Psikolojik hizmetler uzmanlık işidir.

CATHARSIS

DAVRANIŞ VE UYUM
PROBLEMLERİ

Bu link aracılığıyla
ek olarak sunulan tamamı çözümlü
ÖSYM PDR Sürekli
Dergi p.Dr. ÖABT Catharsis
sorularına ulaşabilirsiniz.
tarzına uygun
yeni nesil sorular
1780
soru
mezunu
Uzman ekip
güncellenen
Tekno-kitap
Psikolojik hizmetler uzmanlık işidir.
DAVRANIŞ VE UYUM PROBLEMLERİ TEST - 1

1. Aşağıdakilerden hangisi B tipi kişilik bozuk- 4. • Travma sonrası stres bozukluğunda kişi di-
lukları arasında yer almaz? rekt olarak travmatik olay yaşamayıp olayı
dolaylı olarak öğrenmiş olsa dahi tanı kriter-
A) Antisosyal kişilik bozukluğu lerini karşılayabilir. (…)
B) Histrionik kişilik bozukluğu • Kaçıngan kişilik bozukluğunda, şizoid kişilik
C) Narsistik kişilik bozukluğu bozukluğundan farklı olarak kişilerarası iliş-
D) Bağımlı kişilik bozukluğu kilerde yakınlık kurma isteği vardır. (…)
E) Sınırda kişilik bozukluğu • Kişinin bir defa bile manik dönem geçirmesi
Bipolar I bozukluk tanısı alması için yeterli-
dir. (…)
• Dissosiyatif kimlik çözülmesi yaşayan bir bi-
rey kimlikler arası geçişini hatırlar. (…)

Yukarıda verilen ifadeler doğru veya yanlış

olacak şekilde sınıflandırıldığında doğru sı-
ralama aşağıdakilerden hangisi olur?
A) D,Y,D,Y
2. Kendisine şizofreni tanısı konulan Mahmut Bey
B) Y,Y,D,Y
sürekli olarak düşüncelerinin okunduğunu, yap-
tığı şeyleri kendisinin yapmayıp başkaları tara- C) D,D,Y,D
fından yaptırıldığını, söylediği şeyleri kendisinin D) Y,D,D,D
söylemeyip ona başkalarının söylettirdiğini iddia E) D,D,D,Y
etmektedir.
Dergi p.Dr. Öabt

Buna göre Mehmet Bey hangi şizofreni san-

rısının belirtilerini göstermektedir?
A) Nihilistik sanrı
B) Paranoid sanrı
C) Somatik sanrı
D) Kıskançlık sanrısı
E) Etkilenme sanrısı
5. Selma Hanım küçük yaşta anne babasını kay-
bettiği için dayısının yanında büyümüştür. Dayı-
sından şiddet görerek büyüyen Selma Hanım,
anne ve baba hasretiyle büyüdüğü ve zor bir
çocukluk dönemi geçirdiği için kendi çocuklarına
çok düşkün bir ebeveyndir. Selma Hanım kızının
evlendiği gün felç geçirmiş bir şekilde yatmakta,
felçlik durumuyla ilgili herhangi bir tıbbi neden de
bulunamamıştır. Doktorlar onun bu rahatsızlığı-
3. 25 yaşındaki Aykut, midesinin ve beyninin nın nedeninin kızından ayrılmasının verdiği derin
çürüdüğünden, beyninin içinde böcekler ge- üzüntüden kaynaklandığını düşünmektedir.
zindiğinden, ayaklarının ve kollarının giderek
büyüdüğünden bahsetmektedir. Aykut’un bu Buna göre Selma Hanım’ın içinde bulunduğu
bahsettikleri aşağıdaki sanrı türlerinden han- durumda doktorlar hangi bozukluktan şüp-
gisinin olduğunu düşündürmektedir? helenmektedir?
