VOLAN TASARIMIVOLAN TASARIMI Giri: Bir motorun dndrme momenti sabit deil, olduka deikendir.

Ancak motorlarda sabit bir dndrme momenti istenmektedir. Dndrme momenti erisini dzgnletirmek iin kullanlan ara, silindirik bir ktle olan volandr. Motorun dndrme momenti ortalama dndrme momentinin zerinde olduunda devir biraz artmakta ve volan bir miktar enerji almaktadr. Bunun aksine, motor momenti ortalama momentin altna dtnde ise, devir biraz azalmakta ve volan enerji vermektedir. Bylece volan bir enerji dzenleyici grevi yapmakta ve devir says deiimlerini en aza indirmektedir. Otomotiv uygulamalarnda genellikle disk tipi elik volanlar kullanlr. Byk yarapl ince bir volan, motor iin gerekli olan atalet momentini en az arlkla salar. Nadiren kullanlan halka tipi volanlarda, gbek ve kollarnda atalet momentine bir miktar etkisi olduundan, sonuta devir dalgalanmalar, belirlenen deerlerden biraz daha az olmaktadr. Motorun dnen dier baz paralar, rnein krank mili ve biyelin krank muylusundaki edeer ktlesi de volan etkisi yapmaktadr. Tatn hareketi srasnda kavrama kavram durumda iken tahrik sistemindeki tm dnen elemanlar ve tatn kendisi, motorun devir dalgalanmalarn azaltarak, motorun hemen hemen volana hi ihtiya kalmayacak duruma getirirler. Ancak, otomotiv motorlarndaki volan tasarmnda dikkate alnan ncelikli durum dk hzl rlanti almasdr. Volan etkisi ilk altrma srasnda motorun dnmesi iinde nemlidir. Grevi: Volan, motorun btn devirlerinde krank milinin dzgn ve dengeli dnn salar. Volan i zamannda bir ksm enerjiyi zerine alarak dier zamanlarda pistonlarn kolayca st l noktalar amasn salar. zellikle ateleme aral fazla olan drt veya daha az silindirli motorlarda volana den i daha fazladr. Ateleme aral ne kadar fazla olursa motorda kullanlacak volanda o nispette byk olur. Volan, kavramaya yataklk eder ve kavrama diskine hareket veren bir kavrama paras olarak da grev yapar. Ayrca volann zerinde bulunan volan dilisi yardmyla motora ilk hareket verilir.

Malzemesi: Volanlar genellikle grafitli dkme demirden yaplr. D tarafna da volan dilisi denilen elik bir ember dilisi geirilmitir. Ayrca volan malzemesi olarak elik alamlar kullanlmaktadr. Tasarlam olduumuz motorun devri 4800 dev/dak olduu iin volan tasarmnda dkme demir kullandk. Bu malzeme seimini ise FORD servisinden aldk. Kullanlan malzemenin zellikleri: Malzemenin z ktlesi 7,29 gr/cm3 tr. Bu malzeme de bizim istediimiz dayanm zelliklerine sahiptir. Volann yaps: Volan yapmnda aracn trne ve motorun zelliklerine gre, volan zerinde eitli iaretler ve paralar bulunmaktadr. Baz motorlarda volan yzeyine ..N. , ateleme, subaplarn alp kapanma iaretleri vurulmutur. Elektronik atelemeli ve enjeksiyonlu aralarda ateleme avansn ayarlayabilmek iin volan zerine ek bir dili konulmutur. Bu dili zerinde iki adet di iptal edilerek, ateleme sras gelen silindirin st l noktaya 90 derece uzaklkta olduu beyne iletilip uygun avansn verilmesi ve ideal enjeksiyonun yaplmas salanr. Gnmz motorlarnda volan krank miline civatal, sk geme ve kamal olarak balanmaktadr.

