Professional Documents
Culture Documents
Şizofrengi 05
Şizofrengi 05
Fyodor M. Dostoyevski
Şizofrengi.
tki ayda bir çıkardı. (Genellikle.)
Sahibi ve Yazı Işleri Müdürü
Ayşegül Akyaprakh Hanımefendiydi.
Ve yıl 1992 idi.
Bunlar halen böyle.
Yayın Kurulu (Soldan sağa)
Kültegin, Fatih, Yağmur ve Banu'dan ibaretti.
Yapım-Tasarım
Grar tı .
muhteşem olabilir.
Delilik ü zeri n e
tart1smalar
4
bir semptom olarak değerlen rın kendi meslek psikiyatrinin bir
diriliyor mesela olur mu ca pratiklerinde müvek suçu yok bence
nım işte adam durup durur killerini savunmala
ken buraya gelse karşı çıkmaz rının yöntemlerinden B ETA:- Olaydan
mı, benim burada ne işim var biri bu. önce, sonra diye
demez mi, burada mutlaka konumları birbi
vardır birşey . İşte o vardır OMEGA: Ama sen rinden ayırmak
birşeyi bulmak için bütün ne bu . . kendin deme çok yanlış, psiki
kadar tıbbi teknoloji de kulla mişsin ki k ardeşim yatri bu adamdan
nılarak bütün bir hayatı, bü bu adamı bize gönde · önce de böyle ka-
tün bir beyni bütün bir bede rin biz buna bir kılıf rarlar - verdi ve
ni araştırıldı aqamın. uyduralım. Sana yollamışlar vardı yani. Sonuçta psikiyatri
bu adamı. diye bir kurum var. Suçu yok
BETA: Önemli olan bu ada Bence adam gelinceye kada� demek çok s açma. Psikiyatri
mın bu d-avranış sebebiyle psilciyatrinin bir suç u yok. kaç senedir . . .
psikiyatriye gelmiş olması ve
bizim de ona bir kılıf bulma ALFA: Olur mu. Psikiyatri bu OMEGA: B ir§ey diye c eğim,
mız. Yani hasta dememiz. zincirin bir halkası zaten. yani psikiyatri suçlu olacak
OMEGA: Ee ne demcliyiz. Adam zamansal olarak biraz mıydi bu adam şeytan deseydi
daha geç buluşuyor psikiyat evraklara?
ALFA: Abi yani ne demekten riyle hepsi bu. O geçmesi gere
öte psikiyatriye niye getirilir ken doğal yolu geçti. ALFA: Ama ben onu şey yap
bu insanlar. Ne lüzumu var. mıyorum. Bu adaının seçilme
OMEGA: Ama sen bu sonuca si yani bu adamın kendi çalış
BETA: Birşey demek g�rekir nasıl varıyorsun. Görü)üyor ma arkadaşları, yaşadığı böl
mi yaıii. Salt bu davranış se sun ve öyle varıyorsun. Ya bu gedeki insanlaı;. arasından se- .
bebiyle getirildi diye adam deseydi ki bu evrakları çi_lcrek hem hukukun hem psi
şeytanın evrakları olduğu için kiyatrinin çemberine düşmesi
ALFA: Sonra sen salt bu dav yaktım. Çünkü şeytan bunu nin ge rek çesi bu adamın ev
ranış nedeniyle adamın yani Türkiye Cumhuriyetini yok rak yakması ya - Yaa bu adam
bütün haya tını araştırma hak etmek için yolladı ben de bu iş evr a k yakmasaydı şeytanın
kını kendinde nasıl bulur un. için görevl�nd irildim. Ben d� bilmemnesi ile ilişkisi olsa hile
Türkiycyi kurtardım deseydi, belki haberimiz olmayacaktı.
B ETA: Uyumsuzluk, kişisel o zaman sen bu ta rt ışmayı ya lleiki dağ başında yaşayacak
sorunlar, adamın kendi isteği pacak mıydın? lı.
söz konusu değil. Burada avu BETA: Burada düzen bozucu
kata bile birşey çıkarı la b i lir. ALFA: Evet yapmayacaktım. bir şey var, sonuçta ·
Demek k i avukatın gözünde Ama sonuçta..
de bu davranış garip bir dav OMEGA: Sen evrak vermiş
ranış ve ancak psikiyatri de BETA: Ilah ha... sin, fakat evrakların yok, bu
nen bir kurum ancak bu işin adam yakmış evrakları. Sen
al tından çıkar diye düşünü DELTA: Hah ha. Evet. şimdi ...
yor.
OMEGA: O yüzden psikiyatri- DETA: Ilah ha. Tabi senin de
ALFA: Ama şu var avukatla- ye gelinceye kadar burada kuyruğuna hasabilir. Alfa da
5
bu kurumun içinde dişli sal sağlığıyla ilgilenmemişler. KAYlP
DELTA: Sonuçta şunu tartışı llgilen'sele� de suç, ilgilenme-
·
6
"Bilinçaltın"daiı Aklın Ruhuna Ulaş . kavramlar yakıştırıyor ;ve bunlan,.biraz
mak", yoksa " İçimizdeki Kavga·" mıydı, olsun mürekkep yalaİnış biri olarak, az
neydi kitabın adı, hep şu "köklerine doğru . hiliyor, hatta daha ,ge .rilere
çok tanımlıya
gerisin geriye aynen yaşayamadığı.mız" gidip duyguların yol aldığı süreCi izleyebi
duygulardan--yani iç dünyamızda tersine liyoruz? Psiİüyatri disiplini, ps:lkiyatr'dan
olarak yeniden aynen - önce kullanacağı kav- .
üreyemeyen, kısacası ter ramları; oluşma haliri
DUYGULARDAN
·
de binbir çeşit kavramlarda ifadesini bu- ları beliriyor demektir. İşte bizi belli kav
lan, kendilerine birtakım kavramlar ya ramları tutsak edecek olan üst-ben'in,
kıştırılan duygusal olaylar... Peki, nasıl duyguların patlak verdiği bilinç altı üze.:.
oluyor da belli duygusal olaylara belli rindeki despotluğu böyle başlıyor.
7
Phil Lapworth.. Türkcesi Banu Büvükkcıl
kuralları uyguladığınız takdir pistin kendi çabasıyla geçindi söyledi' ya da 'Bilin bakalım
de yaşamınızı tümden değişti ğini gösterir. Bir Rolls-Royce kim' gibi yanıtlar, t c rapiyi
�eceğini iddia eden terapi ki ise ya grandiyozite işaretidir, ba-ş lamad a n bitirmeye yol
t apları da bulabilirsiniz. Ne ya da terapistin çevirdiği bazı açar.
var ki, 'danışan' (clicnt) olma karanlık işler vardır (ve siz İlk görüşme aşağıdakine ben
nın incelikler i konusunda bilgi yalnızca 'ho bi' olacaksınızdır.) zer olacaktır:
veren bir kitap bulmak ola Terapist: Ne se b e pl e beni
naksızdır. Damşanların psiko Saat kaçla gittiğiniz çok önem görmek istemiştiniz?
t erapiden ne bek l cyecekleri, li de ğildir. Erke n giderseni z Dıınışan: Bir psikotcrapist
ne beklem eyecekl cri konusun aşırı uyumcu, geç giderseniz arıyord u m ve uğrayıp size bir
da bilgi eksiktir. Du makale, pasif agrcsif olarak ctikctle kaç soru sora h ileceği mi dü
psik o t erapötik literatürdeki nirsiniz : Vaktinde gitmeniz şündüm .
bu boşlukları az da olsa dol durumunda ise ' obscsif korn T: Soru mu? Ne tür sorular'�
durmak amacıyla yazılmışt ır. pu lsir damgas ını yersiniz. Te D: Şey bilmek isterdim ki...
rapi·boyunca bunlardan birini T: Eminim birçok şey bilmek
ÖGÜTLER seçip ona uymaya gayret edin isterdiniz, ama daha öneml isi
Arkadaşlarınızın önerdiği psi çünkü terapistin kafası karı neden bunları bilmek istedi
koterapiste gitme y in Arka
. şıp daha kötü tanilara bile gi ğiniz. G e rç ek aehep nt..-dir?
daşlar mız siz i oldu ğun uz gibi debilir: Terapistlerin metabo D: Gerçek sebep mi?
sever, yoksa arkadaş ınız ol l izması danı�anlardan daha T: Evet� umacıruz nedir?
mazlardı. Demek ki etkin bir hız l ı d ı r Onlar için bir saat 50
. D: Şey y al n ızca bazı yanıtlar
terapist ön e rmcleri olas ı lığı dakikada geçer. arıyord u m. Kocama da sor
düşüktür. Benzer şekilde, 20 dum . . .
y ıld ır aynı terapiste gitmekte PSİKOTERAPİST TİPLEIÜ T: Koc an ız mı v ar? Burada
olan birini dinlem eyin . Tera .Tıpkı normal insanlar gibi on benimle ol duğu nu zu biliyor
pi stle r i süpermarkette satılan lar da her boy ve ş e kilde ola mu?
mallar gibi düşünün, iyisini bilir. Fiziksel görünüm anlam D: Evet, yaşadı klar ımızı pay
seçmeye g�yret edin. lı bir fikir veremez. Tcrapist in laşırız. Anlamıyorum ...
'k işilik tip i ' daha önemli bir T: Demek bu seansta konuş
Yüksek vizite ücreti olanlar kriterdir. Seçiminizde yar t ukları m ızı da payl a � acaksı
dan uzak durun, çünkü dam d ı mcı olacak bir kaç ipucu nız'! Benim h a kkun da da ko
şan say ısı az olduğu iı;in ücreti aşa ğıd ad ı r. nuşacak mısınız?
8
D: Evet, elbette. atılmaz gibi görünen proble T: Ben on yü önce kendi
T: Benim hakkımda ne söy minizi ortaya koymaya çalıtı zorlu yolculuğwna batiadım
lcycccksiniz? yorum. ve bunun cidüllcrini alıyo
D: Bilmiyorum, henüz sizi ta D: Bir problcinim olduğunu rum. Bir savaıım, eveL San
nımıyorum. mu düşünüyorsunuz? cılı, evet. Oh, fakat o ne
T: Ama lanımak istiyonu T: Evet, ne istediğinizi hiç vccd, yapma ulatmanın ver
nuz. Bana bir sürü soru sor bilmiyorsunuz. di�oi ne büyük bir bDtari hiui
mak iatiyoreunuz. Belki beni D: Fakat burada bulunmamın (Psikotcrapist ysatama ulat
kocanızdan daha iyi tanımak tck amacı bakkınızda biraz mayı sembolize cdcrcesinc
istiyorsunuz. bilgi edinmek. kollannı havaya doğru
D: Onun sizi tanımak istediği T: Kesinlikle. açar. )
ni hi9 sanmıyorum. D: Den...
T: Ö yle demek istemedim. Bu n oktada karar vermeniz T: Oh, o acıları, kaygıları
Benimle k ocanızla olduğun gereken şey, terapiye devam hatırlıyorum da nasıl hili&clli
dan daha yakın olmak isti etmeyi mi yoksa dar bir geçit ğinizi tam olarak anlaywbili
yorsunuz. te azgın bir aygır sürüsüyle yorum. Üzgün, ç ok üzgün
D: Buna katılmıyorum. Mutlu karşı karşıya gelmeyi mi ter (ellerini gözlerine basttrır).
bir evliliğimiz var. cih ederdiniz. Eğer tcrapiyi Ama bu kadar henden sözet
T: Demek sadakatsizlik ya kesrnek istiyorsanız yapacağı mek yeter. Uana kendiniz
pacak ınız. nız t ck şey eebinize gizlcdiği den sözcdin. Gerçi şimdiden,
D: Sadakatsizlik mi? Hiç bir niz teybi çıkarmak ve terapis çok iyi unla�Lığunızı söyleye
zaman kocarnı aldatmam. tc ' Günümüzd e Psikoloji'nin bilirim.
T: Hayır, hayır. Bana sadık g e lecek sayı sındaki yazınız D: Öyl e hissediyorum ki. . .
kalrnayacaksınız. Şömincnin için size sağladığı malcrycl T� Çok iyi, mükemmel! Bili
yanında sıcak kohuklarıruzda için teşekkür etmektir. yor musunuz sizi ilk gördü
otururken k ocanıza benden ğümdc kendi kendime dedim
sözcdcceksiniz. Yapayalnız Ilisırionik.psikoıerapist ki İ�te, hiücdebilcn bir in
oturan benden. nu tcrapist l c yalnızca telefon san. Harika değil mi, gizem
D: Gerçekten, bir hiç üzerin da konuşmak bile önemli bir li, haua inanılmaz. llissct
de duruyorsunuz. Bu kadar tiyatro oyununda yeraldığınız mck çok Önemli, korkunç
duygulanmanızı islcmcmiştim. hissini uyandıra c akt ır . Kuş önemli. Ve ben korkmanın
T: Duygulanmıyorum, size kusuz yardım cı rollerden bi ne demek olduğunu iyi bili
rinde olduğunuzu asla aklımz rim. Korkuyl .. amansız bir
dan çıkarmayın. llaşrolü oy mücadele verdim. Hadi, bir
nama konusunda en ufak bir liktc resim yapalım!.
girişiminiz bile anında Prima
Donna t av ı r lar ı ilc bastırıla İşte karar verme anı. Sizin
cak tı r. Telefonda konuşmak i çin resim yapmak bir geçmişi
oldukça zor olacağı için en iyi ve bir geleceği ifade ediyorsa,
perspektif<: önem veriyo rsanı z
si kendinizi yelerince güçlil,
bu terapistten uzo.k durun.
inanılmaz derecede sabırlı ya
Diğer yandan, seçilen renkler
da neşeli hisse ttiğiniz bir gün
ne olursa olysun yaptığınız re
de yüz yüze görüşmeye · git
simlerin çürük meyveleri an
m ektir. dırdığı ilkokul gilnlcrinizi öz
Görf4me şöyle gidebilir: lemle anıyorsanız terapiye de
T: Terapi için gelmiş olma v am edin. Büyük olasılıkla
nız bence harika bir olay, kendiniz de çürümüş hisset
beni çok hcyccanJandırıyor, meye başlayacaksınız, ama lc
büyüyen, ge{jşen, tüm bir ya rapisliniz kendini cennette
şamın pürüzlerini ortadan hissedcccktjr.
kaldıran bir olay . •.
D: Ilen.. .
Charıge8, ltiarı' 92
9
..