A) Referans sanrısı A) Somatizasyon bozukluğu
B) Erotomanik sanrı B) Konversiyon bozukluğu
C) Somatik sanrı C) Hipokondriyazis
D) Perseküsyon sanrısı D) Deliryum
E) Büyüklük sanrısı E) Depersonalizasyon

3
TEST - 1
6. “Başkalarının ne düşündüğüyle ilgilenmiyorum,
benim kendime özgü amaçlarım var. Benim için
yalnız kalmak çok daha iyi ve kendi özel yaşa-
mım başkalarıyla yakın ilişki kurmamdan çok
daha önemli anlayacağınız. İnsanlarla kurduğu-
muz ilişkiler bence özgürlüğümüzü kısıtlıyor. Bu
yüzden çoğu şeyi yalnız başıma yaparken daha
çok keyif alıyorum.’’ diyen bir danışanı hakkın-
da süreci yöneten psikolojik danışman hangi
kişilik bozukluğundan şüphelenmelidir?
A) Şizoid
B) Şizotipal
C) Paranoid
D) Narsistik
E) Histerik
Dergi p.Dr. Öabt
7. Dissosiyatif kimlik bozukluğuyla ilgili olarak
aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A) Bu bozuklukta kişinin gerçek adını taşıyan
kimliğe ev sahibi kimlik denir.
B) Bir kimlikteki kişisel özelliklerle diğer kimlik-
lerdeki kişisel özellikler arasında gözle görü-
lür farklar vardır.
C) Dissosiyatif kimlik bozukluğundaki belirtiler
toplumsal, işle ilgili alanlarda ya da önemli
diğer işlevlerde bozulmaya neden olur.
D) Sıradan bir unutkanlıkla açıklanmayacak bir
biçimde günlük olaylar, önemli kişisel bilgileri
ya da örseleyici olayları anımsarken boşluk-
lar oluşur.
E) Bu belirtiler, bir maddeye bağlı olarak ya da
başka bir sağlık durumunun fizyolojisiyle ilgili
etkilere bağlanabilir.
4
DAVRANIŞ VE UYUM PROBLEMLERİ
8. Ece insanları güvensiz bulduğu için bir işe bile
girememektedir. “Bu hayatta babana bile gü-
venmeyeceksin” diyerek davranışlarını abartılı
bulan insanları terslemektedir. “İnsanoğluna sır
verirsen gün gelir bunu kullanır” diye düşündü-
ğü için yakın arkadaş edinmemekte, yakın iliş-
kilerde bulunmamaktadır. Onu arayan annesine
“Bana komplo kurdunuz, beni kandırıyorsunuz,
şu an beni araman da bu planınızın bir parçası,
biliyorum” demiştir.
DSM- 5 tanı ölçütlerine göre Ece’nin kişilik
özellikleri aşağıdaki kişilik bozukluklarından
hangisine işaret etmektedir?
A) Narsisistik
B) Antisosyal
C) Paranoid
D) Obsesif kompulsif
E) Şizoid
9. Zeynep uzun yıllardır uykusuzluk çekmektedir.
Duygu durumu çökkündür, iştahında belirgin bir
azalma olduğu için çok fazla kilo vermiştir. Her-
hangi bir şeyle meşgul olurken o şeye odaklana-
mamaktadır. Bunlar artık Zeynep’in yaşam tarzı
olmuştur. Çevresindeki insanlar bir psikoloğa
gitmesini söylediklerinde Zeynep’in “Bu benim
kişiliğim, ben böyleyim, bu değişecek bir şey
değil ki” cevabına alışmışlardır.
Zeynep’in uzun zamandır yaşadığı bu durum
aşağıdakilerden hangisi ile açıklanır?
A) Majör depresyon belirtileri göstermektedir.
B) Süregiden depresyon bozukluğu belirtileri
göstermektedir.
C) Siklotimi bozukluğu belirtileri göstermektedir.
D) Şizoduygulanımsal bozukluk belirtileri gös-
termektedir.
E) İkiuçlu bozukluk belirtileri göstermektedir.
DAVRANIŞ VE UYUM PROBLEMLERİ
10. Hiç bilmediğin bir şehirdesin. Bilmediğin bir yere
gideceksin. Etrafta bir ton insan var ama gidip
de birine “Pardon şuraya nasıl gidebilirim?” diye
soramazsın. Kaybolmak pahasına etrafta tabela
aramayı tercih edersin ve kaybolursun. Üstüne
bir t-shirt alacaksın. Dükkanların vitrinine bakar-
sın ama içeri giremezsin; girsen soramazsın.
