Aralin 20

Konsepto at Palatandaan
ng Pambansang Kaunlaran
•KONSEPTO AT
PALATANDAAN NG
PAMBANSANG
KAUNLARAN
 Panimula
• Pinagtuunan sa nakaraang
markahan ang pambansang
ekonomiya bilang kabahagi sa
pagpapabuti ng pamumuhay ng
kapwa mamamayan tungo sa
pambansang kaunlaran.
• Lubhang mahalaga ang maayos na
ugnayan ng lahat ng sektor ng
ekonomiya upang ganap na matamo
ang pambansang kaunlaran.
Mga sektor ng ekonomiya atbp.

Paglilingkod

Impormal
Industriya
na Sektor*

Kalakalang
Agrikultura Kaunlaran
Panlabas*
 Mga sektor ng ekonomiya
• May mahahalagang papel na
ginagampanan ang mga sektor ng
ekonomiya (agrikultura, industriya, at
paglilingkod), gayundin ng impormal na
sektor at kalakalang panlabas; upang
maisakatuparan ang pagkakamit ng
pambansang kaunlaran.
• Lahat ng mamamayang Pilipino ay may
mga tungkuling dapat gampanan upang
makamit ang pambansang kaunlaran.
Mga sektor ng ekonomiya
• Primarya (agrikultura) – paglikha ng pagkain at
mga hilaw na materyales.
• Sekundarya (industriya) – pagpoproseso sa mga
hilaw na materyales, konstruksyon, pagmimina,
at paggawa ng mga kalakal.
• Tersarya (paglilingkod) – umaalalay sa buong
yugto ng produksyon, distribusyon, kalakalan at
pagkonsumo ng kalakal sa loob o labas ng
bansa. Kabilang dito ang transportasyon,
komunikasyon, pananalapi, kalakalan at turismo.
KONSEPTO NG PAG-UNLAD
• Ang pag-unlad ay pagbabago mula sa
mababa tungo sa mataas na antas ng
pamumuhay. (Merriam-Webster)
• Ang pag-unlad ay isang progresibong
proseso ng pagpapabuti ng kondisyon ng
tao, gaya ng pagpapababa ng antas ng
kahirapan, kawalan ng trabaho,
kamangmangan, di-pagkakapantay-
pantay, at pananamantala. (Fajardo, 1994)
Alin sa mga sumusunod ang masasabing
may pag-unlad sa kanyang buhay?
 KONSEPTO NG PAG-UNLAD

•Ano ang pagkakaiba ng

pagyaman sa pag-
unlad?
 KONSEPTO NG PAG-UNLAD
• Ang pagyaman ay ang
paglago ng yaman o pagdami
ng pera.
 KONSEPTO NG PAG-UNLAD
• Ang pag-unlad ay ang pagkakaroon ng
maayos na pamumuhay sa
pamamagitan ng mataas na kalidad ng
buhay (quality of life) at kalayaang
magpasya (freedom of choice).

• Sa makatuwid, hindi lahat ng mayaman

ay may maunlad na buhay.
Dalawang Magkaibang
Konsepto ng Pag-unlad
• Ayon kina Michael P. Todaro
at Stephen C. Smith sa
kanilang aklat na Economic
Development (2012); may
dalawang magkaibang
konsepto ng pag-unlad: ang
tradisyonal na pananaw at
makabagong pananaw .
 Tradisyonal na Pananaw
• Sa tradisyonal na
pananaw, binigyang-
diin ang pag-unlad
bilang pagtatamo ng
patuloy na pagtaas
ng antas ng income
per capita o pagtaas
ng kita ng bansa.
 Makabagong Pananaw
• Sa makabagong pananaw ng pag-unlad,
isinasaad na ang pag-unlad ay kumatawan sa
malawakang pagbabago sa buong sistemang
panlipunan.
 Makabagong Pananaw

• Dapat na ituon ang pansin sa iba’t ibang

pangangailangan at nagbabagong hangarin
ng mga tao at grupo sa nasabing sistema
upang masiguro rin ang paglayo mula sa di-
kaaya-ayang kondisyon ng pamumuhay
tungo sa kondisyon na mas kasiya-siya.
KONSEPTO NG PAG-UNLAD
• Sa akdang “Development as Freedom”
(2008) ni Amartya Sen, kanyang
ipinaliwanag na ang kaunlaran ay matatamo
lamang kung mapauunlad ang yaman ng
buhay ng mga tao kaysa sa yaman ng
ekonomiya nito.
• Upang matamo ito, mahalagang bigyang
pansin ang pagtanggal sa mga ugat ng
kawalang kalayaan tulad ng kahirapan,
diskriminasyon at hindi pagkakapantay-
pantay at ng iba pang salik na naglilimita sa
kakayahan ng mga mamamayan.
“KKK” ng Pag-unlad ayon sa
kay Amartya Sen
• Kayamanan - mataas na kita
• Kalayaan - malayang
magpasya
• Kaalaman - maayos na
edukasyon
 Mga Palatandaan ng Pag-unlad
• 1. Makatwiran at dinamikong kaayusang
panlipunan
• 2. Kasaganaan at Kasarinlan
• 3. Kalayaan sa kahirapan, hanapbuhay
para sa lahat, umaangat na istandard ng
pamumuhay at mainam na uri ng buhay
para sa lahat.
 Mga Palatandaan ng Pag-unlad