KONFORMIST
• •
PSIKOLOJI
Russell Jucoby
Türkçesi: Hakan Atl,llay
Yeni-Freudcuların bilinç d ışı psikolojiye doğru giden hare sizliği-alıp insan varlığının ev
nın psi�olojisin den bilinçli ket bile endü triyel toplumun rensel bir ögesine-biloyojiye
olana, id'den ego'ya, cinsellik ne denli özgürleşmeye doğru çeviriyorlar. Varoluşu kaza
ten ahla kçılığa , basllrmadan ileriediğinin kanıtıdır. Şimdi nırken, tarihi yitiriyorlar.,
kişilik gelişimine ve en geneli y nihai özgürlüğe ( ö z nel ve psi Fromm uÖzgür ins a n zorunlu
le lihido ve dcrinfik psikoloji kolojik bireye) hazınzdır. Oy olarak güvcnsizidir11 diyordu.
sinden "yüzey ve kültür psi sa farklı bir yorum mümkün
kolojisi"ne k a yma s ı p ost-Fre dür: Öznellik, tekdüzeleş miş Psikoanalitik kuraında ise
udcularla hızlandı. Psikoana bir toplumun etkisi altmda anksiyete ve güvensizlik ev
liz çok fazla uzak, çok fazla dağılllmaktadır. Ego - ya da renselleştirilmez, hastırıcı bir
kişiliksiz, çok fazla.maddeciy self , bireysellik, özneUik-psi uygarlığın bireyden zorla sö
�i. Geçmiş onm·l�mdırıldı ve kolojik düşüncede öne çık küp aldığı bir bedel olarak
unutuldu. Yeni F reudcuların maktadır; bunun nedeni. tam okunur. 0İçsel çözülmenin ve
revi z yonla rı bir kez daha revi da egonun aslında varoluştan otorite ö zl em i nin " yaygınlığını
ze edildi. Freudcu kal ınu lar çıkmaya hazırlanması_dır. Çok gören Freud, hunuh bir nede
dan tem izle nmiş olarak varo fa z la seçenekte yü zyüze kal ninin ukültürün her bireyden
lu ş çu bir ambalaja (g er ç ek mış, d i ri bir ego olduğu için istediği korkunç bastırma ça
self, k işili �, kendini gerçekleş değil, hiçbir seçeneği kalma basına bağlı olarak egonun
tirme temalarına) ulaşıldı. mış bir ego olduğu için kimlik yoks ullaşm as ı 11 olduğunu be
0 Ü t an ti kli k " öne çıktı. ve kimlik krizlcrinden, güven lirtmi§ti. Kuramın yönelimi
ve güvensizlikten, otantiklik açıktır: Kişisel güvensi zli k
Post-Fı-eudculur şimdi (top ve kötü niyetten ·ko nuşulup kollektif bastırmaya doğrudan
lumsal değişimin alınteri, kiri durulmaktadır. Revizyonistler bir yanıttır. İnsan ruhunun
pası olmaksızın) öıgürleşmeyi bunu d o ğru olarak-egemen gü evrensel bir bileşeni değildir. ·
10
ye yazar, "maddi ihtiyaçlar da bunları tasarlarken onun sevileceğini öğrenmek istiyor
büyük oranda doyurulduğun bütünleşmesine e)lik eden sak, başka herhangi bir sana
da, bireyler psikolojik dünya ateştir." Freud tarafından ba tı, yani müziği, resimi, maran
ya döner, daha büyük oranda banın ve toplumun gücünden gaziuğu ya da tıp, mühendis
ot;uıtiklik ve doyum ararlar. u ve şiddetinden çıkarılan ve lik sanatını öğrenmek isteyin
Maddi ve psikolojik ihtiyaçlar kökleri grupsal günah çıkar ce izlediğimiz usullerin aynısı
arasında bir ayrım yapılması malara dek giden vicdan ya nı izlememiz gerekirM der. İn
zaten mistifikasyondur; mad da süperego "değerle ilişkili sanın Kendini Arayışı 1nda
di yapının sağlam olduğunu bir zorunluluk", 11bütünüyle Rollo May hiç bir ucuz ve ha
kabul edip yalnızca bazı psi olumlu ve dolaysız bir zorun zır çözümün sunulmadığmı,
şik ve ruhsal değerlerin eksik luluk ya da iç-tutarWık duy ama •değerli ve derin bir an
olahileceğıni itiraf eden var gusu" şeklinde bayağılaştırılır. lamda her iyi kitabın bir ken
lıklı toplum ideolojisine teslim dine-yardım kitabı olduğunu11
olur. Tam da bu ayrım 11otan Olumlu ve etkileyici anlatım söyler bize. Kendine yardım
tiklik" ve udoyumuu müşteri tesadüfi değildir. Olumlunun edilir, çünkü kollektif yardım
için daha fazla meta haline ge olumsuzu kovması özendirilir. kabul cdilemezdir; toplumsal
tirir. Doğrusu hastalıkların Neşeli olmaya çalışılır, çünkü ve politik praksis dünyası red
kaynağı bizzat bu yarılmadır: neşesiz bir dünyadır bu. Bu dedilirken, bireysel çare izlik
çalışmayla "boş" .zam-an, konuda kafa yormak tabu ol çağaltılır ve kendine-yardım,
maddi yapıyla psikolojik duğundan, Allport da ötekiler hobiler ve pratik el kılavuzla
udünya"' üreticilerle tüketici gibi yutulamayanı (yalıtılmış rı aracılığıyla yatıştırılır. Bu,
ler arasındaki bu yarılma. ve terkedilmiş bireyin 11olabi burjuva toplumu yolunda tut
Roger bu yanlmayı kabulle leceği11, "sevehilece�ri11, ""ar(}-· mak için kullanılan eski bir
nir ve tedavi olarak iki kat labileccğia yalanını) hiç değilse formüldür: Çalışma zihni ve
fazlasını önerir: İşte geçen y(} tadılabilir kılmaya çalışır. Bu bedeni egemenliği altına alır
rucu bir günden sonra bitkin nedenle, çalışmalarının doğası ken, zihne kendi işine hakma
düşenler biraz 11otantiklik"le "pratik el kılavuzu" düzcyin sı öğütlcnir.
yorgunluklarını gidermelidir. dedir. Fromm Scvme Sanatın
Bu, media tarafından her gö da 11sevme sanatı üzerine k(} Özgürlüğün ekonomik oligar
zenekten sokulan mesajın ay lay talimatlar beklemememizi11 şilerce önünün kesilme i zo
nısıdır. Hoşnutsuzların dikka söyler. Sonra da '11Eğcr nasıl runlu değildir, dcr Rollo May
ti kaynaktan yüzeye çevrilir.
Yaşamın boşluğunun, aldat
macalardan çok televizyonda
ki tekrar gösterimiere bağlı ol
duğuna inanılmalıdır. Olumlu ve etkileyici onlatım tesadüfi
değildir. Olumlunun olumsuzu kovması
Allport bir başka dil, olum
suzluğu kazılarak temizlenmiş özendirilir. Neşeli olmoya çolışılır, çünkü
bir dil konuşur. Yalnızca
olumlar ve onaylar. Yeni-Fre neşesiz bir dünyadır bu. Bu konuda kafa
udcularda bulunan hastalık yormak tabu olduğundan, Allport da ötekiler
ve nöroz, cinsellik ve bastır
ma, uygarlık ve hoşnutsuzla gibi yutulamayanı (yalıtılmış ve terkedilmi.ş
rına ilişkin ipuçları bilinmez.
Cinselliğin Yeni-Freudcularda bireyin ·ııolabileceği11, 11Sevebileceği11,
uğradığı yüceltme, daha son
··varolabileceği.. yolanını)
rakiler için bir çıkış noktası
dır. Sonuç, lise bitirme töreni hiç değil�e tadılabilir kılmaya çalışır.
nutuklarına yakışan bir me
tindir: uMut1uluk, kişi amaç
lannın peşinde koşarken ya
, ·1
bize; •eğer bakış açımızı ko selliğe ve p s iş ik geçmişe ilgisi
rursak, bunların özgürlüğü bir yana bı ra kıl arak yerine
tahrip etmeleri gerekmez." erişkinlerin moral ve kültürel
Tam d'a şimdi 11içe-dönük psi sorunları konur. Fromm "Nö
12
miyle insan üzerinde vurgu bil kazalarının ve katliamının runur . Bu, tek tck insanların
yaptığınıu söyler. Kullamlan toplumsal algılanışı bir örnek karşısında çaresiz kaldığı top
terimler (varoluş, olma, in olabilir. Her hafta sonu, her lumsal ve gerçek bir insandışı
san, otantiklik) somuı. l uk va gün ölen ve sakat ·kalanların lık şekÜlenmesidir. Yine de,
ad eder. Örneğin in·san .varo sayısı önceden hesap edilebil ·güvcnHk tasarıl ar�ndaki kü ·
luşu gibi kavramlar sınıf var� diği ölçüde, otomobil kazaları çük ve · önemsiz düzeltmeler
lutu kavramıyla karşalaş tırıl kazadan fazla birşeydir; kasa: bir yana sürücünün hatalı ol
dığında daha somut, dolaysız ları dolu tu tan kanlı zorunlu duğu varsayılar. B ize bu haf
ve evrensel gibi görünebilir; luğun bir parçasmı oluşturur tasonu ne kadar çok insanın
oysa sanki efendiyle köle, pat lar. Toplu taşımacılık yerine ölcceği söylendikten hemen
ronla işçi, bombacıyla bamba özel otomobiller, demiryolları sonra özeiJikle dikkatli araba
lanan hepsi aynı evrensel s� sürmemiz söylenir, sanki dik
yuı.lamaya katılıyormuş gibi, katli araha sürmek ölümleri
varolmayan bir eşi t likçilik etkilermiş gibi. E tkilcmez.
önerir . Herkes uevrenscl bir Gündelik ak•l Kazalar kaza değildir. Bunlar
özün soyut paydasma" indir topl umsal gerçekliğin içine
genir . Bu varoluşçuloğun ar yerleşmişlerdir. "İnsanc ıl"La
kasında gizlenen şey nözgür hep sağhkh ve rın yanıtı bellidir: Sürücünün
rekabet, özgür girişim ve eşit pervasızca kazalar üreten
fırsatlar ideolojisidir". Herkes delinin farkh toplumsal süreçlere değil, yola
kendi durumunu "a.şabiliru, dikkat etmeleri istenir. Dik
·kendi projesini uygulayahiHr: katin birinciye (toplumsal sü
Herkesin kendi mutlak özgür dünyalara ait reçlere) çevrilmesi, sürücü
seçimi vardır. Koşullar ne nün dikkatini yoldan çıkar
denli ters olursa olsun insan olduğunu ve maktan daha fazlasını yapabi
katlanmalı ve kendini gerçck lir; güvenliğin kollektif eylem
leştirmeye uğraşmalıdır. Va de yattığını-tehl ikeli bir toplu
roluşçu kavramlar sözdc-so farkh mun açığa çıkarılması gckckti
mutturlar; asalakça gerçeğin ğini- düşündürehilir.
yüzeyinden geçinirken, karar dünyalara
verici somut dolayımları (her lnsancıl psikoloji özüyle ve ta
şeyin eşit oranda özgür ya da kılarıyla birlik tc konformist
sokulmas1
·
13
En büyük hazinemiz
(yahut)
Ul u Tanr1ya Maruzat1md1r
Bend e n i z , n a ç i zane ve de olurduk. Olmadık. Üst tara n a Şimdi, bir takım makinclcrden,
'h as be l k ad er h ek i m uğraşmayı � ürdürdüğümüzden, b i r takım sesler, şekil ler ve
bulunuyorum, efend i m ve de nihayet meslckçe intihara karar ren k l e r dökülüyor. Durup
üstüne üstlük ruhiyat işleri i le verm iş bulunuyoruz. Hatta, bir düşünmek ve an lamak için
bulunuyorum. Yani, taksiratını DSM I II-R i s t i m a l i sureti y l e artık akıl çağı değil , iletişim
affet, mümehi·r b i r mesle&i n i ntiliarı başardıkları bile rivayet çağı. Makinelerden dökülen ıvır
m e n subu s a y ı l rn am mucip ediliyor. Benden iz, bu civarda zıvırdan herkes kendi nce bi r
olmaktadır. Bundan otuz sene henüz dayanmaya çalışıyorum, şeyler kapıp yola koyuldu ve
olduğumu zan netti ğ i m esnada Du rumum h iç de pari� deği l, kul ların bol bol i lc t i şiyor,
henüz, en büyük haz i nemizin haberiniz olsun, efend im. etkilcşiyor, ama düşünmeye ve
aklı m ız o l d u ğu i leri konuşmaya gerek görmüyor.
sürü lmektey d i . Ancak geçen Bütün kutsal ki tapları d ikkatle Konuşmak yeri n e " S özsel
zaman zarfında işler bir hayli tetk i k ve tete b b ü e l Jl! i Ş iletişim" denilebi lecek bir şeyler
değ i ş t i , efen d i m . Şimdi en bulunuyorum, e fen d i m . ku l l and ıkl arı o l m uyor değ i l .
büyük h�incmiz, Nike marka Biri sinde, "Evvel a kclarn var Ancak o d a , b i r çok işimiz gibi,
pabuçlarımızla Levis kotlarımız idi ." buyuruluyor. Oysa şimdi dövize indcksli vaziyellc_. Yan i ,
olmuş b u l u n uy o r . Böyle kcl arn yeri n e görün tüler ve sözsel i letişim i ç i n kul lanılacak
olacağ ı n ı bilseydik psikiyatri say ı l ar bu lu nuyor,
efe nd i m . . kelam tanec i k l er i n i n dolar
.
yapacağımıza prokto1og fal an Kclamın önceliği csk ldenmiş. bazında i st i m a l i "in", öyle
14
av ama mahsus Türkçe ise "out". olduğuna kaniim. Ancak belli ki
(Bu arad a " Tü rk i " K ü l tür eskiden sıhhatli bebek kakasına
b a k an l ar ı n ı n h an g i d i l de benziyordu da şimdilerde iyice
i letişecekleri i se şimdilik "No ishal oldu. Maam afih. bendeniz
problem" ! ) de zaman zaman nostalj i
takılıyorum , e fe n d i m ,
Ama onları da h aksız günah ımızı af buyurun.
bulmamak lazım. bana soracak İnsanl a r ı n a k ı l l arı ile
olursanız. efendim. Akıl ve tart ıldıklar ı , b i rbirlerine söz
düşünce. k ü r t aj m as as ı y l a söyledikleri, söylenen sözleri
eulhanasie arasına sıkışurılmış an lam aya çalıştıkları ve kafa
bir insan ömründe, SCID ve yorup düşündükleri, birbirlerine
MRI i le' i ncelenip, bir DSM ya yanıt vermeye çalıştıkları,
da ICD sayısıyla i fade edilecek hepsinden öne m l i s i de
bir serot o n i n reup lake bi r b i r l e r i n e baktık ları ve
sorunundan ibaret hale gelince, birbirlerini görrnek istedikleri
düşünmemek bence de daha iyi zamanları özler gibi oluyorum.
derim, min gayri haddin. Onun Gerçi hemen topluyorum
ye r i ne d ü ş 1 'e y i p kendimi, uyumlu otist çağımıza
düşündüğümüzü sanırız. olur, avdet e d i y o ru m , ama
biter. Biz de düşl üyoruz işte. kaptınyorum bazen işte. Insani
zaaf addediniz, lü tfen efend im.
Hatırlar · m ı s ı n ı z, bilm iyorum
efendi m : B izim rahmetli peder Arzettiğim gibi , h i kmelinden
sık sık ll All ahım, sen ak lı mızı su al o l m ayan Ulu Taiı r ı m .
muhafaza et." şeklinde ricada ben den i z akl ı m ı n ne i şe
bu l u n u r d u . B enden izse v az yararlığını pek anlıyamıyorum.
geçtim efendjm. Bana kör barsak gibi rudimenter
bir takı ntıymış gibi geliyor.
Ş i m d i l erde bildiğiniz gibi Onun için islirham ederim efen
nostalj i takılmak moda oluyor dim: Siz bize iyisi mi
efendim. Bacak kadar veletler h a y ı rl ı sı y l a , tez zamanda
çıkıp "Ah, neydi . efençli m bir münasip bir bunama lütfediniz,
zamanlar .. . ll Çiyorlar da perişan efendim.
ediyorlar insaru. Bendeniz pek
o kadar katılınıyorum buna; Durumu görüş ve onaylarımza
efendim. Dünyanın her zaman. sayg ı l ar ı m l a Arzeder i m ,
ası l kelimeyi söy.l e m eye Tanrım.
terbiyem mani, ama hani şöyle
diyelim, biraz kazural misali Ali Babaoğlu
15
"c"est la vie"
biz insanlar yaşadıkça bir şeyler kaybederiz
ve yaşamı
sonunda
do9arken
ana rahmindeki sıcak, yumuşak,
yerçekiminden uzak
o büyülü denizi �bederiz.
elimiz, aya9 ımız, şekillenir sonra,
uzun uzun seyrederiz. ·
konuşmaya başlarız.
o formsuz işaretler dünyasının
biraz büyülü,
üstü nelerle örtülü,
o çoook eski ormanların çı�lıklarını
haykırı�arını kaybederiz.