Yukarıdaki örnekler hangi bozukluğa işaret
etmektedir?
A) Sosyal fobi
B) Agorafobi
C) Panik bozukluk
D) Özgül fobi
E) Obsesif kompulsif bozukluk
Dergi p.Dr. Öabt
11. Yaşadığı salgın hastalık (Covid-19) sebebi ile ai-
lesini kaybeden Mert, 2 aydır rüyalarında tekrar
o anları yaşamakta; maske, ilaç, beyaz tulumlu
sağlık çalışanlarını görünce ruhu sıkılıp fenalaş-
maktadır. Bunları düşünmemeye çalışmakta ve
bu yüzden haber izlememektedir. Artık dünyayı
tümüyle tehlikeli bir yer olarak algılamaktadır.
Covid’e ilk yakalandığı andaki ayrıntıları hatırla-
yamamaktadır. Her an tetiktedir ve uyku bozuk-
luğu yaşamaktadır.
DSM-5 tanı ölçütlerine göre, Mert’in göster-
diği bu belirtiler aşağıdaki bozukluklardan
hangisine işaret etmektedir?
A) Akut stres bozukluğu
B) Travma sonrası stres bozukluğu
C) Davranım bozukluğu
D) Yaygın kaygı bozukluğu
E) Panik bozukluk
5
TEST - 1
12. Bu grupta yer alan insanlar sıra dışı düşünme
ve davranış şekli ile kendilerini belli ederler. Ga-
rip inançlara sahip olabilir ve çoğu zaman batıl
inançları vardır.
Aşağıdakilerden hangisi yukarıda bahsedi-
len kişilik bozukluğunun dahil olduğu küme-
de bulunan diğer kişilik bozukluklarının özel-
liklerinden biri değildir?
A) Söylediklerinin kendisine karşı kullanılacağı
korkusuyla başkalarına açılmak istemez.
B) Duygusal olarak soğuktur, kopuktur ya da
tekdüze bir duygulanımı vardır.
C) Sürekli kin besler.
D) Başkalarının övgülerine ya da yergilerine al-
dırmaz.
E) Kendisinin ya da başkalarının güvenliğini
umursamama
13. – Ben yokum, kalbim yok.
– Bağırsaklarım çürümüş.
– Beynimde çip var, beni yönetiyorlar.
– Dünyayı kurtaracak bir dehayım, Allah dün-
yaya beni bunun için gönderdi.
Aşağıdakilerden hangisi yukarıdaki cümle-
leri kullanan insanların yaşadığı sanrı türleri
ile eşleştirildiğinde açıkta kalır?
A) Nihilistik B) Büyüklük
C) Erotomani D) Bedensel
E) Etkilenme
14. Konuşma akıcılığı bozukluğundan biri olan
kekemelikle ilgili verilen bilgilerden hangisi
yanlıştır?
A) Ünlü ve ünsüz harfler uzatılır.
B) Kişi sorunlu sözcükleri kullanmamak için ye-
rine başka sözcükler kullanır.
C) Açıkça söylenmeyeni anlamakta zorlanırlar.
D) Tek heceli sözcükler yinelenir.
E) Sözcükler büyük bir kaygıyla çıkarılır.
ÇÖZÜMLER
1. Çözüm:
Kişilik bozuklukları A kümesi, B kümesi ve C kümesi ol-
mak üzere 3 grupta incelenir. B kümesi kişilik bozukluk-
larında Antisosyal, Histrionik, Narsistik ve Sınırda dediği-
miz bozukluklar bulunur. Bağımlı kişilik bozukluğu ise C
kümesi kişilik bozukluklarında yer alır.
Cevap: D
2. Çözüm:
Nihilistik sanrı: Hiçlik sanrısıdır. Bu sanrıya sahip olan
hastalar, ben ölmüşüm, ben aslında yokum gibi düşünce-
lere sahiptir.
Paranoid sanrı: Paranoid sanrıya sahip bireyler sürek-
li olarak bir şeylerden şüphelenirler, insanlardan sürekli
kötülük beklerler, insanların çıkarları için kendilerini kul-
landıklarını düşünürler.
