4.

რისი-შაუდერის განტოლების ამოხსნა

განვიხილოთ განტოლება

, 4.1

სადაც , ∈ , , ∈ , სრულად უწყვეტი ოპერატორია, და შესაბამისად

მოცემული და საძებნი ფუნქციებია, ∞ ∞. (4.1)-ს რისი-შაუდერის
განტოლება ეწოდება და იგი შეიძლება ამოიხსნას ისე, როგორც ფრედჰოლმის განტოლება
რეგულარული გულით (იხ. კურსი „ინტეგრალური განტოლებები I“).

ვთქვათ, 0. განვიხილოთ -ს ის მნიშვნელობები, რომლებიც მდებარეობენ

რადიუსიან წრეში, | | . წარმოვადგინოთ ორი ოპერატორის ჯამის სახით

ისე, რომ ‖ ‖ , ხოლო ′′ გადაგვარებულია,

, . 4.2

გადავწეროთ (4.1) განტოლება შემდეგი ფორმით

. 4.3

შემოვიღოთ ახალი უცნობი ფუნქცია

. 4.4

რადგან

1 1
| |‖ ‖ ∙ ,
2 2

ამიტომ (4.4) განტოლება შეიძლება ამოვხსნათ -ს მიმართ. გვექნება

1
 .

შემოვიღოთ აღნიშვნა

მაშინ

. 4.5

ეს მნიშვნელობა ჩავსვათ (4.3)-ში. მივიღებთ შემდეგ განტოლებას -ს მიმართ

. 4.6

ოპერატორი გადაგვარებულია. მართლაც,

, , .

∗
რადგან , , , ამიტომ გვაქვს

, ,

სადაც

̅ ∗
.

მაშასადამე, (4.6) არის ინტეგრალური განტოლება გადაგვარებული გულით

. 4.7

(4.7) განტოლების ამოხსნა შევისწავლეთ კურსში “ინტეგრალური განტოლებები I”.

2
 რისი-შაუდერის განტოლება სხვა მეთოდით შეიძლება დავიყვანოთ ინტეგრალური
განტოლებაზე გადაგვარებული გულით. მართლაც, ჯერ (4.3) განტოლება გადავწეროთ
შემდეგი სახით

′′ ,

ხოლო შემდეგ მიღებული განტოლება ამოვხსნათ წინა პარაგრაფში გამოყენებული

მეთოდით (ვიგულისხმოთ, რომ ′′ ნაცნობია). ცხადია, მივიღებთ

აქედან გვაქვს

. 4.8

ამ განტოლებაში ოპერატორი გადაგვარებულია. მართლაც,

, , .

თუ შემოვიღებთ აღნიშვნას

მაშინ გვექნება

, .

მაშასადამე, (4.8) არის ინტეგრალური განტოლება გადაგვარებული გულით

. 4.9

3
 5. ფრედჰოლმის თეორემები

განვიხილოთ რისი-შაუდერის განტოლება

, 5.1

სადაც , ∈ , , ∈ , სრულად უწყვეტი ოპერატორია, და შესაბამისად

მოცემული და საძებნი ფუნქციებია, ∞ ∞.

-ს უწოდებენ წესიერ მნიშვნელობას, თუ (5.1)-ის შესაბამის ერთგვაროვან

განტოლებას

0 5.2

აქვს მხოლოდ ტრივიალური ( ≡ 0 ამონახსნი. -ს უწოდებენ მახასიათებელ რიცხვს,

თუ (5.2)-ს აქვს არატრივიალური ამონახსნი, ხოლო ამ ამონახსნს - საკუთრივ ფუნქციას.

სამართლიანია შემდეგი თეორემები.

თეორემა 5.1. (5.1) განტოლების ამონახსნი ანალიზურია -ს მიმართ | | ‖ ‖

წრეში.

თეორემა 5.2. -ს ნებისმიერი მნიშვნელობისათვის (5.1) განტოლება შეიძლება

დავიყვანოთ ეკვივალენტურ ალგებრულ წრფივ განტოლებათა სისტემაზე.

თეორემა 5.3. (5.1)-ის მიკავშირებული განტოლება

̅ ∗
, 5.3

დაიყვანება შესაბამის მიკავშირებულ ალგებრულ წრფივ განტოლებათა სისტემაზე.

კურსში „ინტეგრალური განტოლებები I” დავამტკიცეთ ფრედჰოლმის 4 თეორემა

ფრედჰოლმის მეორე გვარის ინტეგრალური განტოლებებისათვის (და მაშასადამე,
გადაგვარებულგულიან ინტეგრალური განტოლებებისათვისაც). რადგან, წინა
პარაგრაფში, რისი-შაუდერის განტოლება გავიყვანეთ გადაგვარებულგულიან

4
ინტეგრალური განტოლებაზე, ამიტომ ფრედჰოლმის თეორემების სამართლიანობა
რისი-შაუდერის განტოლებისათვის მტკიცდება სრულიად ანალოგიურად.

ჩამოვაყალიბოთ ფრედჰოლმის თეორემები რისი-შაუდერის განტოლებისათვის.

თეორემა 5.4 (ფრედჰოლმის I თეორემა). ყოველ სრულად უწყვეტ ოპერატორს აქვს

მახასიათებელი რიცხვების არაუმეტეს თვლადი სიმრავლე, რომლებიც შეიძლება
იკრიბებოდეს უსასრულობაში.

თეორემა 5.5 (ფრედჰოლმის II თეორემა). თუ არის (5.1) განტოლების წესიერ

მნიშვნელობა, მაშინ (5.1) და მისი მიკავშირებული (5.3) განტოლება ამოხსნადია
ნებისმიერი მარჯვენა მხარისათვის. თითოეულ განტოლებას აქვს ერთადერთი
ამონახსნი.

თეორემა 5.6 (ფრედჰოლმის III თეორემა). თუ არის (5.1) განტოლების

მახასიათებელი რიცხვი, მაშინ (5.2) -ს და მის მიკავშირებულ ერთგვაროვან განტოლებას

̅ ∗
0 5.4

აქვთ წრფივად დამოუკიდებელ საკუთრივ ფუნქციათა ერთი და იგივე რაოდენობა.

თეორემა 5.7 (ფრედჰოლმის IV თეორემა). (5.1) განტოლების ამოხსნადობისათვის

აუცილებელი და საკმარისია ამ განტოლების მარჯვენა მხარე შეუღლებული
ერთგვაროვანი (5.4) განტოლების ნებისმიერი ამონახსნის ორთოგონალური იყოს, ე.ი.

, 0.