Volanda meydana gelen titreimler: Titreim, mekanik bir sistemin hareket veya konumuna ait bir niceliin zamana bal olarak, dzenli veya dzensiz deiimidir. Dnen, salnm veya git-gel hareketi yapan elemanlarn hareketlerine baml olarak, her makinede titreimler olumaktadr. Kranka etkiyen deiken motor momenti; milin hznda deimelere neden olduu gibi, zorlanm titreimler de oluturur. Bu titreimin frekans sistemin doal frekansna eit olduundan rezonansa yani ar burulmaya ve hatta milin krlmasna neden olabilir.Burulma sistemlerinin almasnda tm salnm yapan ktleler edeer ktlelere (volanlara) indirgenir. Yani volan; krank milinde moment deiimleri sonucunda oluan titreimleri zerine alarak motorun dzenli almasn salar.

4 SLNDRL MOTORUN VOLAN HESABI NeMotor efektif gc (HP)57,23 HP nMotor devri (dev/dak)4800 dev/dak ηmekMekanik verim %85 zSilindir says4 NiMotor indike gc67,32 HP

Drt silindirli dz sra tipi motordan alm olduumuz volan lleri; DDi st ap257 mm RDi st yarap128,5 mm DgGbek ap46 mm RgGbek yarap23 mm DkKasnak ap249 mm RkKasnak yarap124,5 mm PVolan et kalnl33 mm P1Volan et kalnl 122 mm P2Volan e kalnl 211 mm DcCivata ap9 mm RcCvata yarap4,5 mm ZcCvata says7 adet

Volan tork deiim deeri: Drt silindirli bir motorda volan tork deiim deeri iin alnan sabit deerler tablosu aada verilmitir. MOTOR TPDeerler 1 Silindirli motor2,40 2 Silindirli 180 krank boksr tip1 3 Silindirli 120 krank 0,70 4 Silindirli 180 krank 0,20 6 Silindirli 120 krank 0,05 8 Silindirli 90 krank 0,06 12 Silindirli V 120 krank0,02

16 Silindirli V 90 krank 0,01

Volan tork deiim deeri aadaki formlden bulunur: ∆W = Taksimat dairesi apnn bulunuu ( Dt ) : D = Dt + 2 * m 257 = Dt + 2 * 1,61 Dt = 253,76 mm Taban dairesi ap ( Dd ) : Dd = Dt 2,5 * m 2,5 * 2,28 m (modl) =

Dd = 296,4

Dd = 290,7 mm

Di says ( Zd) : ykseklii ( h ) ; Atelyedeki volandan alnmtr h = 4 mm Zd = 159 adet

Di h =

Di ba ykseklii ( hb ) : : hb = m = 2,28 mm 1,25 = 2,85 mm

Di taban ykseklii ( ht ) ht = m * 1,25 = 2,28 *

Drt silindirli sra tipi bir motorun volanndan alnan di lleri : aDi cDi hDi bDi taban genilii3,3 mm st taban genilii2,34 mm ykseklii4 mm genilii9 mm

Bir tek diin alann bulursak : ise : A = A = 11,28 mm2 = 0,1128 cm2 cm2 Di arln hesaplarsak : Gdi = At * b * γ lzemenin younluu Gdi = 117,93 gr = 17,9352 * 0,9 * 7,29 = 117,63 gr

Toplam dili alan

At = A * Zd = 0,1128 * 159 = 17,9352 cm2 At = 17,9352

γ = Ma

ekilde G1, G2 G3 ile gsterilen ksmlarn arln hesaplarsak; G1 = * S * γ G1 = * 3,3 * 7,29 G1 = 2486,48 gr. G2 = * (P - S) * γ G2 = * 2,2 * 7,29 G2 = 3890,33 gr. G3= gr. G= = 132,26 gr

Cvatalarn boaltt ksmn arlna Gc dersek; Gc = * Π * S * γ * Zc = * Π * 1,1 * 7,29 * 7 = 35,71 gr.

Bulunan deerlere gre volann net arln bulursak; G = G1 + G2 + G3 +Gd -35,71 G= 7457,35 gr G = 7,45735 kg. Gc Gc = 2486,48 + 3890,33 + 1130,88 + 117,63- 132,26

Jirasyon yarapn bulursak; ΔW = * = ΔW = =

k deerinin bulunmas;

k = 24 = 0,03971 m. = 39,71 mm.