Somatik sanrı: İçeriği kişinin vücudunun görünümü ya
da işleviyle ilgili sanrıdır. Hasta bir şekilde vücudunun
hastalandığına, anormal olduğuna ya da değiştiğine ina-
nır. Örneğin, midesinin çürüdüğünü söyleyebilir.
Kıskançlık sanrısı: Cinsel eşin sadakatsizlik gösterdi-
ğine dair sanrıdır. Hasta eşinin bir başkasıyla ilişki içe-
risinde olduğuna inanır. Kişi böyle bir ilişkinin varlığını
kanıtlamak için genellikle büyük çaba sarf eder.
Etkilenme sanrısı: Bu sanrıda kişi düşüncelerinin okun-
duğunu, davranışlarının başkaları tarafından yönetildiği-
ni, kendi beynine çip yerleştirilerek kontrol edildiğinden
bahseder.
Cevap: E
Dergi p.Dr. Öabt
3. Çözüm:
Referans Sanrısı: Referans sanrısı belirtilerine kişinin
gerçekleşen olayların sebebinin kendisinin olduğuna
inanması ve olayları kendisiyle bağdaştırması söylene-
bilir. Kişide insanların sürekli onun hakkında konuştuğu,
sürekli dedikodusunu yaptığı şeklinde algısı örnek gös-
terilebilir.
Erotomanik Sanrı: Genellikle toplumdaki konumu ken-
disinden daha üstte olan birinin kendisine aşık olduğu-
nu ve aşkını çeşitli yollarla iletmeye çalıştığı biçimindeki
inançları kapsayan sanrıdır.
Perseküsyon Sanrısı: Kişi kendisinin düşmanlık veya
zarar gördüğüne inanır. Perseküsyon sanrısı en sık gö-
rülen sanrı türü olmakla beraber, insanların kendilerine
komplo hazırladıklarına, iş yerini izlediklerine, telefon-
larının dinlendiğine, gizli gizli mesajlarının okunduğuna
inanır.
Büyüklük sanrısı: Kişi büyük ancak bilinmeyen bir yete-
neği olduğuna inanır. Sanrı bazen dini içerikli olup kutsal
güçlerle ilişki içerisinde olduğu ve onlardan mesaj alabildiği
şeklinde görülebilir. Ya da dünyayı kurtarmak için gönderil-
diğine inanabilir.
Somatik sanrı: İçeriği kişinin vücudunun görünümü ya
da işleviyle ilgili sanrıdır. Hasta bir şekilde vücudunun
hastalandığına, anormal olduğuna ya da değiştiğine ina-
nır. Örneğin, midesinin çürüdüğünü söyleyebilir.
Cevap: C
4. Çözüm:
Soruda verilen ilk 3 öncül doğrudur. Bir kişinin TSSB ta-
nısı alması için olayı doğrudan yaşamasına gerek yoktur.
Kişinin yakınındaki birinin travmatik olayı yaşaması ya da
6
DAVRANIŞ VE UYUM PROBLEMLERİ
herhangi bir şekilde başka birinin travmatik bir olay yaşa-
dığını öğrenmesi, duyması, medyada görmesi bile ba-
zen kişide travma etkisi yaratabilir. Öte yandan kaçıngan
kişilik bozukluğu olan bir kişi insanlarla iletişimde olmak,
onlarla yakın olmak ister ama insanların onu tanıdıkça
onunla yakın olmak istememesinden, onu dışlayacakla-
rından korkar. Bu yüzden insanlardan uzak durur. Ama
şizoidler için durum böyle değildir, onlar bilerek isteyerek
insanları kendilerinden uzak tutmak isterler. İnsanlarla
olmaktansa yalnızlığı sever ve tercih ederler. Diğer ön-
cüle baktığımızda ise kişinin bir defa bile manik dönem
geçirmesi ona Bipolar I tanısı koymak için yeterlidir. Za-
ten diğer duygudurum bozukluklardan da ayırıcı tarafı
budur. Son öncüldeki ifade yanlıştır. Çünkü dissosiyatif
kimlik çözülmesi yaşayan insanların ev sahibi kimliğiyle
beraber 2 veya daha fazla birbirinden bağımsız kimlikleri
bulunur. Kişi bu kimlikler arası geçişleri anımsamaz. Za-
ten kendisine nasıl şekilde davrandığı anlatılsa bile nasıl
davrandığını hatırlamaz, şaşırır. Her kimliğin özellikleri
kendine özgüdür. Kişiler bazen hiç yapmayacağı şeyleri
bile bir başka kimliğindeyken yapabilir.
