Kazus

III Ogólnopolski Moot Court z Prawa i Postępowania Karnego

1. Jacek Pieniężny jest sprzedawcą w sklepie ze sprzętem AGD. Zarabia miesięcznie 3000 zł netto –
pracuje na podstawie umowy o pracę zawartej na czas określony do 30 czerwca 2024 roku. Jest
kawalerem, mieszka w Gorzowie Wielkopolskim, w lokalu mieszkalnym wynajmowanym od gminy,
ponosi stałe koszty miesięczne utrzymania ok. 1.100 zł. Niestety lubi grać w karty. Zdarzało się, że z
tego powodu popadał w kłopoty finansowe.

2. Zbliżały się zawody w pokera, w których Jacek Pieniężny chciał wziąć udział. Potrzebował 5.000
zł na wpisowe i kolejnych 5.000 zł jako minimalnej sumy potrzebnej do gry. Zawody były
nielegalne. Zdecydował się wziąć pożyczkę od mieszkających w sąsiednim budynku, znajomych jego
zmarłej matki - Marii i Edwarda Spokojnych. Sąsiedzi byli w starszym wieku, bardzo ostrożni, ale
dość majętni.

3. Ażeby uwiarygodnić się przed sąsiadami Jacek Pieniężny poprosił właścicielkę sklepu, w którym
pracował - Darię Zimną, aby wystawiła mu zaświadczenie, że pracuje w sklepie na podstawie
umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony z miesięcznym wynagrodzeniem netto 4.500 zł. Ta
początkowo nie chciała się na to zgodzić, ale w końcu wystawiła żądane, nieprawdziwe w swej treści
zaświadczenie. Z tym zaświadczeniem Jacek Pieniężny poszedł do sąsiadów.

4. Maria i Edward Spokojni początkowo nie zamierzali pożyczać pieniędzy Jackowi Pieniężnemu.
Jednakże po tym jak oświadczył, że potrzebuje dodatkowych środków na okazyjny zakup
samochodu, oświadczył, że ma odpowiednie dochody (przedstawiając zaświadczenie od
pracodawcy) i zapewnił, że szybko spłaci pożyczkę „z procentami” - zdecydowali się zawrzeć z nim
umowę. Spisali ją 1 października 2023 r. w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach. Maria i Edward
Spokojni pożyczyli Jackowi Pieniężnemu gotówką 10.000 zł na zakup samochodu, a ten
zobowiązywał się spłacić pożyczkę w 10 kolejnych ratach, wpłacanych na konto bankowe Edwarda
Spokojnego – co miesiąc po 1.200 zł. Pierwsza wpłata miała być dokonana 5 listopada 2023 r.
Ponadto pożyczkobiorca zobowiązywał się „zgłosić umowę w urzędzie skarbowym i zapłacić opłatę
skarbową od tej umowy”. W umowie zawarto informację, że Jacek Pieniężny pracuje na podstawie
umowy o pracę na czas nieokreślony oraz zarabia miesięcznie 4.500 zł netto („na rękę”).
Załącznikiem do umowy było zaświadczenie od pracodawcy Jacka Pieniężnego (do drugiego
egzemplarza umowy dołączono jego kopię).
5. Zawody pokerowe były zaplanowane na 22 października 2023 r. Jacek Pieniężny od razu wpłacił
pieniądze tytułem wpisowego, a pozostałe 5.000 zł zabrał na zawody. Nie zgłosił zawarcia umowy
pożyczki do urzędu skarbowego – uznał, że w ten sposób zaoszczędzi pieniądze.

6. Na zawodach w pokera Jacek Pieniężny przegrał wszystkie pieniądze, a co gorsza zapożyczył się
na kolejne 10.000 zł, które musiał spłacić w ciągu 7 dni, gdyż inaczej groziło mu niebezpieczeństwo
ze strony osób, od których pożyczył pieniądze (organizatorów zawodów). Wziął więc tzw.
chwilówkę i całe 10.000 zł im oddał. Postanowił, że najpierw na bieżąco spłaci tę ostatnią pożyczkę
(chwilówkę). Nie dokonał zatem ani jednej wpłaty tytułem spłaty pożyczki na konto Edwarda
Spokojnego.

