TRANSPORTNO POSLOVANJE

Temaizpredmetakomercijalnoposlovanje SADRAJ POJAM I ZNAAJ TRANSPORTNOG POSLOVANJA ZADACI TRANSPORTNESLUBE ORGANIZACIJATRANSPORTNESLUBE KORINJENJEVKLASTITOGVOZNOG PARKA TRANSPORTROBEELJEZNICOM OSTALIOBLICITRANSPORTA OSIGUARANJETRANSPORTA

UVOD Transport je dio saobraaja kao privredne djelatnosti. Za razliku odpojma saobraaja pod kojim podrazumijevamo djelatnost usmjerenu na s a v l a i v a n j e p r o s t o r a i v r e m e n a u c i l j u p r e n o s a l j u d i , r o b e i v i j e s t i , transport kao ui pojam obuhvata samo prenos ljudi i robe.Kada se, meutim, govori o transportnom poslovanju preduzeak a o jednom od pravaca njihove komercijalne d j e l a t n o s t i , o n d a s e , u prvom redu, misli na transport robe. Izuzetak ine jedino preduzea kojase bave prevozom putnika, odnosno koja pruaju dopunske usluge u vezisa istim (putniki biroi i slino).Transportom se reava pitanje dopreme nabavljenih materijalnihdobara prenosu n u t a r potrebnih i, za obavljanje privredne djelatnosti, robe zatim do njihov mjesta preduzea najzad,

otprema

prodate

n j e n o g opredeljenja, odnosno mjesta potronje.P o t o j e m j e s t o p r o i z v o d n j e , n a j e e , u d a l j e n o o d m j e s t a realizacije, odnosno mjesta potronje, to se roba mora mora dopremiti dotrita, odnosno do potroaa. Time se transport j avlja kao produetakp r o c e s a p r o i z v o d n j e , , k o j i s e v r i u o k v i r u p o m e n u t o g p r o c e s a i z a pomenuti proces (Marks). Naime, prevoz robe od mjesta proizvodnje dot r i t a zahtijeva odreeni utroak kapitala i rada ime se p o v e a v a vrijednost robe jer se upotrebna vrijednost ostvaruje samo u potronji, pazvog toga ovi trokovi imaju proizvodni karakter.O s n o v n i z a d a t a k t r a n s p o r t a j e

z a d o v o l j a v a n j e p o t r e b a l j u d i . Transport je omoguio stvaranje velikih gradova, uticao na irenje znanja,drutveno-kulturne i naune saradnje, omoguio otkrivanje novih zemaljai kontinenata, uzajamno upoznavanje razliitih naroda i zemalja.A k o s e r o b a n e preveze, kupac u meunarodnom prometu ne bi m o g a o d a r a s p o l a e robom, zavisi da li i pa er o b a koliko bi biti e meunarodna predmet ona trgovina meunarodne Trokovi p o s t a l a besmislena.T r a n s p o r t n i t r o k o v i s u d i o c i j e n e r o b e , p a o d n j i h razmjene b i t i konkurentna.

t r a n s p o r t a p r o i z v o d n i s u s a m o d o o d r e e n i h , tzv. ,,normalnih granica, odnosno dok predstavljaju neophodan utroakk a p i t a l a z a t r a n s p o r t r o b e d o t r i t a . U t r o a k k a p i t a l a p r e k o o v i h normalnih veliina, to se inae deava i z p e k u l a t i v n i h r a z l o g a ( n p r . transport robe na konjukturna trita) ne spada u proizvodne trokoveprometa.Glavni vidovi transporta su: pomorski, eljezniki, vazduni, rijeni,drumski, ptt i cjevovodni. Svaki vid transporta ini zasebnu cjelinu, a svizajedno ine ,,integralni transport. On predstavlja skup svih kombinacija 3 transporta koji omoguava da se roba kompletno preveze od mjestaproizvodnje do mjesta namjene-odredita. Ako prevoz robe ne d i k t i r a nikakva hitnost, odnosno ako priroda robe ne zahtijeva poseban tretmanna putu, transportna sluba meu mogunostima transporta bira onaj koji je najekonominiji. Poznato je da su rijeni putevi jeftiniji od suvozemnih,da su za odreene kategorije robe povoljne tarife eljeznice. 2.POJAM I ZNAAJ TRANSPORTNOG POSLOVANJA T r a n s p o r t n o p o s l o v a n j e s e m a n i f e s t u j e u i z v r a v a n j u z a d a t a k a dopreme, unutranjeg transporta robe i otpreme robe.D o p r e m o m nazivamo robe, orua transport za rad, ( m a t e r i j a l a , trgovinske

nabavljene

p o g o n s k o g g o r i v a i d r u g o g ) o d m j e s t a preuzimanja iste od dobavljaa, pa sve do skladita preduzea.Unutranji transport obuhvata kretanje robe (materijala) u okvirupojedinih preduzea kao i kretanje robe izmeu njih u okviru jedne radneorganizacije.U proizvodnim preduzeima unutranji transport se odnosi na: kretanje materijala i u samom pa skladitu sve do od momenta prilikom njegovogunoenja smjetaja, iznoenja

