W FOLWARKU SZLACHECKIM

Powstanie i rozwój folwarków szlacheckich:

 u schyłku średniowiecza szlachta utrzymywała się głównie z czynszów i danin, które składali
im chłopi za możliwość uprawiania ich ziemi,
 kiedy w XV wieku zaczęła rosnąć liczba ludności wzrosło zapotrzebowanie na zboże, co
spowodowało konieczność powiększania obszarów pól przez karczowanie lasów, osuszanie
bagien i przyłączanie nieużytków,
 w ten sposób powstały wielkie folwarki szlacheckie, które składały się z:
o w ich centrum znajdował się dwór szlachecki, w którym mieszkał szlachcic z rodziną,
o lamus – znajdował się w pobliżu dworu i był miejscem, gdzie składowano sprzęty
niepotrzebne na co dzień,
o spichlerz – magazyn zboża,
o stodoła – miejsce, w którym młócono zboże za pomocą cepów oraz składowano
zapasy słomy i siana,
o młyn – miejsce mielenia zboża na mąkę, wykorzystując siłę wody lub wiatru,
o pola uprawne – obsiewane zbożami, najczęściej pszenicą i żytem, do narzędzi
używanych na polach należały: pług i sierp, a z czasem też kosa,
o las – drewno wykorzystywano do budowy statków, dlatego było cennym surowcem,
którym handlowano,
o stawy, z których poławiano ryby,
o łąki, na których pasiono zwierzęta gospodarskie,
o karczmy – miejsce spotkań i ucztowania szlachty,
o browary – miejsce, gdzie produkowano piwo,
o wsie – miejsce, w których żyli chłopi pracujący na folwarku.

Rozwój handlu i powstanie portu w Gdańsku:

 1466 – II pokój toruński kończący wojnę trzynastoletnią z Krzyżakami i odzyskanie Pomorza
Gdańskiego i dostępu do morza,
 głównym szlakiem transportowym stała się Wisła - transport rzeczny był tani i bezpieczny,
o tą drogą transportowano głównie zboże z miast leżących nad Wisłą (Kazimierz Dolny,
Grudziądz),
o zboże spławiano statkami, które nazywano szkutami,
o z Gdańska towary (zboże, mięso, drewno, miód) wysyłano do Europy Zachodniej, a
sprowadzano jedwab, przyprawy korzenne, wino,
 rozwój handlu sprawił, że Gdańsk stał się największym i najbogatszym miastem w
Rzeczpospolitej.

Ustawy antymieszczańskie i antychłopskie:

 rozwój handlu zbożem i bogacenie się mieszczan na handlu nie podobało się szlachcie,
 1496 – statuty piotrkowskie, które uchwalono na sejmie w Piotrkowie, kiedy w zamian na
udział w wyprawie zbrojnej na Mołdawię szlachta wymogła na królu Janie Olbrachcie kolejne
przywileje:
o zakaz nabywania dóbr ziemskich przez mieszczan,
o zakaz sprawowania wysokich urzędów przez mieszczan,
o obowiązek płacenia cła za wywożenie i przywożenie towarów przez mieszczan (z cła
zwolniona była szlachta, dzięki czemu jej towary były tańsze),
o ograniczenie praw chłopów:
 tylko jeden chłop rocznie mógł opuścić wieś i przenieść się do miasta,
 sądy na chłopami sprawowała szlachta, a od ich wyroku nie było odwołania.