�
tüm bedenimizle anlattı9 ımı.zı
üç beş sözcü9e s dırır
beden dilimizi ka eriz.
yeniden yeniden eşfetmek üzere.
yürürüz, koşarız.
o şehzodelik günlerimizin
muhteşem tembelli�ini kaybederiz.
az gider uz gider Cla9ları tepeleri oşarız,
sınırlarımızia ton ışırız.
insanlar ço�alır çevremizde.
sık sık sallanan
işaret pormakları belirir gözümüzün önünde.
terbiye de terbiye.
bakışımızı görünmez bir iple
şuna buna takarak yaşadı�ımız
o kendili�inden akıp coşan
16
çocukluğumuzu koybederiz.
yeniden yeniden keşfetmek üzere.
ve saçtı, kaşlı,
burnum kemerli, yüzüm sivilceli derken
oluruz bir ergen .
o güne dek edinilenler, kaybedilenler
bit hormon yeri önümüzde:
ben kimim, neyim.
bu dünya, bu evren.
nereden geldim, nereye s idiyorum ben.
hayallerim, oşklarım, reellerim ve ben.
yollar, arkadaşlar, şiirler seçeriz,
meslekler, sevgililer, müzikler ve benzerleri .
her seçimde, ner adımda
bir şeyler kaybeder, bir şeyler ediniriz.
ya kaybettiklerimiz
bizi de olıf götürür karanlıklara
kayıplara kcirışırız, cismimiz dolonır ortalıkta.
yo do
içim ize alır .
yasını lutarız, derinden, kederli .
ve hayatın içine salar
se�izce yaŞC!Iırız.
dönüp bakınca
· 'bu hayatın anlamı ne'
diyen o eski soruya
anlarız ki, ·
ve ölümü
sonunda.
17
mızı anlatıyoruz. Şöyle "Ben
®Illi
doktorum. Ebe hanımla bölge
yi ev ev geziyoruz. Amacımız
bazı ruhsal rahatsızlıkların ne
oranda görüldüğünü saptamak
IDU-· IJ
·"1
(yani rakam peşindcyiz). Bir
. . .
.. .. .. ... kaç sorumuz var. (iki yüz so
...
. ... .
18
nabileceğini soruyor, bana. 8. gan Gültepe rak ve kazılmış. Kapı önleri
Ben de ona bakıyorum , öylece Ebe h anımtarla tüpgaz satan kadm dolu gecekondular. Ev
ona bakıyorum. bir dülekanın önünde buluşma lerden hayata keder sızıyor.
Tozlu yollar. Mavi önlükle Hava rüzgarlı . Evlerde sobalar Ne olacak? Ben bunları de-
riyle okuldan dağılan çocuk yanıyor. İnsanlar içten ve i leti . n i z gören bir mekanda yazaca
lar, makinalı tüfekle kuyum şime yatkın. nelişim kurama ğım, siz kimbi lir nerelerde·
cuJan bekleyen jandarmalar, maktan yakınana bu bölgede okuyaca.ksınız. Gördüklerimin
dükkaniarın önünde oturmuş rastlanmıyor. Y alcınmalar ge ne kadarı size ulaşacak? Yazı
akşamı bekleyen suskun nelde maddi sorunlardan, bir rnın biçemine m i takılacak sı
adamlar. de sosyal ortamlardaki aşın sı ruz, imiasma m ı? Bu bilgi ne
kıntı ve çek ingenlikten. B ütün relere ul aşacak? Akadem i k
7. Gan A ltınşehir televizyonl ar açık. Bütün göz bilgi olunca onlara geri döne
Topkapıdan minibüsle gidi ler televizyonlarda cek mi? Nasıl dönecek? Hiç
l iyor. Minibüslcrin üstünde bir zaman dönmeyecek , yanıt
HAT-AŞ yazıyor. Tepelerde l l . gün İkitelli. bu.
tek tük ev ler, ortadan bir cad Ziya Gökalp Mahallesi Evlerine teievizyonla binbir
de geçiyor. Yerleşim çok dağı İlk sokak. Acaip gecekondu insan konuk oluyor. Bir gece
nık . "Altınşehi r burası mı?" lar. B ir kanape, bir hal ı, iki konduya y alnızca an tenden gi
diyorum . "Adı batsın. Nercsi koltuk, basık odalar. Evierden rcbilecek i nsanlar. Ben gidip,
Altın bunun" diyorlar. Evlerde hayata keder sızıyor. fnşaat iş soru sorup, bilgi topluyorurn.
i nsanlar. Tanışmadaki ilk so çileri . Hepsi nin temel sıkıntısı Sonra arı gibi kovanıma geri
ğuk dönem aşılır aşıln:ıaz açı lı ekonomik. Bir gölgel iktc çay dönüyorum. Sözü uzatsalar sı
yorlar. Mahrem sayılabi lecek içiyoruz. Mutlu değiller. Niye kılıp, sinirleniyorurn. Doldu
yaşam olaylarını bir çırpıda mutlu olsunlar ki. Onlar için rulacak daha bir yığın soru
anlatıyorlar. Evler gecekondu, ne lüzumu var. Ordulular. formu .var, çünkü. Onları ya
ama temiz, tertemiz ev ler. İn Gölköyden. Konuşulacak çok pay bir ilgiyle dinliyorurn. Ro
sanlar kayıplanndan, ölen sev şey var ama kurduğumuz i lişki tümü oynayıp ebediyen sahne
diklerinden söz ediyorlar, sü elimdeki soru formu aracılı lerinden çeki liyorurn. Sahi bu
rekli, üzüntüleri sorulunca ğıyla ve zamanım kısJ L i ı . Şeh bilgi onlara nasıl geri dönerL
(abartm ıyorum, trafik kazaları re döneceğim, işim gücüm
girdiğim hemen her evden bir var. Ben buraya muhabbete 15. Gün Eskibağlar
can almıştı, Altınşehirde)Al gelmed i m . Durup d ururken bu Malıallesi
tınşehir tozlu, çok tozlu. Çoğu Al lahm ilcrasında ne işim var, Bir bakk a l. İşçilikten emek
Karsh, Malatyalı. Kars'ta, Ma ben buraya araştırmaya gel l i liğine 2 yıl kala işten atılmış.
l atya'da tozludur, yazları, çok dim. Görüşme bitince kalkıyo 2 yıldır iş arıyor. Heryere baş
tozludur. Hele Kars ücrad ır. rum. Halbuki otur ulan işte vurmuş, iş bulmak için. Anka
Burası da ücra. Taksim'den konuş sabaha kadar. Bu i nsan ra'ya mektuplar yazmış. Belir
2,5 saat çekiyor. Yolda p iki lar, insanlar. Yok kalkmal ı . gin psikiyatrik sorunları var.
yatrik sorunl arın hiçbir zaman Biri 14 yaşında Elcktrikçide Yardımcı olabileceği mi söylü
evrcnselleştirilcmeycceklcri çırak . İstanbul Bak ı rköy do yorum. Ne yani iş mi bulacak
ancak her kültürün kendine ğumlu. Beyoğlunu görmcycli sın diyor. Dağılıyorum. Saç
özgü özellikleri çerçevesinde 14 yıl olmuş. lstanbullu asilza mal ıyorurn. Sizi tedavi edip,
anlaşılabileccklerine dair bir dclerin ayakları na bu çocuk rahatlatabiliriz diyemiyorurn.
makale okuyorurn. Bu bilgiyi basmamış, enselerine bu ço Resmi psikiyatrinin işlevini
içimc alıyorum, çünkü gör cuk tükürmemiş. Bu çocuğun hatırl ıyorum, çarktan fırlayan
düklerime cuk tarzında oturu ailesi de Beyoğl u'nu g(?qnc dişiiyi yağiay ıp yerine takma
yor. miş. komşuları da. işlevini .
Gecekondular. Yolları top- Yoksullukla, psikiyatrik so-
19
run arasm$Jci i lişkiyi Ameri nıfmın kendinde bilinci diye: redderlecek ya içeri buyur ede
k� ·Psikiyaıristlerinin bir bö rek. komişin.aya başhyor:Jar. 'Dı cek.
lümü h�talanan yoks\llla.şıf şarıdan bi.llıiç verip .(nasıl ola �i! bekar. odası . 7 kişiler.
.
biçiminde açıklar. lnsaiı aç ve caksa) ·başl irına geçerek ideal Yüzleri ve yürekleri yanmış.
parasız ol.duğu için hastaJan d üzeni kuracaklar. ldeallerin Bir tanesi 1 , 5 yıldır çalışamı
maz, hcı:stalandığı için parasız deki düzeni, iktidar olabilecek yor. S ağ ayağı kemik verem i,
'laşır, aç );(aİır, onlara göre. Tek leri düzeni. Işçiler sıkınulany koltuk değnekleriyle geziyor.
kelimeyle alçakça bir. çarpıtma la yaşayacak, aydınlar oyunla Eşine ve kendisine annesi ba
bu. nyla. kıyor. B ir Yuppie'nin "Stresle
Başa Çıkmanın Yol lan" kitabı
2. sokak. Bir ev. Evde bir 29. Gün Çamlıkallı getirilip dağıtJimalı bu mahal
adam. Dişi ağnyor, adamın ve Mahallesi lede, bir kamyon dolusu. İn
çektirecek parası yok. Çocuğu Bir kapıcı dairesi . Aparuna-. sanlara stres ölçeği verilmeli
iıunki de çürükmüş, onu çek nın d iğer dairelerinden çok puanı yüksek çıkana bu kitap
tinniş. "Bir eve bir diş yete( farklı. lki kUÇük, basık. oda. tan iki-üç tane verilmeli. Böy
diyor. "Hep keder" diyor. "Ge B ir sedir, bir televizyon hepsi lece herşey düzelir, müreffeq
ziyorsun da ne oluyor, 200 de bu. Baba evinde de kapıcı dai bi r ülke olur, nurlu ufuklara
ğil 2000 ev gezsen ne farkede- . resi vard ı. Hiç gitmedim. Şim doğru tek tek basaraktan yola
cek" .diy�r. GÜnde l l saat çalı d� oturduğurn evde de var. Mc çıkanz.
şıyor. 5 yıldır memleketine rak bile eUrtedim. Ama, iş 1 ,5 yıldır işsiz. Bir ayağı sa
Yozgat'a akrabalanm göjmeye · araştırma olunca gidiliyor. kat. 28 yaşında. Akranız. Bel
gidemerniş. Diş ağnsı çekiyor. Çünkü oradaki bir kadın, bir fıuğı var. Korkusundan hasta
ve .dişini çekliremiyor. Siz diş erkek araşu rma ömeklemimi neye gidemiyor. Yeşil karta
ağ:ı;ısı. Çekerken bu yazıyı pku.. büyütec.ekler. Hepsi bu. tki so bağlamış u�ıud unu. "Oturun
y abilir misiniz? lşlnize gidip ru formu daha dolacak. Hepsi bir çayımızı için" diyor. Araş
çalıŞabilir misiniz? bu. Yeter ki .maksat ikiyüzlü tırmacıyım ya. Daha gidilecek
lük olsun. Hepsi bti·. evl�r yar. Zamanım yok. Za
22. Gün ParseUer man var ya işte o, bu insanlar
Toz", �oprak bir yol. tki �a 38. Gün Eskibağlar için. ben de yok. Insanlık halle
fında dükkanlar. Ev olarak Mahallesi riili aralayıp çıkmalıyım. Bu
kullanılıyorlar. Camianna �r 4. sokak. Yabancı olduğum nalıyorum. Deptasmandan
de çeki.lrniş. Tek odalar. Tele farkcdiUyor� Çü�ü varoşlarda kendi salıama dönmeliyim. ·
vizyon ortaya konmuş, orası insanlar hala b�rbfrini taniyor. Muayçne odama girip açılacak
misafır odası olmuş. Arkası İstanbul'da örneğin Cihan- lçapıyla içeri girecek öyküleri
.mutfak (bir musluk ve lavabo), gir�de kim bakar böyle, soka bcklemeliyim. Kapanan kapı
yat* ve oturma odası (bk ka ğa bir fil görmedikçe. lart a birl ikte öyküler de bi tme
nepe). Böyle karşılıklı 7.dük Bir adam b�çede çalışıyor. l L Psikiy�Lri dört duvarlı bir
kan yani ev var. İçinde işçiler Kendimi tanı uyorum. Bu an odada yapılan bir faaliyeuir.·
otuiuyor. lşten aulrna korkusu çok rahatlatıcı oluyor. . Çünkü Biri gelir, biri gider. Mcmle
içinde sıkın�1arla yaşayan, diş önce bir sokak var, . içinde ben. kette hasta adam. mı bi ter? In
ağrısı çeken, dükkandan boz B ir yabancı. İki tarafta .dizili sanlarla işyerim dışında, yol_.
ma tek odalı evlerde eşleri ve evler. Evlerde kimbilir ne ha larda, taşıtlarda �ecburen kar
çocuklanyla i�iler yaşıyor. yatlar. Bir tedirginlik yaşıyo şılaşmalıyım ya da bir araba
B irileri -de onlann "of yetti rum. Ta k i \capıyı çalıp, gü alıp onlardan hepten kurtulma
gayri artık" diye bağırmalannı lümseyerek kendimi tanıtınca l ıyım. Küçük evrenimi kurup,
bekliyor, şehrin içlerinde işçi ya kadar. O zaman rahatlıyo kendime ve yapoğım işe bu
ler bir iki kıp-ııldansalar, panel, rum. Çünkü topu atmış oluyo küçük evrende anl am aramalı
konferans salonlannda işçi sı- rurn. Sıra karşımdakinde. Ya yım. Böyle olmaz.
20
im zam
R.G.Ö
21
GAZETECİLt K k ı z ı ; bir terzi kadın ; uta n gaç
Yaşamının daha sonraki ve alçakgö n ü l l ü bir ergc n ;
bölümü�ıde Dostoyevski bin z i rnınetine p a r a geçi r m e k l e
lerce abanesi olan tek k işil i k suçlanan yük�ck rütbe li bir
bir dergi yayımladı. •llir yaza gen eral. Yazarı n , o çağd aki
rın güncesi11 (The Diary of a inti har olgusunun doğası üze
Wri ter), güncel olaylar, poli rine mü thiş bir d ü ş ünsel çaba
tik makaleler, edebiyat anıla gös t erd iğ i t artışılmaz .
rı, felsefi değinmeler ve bazı nu traj c d i l(!rdcn öz e l l i k le
kısa hi kayeleri içerir. Okurla ikisi, b i r s a n a tçının ge niş ha
rıyla olan bu �yl ı k söyleşileri, yal gücü ve y ar a t ı cı tepk i l t!ri
onun ·yaratıcı aktivitesini oluş sayes i n d e d e ri n l i k l i bir hiçim
turan bir tür laboratuvar iş l e de in c el e n i r. Hcrzen'in kızının
vi görmüştür. Son romanmı ö l ümü , 1soğuk, k a ra nl ı k ve ı
yazmaya başladığın da 1Günce1 kıntılı' olan bu in tiharın 'K ur
uzun yıllar ihmal edildi. Alva ban' adlı kurmaca inti har mct
rez, 1876-1877 arasındaki sü n i n i y a z m a ya teşvik e t tiği gö
rede i ntihar problemini göz r ü l ü r . Rurada Dos toyevsk i ,
den kaçırmayarak bu sorun ' mantıklı' intihar m es aj ı n ı , b u
hakkında k afa yorduğunu korkutucu d e recede a k l a uy
saptar. D u yıllarda, zamanın -
'
J. . . . . .
. . gun ve sa ğd u yu l u bir kendini
• • •. ...... - 4.
