Dobra osobiste i ich ochrona

Warszawa, 16.11.2023 dr Krzysztof Riedl

 Dobra osobiste
Czym są dobra osobiste?
Uznane przez system prawny wartości, obejmujące
fizyczną i psychiczną integralność człowieka, jego
indywidualność, godność i pozycję w społeczeństwie
– wysoko cenione stany rzeczy [Radwański]
Indywidualne wartości świata uczuć [Grzybowski]
Dobra nieodłącznie związane z człowiekiem
Nadrzędne znaczenie (por. art. 142 k.c.)
Dobra niemajątkowe
Komercjalizacja dóbr osobistych
 Dobra osobiste

Dobra osobiste osób Dobra osobiste osób

fizycznych prawnych

art. 23 – katalog art. 43 k.c. – przepisy o

art. 24 – ochrona ochronie dóbr osobistych osób
fizycznych stosuje się
odpowiednio do osób
prawnych
 Dobra osobiste
Art. 23 k.c.
Dobra osobiste człowieka, jak w szczególności
zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia,
nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica
korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość
naukowa, artystyczna, wynalazcza i
racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa
cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w
innych przepisach.
 Dobra osobiste
Niewyczerpujący katalog
doktryna/orzecznictwo powiększają kategorię
dóbr osobistych – „odkrywanie”
wyraz uznania dla osoby ludzkiej i odpowiedź na rosnące
zagrożenia (m.in. związane z rozwojem techniki)
inflacja dóbr osobistych?
Podstawy konstytucyjnoprawne (np. art. 30, 38,
47, 49, 50 Konstytucji)
dodatkowe potwierdzenie wartości w przepisach
karnych i cywilnych (art. 444, 445 k.c.)
Typologia dóbr osobistych
 Typologia dóbr osobistych
twórczość naukowa,
życie
artystyczna, wynalazcza,
zdrowie
racjonalizatorska
nietykalność cielesna
kult po zmarłej osobie bliskiej
wolność (szeroko)
integralność seksualna
cześć
sfera prywatności
swoboda sumienia
korzystanie z wartości
nazwisko i pseudonim
środowiska naturalnego
stan cywilny
Poczucie tożsamości
wizerunek
narodowej
tajemnica korespondencji
przyjaźń
nietykalność mieszkania
więź rodzinna
przynależność do określonej
płci
 Konstrukcja prawa
Wielość praw podmiotowych osobistych
(jedno dobro – jedno prawo) czy jedno
osobiste prawa podmiotowe obejmujące
różne dobra osobiste
Prawa podmiotowe bezwzględne – skuteczne
erga omnes (zob. art. 24 § 1 zd. 1 k.c.)
Niemajątkowe, niezbywalne, niedziedziczne
 Ochrona dóbr osobistych
Art. 24 k.c. (uwaga – zmiana od 15.09.2023)
§ 1. Ten, czyje dobro osobiste zostało zagrożone cudzym działaniem, może
żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W
razie dokonanego naruszenie może on także żądać, ażeby osoba, która
dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia
jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej
treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych w kodeksie
może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub albo zapłaty
odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny.
§ 2. Jeżeli wskutek naruszenia dobra osobistego została wyrządzona
szkoda majątkowa, poszkodowany może żądać jej naprawienia na
zasadach ogólnych.
§ 3. Przepisy powyższe nie uchybiają uprawnieniom przewidzianym w
innych przepisach, w szczególności w prawie autorskim oraz w prawie
wynalazczym.
 Środki ochrony

Powództwo o ustalenie (art. Powództwo o zaniechanie

189 k.p.c.) (art. 24 § 1)

• Zarówno przed, jak i w razie • Jeszcze przed naruszeniem

naruszenia • Uzasadniona obawa dalszych
naruszeń

Powództwo o usunięcie Powództwo o zadośćuczynienie

skutków naruszenia pieniężne albo zapłatę na cel
(art. 24 § 1 k.p.c.) społeczny (art. 24 § 1 zd. 3 k.c.)

