Pradzieje ziem polskich

Jakie są najstarsze ślady życia praludzi na terenie dzisiejszej Polski?

Najstarsze znane ślady życia praludzi (czyli Homo erectus) w Trzebnicy na Śląsku
pochodzą sprzed 500 tysięcy lat. Później siedzibami neandertalczyków stały się jaskinie na
obszarze Jury Krakowsko-Częstochowskiej.

Dlaczego człowiek rozumny zadomowił się na niżu polskim około 12 tysięcy lat temu?
Ponieważ po ustąpieniu lodowców obszar ten porosły rozległe puszcze obfitujące w
zwierzynę, a gęsta sieć rzek oraz liczne jeziora dostarczały ryb i ułatwiały podróżowanie.

Jaki tryb życia początkowo prowadził Homo sapiens?

Początkowo prowadził on koczowniczy Tryb życia, zajmował się łowiectwem i zbieractwem.
Posługiwał się prostymi kamiennymi narzędziami, typowymi dla paleolitu, czyli starszej epoki
kamienia.

Kiedy nastąpiła zmiana koczowniczego trybu życia na osadniczy?

Ważna zmiana zeszła około 5500 lat p.n.e. Wtedy na ziemie polskie zaczęła napływać z
południa nowa ludność, przynosząc ze sobą zdobycze rewolucji neolitycznej czyli np.
doskonalsze narzędzia oraz umiejętność uprawy roli. Wtedy ludy zamieszkujące te tereny
jeszcze przez długi czas wiodły na wpół koczowniczy tryb życia, prowadząc gospodarkę
wypaleniskową. Dopiero później zaczęto stosować dwupolówkę i rozpoczęto osadniczy tryb
życia.

Co to jest gospodarka wypaleniskowa?

Jest to system rolniczy polegający na wypaleniu pewnego obszaru puszczy, a następnie
przeznaczeniu go pod uprawę. Po kilkuletnim użytkowaniu gleba stawała się jałowa i
wypalano kolejną część puszczy. Inna nazwa to jednopolówka.

Na czym polega dwupolówka?

Dzieli się pole na dwie części i co roku jest zmiana, na jednej części jest bydło, a na drugiej
sieje się zboże. Wymyślenie dwupolówki przyczyniło się do powstania stałych osad.

Dlaczego tak mało wiadomo o społeczności ziem polskich w tamtym czasie?

Ponieważ nie zostawili oni chcą sobie żadnych źródeł pisanych. Znamy je wyłącznie dzięki
materialnym pozostałościom, takim jak zachowane narzędzia oraz ceramika. Używa się w
stosunku do nich określenia „kultury archeologicznej”. Charakterystyczne jej elementy to
gliniane naczynia, które służyły do codziennych celów użytkowych, ale także jako urny na
prochy zmarłych. Od ich cech pochodzą nazwy kultur archeologicznych np. kultura amfor
kulistych, pucharów lejkowatych czy ceramiki sznurowej.

Co było kolejnym ważnym etapem dla rozwoju osadnictwa i o czym świadczyło?

Etapem tym było zastosowanie nowego surowca służącego do produkcji narzędzi i broni,
czyli metalu. Na ziemiach polskich brąz wszedł do użytku na przełomie III i II tysiąclecia
p.n.e. Przedmioty wykonane z tego stopu metali świadczą o dalekosiężnych kontaktach
handlowych mieszkańców tych ziem, a także o napływie ludów ze stepów czarnomorskich.

W jaki sposób rozwinęła się kultura łużycka?

Około 1500 nego roku p.n.e. znad Dunaju zaczęły napływać kolejne fale osadników, które
niosły ze sobą nowe osiągnięcia czyli wytop metali, udoskonalenia w rolnictwie i hodowli,
koło garncarskie. Nowa ludność zasiedliła obszary pomiędzy Łabą a Bugiem oraz między
górami i Bałtykiem. Najwięcej związanych z tą kulturą znalezisk odkryto początkowo na
Łużycach, dlatego otrzymała ona nazwę kultury łużyckiej.

Jaki jest najbardziej znany obiekt związany z kulturą łużycką?

Jest to obrona osada w Biskupinie, która powstała zimą 738/737 pne.
Zmiany klimatyczne oraz ciągłe podnoszenie się poziomu wód jeziora otaczającego osadę
spowodowały, że ludzie zamieszkujący Biskupin opuścili ją ok 550 r pne.

Co przyniosło kres całej kulturze łużyckiej?

Jej kres przyniosła rozpoczęta niedługo po opuszczeniu osady w Biskupinie fala migracji

Jakie funkcje pełniła osada w Biskupinie?

