan her kelime grubuyla ilgili kavramları kullanarak birer paragraf
yazmaları istenir. Daha sonra paragraflar birleştirilerek papatyayla ilgili bir metne dönüştürülür. Yazılan
metinler sınıfla paylaşılır ve sınıfın duvarlarına asılır.
61
Ek 6
62
Yazma Becerilerinin Gelişimi İçin Dikkat Etmek Gereken Hususlar Nelerdir?

♦ Özellikle ilk kez okuma yazmaya başlayan gruplarda harfi tanıma, büyük harf, yazı yönü vb. hazırlık
çalışmaları yapılmalıdır.
♦ Öğrenciler kendilerini doğru ifade etmek için hangi kelimeleri kullanacaklarını tam anlamıyla
bilemeyebilirler. Öğrencilerin bilgi düzeylerini dikkate alarak daha önce öğrendikleri sözcükleri
kullanabilecekleri yazma çalışmaları yapılmalıdır.
♦ Yazma etkinliği için seçeceğiniz konuların, öğrencilerin dil seviyeleri ve yaş seviyelerine uygun olmasına
dikkat edin.
♦ Yazma etkinlikleriniz için ilgilerini çekecek ve merak uyandıracak konular seçmeye özen gösterin.
♦ Yeni öğrenilen kelimelerin kullanılmasına fırsat yaratacak yazma etkinlikleri düzenlemeye dikkat edin.
♦ Yazma çalışmaları için sürekli olarak bireysel olmasından ziyade grup çalışmaları ya da eşli çalışmalardan
faydalanın.
♦ Yazma becerisini geliştirmede kullanılabilecek stratejilerden yararlanın. Örneğin beyin fırtınası, kelime
havuzu gibi.
♦ Yaratıcı yazma çalışmaları için video ve görsellerden faydalanın.
Boşluk doldurma etkinliği: Öğrencilere üzerinde bazı sözcüklerinin ya da bölümlerinin silinmiş olduğu
çalışma kâğıtları verilerek, bir metin ya da şarkı dinletilip eksik kısımları doldurmaları da yazma becerilerinin
gelişimini destekleyen etkinliklerden biridir.
Diyalog tamamlama: Bu etkinlikte öğrenciler gerçek ya da hayali durumlar için diyaloglar yazarlar. Belirli
rollerin sunulduğu çalışma kâğıtları öğrencilere verilerek kendi rollerine uygun biçimde ilgili diyalogları
tamamlamaları beklenir.
5. Edebî Unsur ve Mİllî Kültür Öğelerİnİ Öğrenme-Öğretme Sürecİne Nasıl Dâhİl

Ederİm?
Bireylerin toplumdaki diğer bireylerle iletişimi sağlayan önemli bir öğesi olan dil, geçmiş ile gelecek arasında
irtibatı sağlayan, sürekli kılan, millî kültürümüzün gelecek nesillere aktarılmasında aktif rol alan birleştirici
ve kaynaştırıcı bir kültür unsurudur (Bulut, 2013:562). Kültürel öğelerin kullanımında dönemsel özellikleri
dikkate alarak tasarlamak faydalı olacaktır. Örneğin, ramazan ayı yaklaşırken ramazan bayramıyla ilgili bir
metin veya nisan ayında 23 Nisan bayramıyla ilgili bir metin seçilmesi yerinde olur.
Bir milletin tarihi, coğrafyası, dinî değer ölçüleri, folkloru, müziği, sanatı, edebiyatı, ilmi, dünya görüşü ve
millet olmayı gerçekleştiren her türlü ortak değerleri yüzyılların süzgecinden süzüle süzüle kelimelerde
sembolleşerek dil hazinesine akmaktadır (Barın, 2004: 19). Bu bağlamda atasözleri, deyimler, türküler,
masal, fıkra, efsaneler, karikatürler gibi kültürel ürünlerin hepsi toplumun yaşanmışlığının, yaşanmakta olana
yansımasını içerir. Anlamsal boyutta, bu ürünler kültürel ortaklığın göstergesidir.
63
ETKİNLİK
24 ETKİNLİĞİN ADI: Gezelİm, Anlatalım
AMAÇ: Kültürel öğelerin öğretime dâhil edilmesi