Np. złożenie oświadczenia

odpowiedniej treści i w • Art. 448 k.c. (naprawienie
odpowiedniej formie krzywdy)
• Alternatywnie tylko?
• Wina?
 Ochrona dóbr osobistych
Art. 448 k.c. (uwaga – zmiana od 15.09.2023)
§1. W razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje
dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem
zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub albo zasądzić na
jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez
niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do
usunięcia skutków naruszenia. Przepis art. 445 § 3 stosuje się.
§ 2. W przypadkach określonych w art. 445 § 1 i 2 oraz art. 4462 ten, czyje
dobro osobiste zostało naruszone, może obok zadośćuczynienia
pieniężnego żądać zasądzenia odpowiedniej sumy na wskazany przez
niego cel społeczny.
§ 3. Do roszczeń, o których mowa w § 1 i 2, przepis art. 445 § 3 stosuje się.

→ naprawienie krzywdy (funkcja kompensacyjna raczej niż represyjna)

→ wykładnia systemowa → przesłanką jest także wina!
 Alternatywnie?
Dawny pogląd, gdy przepis posługiwał się spójnikiem
„lub” (mimo podobieństwa funkcji) – NIEAKTUALNY
„W razie naruszenia dobra osobistego kumulacja roszczeń
przewidzianych w art. 448 k.c. jest dopuszczalna”
Uchwała 7 sędziów SN z 18.02.2005 r., III CZP 31/08
Ograniczenia dotyczące roszczenia o
złożenie oświadczenia
Nowy art. 480 § 4 k.c. (wykonanie zastępcze) – od 15.09.2023 r.
§ 4. Przepisów § 1 i 3 nie stosuje się do roszczeń o złożenie oświadczenia odpowiedniej treści i
w odpowiedniej formie w związku z naruszeniem dóbr osobistych.
Zmiana w art. 1050 k.p.c. (egzekucja czynności niezastępowalnych) – od 15.04.2023 r.
§ 1. Jeżeli dłużnik ma wykonać czynność, której inna osoba wykonać za niego nie może, a
której wykonanie zależy wyłącznie od jego woli, sąd, w którego okręgu czynność ma być
wykonana, na wniosek wierzyciela po wysłuchaniu stron wyznaczy dłużnikowi termin do
wykonania i zagrozi mu grzywną na wypadek, gdyby w wyznaczonym terminie czynności nie
wykonał. (…)
§ 3. Po bezskutecznym upływie terminu wyznaczonego dłużnikowi do wykonania czynności,
sąd na wniosek wierzyciela nałoży na dłużnika grzywnę i jednocześnie wyznaczy nowy termin
do wykonania czynności, z zagrożeniem surowszą grzywną.
§ 4.Jeżeli w sprawach o naruszenie dóbr osobistych dłużnik nie składa oświadczenia
odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie, pomimo wyznaczenia terminu do jego złożenia i
zagrożenia mu grzywną, sąd wymierzy dłużnikowi grzywnę do piętnastu tysięcy złotych i
nakaże zamieszczenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym na koszt dłużnika ogłoszenia
odpowiadającego treści wymaganego oświadczenia i we właściwej dla niego formie.
Przepisów art. 1052 i art. 1053 nie stosuje się. Zamieszczenie w Monitorze Sądowym i
Gospodarczym ogłoszenia, o którym mowa w zdaniu pierwszym, skutkuje - w objętym
ogłoszeniem zakresie - wygaśnięciem roszczenia stwierdzonego tytułem wykonawczym.
 Ochrona dóbr
osobistych

Ochrona Ochrona
majątkowa niemajątkowa
• Roszczenie o usunięcie
• Zadośćuczynienie
skutków naruszenia np.
pieniężne
poprzez złożenie
• Zapłata na wskazany cel
oświadczenia
społeczny
• zaniechanie działania

→ czym innym jest podział na szkodę majątkową i

niemajątkową [np. szkoda niemajątkowa może
podlegać ochronie majątkowej i niemajątkowej]
 Przesłanki ochrony

Zagrożenie lub naruszenie Bezprawność

dobra osobistego naruszenia/zagrożenia
 Krok I
Czy doszło do naruszenia dobra
osobistego?