7. Jacek Pieniężny nie odbierał telefonów od Marii i Edwarda Spokojnych, nie otworzył drzwi
Edwardowi Spokojnemu, gdy ten do niego przyszedł. Edward Spokojny dowiedział się o
nieprawdziwym zaświadczeniu od pracodawcy dołączonym do umowy.

8. 10 grudnia 2023 r. Edward Spokojny zawiadomił Policję o popełnieniu przestępstwa z art. 284
par. 1 k.k. zeznając, że Jacek Pieniężny przywłaszczył jego pieniądze. Następnego dnia wydano
postanowienie o odmowie wszczęcia dochodzenia – organ postępowania przygotowawczego
wskazał w nim, że z chwilą przekazania pieniędzy w związku z zawartą umową pożyczki Jacek
Pieniężny stał się ich właścicielem, a więc nie mógł ich przywłaszczyć.

9. Edward Spokojny wniósł zażalenie na to postanowienie, a Sąd Rejonowy w Gorzowie

Wielkopolskim 18 stycznia 2024 r. uchylił zaskarżone postanowienie i przekazał sprawę
prokuratorowi do dalszego prowadzenia, wskazując potrzebę przeprowadzenia dowodów na
okoliczność czynu z art. 286 par. 1 k.k. i art. 273 k.k. w zw. z art. 271 par. 1 k.k. w zw. z art. 11 par. 2
k.k.

10. Prokurator wszczął śledztwo w sprawie o czyn wskazany w postanowieniu sądu. Przesłuchał
jeszcze raz Edwarda Spokojnego, który potwierdził wskazane wcześniej okoliczności zawarcia
umowy i opisał jak Jacek Pieniężny zachowywał się po jej zawarciu. Zeznał też, że dowiedział się o
nieprawdziwym w swej treści zaświadczeniu uzyskanym przez Jacka Pieniężnego od pracodawcy.
Do akt sprawy dołączył umowę z zaświadczeniem. Prokurator przesłuchał także Jacka Pieniężnego,
który zeznał, że nie zamierzał nikogo oszukiwać. Po prostu niespodziewanie popadł w kłopoty
finansowe, przy czym było to już po zawarciu umowy z państwem Spokojnymi. Tylko dlatego
jeszcze ich nie spłacił. Podkreślił, że gdy tylko stanie na nogi odda im pieniądze z odsetkami.

11. Postanowieniem z 31 stycznia 2024 r. prokurator umorzył dochodzenie w sprawie o czyn z art.
286 par. 1 k.k. i art. 273 k.k. w zw. z art. 271 par. 1 k.k. w zw. z art. 11 par. 2 k.k. wskazując, że
swoim zachowaniem Jacek Pieniężny nie wyczerpał ustawowych znamion czynu zabronionego (art.
17 par. 1 pkt 2 k.p.k.), zaś sprawa „ma charakter cywilnoprawny”.

12. Pełnomocnik Marii i Edwarda Spokojnych wniósł zażalenie na to postanowienie, ale

prokurator nadrzędny postanowieniem z 29 lutego 2024 r. utrzymał w mocy zaskarżone
postanowienie o umorzeniu dochodzenia.

13. Maria i Edward Spokojni ustalili z pełnomocnikiem adw. Janem Papugą, że ten wniesie
przeciwko Jackowi Pieniężnemu subsydiarny akt oskarżenia o czyn z art. 286 par. 1 k.k. i art. 273
k.k. w zw. z art. 271 par. 1 k.k. w zw. z art. 11 par. 2 k.k. Jacek Pieniężny nie spłacił zaciągniętej
pożyczki w żadnej części.

Proszę:
1. sporządzić subsydiarny akt oskarżenia;
2. sporządzić odpowiedź na subsydiarny akt oskarżenia.

Kazus przygotował
dr Sebastian Kowalski
Wydział Prawa i Administracji
Uniwersytet Szczeciński