•• • .. :--.-.=: . ..- - . •
22
gerçektir: Suçlu yoktur, kimse var l ı ğı doğal ol mayan , s u ç l an a cak kim , daha
deneyi y önl endiremez ·, düşünülemeyen ve olanaksız doğrtısu gerçekte herhangi
lanetlenecek biri yokt u r , kıldığıdır .• birinde hata var mı sorusuyla
çünkü herşey bas itçe İkinci örnekte Dostoyevski, baş ba�a bırakır. Artı k ,
yaradı l ı� ı n kendi i ç s e l terzi k ı z ı n intiharı nda k i sıradan insanın başarısızlık ve
kanunlarıyla gelip geçer, ki gerçeği kendi · de ğerler cah i l l i ğinin zayıf ışığında
ben b u n l ar ı n
· heps i n i sistemine otur l makla bir kendi yargımızı vermemiz
aniayarnam ve benim bilincim paradoksla karşılaşır. Dindar gerekir.
kendisini yatıştırmaktan aciz bir yaşam sürdüren bir genç Yazar kendini kısa bir
dir. Ergo: kız nasıl oluyor da kendini postscript ile ele verir: "İnsan
Madem k i , m u tl u l u k öldürebiliyordu? Du sorunu dünyada yalnızdır - İşte
üzerine sorular ı ma, kendi araştırma k ı ç ı n , y a z ar felaket burada! . . . Yalnızca
bilinçliliğim aracılığıyla yanıt yaratıcı yeteneği ile olaya yak insan ve etrafında sessizlik -
arıyorum, tek yanıt herşeyle laşır ve hayatta kalan kocanın yeryüzü gibi. Birbirinizi sevin
uyum içinde olamadığım za bakış açısından olağandışı bir - bunu kim s�yledi ? D u ,
man mutlu olamayacağımdır. öykü ile bu lekeli mirası be� kimin iddiası? . . . " ( Oostoi
Ben bunları · açıklayamam . timler. 'The Meek One', genç cvsky , 11The Mcek One; in The
Bana aşikar görünseler de, kar ısının cesedi yanında Diary of a Writer")
hiçbir zaman anlayamayaca- oturan kocanın aklı ndan
ğtn1.-------------- geçen tüm düşünce l e r i YAŞAM TECRüBEL�Rl
Madem ki bu yaradılışa k u şatan b i r ö y k üdür. Dostoyevski'nin yapıtının
kaniyim, bu soruların yanıtla Ö yk Ü d e , tanışmaları ve d u y g u s a l yoğunluğu ,
rı, kendi "kendiliğimi ( self)1 evlil ikleri adamı n şu anki kaynağını sık sık kendi
tayin eder ve kendi bilinçlili keder ve ·suçl uluk duyguları y aşam ı n ı n kar ı ş ı k l ı k ve
ğimle yanıtlar ( tüm bunları ile birlikte anlatılır. Öykü mel odramatik öze l l iği nde
kendime söyleyen ben oldu- aynı zamanda , or tak bulur. O , Petershurg kenar
ğum sürece). . y aşamlar ının g i t g i d e mahallelerinin yoksuJiuğunu
. . . . ve yaradılışı yokedeme- · değişmesinin dokunaklı bir yaşadı, gizl i bir devrimci
yeceğim içindir k i , h içbir tasviridir . Roman cı her grubunun gayretliliğioi, sara
suçlunun olmadığı bu tiranlı kahramanın karakter ve · hastalığının yarattığı keskin
ğa tahammüIün motivasyonlarının derinlerine duygulanımları yaşadı , idama
.
y o r gu n l u ğu n d a , sadece iner; birbirlerini etk il eyen mahkum oldu ve Sibirya'da
kendimi yok ediyorum. u şeyleri, aşk ve nezaketin mey-· uzun yıl lar kaldı. Kumar
(Dostoyevski, uThe Diary of a dan okuyuşlarıııın herb irinde kayıplarının umutsuzluğunu
Writer•) yarattığı dürtüler, eziyetin ve ve nihayet başarının doyumu
kurban olmanın, sadizm ve nu tattı . Tüm bu deneyimler
Yazarın ironisi okurlarının mazoşizmin anlatımından den sonra , Dostoyevski'nin
bazıları tarafından kaçınldı, daha fazla, öykü, bu acımasız yazdıklarmda yer alan intihar
zira iki ay sonra Dostoyevski traj edidcki mutsuz çiftin olgusunun temelinde, O�ndaki
mesajının ahlaki çerçevesini il işkis indeki her noktan ın intihar eğilimlerini anlamak
açıklamak zorunda kaldı. belirsizliklerini gün ışığına çı süpriz olmaz . Melville veya
•Mantıksal intihar'n bir karır. Dostoyevski sezgilerini, D. H. Lawrence gibi d i ğer
sonucu olarak insanın kendini en ince evl i l ik ve aile yazarların deha dolu çalışma
mahvetmesinin ardındaki dinamikl erini aç ı m lamada larında da bu 'kendi yaratıcı
düşünce , inançsız bir ru hun, kullanır. Anlatıcı , ok�:�yucuyu intihar krizlerine' olan özel
23
bağlılık dikkati çekmektedir. kip eden dönemde, bir ibirya rişleri Dostoyevski'yi umut
Kızı A imee'e göre Dosto alayındaki görevindcdir. Dos suzluğa sevketti. İkinci karısı
yevski arkadaşlarına sık sık toyevski, çılgınca kur yaptığı Anna, 6 Ağustos 1867'de şöyle
intiharın kıyısında durduğunu dul Marya Isayev'e aşıktır. bir not düşmüştür: 11 Zavallı
söylerdi. Onun bi y ografik Marya'nın diğer aşıklara il iş Fyodor, kendini kaybe tmek
malzemeleri ve mektupları in kin imaları Dostoyevski'yi te üzere, borçlarını ödeyemezse
celendiğinde görülecektir ki, l aşa boğar. Dostu Wrangel'e ya kendini vuracak ya da çıl
i nt i h a r düşüncelerinin şöyle yaz � : 11:;\fele�timi kaybe dıracak. " Du tip intihar dü
dorukta olduğu üç ayrı dönem dersem mahfolurum; Ya aklı şü ncelerinin ede bi dramati
vardır. mı yitirir ya da kendimi İrtiş'e z a s y o n d a n öte boyutları
I 84 S ' d e Dost o y e v s k i , atarım. " Kasım 1856'da yine vardır. "Fyodor, eğer ona
Petersburg'da henüz şöhretsiz Wrangel'e " 0 , eskisi gibi yaşa böy le h a ykırırsam ke ndi n i
ge nç bir yazar olarak yaşıyor mımın herşeyi, onu çılgınlar pencereden atacağını sÖyledi . "
ve yazdığı 'Ezilenler' ve 'Öteki' gibi seviyorum. O ndan ayrıi Du bilinçli intihar düşü ncele
adlı çalışmaları düze lt'iyordu . mam beni i ntihara götürür. rinin yer aldığı dönem kuman
Bu dönemdc,mektuplarında, ben zavallı bir çılgınım. Bu ara vermesiyle sona ermiş gibi
belirgin bir hipokon�ria , ank tür bir aşk, hasta lıktır . 11 (Slo görünür. Kendindeki bu inti
siyetenin s oma tik belirtileri, nim, uThree Loves of Dostoi har düşü nceleri n e rağmen
şid detli bir öz-eleştiri ve evsky11 , 1 955). D<?stoyevski ay nı · zamanda
depresyonun varlığı açıktır . Üçü ncü i ntihar sapiantısı intiharı engelieyebilecek bir
Edebi çalışm asını, kurtuluşu kumar lutkunlubrunda ortaya etk ililiğe sahipt i . Diğer iki
ve edebi başarısızlığını kendi çıktı. B ü yük kayıplar, sefil suikastçiyle birlikte Sibirya'ya
sonu gibi görüyordu. 24 Mart yaşam şartları , karısının ve naklediliyordu. Bunlardan bi
l845'te kardeşi Michael'e şöyle kendisinin eşyalarını reh in ve- ri,Yastrzemzski, büyük 'bir u
yazdı: u R omanım h e q e y i mutsuz luğa düşüp kendini öl
kapsayan basit bir dava oldu: dürmeye karar verdi.
karışmakt a n tutuk l a n m a y a
kadar sürc,lü. Mahkeme ve ha
TIRJ\NUGA iı\Hi\MM�UJN çık ışiarı n a r a ğmen nazik
duygularıyla beni etkisi altına
pislik yılları � da ise suikastçi . . . . u aldı. . . Kasvetli kararımdan
YORGUNLUGUNDA,�ADte�
arkadaşlarının bir çoğundan vazgcçmiştim . . . (Mochulsky, 11
daha az depresyon yaşadı. Dostoievsky : His Life a n d
Kendini yok etme düŞünce Work")
24
* Kimsiniz? *Çay içer misin?
çocukluğumda babamın ya -İçmiyorum çikolata da ye
nındaydım okula gidiyor miyorum sigara oda içmiyo
d u m ok uld a çalışk andı m rum o kadar güzel uyuyo
yaz ta tilleri küçükken ço rum ki abi b ir de siniderim
cukken kuran kurs u na git zayıf hastanede hastalığım
tim fu tbol oynuyord um hastaneye karşı değil hasta
m a hailede .bu kadar iş te neye uyuyorum d�ktorlar
sonra hastalandım işte okumuş 1 2 eylül l980 den
akıl hastası oldum tahanca sonra hemşireler geld iler
y ı .anlatmayayım d eğil m i onlar kurtardılar hizi dok
ahi sonra yazı yazmaya torlar tedaviye başladılar
b aşladım akıl hastası olu kurtulduk gittik abi burada
şurola ilgili doktorlar dedi iktjsadi durum ondan sonra
ler başımdan geçenleri dok hatıralar
tora anlattım sonra kendi hayauma kadın girdi çocuk
�ıı' e güvenerek tahanca ola larım old\1 onlardan . Onları
yıyla ilgili geçti bıraktım 4e kahul .ediY,Örum
dim hasta yıllarıma göre ha o kadar n.apa.yım kadınları
ya ta döndüm bakırköy'de b u r a d a ihtiraslı durumu
y azdım bıraktı m gıda ko düşünüyorum tabanca olayı
num oldu ailemle ilgili yar beni çok sarstı işte onu da
dım aradım iyileşeceğim işte ağır ağır açıklıyorum u nu
has�ane de dok torlar çalışı tuyorum gidiyorum
yorlar liastalar eskiden açtı dü�ya yaşamaya değer m üs
d üze.n li yaşıyordu bütün gü lüman olmak iyi
cün doktorda olduğunu öğ ölüm
rendik iyileşeceğim inşallah kab.ul
ahi mesela ahi bu. söyledik ettim yaşayacağım
lerimle ilgili örn�eden söyle yaşayacağım öyle geçip gide
d iklerim vardı bu da iyilcş cek
tiğimi gösteriyor. sonrası ölüm k �çına kadar
Şizofren dediler bilmiyorum yaşam belli değil yani. ye.
l ise 2 de psikoloji okumadık mckler diyorum hastadır; in
başka lise 2 okuyanlar var sandır suçlu olabilir iyi yak
sa bilmiyorum h astalığı a t la_şı lmalı hastaya. H asta
t ı m burda düşüncem b u kelimesi tarihe kalkmalı di
47 yaşında. Bekar. h asta arkadaşlanm aklıma ne inanıy,om abi amin ama
Fakül�e 1 . sıruftan geliyor iyi olmak var hasta k elimesi
ayrılma. yerine değilmi ahi
25
elde edi lebilen 'sivil toplum açıklanabilir. Örneğin: K ava
Sezgisel materyalizmin, yani
içinde tck tek ele alınmış' bu noz u n biçimi gereği al ttakiler
maddi dünyayı pratik eylem
soy u t birey·, ardında gizlediği ve üsttekiler tabii ki vardir;
olarak kavramayan materyaliz
bir toplum imgesi ile süreklilik al ttakilerin şansı yoktur, can
min vardığı en üst nokta , sivil
·
11el bir açıklamasını/teorisini küçül mesiyle Besbelli k i bir felsefe tav rıdır
oluşturdukları i ddiasıdır. Anı
l a n p r a t i ğ i · y ü r ü tenl e r c e ortaya ç ı ka n özg ü r s(?z konusu olan ve bugünkü
h a k im yönelimleri i ti bariyle
m ü m k ü n ve anlamlı k ılan d a
zate n o genel teorinin , han
bireyi n ka ra kterize psikiya tri/psikolojinin felsefe
diyse bir 'birey bilimi'nin için ettig i mode rn yi 'aşt ığı' savlarının eşl iğinde
den k o nu ş tu klarına dair bes aslı nda onun ortasında oluşu-
led ikleri inançtır. Sözkonusu
toplumlar · nun resmidir.
·
20
'dönme' fi i l i eşliğinde z u h ur y ukarı şöyle: Sanki b ü t ü n
ll Tek h;ışı n a , soyut bir insan eden. bir kavrayış gücüyle 'sol i n a n ç ve değerler b ir h a y l i
birey i n i n v a rlığını önceden cu dangalaklığı' keşfeden b ü karmaşık ve oynak a m a tck
k a b u l ederek tarihin aluşını t ü n soytanlar libera lizm met bir bütün içinde vaziyet al
hesaba katmamak ve din sel h iyelerine 'özgür birey'le haj m ış/alabil irm iş ve şu meşhur
düşünUşü değişmez, kendinde lamıyorlar m ı ; Liberal söyle 'ideolojilcrin silind iği' modern
bir gerçeklik olarak ele al min dolaşımını sürdürme ga- ( p os t m odern m i . d e m e l i y d i
mak. . ran tisi 'özgür h irey1e i l işkin y oks a ) z a m a n l a r ı m ı z d a o
oluşmuş ortak bir fit olma hali i n a n ç ve değerler skalaları
2/ Bunun içindir k i , insansal d eğil m i vb . . toptan ve hayata uygun biçim
özü ancak 1tür" olarak, içkin , de değişiyormuş/değişebilirmiş
dilsiz ve çok sayıda bireyi do P s i k i y a tr i/psi k o l oj i n i n ' bi gibi . Tek tek h e r b i ri m iz i n
ğal biçimde birbirine bağla rey'inin toplumsaVpolitik dav bahtına d üşen v e kaderimizi
yan evrenseJlik olara k kabul ra nı şları-y ön e liml e r i n i a n l a çizen şey böylece, o ortak de
etmek. (Tez 6) m aya çalışırken, örneğin ide<r ğerlere ( epeydir yükselen de
l oj ilideolojik aygı t l a r , medya ğerler olarak amlıyor) adapte
İşte bu nedenledir k i , Feuer düze n i , tüketim top l u m u v b . olabilme kabiliyeti oluyor. Bu
hac h , " dinsel d üş ü n üş" ün analizler artık gereksizdir. manzara da geriye doğru hük
kendisinin bir toplumsal ürün medenler/ezilenler yapısal ay
olduğunu ve i n celediği soy u t Velhasıl, psikiya trilpsikoloji rımı nın iptal olduğu kaynaş
bireyin belirl i bir toplum biçi n in b irey bahsinde (temel bir mış bir k itle' halin deki toplum
m i n e ait olduğu n u görmüyor. varsayım ol arak) taşıdığı fcl- i m gesiyle t a mamlan ıyor . Çok
(Tez 7) . sefi bağlarnı n b u rj u va d üşün iyi biliniyor : O imgenin h ayatı
me hiçiminin temel dayanak bazıları için kendi haya tiarına
Eski m a teryalizmi n bakış açı larında birisini olu ş t u rduğu denktir nerdeyse.
Ve l l . Tez . .