- jakie dobro osobiste?

- czy rzeczywiście doszło do naruszenia/zagrożenia? [kryterium
obiektywne – tzw. przeciętny człowiek]
 Kazus - debil
Adam K. nazwał publicznie Jana C. debilem. Jan C.
wniósł pozew domagając się ochrony dóbr osobistych,
wnosząc o przeproszenie w gazecie. Sąd w toku sprawy
ustalił, że Jan C. jest osobą chorą psychicznie, u której
stwierdzono debilizm w stopniu lekkim. Sąd oddalił
powództwo wskazując, iż powód nie wykazał, aby
działanie pozwanego – wobec choroby powoda – było
bezprawne.
Czy działanie sądu było prawidłowe?
Czy sytuacja zmieniłaby się, gdyby Adam K. użył tego
określenia tylko w prywatnej korespondencji z Janem
C., która następnie wypłynęła?
 Sfera prywatności
Art. 14 ust. 6 ustawy - Prawo prasowe
Nie wolno bez zgody osoby zainteresowanej
publikować informacji oraz danych dotyczących
prywatnej sfery życia, chyba że wiąże się to
bezpośrednio z działalnością publiczną danej osoby.

Dawne brzmienie (do 7.06.1990)

Nie wolno bez zgody osoby zainteresowanej publikować
informacji oraz danych dotyczących prywatnej sfery życia, chyba
że wymaga tego obrona społecznie uzasadnionego interesu lub
wiąże się to bezpośrednio z działalnością publiczną danej osoby.
 Krok II
Czy naruszenie było bezprawne?

- domniemanie
- pojęcie bezprawności (sprzeczność z czym?)
 Przesłanki ochrony

Zagrożenie lub naruszenie Bezprawność

dobra osobistego naruszenia/zagrożenia

• To obiektywna bezprawność,
nie wina
• Domniemanie bezprawności
• Ale bezprawność odnosi się do
naruszenia prawa osobistego, a
nie dobra osobistego!!!
[naruszenie/zagrożenie dobra
osobistego stanowi tylko
przesłankę domniemania, że
prawo osobiste zostało
naruszone)
 Uchylenie bezprawności

Zagrożenie lub naruszenie Bezprawność

dobra osobistego naruszenia/zagrożenia

1) Zgoda uprawnionego (dotyczy tylko dobra

osobistego wyrażającego zgodę; nie jest sprzeczna z
prawem/ZWS; dotyczy konkretnego działania i jest
odwołalna; nie trzeba mieć ZDCP – czynność
podobna do czynności prawnych)
2) Działanie na podstawie przepisu lub w wykonaniu
prawa podmiotowego (np. listy gończe, zakłady
karne, 662 k.c.)
3) Nie można nadużywać prawa (art. 5 k.c.)

→niektórzy: działanie podjęte w obronie

uzasadnionego interesu społecznego
 Tajemnica korespondencji
Art. 82 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych
Jeżeli osoba, do której korespondencja jest skierowana, nie
wyraziła innej woli, rozpowszechnianie korespondencji, w
okresie dwudziestu lat od jej śmierci, wymaga zezwolenia
małżonka, a w jego braku kolejno zstępnych, rodziców lub
rodzeństwa.
Case – nieudostępnienie toalety
Klient banku (85 lat) udał się – w celu załatwienia spraw
finansowych – do sąsiadujących ze sobą oddziałów banku. Po
załatwieniu spraw w pozwanym banku (A) udał się do banku B,
gdzie odczuł pilną potrzebę skorzystania z toalety. Od strażnika
uzyskał on informację, że powinien udać się do najbliższej
restauracji. Klient powrócił do banku A, gdzie jedna z pracownic
zadrwiła z powoda, uśmiechając się przy tym i wysyłając go do
pobliskiej restauracji. Klient powrócił do banku B, gdzie zażądał
zaprowadzenia go do toalety. Został zaprowadzony do
pomieszczenia gospodarczego, gdzie nie było oświetlenia
wskutek czego doszło do zabrudzenia jego odzieży. W takim
stanie powód musiał wrócić do mieszkania, czując się
upokorzony.
 Cześć

Cześć zewnętrzna Cześć wewnętrzna

dobre imię, dobra sława poczucie własnej wartości,

tzw. godność osobista
Case – nieudostępnienie toalety
„Bank może bezprawnie naruszyć dobro osobiste
swojego klienta nie tylko przez nieudostępnienie mu
toalety, ale również przez stworzenie zagrożenia, że
w przyszłości nie udostępni mu toalety”.