Cevap: E
5. Çözüm:
Konversiyon bozukluğu, kaygısal ve duygusal sıkıntının
herhangi bir fiziksel sebebi tanımlanamayan gerçek fizik-
sel, motor, duyusal veya nörolojik belirtilere dönüştürülme-
sidir. Örneğin, hastaların herhangi bir fiziksel, doğal veya
nörolojik sebebin belirlenemediği durumlarda uzuvların felç
olması, denge kaybı, körlük veya inme gibi şikayetleri var-
dır. Bu bozukluğun belirtileri genellikle depresyon, sağlıkla
ilgili endişeler veya stresli olayların meydana gelmesi gibi
psikolojik faktörlerdir. Fiziksel semptomların gelişmesi kişi-
ye çevresi tarafından ilgi gösterilmesini sağlıyor, kişiyi tehdit
edici veya kaygı yaratıcı durumlardan uzaklaştırıyor ve bu
şekilde konversiyon bozukluğu ile ilgili rahatsızlıkların tek-
rarlamasını ve korunmasını sağlayarak pekiştiriyor.
Cevap: B
6. Çözüm:
Şizoid kişilik bozukluğu, yakın ilişkiler kurmaktan uzak ve
duyguları ifade etmekte kısıtlı olunması ile karakterize bir
bozukluktur. Bu bozukluğa sahip bireyler yakınlaşma iste-
ğinden yoksun ve sosyalleşmekten kaçınarak daha çok
yalnız kalmayı tercih ederler. Yalnız olmayı tercih ettikleri
için meslek seçimlerini de buna göre yaparlar, insanlar-
la iletişim gerektirmeyen bilgisayar programcılığı, yazılım
gibi evden yapabilecekleri işlere yönelebilirler. Olumlu ya
da olumsuz fark etmeksizin her duygularında kısıtlı olduk-
ları için ciddi felaketler karşısında bile çok pasif ve durgun
tepkiler verebilirler. Duygusal anlamda soğuk ve samimiyet
kuramadıkları, kendi sorunları dışında başkalarının sorun
ve isteklerine duyarsız oldukları için, insanlar tarafından düz
bir birey olarak tanımlanırlar.
Cevap: A
7. Çözüm:
Dissosiyatif kimlik bozukluğunda kişinin gerçek adı-
nı taşıyan kimliğe ev sahibi kimlik denir. Kişide gelişen
kimlikler arasında ciddi farklılıklar oluşabilir. Örneğin kişi
normalde (ev sahibi kimliğinde) kedilerden korkarken, bir
başka kimlikteyken kedileri çok sevebilir, hatta besleyebi-
DAVRANIŞ VE UYUM PROBLEMLERİ
lir. Dissosiyatif kimlik bozukluğundaki belirtiler toplumsal,
işle ilgili alanlarda ya da önemli diğer işlevlerde bozul-
maya neden olur. Çünkü bu bozukluğun nedenlerinden
biri de bastırılmış duygular, yaşanan kaygılar olduğu
için kişi farkında olmadan kendinde kaygı yaratan kişiye
zarar bile verebilir, belki yaşadığı evi bile yakabilir. Unu-
tulmamalıdır, kişi ev sahibi kimliğe geçtiğinde kendisine
bu yaptıkları anlatıldığında hatırlamaz ve yaptıklarına
inanmak istemeyebilir. Son olarak da kişinin gösterdiği
belirtiler, bir maddeye bağlı olarak ya da başka bir sağlık
durumunun fizyolojisiyle ilgili etkilere bağlanamaz. Bağ-
lanırsa zaten dissosiyatif kimlik bozukluğu belirtilerini
karşılamaz. Bu yüzden E şıkkı yanlıştır.
Cevap: E
8. Çözüm:
Ece paranoid kişilik bozukluğu belirtileri taşımaktadır.