• Türkiye’nin bölgesel özelliklerini tanır.
• Kültürel öğeleri öğrenir.
MATERYAL: Boş bölge haritaları, renkli kalemler
SÜRE: 80 dakika
İŞLENİŞ:
1. Eğitmen, sınıfı 7 gruba ayırır.
2. Her gruba bir adet Ek 7’deki boş bölge haritası verilir.
3. Her grup farklı bir bölge üzerinde çalışır. Önce seçtikleri bölgenin şehirlerini sonra ünlü yemeklerini,
tarihi mekânlarını ve turistik yerlerini harita üzerine yazar.
4. Her grup doldurdukları bölgenin bulunduğu haritayı tahtaya asar ve harita bütünleşir.
5. Grup sayısınca tatil için farklı bütçeler (2.000, 20.000, 200.000 TL vb.) belirlenir ve kâğıda yazılarak bir
torbaya atılır (7 adet).
Önerilen bütçelerin yazılı olduğu kâğıtlar şu şekildedir:
3 adet 2.000 TL, 3 adet 20.000 TL ve sadece 1 adet 200.000 TL
6. Her grup, torbadan bir adet tatil için onlara verilen bütçenin yazılı olduğu kâğıdı çeker.
7. Grup, çektikleri bütçe doğrultusunda nereleri görebileceği, neler yiyebileceği, neler yapabileceğini
planlar ve yazar.
8. Yapılan gezi planları diğer gruplara anlatılarak paylaşılır.
64
Ek 7 Marmara
http://cografyaharita.com/turkiye-dilsiz-haritalari2.html
65
Ek 7 Ege
66
Ek 7 İç Anadolu
67
Ek 7 Akdenİz
68
Ek 7 KARADENİZ
69
Ek 7 Doğu Anadolu
70
Ek 7 Güneydoğu Anadolu
71
Dil seviyesi ileri düzeyde olan öğrenciler için aşağıda üst düzey bir etkinlik örneği bulunmaktadır.
ETKİNLİK
25 ETKİNLİĞİN ADI: Şarkılardan Hİsseler
AMAÇ: Atasözü ve deyimlerin öğretilmesi

• Seçici dinleme yaparak atasözü ve deyimlerin kullanımını belirler.
MATERYAL: Şarkılar
SÜRE: 40 dakika
İŞLENİŞ:
2. Aşağıdaki üç şarkıyı sırasıyla dinletir.
Barış Manço: Sarı Çizmeli Mehmet Ağa, Ali Yazar Veli Bozar, Süper Babaanne.
3. Etkinliğin ilk bölümünde şarkılar bir kez daha dinletilir ve katılımcılardan her şarkıdaki atasözlerini
listelemeleri istenir.
4. Aynı aşama bu kez deyimler ve kalıp ifadeler için tekrarlanır.
5. Gruplar listeledikleri atasözleri, deyim ve kalıp ifadeleri sırayla okurlar. Gerekli durumlarda şarkılar
tekrar tekrar dinletilebilir. Hangi grupta en fazla atasözü, deyim ve kalıp ifade listelendiyse o grup
birinci olur. Kazanan grup seçtikleri bir şarkıyı hep birlikte seslendirebilir.
72
Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde temel seviyede öğretilmesi önerilen kelimeler aşağıda verilmektedir.
Duruma göre ekleme ve çıkarmalar mümkündür.
A1 Düzeyİ Kelİme Lİstesİ