Wyrok SN z 17.09.2014 r., I CSK 682/13

 Case – gwiazda na okładce
W numerze czasopisma „Marie Claire” ukazał się
wywiad przeprowadzony z powódką opatrzony w
tekście i na okładce zdjęciami powódki (pozowanymi
wraz z modelami męskimi). Ukazanie się czasopisma
poprzedziła kampania reklamowa opierająca się m.in.
na rozplakatowaniu okładki pisma na przystankach.
Fotografie były autoryzowane przez powódkę, która
jednak tuż przed ukazaniem się numeru zawiadomiła
redaktora, że nie zgadza się na ich publikację ze
względu na nieustalenie warunków publikacji (w tym
wynagrodzenia).
 Wizerunek
Art. 81 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych

1. Rozpowszechnianie wizerunku wymaga zezwolenia

osoby na nim przedstawionej. W braku wyraźnego
zastrzeżenia zezwolenie nie jest wymagane, jeżeli osoba ta
otrzymała umówioną zapłatę za pozowanie.
2. Zezwolenia nie wymaga rozpowszechnianie wizerunku:
1) osoby powszechnie znanej, jeżeli wizerunek wykonano
w związku z pełnieniem przez nią funkcji publicznych, w
szczególności politycznych, społecznych, zawodowych;
2) osoby stanowiącej jedynie szczegół całości takiej jak
zgromadzenie, krajobraz, publiczna impreza.
 Case – „Wakacje z agentem”

W dzienniku „Życie” opublikowano w 1997 r. cykl artykułów

pod tytułem „Wakacje z agentem” – informowano w nim o
wspólnych wakacjach oraz domniemanych spotkaniach
Aleksandra Kwaśniewskiego (wówczas przewodniczącego SLD) z
rosyjskim szpiegiem. Prezydent pozwał „Życie”. W procesie Sąd
Okręgowy uznał, że informacje na temat rzekomych spotkań
były nieprawdziwe i nakazał redaktorowi i autorom publiczne
przeproszenie. Sąd Apelacyjny utrzymał wyrok w mocy, jednak
orzeczenie to w 2003 r. zostało uchylone. Ponownie
rozpatrujący sprawę Sąd Apelacyjny stwierdził że dziennikarze
nie dochowali należytej staranności przy zbieraniu informacji.
Zniesławienie przez dziennikarza
„Wykazanie przez dziennikarza, że przy zbieraniu i
wykorzystaniu materiałów prasowych działał w
obronie społecznie uzasadnionego interesu oraz
wypełnił obowiązek zachowania szczególnej
staranności i rzetelności, uchyla bezprawność
dziennikarza. Jeżeli zarzut okaże się nieprawdziwy,
dziennikarz zobowiązany jest do jego odwołania”

