GOSPODARKA DAWNEJ POLSKI

Pojęcia
Folwark – gospodarstwo, którego właścicielem był szlachcic (majątek szlachcica).
Dzierżawa – chłopi nie dostawali ziemi szlachcica na własność, ale mogli ją uprawiać i z
zebranych plonów mogli utrzymywać rodzinę. Za dzierżawę płacili pieniędzmi lub
pańszczyzną.
Pańszczyzna – chłopi uprawiali ziemię dla Pana w zamian za czynsz (nie musieli płacić
pieniędzy).
Poddani - chłopi, którzy pracowali dla Pana czyli szlachcica
spichlerz – magazyn na zboże

Polska była krajem rolniczym. Rzemiosło i handel miały mniejsze znaczenie, co nie było
dobre. Z tego powodu, że mogły być mniejsze plony przez nieurodzaj ( ulewy, albo bardzo
sucho), wojny czy spadek cen żywności.
W Europie w XVI w. żywność bardzo wzrosła, a wyroby rzemieślnicze nie. Było to
spowodowane, że w dużych miastach Europy Zachodniej było coraz więcej mieszkańców,
przez co wytwarzano dużo przedmiotów codziennego użytku oraz broni, ale żywność musieli
kupować od chłopów. Chłopi nie nadążali z produkcją żywności, dlatego miasta musiały je
importować (sprowadzać towary z zagranicy).
Natomiast w Europie Wschodniej rozwijało się rolnictwo, które eksportowało żywność do
Europy Zachodniej.

Tak więc Europa była podzielona na:

-zachodnią - miejsko-rzemieślniczą,
- wschodnią - rolniczą.

Polska wytwarzała więcej żywności niż potrzebowała, więc mogła je eksportować i dzięki
temu szlachta zarabiała na droższej żywności. Głównie eksportowano zboże.
Szlachta powiększała folwarki i zamieniała chłopom (poddanym) czynsz na pańszczyznę, aby
zwiększyć sprzedaż z danego folwarku.
Wprowadzono system folwarczno- pańszczyźniany to znaczy, że chłopi (podani) dzierżawili
ziemię od Pana (szlachcica), a w zamian nie płacili pieniędzmi tylko swoją pracą na folwarku
(ziemi) pana.
Na początku system ten był korzystny dla szlachcica i dla chłopa. Chłop nie
musiał płacić czynszu, zatrzymywał dla siebie pieniądze, a do pracy dla pana
wysyłał syna lub parobka.
Z czasem system ten stał się niekorzystny dla rolnictwa ponieważ:
1. Chłopi stawali się coraz bardziej zależni od panów ( pan mógł ukarać
chłopa i skazać go na śmierć),
2. Od XVII w. panowie zbyt wykorzystywali pańszczyznę i chłopi musieli dla
nich więcej pracować i oddawać to co zebrali z plonów. Chłopi nie mieli
czasu, aby zająć się swoim gospodarstwem, przez co stawali się biedni.

Handel przez Gdańsk – Gdańsk był jedynym ważnym polskim portem nad Morzem
Bałtyckim.

Szlachcic musiał sprzedać zboże, dlatego musiał je dostarczyć/ przewieść do Gdańska,

który był zwrócony Polsce po zwycięskiej wojnie z Krzyżakami. Transport odbywał się
drogą rzeczną, ponieważ był tańszy.
Szlachta sprzedawała coraz więcej zboża do Europy Zachodniej, a Polskę nazwano
spichlerzem Europy (spichlerz – magazyn na zboże).

1 . W Gdańsku sprzedawano zboże, drewno (potrzebne do budowy

statków), produkty rolne – masło, mięso, miód , len, futra, skóry.
2. Gdańscy kupcy byli pośrednikami w sprzedaży pomiędzy polską
szlachtą a zagranicznymi kupcami.
3. W Gdańsku za pieniądze ze sprzedaży zboża i innych towarów szlachta
kupowała towary przywiezione z Europy zachodniej – wino, jedwab,
broń, przyprawy korzenne, biżuterię, oraz słynne meble gdańskie.