Paranoid kişilik bozukluğu: Başkalarının davranışları-
nı kötü niyetli olarak algılayıp, sürekli bir güvensizlik ve
kuşkuculuk gösterme, haksızlığa maruz kaldığını hisset-
me, çabuk alınganlık, kavga ve tartışma ortamına çabuk
giriş, başarısızlık kusurlarını başkasında arama. Yeterli
bir temele dayanmadan, başkalarının kendisini sömür-
düğünden, kendisine kötülük yaptığından ya da kendisini
aldattığından kuşkulanır. Arkadaşlarının kendisine olan
bağlılıkları ya da güvenilirlikleriyle ilgili yersiz kuşkuları
vardır. Söylediklerinin kendisine karşı kullanılacağı kor-
kusuyla başkalarına açılmak istemez. Sıradan sözlerden
ya da olaylardan aşağılama ya da göz korkutma anlamı
çıkarır. Sürekli kin besler. Ortada bir neden yokken baş-
Dergi p.Dr. Öabt
kalarının kimi davranışlarını, kişiliğine ya da saygınlığına
bir saldırı olarak algılar ve bunlara birden öfkeyle karşılık
11. Çözüm:
verir ya da karşı saldırıya geçer. Eşinin ya da cinsel part-
nerinin sadakatiyle ilgili yineleyici, yersiz kuşkuları vardır.
Cevap: C
9. Çözüm:
majör depresyon değil?” dediğinizi duyar gibiyim. Majör
depresyon distimiden daha ağırdır, distimide bulunma-
yan 4 belirtiyi daha kapsar ve daha kısa sürer (aynı 2 haf-
talık dönem boyunca belirtileri görülür). Oysa distimi en
az 2 yıl sürer, majör depresyonun belirtilerini taşır ama
ondan daha hafiftir. Distimi uzun yıllar sürdüğü için kişi
yaşadığı belirtilerin kişiliğinden kaynaklandığını düşüne-
rek bu durumun değişeceğini düşünmez. Yani distimide
kişi ve çevresi bu durumun o kişinin kişiliğinden mi kay-
naklandığını yoksa bir depresyon hastalığı mı olduğunu
ayırt edemez çoğu durumda. Soruda da uzun yıllar ifa-
desi ve Zeynep’in bu durumu kabul ederek kişiliğinden
ayırt edememesi sorunun cevabını distimi (süregiden
depresyon bozukluğu) yapmaktadır.
Cevap: B
12. Çözüm:
10. Çözüm:
Verilen örnekler sosyal fobi ile ilişkili örneklerdir. DSM 5’e
göre tanı kriterleri şunlardır:
A. Kişinin, başkalarınca değerlendirilebilecek olduğu bir
ya da birden çok toplumsal durumda belirgin bir korku ya
da kaygı duyması. Örnekler arasında toplumsal etkileş-
meler (Karşılıklı konuşma, tanımadık insanlarla karşılaş-
ma), gözlenme (Yemek yerken ya da içerken) ve baş-
kalarının önünde bir eylemi gerçekleştirme (bir sunum
yapma) vardır.
7
ÇÖZÜMLER
B. Kişi, olumsuz olarak değerlendirilebilecek bir şekilde
davranmaktan ya da kaygı duyduğuna ilişkin belirtiler
göstermekten korkar (küçük düşeceği ya da utanç duya-
cağı bir biçimde; başkalarınca dışlanacağı ya da başka-
larının kırılmasına yol açacak bir biçimde).
C. Söz konusu toplumsal durumlar, neredeyse her za-
man, korku ya da kaygı doğurur.
D. Söz konusu toplumsal durumlardan kaçınılır ya da yo-
ğun bir korku ya da kaygı ile bunlara katlanılır.
E. Duyulan korku ya da kaygı, söz konusu toplumsal
ortamlarda çekinilen duruma göre ve toplumsal-kültürel
bağlamda orantısızdır.
F. Korku, kaygı ya da kaçınma sürekli bir durumdur, 6 ay
veya daha uzun sürer.
G. Korku, kaygı ya da kaçınma klinik açıdan belirgin bir
sıkıntıya ya da toplumsal, işle ilgili alanlarda ya da önemli
diğer işlevsellik alanlarında işlevsellikte düşmeye neden
olur.
H. Korku, kaygı ya da kaçınma bir maddenin ( Kötüye
kullanılabilen bir madde, bir ilaç) ya da başka bir sağlık
durumunun fizyoloji ile ilgili etkilerine bağlanamaz.