Uchwała 7 sędziów SN z 18.02.2005 r., III CZP 53/04

 Case – udzielenie sakramentu
Pacjentowi, znajdującemu się w stanie śpiączki
farmakologicznej, został udzielony sakrament namaszczenia
chorych. Pacjent ten był ochrzczony, jednak deklarował się
jako niewierzący i niepraktykujący. Po przyjęciu do szpitala
nie zgłosił jednak, że nie chce, aby udzielono mu
sakramentów. Po analizie dokumentacji medycznej pacjent
doznał szoku i załamania nerwowego, gdy dowiedział się, że
udzielono mu sakramentu namaszczenia chorych. W
związku z tym pogorszył się jego stan zdrowia. Pacjent
pozwał szpital o 90 tys. zł tytułem zadośćuczynienia za
naruszenie jego dóbr osobistych.
Zob. Wyrok SN z 20.09.2013 r., II CSK 1/13
 Swoboda sumienia
Naruszenie „swobody wyznania” jako dobra osobistego
ma miejsce w razie uniemożliwienia lub utrudnienia
komuś wyrażania jego przekonań religijnych oraz
wykonywania praktyk religijnych, w razie podjęcia wobec
niego działań będących formą szykany w różnych sferach
życia społecznego lub zawodowego ze względu na
przekonania religijne, ale także w razie narzucenia mu
obowiązku przyjęcia określonej religii czy obowiązku
wykonywania pewnych praktyk religijnych. Tak samo
należy potraktować poddanie kogoś wbrew jego woli
czynnościom, które stanowią formę praktyki religijnej.
Wyrok SN z 20.09.2013 r., II CSK 1/13
 Case – znieważenie Papieża
W dzienniku „T.” w 1997 r. ukazał się artykuł
Zbigniewa W., zawierający wypowiedzi o
charakterze znieważającym odnoszące się do
papieża Jana Pawła II. Z powództwem o naruszenie
dóbr osobistych wystąpił przyjaciel papieża, kapłan
Kościoła Katolickiego. Sąd I instancji powództwo
uwzględnił, a sąd II instancji oddalił, uznając, że nie
doszło do naruszenia uczuć religijnych powoda

Wyrok SN z 6.04.2004 r., I CK 484/03

 Swoboda sumienia/przyjaźń
„Znieważenie Papieża może naruszyć dobra
osobiste – w postaci uczuć religijnych i przyjaźni –
osoby duchownej, którą z Papieżem wiąże stosunek
bliskości i szczególne więzy emocjonalne”

Wyrok SN z 6.04.2004 r., I CK 484/03

 Więź rodzinna - problem
Art. 446 k.c.
§ 1. Jeżeli wskutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia nastąpiła
śmierć poszkodowanego, zobowiązany do naprawienia szkody powinien zwrócić
koszty leczenia i pogrzebu temu, kto je poniósł.
§ 2. Osoba, względem której ciążył na zmarłym ustawowy obowiązek alimentacyjny,
może żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody renty obliczonej stosownie
do potrzeb poszkodowanego oraz do możliwości zarobkowych i majątkowych
zmarłego przez czas prawdopodobnego trwania obowiązku alimentacyjnego. Takiej
samej renty mogą żądać inne osoby bliskie, którym zmarły dobrowolnie i stale
dostarczał środków utrzymania, jeżeli z okoliczności wynika, że wymagają tego
zasady współżycia społecznego.
§ 3. Sąd może ponadto przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego stosowne
odszkodowanie, jeżeli wskutek jego śmierci nastąpiło znaczne pogorszenie ich
sytuacji życiowej.
§ 4. Sąd może także przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią
sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.
 Więź rodzinna – rozbieżności
Sąd może przyznać zadośćuczynienie za krzywdę osobom najbliższym
poszkodowanego, który na skutek czynu niedozwolonego doznał ciężkiego i
trwałego uszczerbku na zdrowiu.

Uchwała 7 sędziów SN z 27 marca 2018 r., III CZP 60/17

Osobie bliskiej poszkodowanego, który na skutek czynu niedozwolonego doznał

ciężkiego i trwałego rozstroju zdrowia, nie przysługuje zadośćuczynienie pieniężne
na podstawie art. 448 Kodeksu cywilnego.