adam boyun ehliyet kalem meyve reçel süt üç
ağaç börek ekim kalp mısır rehber şahane üfle-
ağır buğday ekmek kapı mide renk şair ülke
ağız bulmaca elbise kar mobilya resim şapka üniversite
ağla- bulut elektrik Karadeniz musluk ressam şarkı üşü-
aile burun elma karakol mutfak restoran şarkıcı ütü
Akdeniz buzdolabı emniyet kare mutsuz saat şaşır- üzül-
akşam büfe kemeri karın muz sabun şeftali üzüm
alfabe cami eski karne mücevher saç şehir valiz
alın ceket eşofman karpuz mühendis sahne şemsiye vapur
alt cep etek kartal müzik sakal şerit vazo
altı coğrafya ev kasap nakış salata şiddet video
altın cuma eylül kaşık nikâh salatalık şiir villa
altmış cumartesi fener kavun nokta salı şirin volkan
ameliyat cüzdan fotokopi kazak ocak sandalye şişe vücut
anahtar çanta fren kedi oda sanık şişman yağmur
anahtarlık çarşaf futbolcu kek oğlan sarı şoför yan-
anne çarşamba garson kekik oku- sarımsak şubat yanak
apartman çatal gazete kemer omuz satranç tabak yangın
araba çay gece kır opera sayfa tablo yaprak
arı çaycı gezegen kırk otel sayı tahta yarımada
arka çaydanlık göğüs kırmızı otobüs saz taksi yastık
asansör çekirdek gökyüzü kış otur- sebze tarak yaşlı
asker çınar gömlek kimya otuz sekiz tarla yat
aslan çiçek göz kiraz oyna- sekreter taşı- yat-
aşağı çikolata grafik kirli oyun seksen tavla yatak
at çilek gülümse- kitap öğrenci sen tavşan yaz
avuç çini güneş kol öğretmen ses tavuk yaz-
avukat çocuk güzel koltuk öküz sev- telefon yedi
ay çömlek halı komiser öl- seyret- televizyon yelkenli
ayak dans ham komutan ölç- sıcak temizle- yeşil
ayakkabı davetiye harabe koş- öp- sıfır tencere yetmiş
ayna dede harf koyun örgü sınav tepe yıka-
baba delik hasta köpek palet sınıf teras yıkan-
badem delikanlı hastalan- krem palmiye sıra tereyağı yıl
bagaj deprem hastane kuaför palto sırılsıklam testi yılan
bahçe dedektif havaalanı kucak para sırt tıraş yıldız
bal diken havlu kulak paraşüt sifon tırman- yirmi
balık dil hayal kurabiye park sil- tiyatro yiyecek
banyo dinle- hayvan kuş pasta silgi top yol
bardak diploma haziran kuzu patates sinema toprak yolcu
basın diş hemşire küme pencere siyah tost yorgan
basketbol dişçi hırka kürsü perde siz trafik yorgun
başkent doksan lav soğan tren yorul-
bayrak doktor liman
73
beden dokuz ırak limon perşembe soğuk turşu

benzin dolap ışın lokanta peynir sokak tuvalet
yumurta
beş domates iki lokma pijama sol tuz
yuvarlak
beyaz dört ikiz mağara pilav sonbahar tuzluk
yüksek
bilgisayar dudak ilkbahar mağaza pirinç soru uç-
yürek
bina dur- imza makarna pişir- soyguncu uçak
yürü-
bisiklet durak inek makas piyango soyun- ufak
yüz
bluz duvar insan manav piyano sözcük un
yüz-
boğaz düdük inşaat market pizza sözlük utangaç
zayıf
bot dükkân ip mart plaj spor uyan-
zengin
boya- dünya izle- masa plak su uyarı
zeytin
eczane kadın mavi polis süpürge uyku
zeytinyağı
kahvaltı mevsim portakal sürme uyu-
zil
kahve postane uzun
pul
radyo
74

Kapsayici Egitimde Turkcenin Ikinci Dil

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Kapsayici Egitimde Turkcenin Ikinci Dil

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Modül 6

Kapsayıcı TÜRKÇENİN İKİNCİ DİL

“Kendi Kendine Öğrenme” Modülü

MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI

Doç. Dr. Adnan BOYACI, Genel Müdür

1. İletişim: Kanal Açmak, Köprü Kurmak ............................................................................................................ 9

• Nasıl iletişim kurabilirim?

Kapsayıcılık her tonu barındırmaktır içinde…

1. İletİşİm: Kanal Açmak, Köprü Kurmak

Bu düşünceler ışığında aşağıdaki sorular hakkında düşününüz.