Pełniła ona funkcję gospodarczą, mieszkalną, a także obronną. Mieszkańcy trudnili się
głównie rolnictwem, łowiectwem i rybołówstwem, ale także rzemiosłem. Osadę obronną
wznieśli, aby uchronić się przed wrogiem i najprawdopodobniej najazdami plemion
koczowniczych.
Oprócz tego w sadzie przetrzymywano zwierzęta, sprzęt rolniczy zboże oraz opał.

Wymień elementy budowy osady w Biskupinie

* Drewniano-ziemny wał, który otaczał całą osadę, na jego szczycie znajdowała się
platforma, która umożliwiała obserwowanie okolicy, a w razie ataku obronę osady.
Broniących się na wale mieszkańców osady osłaniała palisada
* Ulice były wyłożone drewnianymi balami
* Domy składały się z przedsionka i izby, w przedsionku trzymano zwierzęta, sprzęt rolniczy,
zboże i opał, a w izbie znajdowały się łoże i palenisko. Domy nie miały okien
* Plac stanowił miejsce zebrań ludności oraz zapewne obrzędów religijnych. Miał także
znaczenie komunikacyjne, ponieważ na wąskich uliczkach osady nie mogły się wymijać ani
zawracać wozy
* Brama z wieżą pełniła funkcję punktu obserwacyjnego i stanowiła jedyne wyjście do osady.
W przypadku ataku wroga była najważniejszym punktem obronnym
* Pomost prowadzący do bramy umożliwiał ostrzeliwanie napastników, którzy próbowali
dostać się do osady na jeziorze przy jego użyciu
* Falochron był wykonany z ukośnie wbitych, zaostrzony ch bali, które chroniły wały osady
przed podmyciem przez fale jeziora

Jakie ludy przybyły na ziemie polskie w późniejszych falach migracji?

Byli to Germanie i Celtowie, Celtowie w znaczący sposób wpłynęli na życie miejscowych
plemion, które przejęły od nich nowe narzędzia i broń.

Pod jakim wpływem znajdowała się cała ludność ziem polskich na przełomie er i w
pierwszych wiekach nowej ery?
Znajdowała się ona pod wpływem Imperium Rzymskiego. Świadczą o tym importowane z
Rzymu przedmioty czyli broń, ozdoby, ceramika, monety, ale także naczynia metalowe i
szklane.
Upowszechnieniu wpływów rzymskich sprzyjała też droga handlowa – szlak bursztynowy.
Najwięcej zabytków pochodzenia rzymskiego jest znajdowanych wzdłuż szlaku łączącego
północne prowincje imperium z wybrzeżem Bałtyku w okolicach ujścia Wisły. Dotarły one
tam wraz rzymskimi kupcami, jako zapłata za towary sprowadzane znad Bałtyku lub dary dla
miejscowych władców, a czasem również z barbarzyńcami służącymi w rzymskiej armii

W jaki sposób na ziemie polskie przybyli Słowianie?

Wraz z wielką wędrówką ludów, która doprowadziła do upadku cesarstwa
zachodniorzymskiego w V wieku ne, terytoria te opuścili dotychczasowi mieszkańcy, a w
kolejnym stuleciu rozwinęło się nowe osadnictwo napływających ze wschodu Słowian.

Czym zajmowali się początkowo Słowianie?

Początkowo zajmowali się oni rolnictwem i wytwarzali prostą ceramikę, bez posługiwania się
kołem garncarskim. Wiadomo że Słowianie wierzyli w siłę przyrody, lecz nie przetrwały
dokładniejsze informacje na temat ich bóstw.

Co stanowiło podstawę organizacji Słowian?

Czas początkowo z podstawą ich organizacji stanowił rude, który obejmował spokrewnione
ze sobą rodziny. Później związki rodów tworzyły większe Wspólnoty, czyli plemiona. Wiele z
nich nie było jednak organizacjami trwałymi.

Kiedy zaczęły się kształtować zalążki państw plemiennych na ziemiach polskich?

Związki państw plemiennych na ziemiach polskich zaczęły się kształtować w IX wieku,
największe znaczenie odegrało plemię Polan.

Opisz rozmieszczenie plemion na ziemiach polskich przed XI wiekiem

* Na Pomorzu Pomorzanie, Wolinianie, Pyrzyczanie
* Na terenach Wielkopolski Goplanie( nad jeziorem Gopło) i Polanie (bliżej Gniezna)
* na Śląsku od góry Dziadoszanie, Bobrzanie, Ślężanie
* na terenie Małopolski, w okolicach Krakowa Wiślanie
* na ziemi lubelskiej Lędzianie lub inaczej Lachy
* Na Mazowszu Mazowszanie
* Na ziemi opolskiej Opolanie i Gołęszyce