Uchwała 7 sędziów SN z 22 października 2019 r., I NSNZP 2/19

NIEKATULANE WOBEC ZMIANY

USTAWODAWCZEJ
 Więź rodzinna
Art. 4462 k.c. (dodany – 19.09.2021)
W razie ciężkiego i trwałego uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju
zdrowia, skutkującego niemożnością nawiązania lub kontynuowania więzi
rodzinnej, sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny poszkodowanego
odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną
krzywdę.
Z uzasadnienia projektu przedstawionego przez Prezydenta (druk sejmowy 1125/VIII kadencja)
W części spraw sądowych zadośćuczynienie dla najbliższego członka rodziny poszkodowanego było zasądzane na
podstawie art. 448 k.c. lub na podstawie art. 446 § 4 k.c. poprzez zastosowanie interpretacji rozszerzającej tego
przepisu lub poprzez jego zastosowanie w drodze analogii. W praktyce sądowej można jednak odnotować przypadki
prawomocnego oddalenia powództw najbliższych członków rodziny poszkodowanego o zapłatę zadośćuczynienia za
zerwanie więzi rodzinnej. Tego rodzaju rozstrzygnięcia są uzasadniane tym, że zadośćuczynienie za zerwanie więzi
rodzinnej nie może być dochodzone ani na podstawie art. 448 k.c., gdyż nie stanowią klasycznego dobra osobistego
w rozumieniu art. 23 k.c., ani na podstawie art. 446 § 4 k.c., ponieważ przepis ten dotyczy wyłącznie przypadków
krzywdy w następstwie śmierci poszkodowanego. Aktualnie
w judykaturze ujawniła się dodatkowo rozbieżność na poziomie rozstrzygnięć Sądu Najwyższego. (….)
Ujawniona rozbieżność i zmiana kierunku rozstrzygania o bardzo istotnych społecznie roszczeniach nie są pożądane
z punktu widzenia zasad demokratycznego państwa prawa urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej
oraz zasady zaufania do państwa i tworzonego przez niego prawa. Więzi rodzinne stanowią fundament
prawidłowego funkcjonowania rodziny i podlegają ochronie prawnej (art. 18 i art. 71 Konstytucji, art. 23 Kodeksu
rodzinnego i opiekuńczego). Ich utrata w następstwie czynu niedozwolonego,
na przykład w wyniku wypadku drogowego, powinna podlegać naprawieniu przez zapłatę odpowiedniej sumy
 Case – nakaz rozbiórki domu
Powodowie na podstawie ostatecznej decyzji o
pozwoleniu na budowę wybudowali dom mieszkalny,
w którym zamieszkali. Następnie – w wyniku
wszczętego z urzędu postępowania administracyjnego
– wojewoda stwierdził nieważność decyzji o
pozwoleniu na budowę, co doprowadziło następnie do
wydania przez PINP decyzji nakazującej rozbiórkę
domu. Dopiero w wyniku odwołania decyzja ta została
uchylona, a w sprawie ostatecznie wydano decyzję o
niestwierdzeniu nieważności decyzji o pozwoleniu na
budowę, wobec czego postępowanie w przedmiocie
decyzji nakazującej rozbiórkę umorzono.
 Nietykalność mieszkania
„Naruszenie nietykalności mieszkania (art. 23 k.c.)
może polegać także na bezprawnym wtargnięciu
sprawcy w sferę określonego stanu psychicznego i
emocjonalnego, jaki daje człowiekowi poczucie
bezpiecznego i niezakłóconego korzystania z
własnego mieszkania. Czynem takim może być
wydanie bezprawnej decyzji administracyjnej
nakazującej rozbiórkę domu”

Wyrok SN z 21.04.2010 r., V CSK 352/09

 Naruszenie ochrony danych
osobowych?
„Uchybienie przepisom o ochronie danych osobowych nie w każdym wypadku musi
prowadzić do naruszenia dóbr osobistych, konieczne jest więc zawsze poddanie ocenie
przedmiotu, charakteru i skutków tego uchybienia. Jeżeli w wyniku nienależytej dbałości o
interesy osoby, której dane osobowe są gromadzone i przetwarzane nastąpiło wkroczenie w
sferę wartości o charakterze niemajątkowym, wiążących się z osobowością człowieka,
uznanych powszechnie w społeczeństwie, to poza środkami administracyjnymi
przewidzianymi w ustawie o ochronie danych osobowych pokrzywdzony może sięgnąć
również po możliwości obrony przewidziane w art. 24 KC”.