Iaşmış i nsan l ı k tı r . 11 (Tez 10). rıcı vazifesine memur old uğu, sistemi fa rklılığı/değişi m i top
toplu msa l bütünlüğe dair ana lumun sın ıfiara bölünmüş ya
l izler karşısı nda epistemolo pısına atıf yapılmaksızın tarif
Psikiyatri/psikolojinin ' birey'i j ik bir mevzi olarak işlev gör 'edilemez. Ası l olan o sınıfların
fa rklı s öylemlerde ortaya çı düğü ileri sürülebilir. bakış açılarının (öyİeyse
kan bir dizi birey kavramı ile inançldeğer sistemleri nin) bir
aynı teorik/ideolojik arka-pla Temel bir inanç ve değerler birle ri n i d ışlay ; m , b i r arada
nı payiaşıyor olmanın ötesin sistem i , oradaki h ızla cereyan d ü ş ü n ül mesi gayri-m ü m k ün
d e ; n i h a i a n la m ı asıl olarak eden değişik l ikler ve bu deği kara�leridir. O düzeyde d e
birey kavramının orada kul la şimin n asıl tammlanmakta ol sürüp giden topluma içkin bir
nılabiliyor olmasıyla k urulan duğu faz lasıyla kayda değer kavgadır. O kavganın b u top
o söylerolere bir tür 'bilimsel d iye düş ü n ü yoru m . D iraı da lum yapısı içinde çözümü im
l ik ' , 'h akikate uygunl uk' özel şu y üzden psi koter:ıpi (ha ngi kansız doğası uyarınca bir di
liği kazandırmaktadır. Örne türü olursa olsun) p ra t iği nde zi seçenek mevc utt ur. Kader
ğ i n ' d e v l e t in k ü ç ü l m es i y l e karşı karşıya gelen iki insanın cil ikltevekkül etmek , çöz ü m e
eşanlı ol arak orta y a çıkan ( ' h a s t a ' v e t e r a p i s t ) p o l i aktif olarak kfltılmak v b . Biri
özgür bireyin karakterize etti tik/toplumsal kavram ve k a te sini seçmek tabii ki serbe ttir.
ği modern top lum lar 1 cümle gorileri; keza 'hasta'nın içinde O tavırlardan bü tünüyle arın
sindeki 'özgür birey' kadar li yer aldığı bu süreci anlamaya m ı ş bir p s i k i y a tri/psikoloj i
beralizm için bir üstü n l ü k ya ve sorgula m a ya çalışırken tu pratiği y ü r ü tmek iddiası ise
nılsaması y aratan kavram az tunduğu inanç ve değerler sis geçersizdir.
bulunur herh alde. temi yine bizzat bu sürecin te
m el öğelerinden b irisini oluş Erdoğan Özmen
Hem eşi n e az ras tlanır ve t u rd uğu i ç i n . Manzara aşağı
27
bazen hastaneye kapa tılıyorum yazdıkça
sesden kurtul uyorum demek dikkati- teksif
etmekle ilgili bir şey bu dikkatimi lcksif
edince gün ü saati unu tuyorum asi kızları
ll
tanıdık m üzik parçalarını hastanede
28
D
üşler konu unda bir
ilk sorun vars� eğer, ·
bu onların he n l iğin
iÇ in d e mi, y ok s a dışında m ı
olduğu sorunudur. B enliğin
n e · olduğunu kavramadan bu
sorunla uğraşmak sam.rı m ,
mümkün. (Benlik nedir? Her ·
şey ve hiçbir §ey , der Buda . )
Düşsel nesneler v e düş. durum
ları dış dUnyadan uzakta, uy
kunun belirsizliği içinde heli
rirler, ve dış dünya olmayan
ve düş gören hen dı şarday ım
dır; arada . B edenim beni sı
nırlıyor , bunu biliyorum, hat
ta bir yere kadar düşünsel gü
cümün de bedenimle , onun sı
nırlarıyla sınırlanmış olduğu
nu söyleyebilirim-- ama yine
· d e , düş görmek beni olağan ol
mayan bir çaresizliğe i tiyor.
Düş gören kim'? Ben mi? Ila
y ı r , eğer benolsaydım görd ü
ğüm düşün dışında kalamaz
d ı m . Dışarıdan m ı g e liy or?
Hayır , öyle olsaydı, bu belirli
bir düzen ya da biçim içerisin
de olurdu ve ben bu bclirlil iği
farkederdim. (1) D ü ş , benim
kurduğum eylemlili k tasarımı
nı tümüyle parçahyor; y aşayı
şımı istediğim ya da İsteyebil
diğim şekilde kurduğumu var
sayıyorum ve düşler , durmak
sızın bunu yalanlıyor. Kurdu
ğum d üzen her an dağılabilir,
bunu hissediyorum-- denetim
siz olan şeyler de var, dış dün
yadan da dışarda olan şeyler.
Üstelik, y aşayışın öngörülebi�
lir rastlan tıları da değil bun
l a r , tam olarak yaşayışa ait
değiller, benim içim e yerleş
m iş , benimle birlikte. o�an bir
dağınıklık var. D üşl e r i arzu
,
BEN
'
leyse onların n� içerde, n e ac .
29
ama bunu y ap a rsam , benimle hana a i t olarak var. Yaşayış mesine dönüşüyor; öyleyse ya·
birlikte başka birinin de oldu b e ni dışarda kılıyor. Ya düş, şayışımı da gerçek leştirdiğim.
ğunu (ama b aşka biri d e ola d ı ş ar d a olmad ığım anl arın bilmiyorum- sadece ontolojik
bildiğimi deği l , olamadığim ı) ü rünü olarak düş? D üş beni olarak değil, sosya l olarak d a
kabul etmek zorunda kalırım. yaşayışın dışan a almıyor, ya yaşıyorum ve yaşamın da için
Bu da, benim kendim için dış ş a yış olmam ı sa ğlıyor (gözle de m i , dışında mı olduğu m u
dünya oluşum anlamına gelir. y e n olarak , gözleyecek olan bilmiyorum . Yaşayışm başlan
olarak) , aynı anda d a yaşayı gıç terimi, ilk ler i m olmadığını
Dil, bir düzen önererek yapı ş; (h azırlayarak) fırlatıyor. söylüyor bu han a .
laşır, kurulur; yapısı b i r şekli Düşün bir yandan temsili y a
ifade eder. O y üz den bir d üş şan tı yaratış ı , d iğer y a n d a n Yaşayışın i l k terim olmayışı,
"gör mek11 olasıd ı r , bir d üşe 'gerçek' yaşantıya geri d önü dü şleri yaşamın arkasında ol
•bakmak" d eğiL 0Görmek ş ü : D ü ş göre n d e n çok , d üş m a k ta n , y a da yaşama göre
içinde ol uşu , k a tılışı, b i r tür görm üş varlık l ar olarak yaşı yerleş m e k ten ç ı k arıyor. İ k i
nedenselli ğ i , daha da ilerde y oruz . . belki de ayrım bu ra ayrı a l a n ol uşuyor: Y aşayış
seçimi an latıyor. "Bakmak" ise dad ı r ; 11düş göre n11 o l u şumuz ve Düş Görüş.
daha d ışarıd an , belki seçil miş yaşayışm dışmda bir şey, oysa
ama b irlikte d eğil , eylem s i z . •düş görmüş• oluşumuz yaşa nı
Eğer b i r d üşe bakabi lseyd i m , yışın içinde. Düş olmayan şeydir; yaşan tı
seçebilirdim : Y a b u d üş ban a mm içinde -birbirinin d iğerini
ait ya da b enim dışımda. Ama Yaşayış, eğer bir r i tim , düzen içerdiği varsayımıyla- başka
bir düş gö rüyorum v e için de leme ve kurmaca hareketiyse, bir yaşan t ı tasarlar: Bana ya
y i m , d ışarı ç ık a ma m . Uyan za m a n ı n tıpkısıd ı r . Z a m a nı l a n söyler ya da bana yal a n
mak istediğimde uyanabiliyor ise, k esinlik le geç mişc-geriye söyle tir.
muyum? Dahası, ortak d üşler doğru algı- tasarhyoruz. Za
de olabil i r : Ya başkasının m ansal ard ıll ığı ya da sürekli Başkasına yalan söylerim ve
gördüğü bir d ü şü g ör ü y o r l iği varsayışı mız, olayların ve onun için , benim olmayan bir
sam ya onun gö rm esi gere o l uşların kend il iğinden v a ro gerçekl i k al anı yaratırı m . Ar
k en bir d üşe b akı yo rs am ? luşları , ortaya çı kışl arı saye tık bana bakışı ve bende gör
sinde; ister istemez olmuş ol düğü şey , benim olduğum şey
II duğumu farkcdiyorum, zaman d eği l d i r . Uyuşmaz l ı k başlar.
Pek i d üşler yaşayışımın i ç in i ç i n e yerleşiyo ru m , yaşı y o D i ğer b i r y a n d a n yara t ı � ı m
d e m i , yoksa d ı şı n d a mı? rum. g e r ç e k l i ğe u y gu n o l ın a l ı
Uy andığım d a tel a ş l ı , üzgü n , yım , ke n d i gerçekl i ğ i ın İ hoz
d üşü ncelcrle dol u , şaşkın y a Peki neyi yaşıyorum, yaşayı mamalıy ı m . Ya d ü ş gii r ın e l i
da nefret dolu ol uşu m , u y k u şım ne · beni m ? Seç tiğim her yim , y a d ü ş görd ü r tmdi y i nı .
öncesi ve sonrası b e n arasında ha ngi bir şey v a r m ı , yoksa
doğal bir geç i ş mi, d oğa l bir d üzenlenen şeylerin düzenine Hiç yalan söylemeden y aşa
gelişim m i , (çizgisel bir sürek mi k a t ı l ı y o r u m ? Yaşa n t ı m yabilir m i y i m? Hiç d üş gör
lilik m i) yoksa gel memesi gere "bana ait" m i gerçekten , yoksa m cd en yaşayabilir m i y i m ?
ken bir şey mi gel d i baş ı m a? ben mi yaşayışa a i tim? Bana Ya nlış soruyorum : Sürekli ya
D üşlerimin benliğimin hangi ait olanları, birlik te yaşayışın lan söyleyerek yaşayabilir m i
yönü olduğunu k avrayam tyor ortaklaşması içind en çıkarıp , y i m? Sürekli d üş göre rek ya
sam , onların y aşayışım a k a tı orada eriliyor m uyum? Ayıra şayab i l i r m iy i m ? B u soru lar
lışı d a kavrayamadığım b i r m ıyoru m : B i r l i k te yaşayış mı ve çevrimler önce birlik te ya
�ey olma lı. Yaşayış kendi liğin kuruyor benim yaşan tımı, ya şan tının tasarım larm ı k u rar,
den varoluyor; biyoloj ik orga şan tım m ı b i r l i k t e yaşayışı sonra da Ahiağı (ama ikis i n i
nizmamın, fiziksel bedeni min, sağl ıyor? Bel ki de yaşantımı , a y n ı zamanda), y a n i birl i k t e
u y k u m u n v a r o l u ş l a r ı gib i . b irl ikte yaşanabileceğini inan yaşayış Ahlakllr, yaşantımızı
Düşler ise b u n l arın d ı ş ı n d a , d ı ktarım üzerine kuruyorum ol ası k ı l a r . Yanıtlar Ah iağın
biliçlil iği m , benliğim ya . da ne (3); böylece y aşan t ı m , d ene içinded ir, Ahlak ise yanıtların
ve nasıl olduğurnu n bilgisi gibi y i m l e n m iş olanın de neyim le- i çinde.
30
setmişti m . Niye bunu görebil sizlik de değil bu, sadece be
m i ş o l d u ğ u m u b i l e m e y iş i m , n i m i ç i n nedensiz , başk a türlü
tek ortak terim olduğumu ka d e o l a b i t i rd i m v e far k e t m ez
nıtlamıyor mu? Varoluşum ne dim.
den istemiyor; varı m ve oluşu
y or u m . D ü ş ü n d üğüm z a m an düşledi
ğim zamandan uzak deği l , bel
Y aşadığırn d ün y a nasıl? B u ki de a y n ı za m a n . Tck b i r
d ü n y ad a da şeyler arasında farkla: D üşünüyorum v e k ur
ilişki k u rarken tck ortak te d uğum her şeyin içinde varım ,
r i m b e n o l m u yo r m u y u m ? düşlüyorum ve olmayabilirim
•Yaşamıştım b u n u ben ! • dedi de. Ama hay ı r , b u n la r benim
ğim d u r u m l a r yok m u ? Eğer yap t ı ğ ı m şeyler , artık neler
böyleyse, dü şle gerçeği b i rbi yapıldığını gö r m c l i y i m , düş
r i n d e n ayırmaını h a klı k ıl a n görmeliyim. Uyandağamd a ne
Neden yalan söyleyerek b a ş neden n e ol abilir? den d üş ü m ü a n i a tıyorum bi
kasının benim hakkım d a k i rilcrine? N a s ı l a n l a t a b i li yo
bilgi sini zedclerneye çalışı V r u m? Zaten başkası olan d ü ş
run? K e n d i y a ş � y ı ş ı m ı o l ası Yolc u l uk e t m e is teği y l e , d üş b a ş k as ı n a n a s ı l a n la t ı la b i l i r �
kılmak için mi? Oyleyse baş görm e n in s ü rekli ve z or u n l u a n l a m l ı y ap ı y ı o n a s u n mam
kasıyla y aşayışım d eğil d i r be oluşu aynı kayn aklardan geli i m k a n s ız (ben b i l i yo r mu
nim yaşan tımı olası k ılan , iç yor. Başka yerde o l m a k istiyo y u m?) , o ancak d üş gö rüşüme
ten içe b u n a i n a n ı r ı m . O dışa r u m , yaşad ı � ı m yeri far k e t ve d ü ş ü m ü n d üşse l ne nelere
rıdadır ve b e n i i ç içeliğimle m e k i ç i n . Yol c u l u k elmek is te sahip o l uş u n a ortak o l a b i l i r ;
b aşbaşa b ı r a k m ı ş t ı r ve üs te y işi ın , ne k ad ar öyle gör ü nü r eve t , a n l a ta bild iğimi d u ym ak
lik , benimle birlik te yaşayışıy sc gör ü n s ü n , a l ış k a n l ı k larıın ı is tiyorum , bu doğr u , ama ye
la, beni kendimden başkası o l bozmak i ç i n deği l , tam tersi terli değil , ç ü n k ü başka şeyler
m a y a zorlamıştır. O nu n bana ne, onları güçlendirmek ve ye de a n l a t a b i l i r i m , d ü ş ü m ü n
dair bilgisini m ü m k ü n kıl maya n i l cmck , onl arın n e o l d u � u n u böylece ge rçek o l u ş u ve şaş
çalışırk e n , kendim h a k k ı n d a t a m o l a rak k a v r a m a k iç i n . k ı n l ı ğım b i r k e n a r a , b u�ılar
k i b i lgi mi kaybcd c r i m . Ya l a n Kim o l d uğu m u öğre nmek i li her yerde ola b i l i r , d ah ası d ü
söyle diğimi fa rketmeden yalan yoru m , ben l iğimin h issini arı şümü y a ş a n tı m a k a t m a k isti
söylerim , ç ü n k ü benden bilgi yorum ve ol m ayı becerd iği m y o r olsa m d a o l m a m a l ı y ı m ,
istiyord ur ve bilgi d e olm a yan şeyi zorlamak ya da dağıtma k ç ü n k ü d üşsel n esnelerin ( k işi
şeydir. bana yardım ediyor. Yaşarken ler, olaylar, duru m lar . . ) ortak
n e l er o l d u ğ u n u a n i a y a b i l i r kararı gerekli b u n u n i ç i n , ya
IV m u yu m , yoksa d üşünd üğümde şan tım ortak deneyimlerin sü
Neyin d üşünü goruyorum y a da d ü şled iğimde mi berrak rek l i l iğiyken . . Öyleyse ne ya
hen? D üşsel d ü n y a y l a benim laşıyor her şey? Yakınd aykcn pıyo r u m b e n ? llerha ngi bir
yaşadığım d ü n ya ortak te rin\ m i görcbil iyoru m , yoksa uza k şey anlatır gibi deği li m , kendi
leri payiaşıyormuş gibi görün laşmal ı mıyı m'? m i gerçe k l i k a l a n ın ın d ış ı n a
sc de, ortak olan tck kesin tc a tıyor u m , pek i n i y e? Ö z l e d i
r i m i n b e n o ld uğu k e s i n . Kc D üşsel dünyanın ayrılığ ı : San ği m ve k a rşısmda güçsüz kal
sin , ç ü n k ü d iğer lerim lcri . u y k i başka b i r yer . . Sadece ya dığım için mi?
rıştıra m ıyor u m , derlenmiş ol şadığım d ü n yaya uzaktan hak Bir keşif n as ı l o l ası o l u yor?