• “Eğitim, karşındakini etkileme süreci olarak tanımlanan bir iletişim etkinliğidir.”

Etkili İletişim Kurabiliyor muyum?

Ek 1 Sınıf İçİ İletİşİm Değerlendİrme Formu

GÜÇLÜ YÖNLERİM GELİŞTİRMEM GEREKEN YÖNLERİM

Nasıl Daha İyi İletişim Kurabilirim?

Unutmayalım ki senin ne söylediğin değil, karşındakinin ne anladığı önemlidir.

İletişim kişiye sesini duyurmak değil, kişiyle yaşanan bir süreçtir.

AMAÇ: Katılımcıları birbirleriyle tanıştırmak

Kâğıt oyunu bir tanışma etkinliğidir.

Seviyeye göre aşağıdaki etkinlik de kullanılabilir.

AMAÇ: Katılımcıları birbirleriyle kaynaştırmak

AMAÇ: Yaratıcı yazma çalışması yapmak.

AMAÇ: Beden diliyle ifade edilenleri çözmeye çalışır.

1. Katılımcılara yabancı dilde bir video seyrettirilir.

AMAÇ: Konuşma veya yazma dışında görsellerle iletişim kurmak

3. Semboller gösterilerek sözsüz mesaj etkinlikleri yapılır.

Fen Bilimleri Matematik Resim

6. Hazırlanan görsel ders programları sınıfta uygun yerlere asılır.

Türkçe dersinde, öğrencilerle ilgili ne tür sorunlar yaşıyorsunuz?

Dil Öğretiminde Yöntemler

Lütfen aşağıdaki soruları cevaplayınız.

• Türkçe dersinde hangi yöntemi/yöntemleri kullanıyorsunuz?

• Yabancı bir dil öğretirken de aynı yöntemi/yöntemleri kullanabilir misiniz? Neden?

• Hangi yöntemin/yöntemlerin uygun olacağını nasıl belirliyorsunuz?

Türkçeyi Nasıl Öğretmeliyim?

Nelere Dikkat Etmeliyim?

Öğrencilerin Kelime Hazinesini Nasıl Geliştirebilirim?

Yeni bir kelimenin anlamı;

Yeni bir kelimenin yapısal özellikleri;

Yeni bir kelimenin kullanımı;

Aşağıda eğlenceli etkinlik örnekleri bulunmaktadır.

AMAÇ: Alfabenin tekrarlanması ve kelime üretmek

AMAÇ: Kelime hazinesini geliştirme

3. Renkleri değiştirerek sınıfta bulunabilecek nesnelerle oyun devam eder.

AMAÇ: Kalıp ifadelerin kullanılması

1. Eğitmen tahtaya kullanılacak kalıp ifadeleri yazar:

AMAÇ: Hareket bildiren kelimelerin zenginleştirilmesi

3. Avrupa Ortak Dİl Çerçevesİ (AODÇ)

Hedefe ulaşabilmek için önce nerede olduğunuzu bilmelisiniz!

Öğrenci seviyesinin bilinmesi dil gelişimini planlarken en önemli zorunluluktur.

Dil becerileri AODK kapsamında 5 ana başlıkta toplanmıştır:

AMAÇ: Dil seviyelerinin belirlenmesinde AODÇ’nin işe koşulması

Açıkça Üslup farklılıklarını Kullanacağım Alt temalarla Görüşlerimi

AMAÇ: Dil seviyelerinin belirlenmesinde AODÇ’nin işe koşulması

Ek 3A Yetkİnlİklere Göre Sevİye ve Genel Tanımlar

Ek 3B Yetkİnlİklerİ Bulma Ağacı

AMAÇ: AODÇ dil seviyelerine göre etkinlik tasarlarlama

A) Merhaba • Bu, şu, o, burası, şurası, orası

A) Ailem ve Ben • Ayrılma Hal Eki

3 A) Saat Kaçta? • Belirli Geçmiş Zaman

A) Bizim Sokağımız • İyelik Ekleri

A) Meslekleri Tanıyalım • İsim Tamlamaları

A) Yolculuk Nereye? • -ki / -DAki