„Naruszenie przez pozwanego obowiązków wynikających z przepisów ustawy o ochronie

danych osobowych spowodowało, że niezaktualizowane dane przez kilkumiesięczny okres
prezentowały powoda w kontaktach z bankami jako osobę nie dającą gwarancji rzetelnego
wywiązywania się ze zobowiązań kredytowych, co przełożyło się na odmowę udzielania mu
kredytu przez banki. Z uwagi na powszechność korzystania w codziennym życiu z
różnorodnych usług kredytowych, ograniczenie dostępu do tych usług w wyniku
wytworzenia obrazu powoda jako niewiarygodnego klienta, naruszało jego godność,
narażając go na traktowanie przez banki jako osoby o wątpliwej wiarygodności i
niezrozumiałe dla niego odmowy udzielenia kredytu.”
Wyrok SN z 11 lutego 2015 r., I CSK 868/14
Korzystanie z wartości środowiska
naturalnego
1. Prawo do życia w czystym środowisku nie jest dobrem osobistym.
2. Ochronie jako dobra osobiste (art. 23 KC w związku z art. 24 KC i art.
448 KC) podlegają zdrowie, wolność, prywatność, do naruszenia
(zagrożenia) których może prowadzić naruszenie standardów jakości
powietrza określonych w przepisach prawa.

Uchwała SN z 28.05.2021 r., III CZP 27/20

 Dobra osobiste

Dobra osobiste osób Dobra osobiste osób

fizycznych prawnych

art. 23 – katalog art. 43 k.c. – przepisy o

art. 24 – ochrona ochronie dóbr osobistych osób
fizycznych stosuje się
odpowiednio do osób
prawnych
Dobra osobiste osób prawnych
tajemnica korespondencji
nietykalność siedziby
renoma (odpowiednik czci)
nazwa
sfera prywatności
tajemnica handlowa/tajemnica korespondencji
firma (uwaga: art. 4310 k.c.)

ale już nie te, które immanentnie zw. z osobą ludzką…

→Otwarty katalog?
 Kazus
Jan K. prowadzi od lat przedsiębiorstwo „Audio Systems sp. z o.o.” zajmujące się
produkcją sprzętu audio. Przez lata zyskał wierną klientelę oraz stał się
rozpoznawalną marką na rynku. Na początku 2015 r. jego sąsiad, Adam Z., otworzył
w tej samej miejscowości sklep „Ałdio Systems” i rozpoczął sprzedaż urządzeń mp3
(tylko).
Po kilku miesiącach Jan K. otrzymał na adres mailowy swojej firmy negatywne oceny
rzekomo sprzedanych przez niego urządzeń mp3. Zanotował również spadek
obrotów w stosunku do tego samego okresu w poprzednich latach.
Jan K. wystąpił z powództwem przeciwko Adamowi Z., domagając się zaniechania
posługiwania się nazwą „Ałdio Systems”, przeprosin w prasie (tłumaczących
zaistniałą sytuację) oraz zapłaty przez Adama Z. 10.000 zł na wskazany cel społeczny.
Adam Z. w odpowiedzi na pozew podniósł, że jego działanie nie było bezprawne,
poza tym nie ponosi on winy, bo nie wiedział o istnieniu biznesu sąsiada, a poza
tym, że ochrona dóbr osobistych przysługuje wyłącznie osobom fizycznym, a
przecież Jan K. prowadzi spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością.
Oceń zasadność powództwa.
 Na następne zajęcia:
Temat: Prawo podmiotowe i jego ochrona
materiał na ćwiczenia/wykład:
Radwański: § 10-13 lub + MAŁA PRACA SEMESTRALNA
(przygotowanie researchu na
Wolter: VI, XIII § 1-3 lub zadany temat)

Wydziałowy: XI TERMIN: 30.11.2023

ZADANIE: strona www
+ powołane tam przepisy FORMA: określona na stronie
obowiązkowo:
wyrok TK zamieszczony na stronie SK 5/99
(można pominąć tzw. część historyczną)
fakultatywnie – artykuł dot. podziału praw
podmiotowych na majątkowe i niemajątkowe