11
du kları nı fa rkediyorum. D ü m ıyoru m , o n u başka bir y e r Dünyanın b i l i n e n bir şey oldu
Şümde görm üştüm b u n u bcn ! n h a l i n e de getiriyoru m . ll u par ğ u n u d ü şU n ü r ken , b i l i n m e d i k
d i y o r u m h e yec a n l a ; gör m üş. ç a l a n m aya ya da pa rça l a n ışa o l d uğu n u öğre n i y o r u z . ( D ii
olduğum şey kendimden başka zoru n l u y u m , a m a b e l i r l i bir zehel i m : Diz d ü n yu n ın bir şey
bir şey değil oys a , sad eec va is teği ya d a c reğe yön e l m iş l i k olduğuna ina n ı rk e n , baş kaları
roluşu m u n buraya ycrlc�mişli y ü z ü nden deği l , t ü m ü y l e ne bu şey o l m a d ığın a , başka bir
ğin i , b u ra y a dcğmişliğini h is- dcnsiz, ama dış al bir neden- şey de olabileceğine i n a n ıyor).
31
Yeni olanın bilgisi d ünyayı n_a-· B elki d e yaşayışın onları içer üzerine sezilebilir bir tamm
sıl ve neresinden değiştiriyor? mesinin nedeni b u d ur , onla getirmek ve i lişkinin h içimini
Yaşayış yeni olanın dışında rın 11hana ai l11 olm adıkları açığa vur.mak . Ben d üşleri mi
öyleys e , keşif ve b ilgi başka h ak k ı n d a kendiliği n d en b i r yaratıyoru m , d ü şl e r i m b en i
dünya alanları yaratıyorlar o b ilgim var� Dünyanın da bana y a r a t ı y o r . G ör d ü ğü m d ü ş ü
kadar. Öyle)'se yolcu l u k , tek · ai t �l madığnı fa r k e tmekte n d a h a önceden görm üştüm de
olan dünyayı parçalam ıyor , d a h a etkili b u , ç ü n k ü b u dı mek k i , belki de başkası gör
hana başka oluşları gösteri şarda kalışı ne gerçekleştire m üştü , ama o d üş de b�n i
yor, ama (belki de çaresizce) hiliyorum· ne de ortaklaştıra d üşlemişti; t>aşkası�ı d a d üş
henliğimden dışarı çıkarn ıyo hiliyorum. Iediği gibi. Karışıklık nereden
rum ve başka oluşları d ü nya doğuyor?
ma göre yerleştiriyoruro ; düş V ll
gör ü y o ru m . Evet, yolc u l u k Varoluş ya da varoluşum da Fizyoloj i k d ü n y a d a yaşıyo
· gerçek bir keşif eylemi b en i m i l k terim değil, çü{lkü başkası rum ; yaşayışı m ı , insanın fiz
i çi n , a m a kencli d ünya m ı y a nın varoluşu benim iç in i l k te yadüzen kuruşu şekillendir
r � tıyoru m , görd üğüm d üş ü n ri.m olamaz; b u da, y-a ortak mlş. Yan i , dünya beden imin
içinden çıkamıyorum . A meri bir ilk terimin yokluğunu ifa d ü nyası , beden i m i n taiu mla
ka bir düş benim için ve kara de ediyor, _ya d a bir ilk. teri m dığı b i r dünyada va rol11yo
ya ·çıktığımda ne y apacağım olmadığını, ya da bunun baş rum . Şekillendiemek sın ırları
Çoktan belli , ama hen hilmiyo- ka bir şey olduğunu . . Varol u nı çizmek . an lamına geliyor gi
. rum. şum b a ş i a l m ı y o r d üş l e r i , bi ve " o lan d a b u . Be denime ·
d ü şl e r varoluşumu _h:ışlatıyor uygun b i r d ü n ya d a y aş ıyo
VI m u? Varoluşu dışsallaştıracak r u m , yani varol uŞumu sürdü
. Neredeyse "Düşler Gölgemdir üç temel düzensel alanım var; rüyorum ve sürekl i liğimi sağ
Ben i m • d i y.eceğim korkma bilim , sanat, yaşayış. Bunu da l ayacak tek şeyi yapıyor u m :
sam gÖlgen ın . ancak ışık vu ayırdedemiyorum, hilcşkclcri Beden i m in s ü rekliliği n i sağlı
runca ortaya çıkmas indan ve rie 11kültüru ismi n i veriyorum yor u m . (Bedendışı olanları da
ışığın değişimlerine göre değiş ve soruyorum : Kültür m ü va nedense ·bedene ya d a o n u n
m�sin den , ç o ğa l m a s ı n d a n , roluşumu belirliyor, varolu s ü r e k l i l iğine '-l y a r l ı y o ru m . )
çünkü d üşler· yaşayışımdan çı ş u m m u k ü l t ü r ü . belir li yor? Dahas ı : Düşlerime yer yok
kıp hana çarpacak geri dön-. (Yoksa yön değiştiren bir şü burada. Ya da; d üşlerimi be
m üyorlar , en azıdan sadece reklilik mi v a r aralarında?) denime göre yeniden düze nli
böyle değiller. D üşünüyorum ve benle d üşler yorum. (Yeniden? Bedenime
arasında k i il��kinin tıpk ıs ı n ı göre düzenlenm iş düşler?) Öy
Peki ışıkla gölgem arasmdaki k u ruyorum : Oylcyse hen d ü ş . leyse , varoluşuma i l işki n te
ilişki d oğ ru mu? Yanıldığımı . gör m ü yoru m , d ü ş görüş ü m · melliklerden bahsedişi m bile
fa rked iyoru m ; gölgem , bede başka bir şey i işaret ediyor. eksik; bedenime göre; bedeni
nimin zorunlu k iplerinden hi Ama neyi? Varoluşun , çıplak min şekillendird iği temellikler
r i , ışık ya da haşlça hfr değiş b e d e n i n düşleri o l u yo r b u nunlar, dah ası bede n i m için
kenden bağımsız. Işığı n o n u a l anlar, kültür, kendi arala olan. D üş yaratmaya kalkışır
değiştirmes i , b ilincimin deği rında d a birbirleri nin düşleri sam da , heden i m e göre düş
��mlerinden ne kadar farklı? oluyorlar ve böylece oluşu m u yaratıyorum, bedensel düş ya
Oyleyse d üşler de salt yaşayı-· görüyoru m . D üşün d& düşünü ratıyorum ve herşey karışı
�a bağli otmaktan kurtulu yor görcbi1iyorum. yor.
lar, varlar ve varlıkları sade
ce kendilerin i n ; konularının Yine de bunlar yetersiz. Niye Artık d ü ş ü n ne ol mayahUe
sadece •benu olmad ığın ı �ile birbirlerinin düşleri oldukla- - ceğini biliyorum : Bedenim
düşünebilirim bu yüzden. rın ı , n iye düş görd üğü m ü (ya olamaz. Ama ne o l abil e c e ği
(Oysa Düş Yoru m u ve P'siko d a böyle sandığımı) açıklamı ni h�la bilmiyo rum ; olm ayan
loj i buna dayanır düş kon u yor bunlar. Ancak i l işkiler sc ş eyin o l m ayan ş eyini e l d e
sunda, h a n a a i t oluşuna ve ziliyor, � k adar . Öyleyse be edebilir miyim , yani d üşün
k o n u olarak beni seçişi ne . ) n i m tüm yapabildiğim d ü ş bilgisini elde edebilir miyim?
32
VIII
"0 sözsüz dönemde ya lnız iki
Sonuç olarak düşler bir yerde
EK: Görd üğüm düşleri gör değil. Y aşayış da bir yerde de
mek beni nasıl yapar? Daha dil vardı: Bira raya gelmiş ğil. S adece iki ayrı alan yok ve
doğrusu , kendi düşlerime bak- şeylerin ve olayların somuı şeylerin ve oluşumların düze
. m a k ? Ay n a d a k i görü n t ü me dili ve düşün hayali. dili.. Düş, nini alanlar arasında höl ün
başka b i r ayn ayla bakmaya sonunda kültürün yaratılma meyecek şekilde kuruyorum.
m ı benzer? Yaşayış ın , yani s ına yardımcı olucaya kadar Ben oluşurola b ir yerdeyim ve
düş görmediği m zam anların elle tutulamaz bir vekil ola hem .burada olmayabileceğimi,
yerine b u bakışı geçirm eye rak iş görmüş olabilir: hileli, hem de b urada olduğumu bili
k alkışır m ıydım? Düş Görüş a ldatıcı, yanıltıcı, ama zeka yorum . .Ama nasıl yer değişti
ve Yaşayışın yerlerini değişti işleıici. " (s. 53) ve insan ken rebileceğimi bilmiyorum; düş
rir miydim? Hayır, çünkü b a dini denetlernek için aletler görüyorum .
·
k ı ş bilgi olamaz d ı , görüşe de yaratıyor; sembo'lle r , sözcük
dönüşemezdi ve kendi düşüme ler, imajla r, davranış ka lıp
bir başkası olmak b en i düş gö lan. .
rememeye iterdi. Ya da diğer Lewis Mumford,
1 962, 3. B ölüm.
olan v e bedenime göre olan ,
"bana ait"liğinden şüphe e t ti
ğim şeyi bedenime sunarak ,
"bana a i t 11 k ı lmaya çalışm a k Y a:Şam ve ölüm, artık bir. dü
mümkün değil. Düşlerime ba z e n n e d e n i olma olanağını
k ama m , çünkü za ten bakılır kay bet tiyse de, yaşayışın ku
şeyler olarak yok onlar. ru luş u nda insanı belirlemiş ol
33
1979 yılında· ticari du kuşku yok. Ülke,
uzay gemisi No.stro- · toprak, aile gibi ku
mo'nun dünyaya dö rumlara ait idealler
n üşü sırasında başlı den kınntı yoktu bu
yordu tüm h i kaye . fil mde. Kimilerine
Ridley Scott'un yö göre revizyonist bir
nettiği film, hiç kim bilim-kurgu, kirnile
senin tahmin etmedi rine göre acımasız
ği bi r şöhrerc ulaşa bir topl umsa l eleşti
cak, yapnğı hasılatın ri. Tüm b u nlann
yanında eleştirmenle ötesinde, yapırru n
re de kendini bcğc n � n 8 yıl sonra Krin
dirmeyi baŞaracakh. ve Glen Gabbard
S co t r ' u n k u s u rs u z yazdıklan bir psişe
başya pıtının hayateti leştiri de filmin bu
yıllar geçmesine rağ e tk i l i gergi n l i ğ i n i
men bizi rahat bırak M c l a n i e Kle i n -ve
madı . B u filmle i l k " Nesne İ l iş k i l e ri
çıkışinı yapan yönet- Kuramı " ışığı al n n
men, daha sonra yapoğı " B lade_ las ' ı n fi lmin başlannda din lediği da analize yöneliyorlardı. Onlara
Ru nner" ve " Thelma, Lou ise " Mo7.art ' ın " Eine Kle ine Nach göre filmin yaramğı gerilimin ne
gibi filmlerle bu işi çok ciddiye tmusik" adlı c eri, b u buluşun sa deni, ' bebe klik anksiyetelerini n '
aldığını göstermeye devam ede hibi Ku brick'c dolayısız. bir saygı yeniden ancak b u kez perdede
cekti. duruşuyd u . bir kez daha yaşannlan masıyd ı .