I. Korku, kaygı ya da kaçınma, panik bozukluğu, beden
algısı bozukluğu ya da otizm açılımı kapsamında bozuk-
luk gibi başka bir ruhsal bozukla daha iyi açıklanamaz.
J. Sağlığı ilgilendiren başka bir durum varsa (Parkinson
hastalığı, şişmanlık, yanık ya da yaralanmadan kaynak-
lanan biçimsel bozukluk), korku, kaygı ya da kaçınma bu
durumla açıkça ilişkisizdir ya da aşırı bir düzeydedir.
Cevap: A
Mert tramva sonrası stres bozukluğu belirtileri göster-
mektedir. Tramva sonrası stres bozukluğu ile akut stres
bozukluğu arasındaki fark şudur: Bozukluğun süresi ör-
selenmeyle karşılaştıktan sonra, 3 gün ile 1 ay arasında
gerçekleşirse akut stres bozukluğu; 1 aydan daha uzun
sürerse travma sonrası stres bozukluğudur. Soruda 2 ay-
dır dediği için travma sonrası stres bozukluğudur. TSSB
bir travma sonucu başlayan; kendisinin başına gelmiş
olabilir, başkasına olurken izlemiş olabilir, yakının başına
geldiğini öğrenmiş olabilir, işi gereği sürekli maruz kalmış
olabilir, deprem, kaza, tecavüz, ölüm, yaralanma olabi-
lir. Sonucunda yeniden yaşama, hatırlama, tetiklenme,
düşünme, rüya, kaçınma, olayla ilgili konuşmaktan, kişi-
lerden, yerlerden uzak durma, artmış uyarılmışlık, tetikte
olma, öfke patlamaları, uyku sorunları, konsantrasyon
sorunları, abartılı irkilme, biliş ve duygulanımda değişik-
likler, anlamsızlık, ilgi kaybı, çekilme, depersonalizasyon,
derealizasyon kendine ve başkalarına yabancılaşma be-
lirtileridir.
Cevap: B
Soruda verilen kişilik bozukluğu A kümesinde bulunan
şizotipal kişilik bozukluğudur. Diğer A kümesi kişilik bo-
zuklukları: paranoid kişilik bozukluğu ve şizoid kişilik
bozukluğudur. A ve C seçeneğinde bulunan belirtiler
paranoid kişilik bozukluğuna aittir. B ve D seçeneğinde
bulunan belirtiler ise şizoid kişilik bozukluğuna aittir. E
seçeneğinde bulunan belirti ise B kümesinde bulunan
kişilik bozukluğuna aittir.
Cevap: E
ÇÖZÜMLER
13. Çözüm:
Sanrı Türleri:
1- Nihilistik: Hiçlik sanrısıdır. Bu sanrıya sahip hastalar
“Ben yokum, ölmüşüm, kalbim yok, bağırsaklarım çürü-
müş” gibi düşüncelere sahip olabilir. İlk cümle nihilistik sanrı
ile eşleştirilir.
2- Bedensel (somatik): Kişinin bedeninde organlarının
işleyişi açısından ya da organlarından aldığı duyum açı-
sından bir farklılık olduğu düşüncesi içindedir. Vücudundan
kötü kokular yayıldığı, vücudunda bir şekil bozukluğu oldu-
ğu düşüncesi içindedir. “Bağırsaklarım çürümüş” cümlesi
buna örnektir
3- Etkilenme: “Düşüncelerimi okuyorlar, ben yapmadım
bana yaptırdılar, ağzımda bir çip var ben söylemiyorum
bana söylettiriyorlar, beynime bir çip yerleştirdiler ve dü-
şüncelerimi kontrol ediyorlar, hareketlerimi yönlendiriyor-
lar” gibi düşünce içeriğindeki bozukluktur. Üçüncü cümle
etkilenme türü sanrısı ile eşleştirilir.
4- Büyüklük (Grandiyozis): Kendisine güç, bilgi, kimlik
ya da önemli bir yabancı ile özel ilişki addeder. Dördüncü
cümle büyüklük sanrısı ile eşleşir.