• 4. Sapat na mga lingkurang

panlipunan
• 5. Katarungang Panlipunan
Sukatan ng Kaunlaran ng Bansa
ayon sa United Nations (UN)
• 1. Maliban sa paggamit ng GDP at GNP,
ginagamit ang Human Development Index (HDI)
bilang isa sa mga panukat sa antas ng pag-
unlad ng isang bansa.
Sukatan ng Kaunlaran ng Bansa
ayon sa United Nations (UN)
• 2. Ang HDI ay tumutukoy sa pangkalahatang
sukat ng kakayahan ng isang bansa na
matugunan ang mahahalagang aspekto ng
kaunlarang pantao (Full Human Potential).
Kabilang dito ang kalusugan, edukasyon at
antas ng pamumuhay.
 Antas ng Kaunlaran ng Bansa
• Maunlad na Bansa (Developed Economies) – Ito ay mga
bansang may mataas na Gross Domestic Product (GDP),
income per capita at mataas na HDI.
• Umuunlad na Bansa (Developing Economies) – Ito ay
mga bansang may mga industriyang kasalukuyang
pinauunlad ngunit wala pang mataas na antas ng
industriyalisasyon. Hindi pantay ang GDP at HDI.
• Papaunlad na Bansa (Under Developed Economies) – Ito
ay mga bansa na kung ihahambing sa iba ay kulang sa
industriyalisasyon, mababang antas ng agrikultura at
mababang GDP, income per capita at HDI.
Ano ang mensahe ng larawan?
 Mga Salik sa Pag-unlad
•Istitusyong Panlipunan
(Social Institution) (50%)
•Kultura (Culture) (20%)
•Heograpiya (Geography)
(30%)
Salik na maaaring makatulong
sa pagsulong ng ekonomiya

Likas na
Yamang Tao
yaman

Teknolohiya
Kapital at
Inobasyon
Salik na maaaring makatulong
sa pagsulong ng ekonomiya
• Likas na Yaman. Malaki ang naitutulong ng mga
likas na yaman sa pagsulong ng ekonomiya
lalong-lalo na ang mga yamang-lupa, tubig,
kagubatan, at mineral. Subalit hindi kasiguraduhan
ang mga likas na yaman sa mabilis na pagsulong
ng isang bansa.
• Yamang-Tao. Isa ring mahalagang salik na
tinitingnan sa pagsulong ng ekonomiya ang lakas-
paggawa. Mas maraming output ang nalilikha sa
isang bansa kung maalam at may kakayahan ng
mga manggagawa nito.
Salik na maaaring makatulong
sa pagsulong ng ekonomiya
• Kapital. Sinasabing lubhang mahalaga ang
kapital sa pagpapalago ng ekonomiya ng isang
bansa. Sa tulong ng mga kapital tulad ng mga
makina sa mga pagawaan ay nakalilikha ng mas
maraming produkto at serbisyo.
• Teknolohiya at Inobasyon. Sa pamamagitan ng
mga salik na ito, nagagamit nang mas episyente
ang iba pang pinagkukunang-yaman upang mas
maparami pa ang mga nalilikhang produkto at
serbisyo.
 Mga Tungkulin para sa
Pag-unlad ng Bansa
• Suportahan ang ating pamahalaan.
• Sundin at igalang ang batas
• Alagaan ang ating kapaligiran
• Tumulong sa pagpuksa sa korupsiyon at
katiwalian sa pamahalaan.
• Maging produktibo. Linangin at gamitin ang
sariling kakayahan at talento sa mga
makabuluhang bagay.
• Tangkilikin ang mga produktong Pilipino.
• Magtipid ng enerhiya
• Makilahok sa mga gawaing pansibiko.
 TAKDA:
PAGPAPAHALAGA

• Ano ang kaibahan ng pagyaman

sa pag-unlad?
• Ano ang maari mong gawin
bilang isang mag-aaral sa pag-
unlad ng ating bansa.
 References:
• EKONOMIKS 10 Araling Panlipunan – Modyul para
sa Mag-aaral Unang Edisyon 2015
• Why some countries are Poor and Others Rich
(https://www.youtube.com/watch?v=9-4V3HR696k)
• De Leon, Zenaida M. et. al. (2004), Ekonomiks
Pagsulong at Pag-unlad, VPHI
• Mateo, Grace Estela C. et. al., Ekonomiks Mga
Konsepto at Aplikasyon (2012), VPHI
• Nolasco, Libertty I. et. Al. , Ekonomiks: Mga
Konsepto, Applikasyon at Isyu, VPHI