Birçok açıdan yeniliklerle dolu D a h a sonradan post-modern Hemen başlardaki " uyanma "
·
olan bu film en sıradan okunu sinemaa olarak damgalanan Rid sahnesi , forme edilmemiş, atonal
şuyla bile, aslında çok başka dcrt ley Scott bu fi l mlc önceleri bir sesleri nde yarartığı a tmosferle
leri olduğunu hisscrtirecekti. En ters ütopya yaratmakla suçlan intrauterin (ana rahmi içindeki)
tellektüel sinema izleyicisini na mış n . Çürümenin ve yozlaşma yaşamı anı msatıyord u . Gemiyi
kavt eden i l k bili m -kurgu filmi nın artık u zayın sınırlannı zorla yöneten bilgisayann adı " mot
ü nva n ı n a sahip '2001 Space dığı bir çağda, mcsleğini sadece her-ana " ydı ve kapaklann açılma
Odysscy ' ile birlikte hakkında en para için icra eylcye n, gelecek ve sıyla başlayan sembolik doğumla
çok yorum yapılan iki Bilim-kur insanlık adına hiç bir ideali olma yedi m ürcttebat ve beyazperde
gu filmi nden biri olan '' Alie n " yan bir avuç alt sınıf insanından önündeki bizler arkaik yolcul u
kanımca � ka hiçbir tür filminin oluşan m ü rcttebanyla Nostromo ğumuza çıkıyorduk birlikte. Fi l m
bu denli uzaklara gidcmeyeceği ge mi i , Moby Dick'teki Pequod boyunca sürekli duyacağtmız kalp
_
nin bir göstergesi . ( B u fil miere . gibi sanat tari hinin en simgesel scsi e fektlcri ve soluma!ar, bebe
eklenecek birçok film arasından gemile ri nden biriydi. Film bo ğin yaş-amı�ın ilk bir kaç ayında
_
hemen aklıma gelenler Tarkovs yunca d ü nyanın neredeyse " kıya ki y� msal öneme haiz " annenin
ki 'nin S ralker- ve 'Solaris'i Car met" ötesine geçtiğini düşünü kalp ve sol u n u m sesleri n nin t�
penter'ın "New York'tan lCaÇlş " ı , yord u insan ister istemez. Kaptan kendisiydi. Gabbard 'lara göre fil
yine Scott�un " B iadc Run ncr " i) Dallas' ı n açıkça söyleme kten çe min geriliminin sürekliliği açm n
Zaten S cocc'da zaman za man kin mcdiği " Ren hiç ki mseye gü d a n e n önemli ermen, bir dizi
" 200 1 " e açık gönde rmeler yap ven�en"ı • lafı, şimdiden çağımıia içe-alım ve yaı:ısırma sonucu ula
maktan · durmamışn� Kaptan Dal- damgasını vunnuş bir kognisyon- şılan paranoid-şizoid · durumun
34
beyazperde az:aahğı ile izleyiciye gürü baş karakter filmin ortala fi l m çı kıyordu . Fincher; Türk
aktanmına bağlıydı . n nda yaratığa ku rban edi liyor, fil mlerinde şimdiye dek hiç rast
Oldukça entellektüel tasarlan gc7..egcnin iç mekanlan birincide layamadığımız biçimde k e ndisi
mış ve başanlı bir biçimde kota ki gibi son derece simgesel tasar dışında bir gerçekliği algılamaya,
.nlm� bu " i lk " in ardından gelen lanıyor, aynı içe-ahin ve yansıtma iyi yada kötü çağı mıza ait, onun
"Alicns " ise sadece zekice tasar mekani zmalanyla gergin bir at içinden birşeyler anlatmaya çalışt
lanmış bir devarn filmiydi. Bariz mosfe r yaratılıyor, ideolojik ar yord u. " Kül türel Farkl ılıklar"
biçimde se ri n i n en hödük filmi kaplanı oldukça yüklü bir film çı söylemini, indirgemeci bir rasyo
olan "Aliens'da, nereden gelecc kıyordu karşımıza. Fincher ışığı nalizasyon olarak görmek istemc
ği belli olmayan tekinsiz tehlike son derece ilginç kul lanıyor, mil yenierin kayıtsız kalamayacaklan
Grc m li n ' le r misali her köşede bi yarlara malolan yaratık makerini bir yapıt olarak ele alındığında,
rivercn geri zekalı canavarlar hali ekonomik kullan makta dirc n i "AJicn 3" aa verici olabiliyordu
ne gel miş, y ö n e t m e n Ca m c yordu. Ustaca yaratılmış bir orta ülke miz gerçekliğindc. " İyi " ya
ran ' u n mili tarizmi, gerilimi bir çağ atmosferinde veri len dinsel da " Kötü " etiketinin entellektüc-
çeşit şiddet gösterisine dön�tür ve metafizik dcğinmclerin ,senar . lize edilmiş aldatıa formlanndan
müştü. İ l k fi l mdeki femi nizan yon u n ma nevi babası Vi nccnr öteye gidemeycn ülkemiz '' sinc
Ripley karakteri, iş kadını ki mli Ward 'tan miras kaldığı hissedi ma eleştirisi " piyasasında film akıl
ğine büründürü l m üşrü. Gerek l iyordu-sadece bu bile fı l m i n almaz bir anlaşılmazlıkla karşıla
gramer, gerekse ideolojik arkap Hollywood kaosu nda yaşadığı nıyordu. Hatta bir sinema yazan
lan açısından oldukça muhafaza baskılı yolculuğu kan ı tlıyor gibi. filmi ne idüğü belirsiz ve kanım
kar olan ikinci yaratık, Hollr-vo Filmde dolayımsız olarak Ameri ca hiç bir sinema gözü n ü n be
od ' u n sert limitleri n e teslim ol kan kültürüne göndermeler bu ğcn mesin i n m ü m kü n o lmadığı
muş, salt piyasa için tasarlan mış l u n ması (örneğin ü l kemi� için " Seni Seviyorum Roza" ile karşı
bir iş filmiydi. henüz yaşanılan bir gerçeklik ol laşrınyor ve filmi beğencn leri ya
Ve böylece maceralı bir çekim mayan AIDS korkusu gibi) çağı rankla özdeşlcşri riyordu. Her tür
öyk üsün ü n a rd ı n d a n , s e ri n i n mızın kendisine air derinlemesine filmin birbiriyle karşılaşn nlabilir
üçüncü v e belki d e e n tartışmalı sapramalarda bulun masım engd olduğu bir gerçe k . B u n u n da
uğrağına ge liniyord u. S u n u t uş lemiyordu kuşkusuz. Şi rketin Ja öresinde herhangi bir film eleşti
tarzıyla Amerikan sineması n ı n pon-Amerikan ortakl ığı , çağdaş risinin en fazlasından yorumcu
yeni dahile rinden David Fincher bir Amerikan paraneyası olması nun kendi öznel bakışıyla,ncsnel
bu kez kendi " il k " ini ge rçek.Jcş nın yanında, hasbayağı bir gerçek gerçekliğin kesiştiği nokta n ı n
tirmek için kamcra arkasına geçi te değil miydi? Bir çuva l sakat, ufukları na kadar gelebildiği de
yord u . D e ha n ı n bede lini bile işe yaramaz " YY'' kromozonlu aşikar. Bir yorumun diğerine gö
zapt-ü rapr alonda bulunduran n u n , evre n i n yeni sa h ibi " şir re üstü nlüğünden kesin bir ·ifa
Hollywood açısından , bu yeni ket" e karşı direnişi, en bozuğu n deyle söz edilerneyeceği gerçeği
yctm� video klipçi nin yapabi le dan da olsa insa n 'a duyulan inan ne rağmen ,film leri eleştiren ve
cekleri te h l i keli olabilirdi ama cı dile getirmiyor m uydu?Tüm okuyucu üzerinde potansiyel bir
onlar bu işin de iki keskin ucu bunlara rağmen i l kinden çok faz etki sahibi olan yazann ,görc bildi
nun bu l unduğunun hepimizden la şey söylem iyordu 'Alien 3 ' . ği yere kadar konuşması gerektiği
fa zla fa rkındayd ı l a r. Nite ki m . Ancak H'ollywood'a ve yöncnne de ülkcmi7..de çoktan u nutu lmuşa
Fincher ödün vermeden ustası n i n kendisine ra ğmen (Ameri benziyor.
Scott ' u n i zi nden gidiyor, tekrar ka'da dahilik hem çok büyük bir Evet okuyucular, gösterimi bu
" tc k " e i n d i rgcdiği yaratığı bu şans, hem de çok büyük bir şans günlerde sona eren yaraağın öy
kez evrenin başka bir ücra köşcsi sızlık bence) ortaya bir dönemeç küsü ü lkemizde h a l e n devam
�e taşıyordu. Bu kez de baba fi- sayılabilecek oldu kça ciddi bir ediyor, kaçırmayın .
35
Bir Devlet Hastalıaııesinde
••
36
ancak bir gazetenin orta say Neresinden bakarsanız bakın,
fasında küçük bir haber oluş süreklilik ve . sistematiklikten
turabildi - •bir iki asistan neyi yoks u n , çoğulcu-ka tılımcı ol
değiştirebilir ki" gibi ayakları mayan, tek boyutlu -tek mer
yere basan bir çıkarıınla , öğ kezli, tutarsız v e karmaşık bir
renm e arz u m uz u taz eledik . eğitimle karşı karşıya y d ı k .
B u tazelern eye sözde uyu m , "Bütün b u ahval ve şerait için
poliklinik d e aynı anda birden de dahi" öğrenecek çok şey
fazla hastaya ruhsal muayene vardı. Klinik şefi • beğenme
yapılmasını doğal karşılamayı yen . . . ir olur gider" diyordu . *
da öğr�tmiş oluyordu . B u saatten sonra nereye gide
*Bu kliniğin günlük pratiğin ecktik. 11 Heni eleştiren , hem
de, psikoterapinin asla yeri b urada kalan şerefsizdir" di
yoktu . Özgül bir psikoterapi yordu(hala kulakla rım u ğul
disiplini iç�n eğitimin olma yışt duyor). Sorular . . . Sorunlar . . .
bir y ere kadar a n l aşılabilir Dışa açılmak e n doğrusuydu :
de, tıbbın tüm dallarında psi sempoz y u m l a r , kongreler?
koterapötik yaklaşımın gerek "Sevsinler kongrelerini" diyor..
liliği vurgu lanır ken, böyle bir du. Filanca yerde psikoterapi
yaklaşım için temel bilgi ve eğitimi? "İyi para kazanıyor
uygulamanın dahi olmayışının lar, safsata bunlar" d iyordu .
hazmedilir yanı yok tu. ( "D üş- Klinik şefi herşeyin tek egcme
. manınızı iyi tanıyın" anlayışıy niydi (Bu durumda, eğitimle
la yapılan psikodinamik k av ilgili bir. yazıda , klinik şefinin
rarnlara yönelik adersler" , tutum ve davranışlarına dair
bilgileri h avada u çu ştura n , saptamalar y apmak da kaçı
pratikten yoksun v e anti-Fre nı lmaz olsa gerek . Bu yazıy.ı
ud bi-r seyir izliyord u . ) Kitap yazarken , b i r k işi için bu
lar e ğitim i , s.a dece bazı ku tarzda ruhs�l belirlemeler
ra�sal bilgilerin edinilme sü yapmanın doğrul uğu nu yan
reci değil, hem k uramsal hem lışlığını çok düşündüm. Ancak
de uygulamalı bilgilerin siste kendi tavrının doğruluğundan
matik olarak edinilme süreci bu kadar emin olan bir kişi
olarak tanımlıyord u. Uygula: karşısında, tepkisiz kalma k ,
madan geçtik ; kuramsal bilgi bir�akıma mazoist bir tercih
lenmeıiin hiçemi ve içeriği de olacaktı . )
nonsistematik , yanh ve h atta Rollo M a y şöyle diyor d u :
bazen y anlış oluyordu. Klinilc uKendi tavırlarırun doğrulu
şefinin ısrarla ve i natla savun ğundan mu tlak bir şekilde
duğu , giderek sarsılmaz slo emin olduklarını iddia edenler
ganiara dönüşen ve asla değiş tehlikelidirler. Böylesine emin
tirilemey«;n yanlışlıklar her olma sadece dogmatizmin de
gün dinlen iyord u . Örnekse , ği] , y1kıcılıkta onu geçen kuze
DSM-III, dina mikçilerio yeni ni fa natizmin de özüdür . . .' Du
numarasıydı (amacım D SM durumda kişi itira:d arını, a
I I I ' ü savunmak değil. A m a dece karşı çıkışları değil, ken
D S M anlay ışının , n eredeyse d i bilinç dışı şüphelerini de
dinamik yaklaşırn l ara bir tep yatıştırmak için arttırmak d u
ki gibi doğduğu , hatta neokra- · rumunda kalır" ( * *) Klinik şe
epelinizm sayılabileceği söyle fi alay ediyordu. Dört yıl bo
nirken , bu kadarı b iraz garip yunca hemen her gün 11ders11
clmuyor mu? ) adı altında, o n u n herkesle
37
alayım dinledik. Diğer psik i
y a.l r i s t l er b e ş para etmez
adamiard ı.
38
M A Y A K O Y E S K İ' Y E
Zamanın kıyısında
yürüdüm durdum
kendinden gecmişti
Ve güneş oturmuştu
erik a�açlarına
yüzbinlerce melodi
o muhteşem mozaik
dansa kalktılar
başlıyor okumaya:
severdi o,
A.Ö.
Kimileri, "günler bsahrken, " diyorlar, "kimilerinin kimi monoaminleri daha az
ve usul damlamaya boş/or: çökkünlüğün nedeni. " Kimileri de bu işleri başka
biçimde kavramaya çoi1Ş1yor; Ameriko!J/arm birinci ve ikinci ekseniere oylr
dtklonm oym çizginin iki ucuna yerleştirerek. Sonra, yitirilmiş nesneler var,
bitmey_en oçltğtmtz, dayanaksizit k, koygon zemin . . . Soymak/o bitmez. Bil
memenin oğnst do cabos1. Yolmz, söz oromtzdo, ben ta boşton us/oma de
diydim ki: bir gün yüzlerimizdeki berrak göller düşecek ve bu oymozco eğ
lence bitecek.
Aşoğ1daki, duygu-düşünce-mevsim-tşlk-sJvl ilişkilerini bilimsel olmoyan koygt
larla anlatmaya kalktşm1Ş bir metin. Ama metindeki mevsim bahar. Komçt.
A S · LONGA,
BA AR KISA
. mezdim . 11
aharın s ize karşı kaza n a- n i d uy ura n , ama s i z i dışında
B çağı u tkuyu 'sineye çekme tutan baharı bir kezliğine yok
ye haz ırlanırke n , b i r saba h mu saymalı? Üsteli k , bilirsiniz Nisan'ın on sabahlarından bi
hardaktan boşan ı rcasına y a- · ki, b i raz z a m a n tanın a, kişi rinde, bir gçnç adam , Şubat'ın
ğan yağmurla uyanırsanız , içi toparlanabilir; bu başLan çı gri s i h a l a ü s t ü n d e , �yurken ,
tıizden ne yapmak gelir? k arıcı çağrıya u y u p b i r scrü• kışın tortusuyken , yatak oda
vene atıJm ayh yüreği olur.' Ye s ı n ı n penceresine vuran yağ
Diyelim k i , aşkın Ve mevsimle nilgiyi hazırlayan sizin miskin murun sesiyle uyanmtşt ır.
rin-ama yaln ız bu ikisinin- ca liğinizden çok baharın acı ma
nınızı s ı k s ık a c ı t t ı ğı yılların . s ı z h ız ı d ı r ; daha d oğrus u , İşte sonunda . . . i r i gürültülü
.
birinde, bahar zamansız geldi. günlerin geçip gi L Liğini d uyma damlalar . . . odasının pencere-
Kendisine ayak uyd uramaya n ı n b u n a l tıs ı n ı n , 'ezik li ğ i n i n sinde . . . toprağın , bitkilerin üs-
c ağı n ı z ı b i ld i , s izinle s avaşı m i s k inliklc ortaklaşa ü re t t iği tünde . . . kendi y ü reğinde . . . on-.
y or. İ k i a y geçt i , h a la karar bir kısır döngü. B u n u sezersi ları kokutarak yı kayıp parla
s ızsınız : Savaşmalı m ı , yoksa n i z '· 11ı aman
.
d u rs a 11 d e rsi n iz ' tara k, serinlcterek. . . pa tır pa-
yaşamdan bir bahar eksi i tme 11olmaz ya , bir-iki günl üğüne t ı r . . . ş ak ı r şakır. . . şıkır şı-
yi göze alıp geri mi çekilmeli? d u ruvcrsc, bahann yanımdan kır . . . of, of!
Çağırıp çağırıp kaça n , geldiği- böyle geçip gitmesine izin ver-
40
Genç a dam, yağmurun kentin mak güç; çünk ü , içinde h em niye vokal bir partisyon . . . te
her yerinde aynı nitelikte ol törenierin ağırbaşlılığını, ka nor , doğaçtan . . . ya da teybin
masını dileyerek , kararlı , ive n ıksanmışlığını , hem de bir sesini sonuna kadar açıp salo
cen, kendini sokağa atmıştır. gözükaralığı barmdırır. nun duvarlarını şööyle bir . . . ·
yavaş silk inip kurt ulamaz ki çiçeği z u m y aparsınız , araba gilisinin imgesi onu yok layıp
şi. Bahar la , kafası nda önce ustalıkla park edilir, becerikli durmuştur. Ne de olsa , iki ki
den kurd uğu bir savaşıma gi eJler ü rünlerini bir masanın şilik eski bir törene ilk kez tek
remez. Ya onunla ta başınd� 'üstüne bıra kıverirler. Siz de, başına çıkmak üzeredir; yılla r
uyuşur , ya da böyle apansız , gözleriniz hala kapalı, senfo- önce sevgilisiyle ilk tanı.ş tı�la
gözükara , yarı-deli b ir saldı rında gitmeye · b aşladıkları,
rıyla ortasına dalıverir. sonra da biç vazgeçemedikleri
Diyelim ki, oşk1n ve parka g:i.tmcktedir. Şimdi bu
(Peki ya o gözükara lık , o ya
n-delilik n asıl ansızın gelir ki.:.
mevsimlerin bahar dcliliği onu yine parka
sürüklediğine göre, artık par
şinin üst üne? derseniz , işte oma yolmz bu kın yaşamından çıkmayacağı
arasını hen de tam çözebiimiş
değiliıq. )
ikisinin bellidir ; h a h a rla gelen ilk
ödev ise, parkla eski sevgilisi
conmtzt stk stk nin imgelerini birbirinden
Genç adam, baharın "ilk gü ayırmak.
n ü nün11 coşkusuyla delikanlı OCIHIQI ytllonn
bir y ür ü y üş tutturmuş, dol
muş durağına vurmuştur. Ni
birinde, bahar " Çok güç şeymiş, bir aşkın
hi LLiğini anla m a k ,� demiŞ tir .
yeti , kendisi için çok önemli, zamansız geldi. 11 0 kadar çok şey birikurmi
çok özel olan bir parka git
mek. Yaşamının törenleri ara
Kendisine oyok şim ki, ancak on un varlığında
anlamlı olabile n . . . O gü nden
sından çıkarmış olduğu bu işi, uyduromoyocoğtntzl bugüne onca duyarlığı , rengi ,
yeniden onların arasına kat simgeyi , düşlenii n ereye koy
mak . bildi, sizinle dum hen? Nereye boşalttım?.u
SOVOŞiyor.