5- Erotomani: Açıkta kalan ve sorunun cevabı olan bu-
dur. Yüksek statüsü olan birinin kendisine aşık olduğu
inanışı vardır.
6- Küçüklük (değersizlik): Grandiyozisin aksine bu kişi-
ler kendilerini değersiz hissederler. “Ben kimim ki, önemli
değilim, tedavi edilmeye bile değmem” gibi değersiz dü-
şüncelere sahiptir.
7- Perseküsyon (Kötülük görme): Hasta “beni öldüre-
Dergi p.Dr. Öabt
cekler”, ”hakkımda kötü düşünüyorlar” gibi düşüncelere
sahip olabilirler. Yemek yemeyi reddedebilir çünkü içine
zehir atıldığını düşünür.
8- Referans (Alınganlık): Örneğin; bir topluluk içerisin-
den kendisinden bağımsız bir grubun kendi arasında gü-
lüşmesini kötü algılar. Kendisine kötü anlamda güldükle-
rini, alay ettiklerini düşünürler.
9- Suçluluk: Bu sanrı hastalara her şeyin sorumlusu-
nun, suçlusunun kendileri olduklarını düşündürür.
10- Etkileme: Bu sanrı hastalara özel güçlerinin, özel
yeteneklerinin olduğunu düşündürür. Hastalar bir başka
kişinin davranışlarını, yaptığı şeyleri kendi düşüncesi ile
yaptırdığını söyleyebilir. Örneğin; “bak bu kişi bunu yaptı
çünkü ben onu düşüncelerimle yönlendirdim.” diyebilirler.
11- Paranoid: Sürekli kötü düşüncelere sahiptirler. Ör-
neğin; bazı hastalar eşinin kendini aldattığını düşünürler.
Hastalara genelde “neden bu şekilde düşünüyorsunuz?”
gibi sorular yöneltildiğinde hasta “bilmiyorum, aslında
aldatmayacağını biliyorum ama yine de şüphe duyuyo-
rum” gibi cevaplar verirler. Bazı hastalar ise eşinin dav-
ranışlarını normalden farklı yorumlayarak kendini haklı
çıkartmaya çalışır.
Cevap: C
DAVRANIŞ VE UYUM PROBLEMLERİ
14. Çözüm:
C seçeneğinde verilen “Açıkça söylenmeyeni anlamakta
zorlanırlar.” ifadesi toplumsal iletişim bozukluğunun bir
kriteridir. Kekeme bireylerin anlamak ile ilgili bir problem-
leri yoktur.
Kekemelik:
A. Kişinin yaşı ve dil becerileri açısından uygun olma-
yan, zamanla geçmeyen ve aşağıdakilerden birinin (ya
da daha çoğunun) sık sık ve belirgin bir biçimde ortaya
çıkması ile belirli, konuşmanın olağan akıcılığında ve za-
manlama örüntüsünde bozukluklar:
1. Ses ya da seslem (hece) yinelemeleri,
2. Ünsüz ve ünlü ses uzatmaları,
3. Kırık sözcükler (örn. sözcüğün içinde ara verme),
4. Sesli ya da sessiz duraklama (konuşma sırasında dol-
durulan ya da doldurulmayan ara vermeler),
5. Dolambaçlı konuşma (sorunlu sözcükleri kullanma-
mak için yerine başka sözcük kullanma),
6. Sözcüklerin büyük bir gerginlikle çıkartılması
7. Tek seslemli (heceli) tam sözcük yinelemeleri (örn.
‘Ben-ben-ben-ben onu
görüyorum’).
B. Bu bozukluk, konuşmayla ilgili kaygıya neden olur ya
da etkin iletişimde,
toplumsal katılımda, okul ya da iş başarısında, tek tek ya
da bir arada, kısıtlılıklara neden olur.
C. Belirtiler erken gelişim evresinde başlamıştır.
D. Bu bozukluk, konuşmayla ilgili-devinsel ya da duy-
gusal eksikliğe, nörolojiyle ilgili bir duruma (örn. İnme,
tümör, yaralanma) eşlik eden akıcılıkta bozulmaya ya
da başka bir sağlık durumuna bağlanamaz ve başka bir
ruhsal bozuklukla daha iyi açıklanamaz.”
Cevap: C