B u nasıl bir co�kudur , anlat- Genç ada m , tam geniş sokağa
41
dönerke n , k öşe d e k i tek k a t l ı u z u n koş l u k ları gü n old uğu gi k a t i n i çek m i ş t ir. Ö tes i , yak ış
e v d e y a şa y an b i r başka ada b i . Son b i rkaç y ı l a y a y ı l a n , urm a . ) S a n a tçı bir y a n ı var
m ın pencereden dı şarıya b a k s a n k i y a şam la rı n m i l k b ö l ü dır. (Tck k a t l ı evin giriş in deki
t ı ğı n ı g ö r m üş tü r. Uz u n s ü re m ü nde p ro v a ı n ı y a p t ı k la r ı , büyü kçe t a ş ı n ü zeri ne özensiz
d i r sokak ta karşılaş tığı , artı k i k i n c i böl ü mü n d e d e kendi l e ce yazıl mış bir söz ! 11Ars longa,
y ü z ü n ü ç o k iyi tan ı d ığı , ü s tc r i n i avu tmaya yeten o esr i m e vi t a brevis. ") D ost canlısıdır.
lik or a da b u rada birçok ortak n i n ve son ra ki törenierin mc (Doğru eve giren çıkanın say ı
tanı d ı k l a rı çıktığı için is ter is k an ı , t ıp k ı o g ü n k ü gibi yeş i l , sı bilinmez . ) Dostluğuna güve
temez i lg i y l e izlemey e başladı boş ve ı s l ak t ı r. nilir, ama her a ra nd ı ğ ında bu
ğ ı , a m a h iç k o n u ş m a fı rsatı l u nmaz. Bir r a s tla n tıy l a ya da
b u l a m a d ı ğı orta yaşlı komşu G e n ç a d a m ise, oraya gitmek o sizi b u l d u ğunda uzu n sürel i
s u . . . baharın ilk gü n ü . . . sa ba için evden çık tığın ı u n u tara k , bir b irliktel i k başlayabilir,
h ı n o saatinde . . . yağmuru sey s ı r ı ls ı k la m olar a k ; b i r y ü r ü sonr a i z i ni y i t i ri rsiniz b irden .
r c lmck t e d i r . 13 u adam da y üp bir koşa rak , bir koşup b i r (Ya k ış t ırma) Kuzu göz l ü bir
o n u n gib i . . . b u :ıda m d a y a r ı u çarnk , sonra y i n e y ü r ü yere k , k öpeği v a r d ı r ; hep b a h çed e ,
del i . . . Yüz ü n ü . . . ve tören l i gü- a m a e n çok u ç a ra k , bağlı d u r u r . ( Köpek , ku rt-ç o
l üş ü n ü . . . pc:n ccrcyc . . . y a . . . gerçekle d ü � lc: min t a m orta ı n b a n k ı r m ası d ı r ; a rs ı z a rsız
pış . . . u r . . . m ış . . . Aman . . . ar- da, h avlayıp m a h a l l e y i ayağa k a l
tık . . . k i ş i n i n . . . a k l ı n d a . . . es- k en d i i n i b c l k i d c h i ç t a n ı m a dırır. H e p ba h çed e k a l d ığı ,
ki. . . törc n lc:r . . . m i . . . ka . . . yan, doğr u . )
lır . . . m ış . . . y e n i b i r dost yara t m ı ş t ı r :
Yarıd c l id ost u s t a . Genç a d a m , baharın i kinci
su i çi n de özel oldu�un u , on u n
Genç adam yağ m u r u n komşu önem l i k a ra r ı nı d a ç a bucak
da k a fas ı nd a i ç i n d e ya ğ m u r
verm i ş , _ önce k o şa r adı m yii rü
A d a ın ı n mcs lc ğ i , ga7.clcci l i k meyc , sonra d ü pe d üz koş m aya
m n mış ve ü s tü n de "Ars l on ga ,
geçen d üşlemler do l aş Lı ğ ı n ı çı Lir. ( D o ğ r u ) Çok b i l g i l i d i r ; b a ş l a mı ş , pencereye h iç ba lc
ç üd e d o y u r u r 1 r şıs ı n dak i n c .
k a rs a m ı ş t ı r . Kom ş u s u n u n d o s ıl u ğ u y l.a bilgel iği n i eşi t öl
uzun bir s ü red i r pcmceredc a v i ta brevis" yaza n taşın yanın
o l d u ğu n u v e b u d ü ş l c m leri { Bu n da n e m i n ol:ı m ay ı z . Ge rç i dan h ızl a g eç m i şt i r. Komşu s u
zcngi n l e ş ti rm cy e çalışlığını genç adam ı n , k o m ) u su n u n dc:li d e l i çal a n k a pıy ı aç t ı ğı n
v a rs a y m ı ş t ı r . { fl u n u d a " i l k e v in i n bahçesinde ma h al l e n i n da, ona "sizi k a ç ı rm a k t a n
gün ün " coşk usu n u y o rm a k ge çocu k l a r ı n ı ve ge n l e r i n i mer kor k t u m " d e m i ş t i r . "Ko lay ko
r e k ! ) Yağm u r u n y c r y ü � ü n d e d iven lere, t aş l a r m ü s tü n e , lay ev d e b u l u nmaz ı n ız ç ü n
b i r bi r i n d e n ra r kl ı , b i rbi r i n
ort a k tan ı d ı kl a r ı y in dedik od u b i l m iş-:ış k l a u � raşır ; h e ps i d ü � ü n ü z b i r gC!cc y jj z ü n Uze
sa, i ç i n izden ne y ap m ak ge l i r?
yaparak öğre n d i k l e r i , ona y a ı l ı k b i r ç iç e k kokusu çarpar
k ış lırd ı k l arıyla karış mış lır. den re n kl i . l ı; k i i ç m c y i v e içer
k e n g c: n iş b i l gis i n i sergi l erney i
O sır ad a park yemycşi l , b or n sever. ( Penc<:re n i n tam k a rşı
ni
oka k t a n geçen
Lu t am a y ı p , içi nde u z u n ge nç a d am ı n birçok kc� d i le-
42
•
Inis 1
g i b i stkıyor
43
-35 yaşında . Evli, iki çocuk babas ı , ayakkabı Şimdi. Psikiyatrsınız. Ne yaparsınız?
tamircisi. �smer, orta boyl u . Kırşehir nüfusuna 1 . Adama 'Ulan manyak. Sensin ulan cahil.
kayıtlı. Otur ulan yerine. Edepsizlik etme, eşek herif'
-Son üç gündur·uyumuyor. Gidip, kendisine diye bağınr, üstüne yürürüm. Sakin leşmem
bir gitar ve deri ceket pantolon almış, kolla.nna zaman alır.
gümüş bilezik ler, boynuna kolyeler ta kmış. 2. 1 . şıktaki gibi davr.·a nmadığım için zate�
Milyonlarca lira borçlanmış. Eve bir sürü sakinimdir. Görevlilere elimizdeki kimyasal
hayvan getirmiş (sincap, penguen, pelikan , ger silahları hemen hazırlamalan için emir vererek
gedan vb .) 'Estetik a meliyat olucam• diye odayı terk ederim.
tutturmuş. 6 yaşında bir esmer çocuğu evlat 4. A ntipsikaytrımdır. Ne de özgün bir varo
edinmek için girişimde bulunmuş. Kendisinin luş diye düşünürüm. Onda aşkın öznenin gizini
Michael Jackson olduğunu iddia ediyor. Evi � in ar arım.
balkonunda sabaha ka�ar avazı çık tığınca 3� Adamla k a fa bulurum. Sayın Billle Jean
bağırarak 'Billic Jean'ı söylüyor. Karısına turne gelideriniz nasıl? Tatminkar mı? diye .
'Tina- . Gel lan . Dans edicez' diyerek, zorla sorarım imzalı bir posterini i terim.
onunla dans etmeye çalışıyor. Kadın perişan. Ne. 5. Onu anla maya çalışırım. Ben de masanın
yapacağını şaşırmış. Kocasının yaptığı üstüne çıkarım . Parçası bi tlikten sonra bir istek
harcamalan nasıl k a rşılayacağını düşünüyor. parçası da ben isterim. Hatta masaya vurarak
Mab_allell gürültüden muzdarip, uykula r eksik , ona geri vokallerde eşlik ederim.
sinirler gergin. 6. Onunla birlikte karısını da anla maya
Bu durumda ne olabilir? çalışırım. Bu durumda masanın üstüne çıkmam,
Diyelim . Bir taksi, komşulardan bir ikisi ya söz. konusu değildir, tah ü ki. Kadın çok sıkıntılı
da mahalle karakolundaki polis memurları, bir ve üzgün görünmektedir. Kocasının ayakkabı
de adamın karısı , adamı alıp psikiyatra ta mir ettiği eski günlerine dönmesini
getirdiler. istemektedir, bı:;lU k i , Kırşehirli yoksu l bir
Adam , polislel"i ya da nınhalleli ref:ıkatçileri a y akkabı tamircisinin ömründe bir kez olsun ·
kendisi için tu tulmuş 'body guard"lar z:ınnedip, kendisini Mich ael Jackson gibi hissetmesinin
'sorun " çık:ırm:ımış olsun, hastane yolu nda. Ye an laşılırlığı ile, kansının zorlandığı 'Tina'lık
hastanede - Psikiya trın odasında. Panter gibi . konumunu red detmesinin h aklılığı ve yapılan
sürünerek odaya girip, birden ayağa fırlayıp harca m�ların (estetik ameliyat, evlat lı k , pelikan .
gitar çalmaya başlast n . Siz de ona gAdın ne vs. ) bir ayakkabıcı ailesinin göğüsleyemeyeceği
bakayım oğlum senin' �emiş olu n . O da size düzeylere varmas1nın barizliği karşı karşıya
'Billie Jean'· desin. 'Evladım bu ne biçim isim. gelir, içi � de. Bir karar alır, uygulanm.
Pantolon ismi. De bakayım bana hakiki ismini'
diye ekleyin. O da size Aptal . Cahil herif. Geri
• Siz ne yapardınız ?
zekalı mısın' diye bağırarak hoplayıp masanın
üstüne çıkmasın mı? Gitar çalmaya başlamasın
mı? Sizi de gel bana eşlik et diye yanına
çağırmasın m ı ?
44
Bit Kitap Arkasi Notu:
Süreyyya Evren
"Yar Arabeni Öyküleri"
45
Ashnda B i l l Hubbard1a yakılan ağı t t a , o kim isi büyük, k i m isi k üçük öl üm oyunları.
yorgun, çok şeyler görm üş geçirmiş (ve- dolayı Diz içinde yaşadıkça fark ına varmad ığımız
sıyla insa.;lar öldürm üş) Hubbard konuşmaya o çelik koza n ı n d ışından bakı yor ve ' televiz
b a şladığında b i rşeyler olncağı bel l i y d i . D ize yonlarının başında toplu halde b ü y ü lenmiş gi
olnnlnrn sonra gelel i m , esas olanlar Waters•c bi ekr:ı.nı seyrederken' dış dünyal ılara buldu
olmuştu . Pros and Con 1d a 'son uç i tib ariyle' ruyor bizi sonunda. Ölü mden neden bu kadar
m ü m tnz şahsiye t , Caos ile 1nol uyoruz1 demeye onca şiirden, k avga gürültüden sonra h ala an
kalmadan Derlin konseri ilc iyice -gözümüzde layamad ığını i l i ra f ediyor. K ı t gö rüşlülük ? Si
Gerçe k ten , b u adam , The Wall ile llerlin deyi n , b a n a üçün cüsü d a h a y a k ı n gel iyor .
Duvarı arasında ne 'alaka' .kurmuştu ? D izler A m a bazen yalp:ıl a d ığı da ol uyor. Late Home
le, bu a d a m ı yıllard ı r d i n leyen, a d ı n ı hafıza Tonigh t1ın 1. böl ü m ü nde Libya•nın başkenti
ender m u cizelerden biri olara k bclleyen b i z muk için 'gururla , keyifle' a rayan Cleveland1lı
Cons1dn dalgasını geç tiği , arabanın arka kol sallamadan önce sokaklarda yaşanan "siyaseti
tuğundan 'şoföre' kıkırduyıp başta n çıkar ve ritmi' vermeyi ihmal etmiyor. Tiananme n
tan a klı k ı t , saçları sarı 'denge bozucu seks Meydam1nda Ç i n l i 'snrı gül'ü öld üreniere ve
u nsuru• starl:ırla •mega• bir organizasyon d ü medyaya sald ınrken yine de yardım istcycbili
zenleyen O m uydu gerçekten ? yor. Onu da geçtik, e n kötü parçası Too Much
Her neyse, kötü günler geçti. Rope1da -en azından dinlenebileceği ni varsa
ne bir knbus. Ölüme biraz daha yakın . A m a Amu scd, bizlere Waters•ı yeniden bul d u ran
b u sefer 'görd üğü ' , yalnızca iç dünyalarımızda b i r a l b ü m . Am a-i tiraf edeyim- b u n u n ardı n
yaşadığı m ı z ö l ü m oyunları da değil, daha da dan bir başka •show1un gel m emesi n i n hi çbir
öteye, tümtimü zün İnsanlık ndına yaşadığımız, garantisi yok. Ç ü n k ü Berl in faci ası, b u ada
yaşattığımız bildik 'ölüm oyunlad . . . m ın çok eski bir h uyunun deva m ı . Her zaman
Her gün gazetelerde okuduğumuz, tcleviz •olaydan yana' biri. ilir keresinde n sırf olay
yo n l a �da seyre ttiğimi:ı:, sokaklarda yap tığımız ol un diye, insanın parasını pencereden fırla-
46
tıp atması h iç de akılsızlık sayıl line gele n" dünyamızın m u cizele A m used t o Dca th , o 'söz ü n ü n "
m az' demi ş t i (Express,Tem muz rine dok undururken , depremle b u g ü n k ü ahvaldeki tercümesi;
84) . Floy d ' u da ' s how busi ortalığı sarsıp dış dü nyalıları ya blr mik tar d a n ihayet telaffuz
ness 'in en parlak i s i m lerinden n ı mıza getirip tespiti onlara yap edilmiş ö l ü m . . • Acılı. İşte hepsi
'k urgusu'na b a ktığım ızda , bu yor. Yine acılı bir son. Yine ip O'nun bu actyı çok deri n d e n his
nun arkasından Roeg ve Scar ler onun elinde, cambazlık yapı settiğini b iliyorum . İşte bu yüz
fe'yle olmasa b ile , başkalarıyla yor, bu sefer insanlığa kendi biç den, biz Berlin'den beri odala rı
yapılacak yeni 'bir öyk ü' görü tiği senaryosunu uyguluyor. na kapanmış olanlar, kafamızı
yoruz, tam vidcoluk , tam fi lmlik Asl ında tüm söyleyeceğini P- . dışarı çıkarabiliriz.
etkileşimi koparmayı' öğrenmiş AClLI, iŞTE HEPSi BU �·· •• 2) D ugünlerde Rock adına or la- ·
bir Waters yine karşımızda. lığı dolduran yeni yetme, "yü kse
O'NU TANIYAN�R i�iN __
d olu 'başka şey ' i de ka tıyor. olmak üzere Brian Maclc�d, N'dca
BUGÜNKÜ AHVALDEKi : · ::
Andlarda içilen Peps i ' n i n , Ja Davcnport, Don Henley, John Pati
ponların aldıkları golf k u rs ları TERCÜMESi; BiR MiKTAR . tucci ve rahmetli Jeff Porcaro'ya;
nın, Tibet1te k i McDonalds 'ın ya . DA NiHAYET TELAFFUZ eski dostu m uz Michael Kamen'e ve
47
Gitsinler ...
48