i z d a v a n j a i z skladita,- p r e n o s m a t e r i j a l a o d s k l a d i t a d o p r v o g r a d n o g mjesta,- p r e n o s i z m e u r a d n i h m j e s t a i p o g o n a , prenos dovrene i i proizvodnje iznoenje sa poslednjeg radnog mjesta u skladite gotovih proizvoda,- k r e t a n j e g o t o v i h p r o i z v o d a u n o e n j e , smjetaj proizvodnje i z skladita,- p r e n o s na nedovrene u

poluproizvoda

p r i v r e m e n o lagerovanje

meufazama skladita, kretanje ambalae, maina i drugih orua za rad, otpadaka i drugogu granicama preduzea, itd.U trgovinskim preduzeima unutranjim transportom nazivamo:- k r e t a n j e r o b e u okvirima skladita, prodavnica, stovarita, - p r e n o s r o b e i z s k l a d i t a u prodajna stovarita, priruna s k l a d i t a prodavnica i same

prodavnice.Otprema predstavlja transport prodate robe od mjesta lagerovanjado mjesta preuzimanja iste od strane kupca.Doprema i otprema robe predstavljaju spoljni transport poto seo d v i j a j u n a r e l a c i j a m a p r e d u z e e s p o l j n i s v i j e t , dok je u n u t r a n j i transport pojava internog karaktera u samom preduzeu.Pri razmatranju znaaja transportnog poslovanja u preduzeu trebap o i o d t o g a d a s e r a d i o p o s l o v a n j u k o j e j e d i o , o d n o s n o p r o d u e t a k proizvodne djelatnosti. Unutranji transport u proizvodnim preduzeima jeintegralni dio samog proizvodnog procesa. Spoljni transport proizvodnih i 4 trgovinskih preduzea, kao nije i unutranji drugo transport do trgovinskih preduzea,m e u t i m , nita produetak

p r o i z v o d n o g p r o c e s a proizvoaa robe koja je predmet transporta, poto proizvodnja u iremsmislu obuhvata i doturanje robe do samog mjesta njene potronje.D a l j i znaaj transportne uslovljava i djelatnosti potie iz toga to se njenimobavljanjem obezbjeuje nesmetano odvijanje

p r i v r e d n e djelatnosti preduzea. Uticaj unutranjeg transporta je jo vie izraen, jer se njegovim odvijanjem ne samo uslovljava obavljanje rada u proizvodnim pogonima, nego se diktira njegov ritam i tempo.Z n a a j a n j e i d o p r i n o s t r a n s p o r t n e d j e l a t n o s t i e k o n o m i n o s t i i rentabilnosti njenog poslovanja. Snienjem trokova transporta robe, kaoi n j e n o m d o p r e m o m d o m j e s t a o p r e d e l j e n j a s a t o manje gubitaka uv r i j e d n o s t i u toku prevoza, kao i drugim

m j e r a m a z a r a c i o n a l n i j e poslovanje u transportu robe moe se znatno uticati na cijenu kotanjarobe. 3.ZADACI TRANSPORTNE SLUBE Nezavisno od toga da li se preduzee u spoljnjem transportu slui s o p s t v e n i m i l i t u i m t r a n s p o r t n i m s r e d s t v i m a , o n a m o r a i m a t i s v o j zaseban organ koji se brine o transportu robe. Sem malih preduzea u k o j i m a ovaj posao povjerava jednom licu, normalno je se da

s e transportom robe bavi zasebna organizaciona jedinica koja se z o v e transportnom slubom.Svoje zadatke transportna sluba izvrava obavljanjem sledeihposlova:1 . Izrada godinjeg plana transporta robe, kao i o p e r a t i v n i h planova za krae vremenske periode. Bez ovih planova ne bi se mogaob l a g o v r e m e n o Izbor puta i ostvariti sav potreban robe. transport Izborom robe puta uz se m a k s i m a l n o angaovanje sopstvenih sredstava i racionalno korienje tuih usluga.2 . naina transporta t e i pronalaenju najkrae veze izmeu mjesta preuzimanja i mjesta isporukerobe i on se vri za svaki konkretan posao prevoza.K o d i z b o r a n a i n a t r a n s p o r t a d o n o s i se odluka o k o r i e n j u sopstvenih, odnosno tuih transportnih sredstava. transportnih preduzea. Naravno sa ovdje imaju Uporedo sa tim se vrii izbor vrste transportnih sredstava. Pri ovome se vri poreenje tarifar a z n i h u t i c a j a i p r i r o d a robe, hitnost potreba i dr.3 . S a r a d n j a skladinom

s l u b o m s e o g l e d a u t o m e t o s e skladite mora blagovremeno izvijestiti:kod otpreme robe o vremenu preuzimanja na prevoz robe i nainutransporta iste, kako bi ono moglo da izvri blagovremeno pakovanje robei izbor adekvatne ambalae. 5 - kod dopreme robe o vrsti i koliini robe kao i vremenu njenog p r i s p i j e a k a k o b i s k l a d i t e b i l o u m o g u n o s t i d a o b e z b i j e d i p o t r e b a n smjetajni prostor za istu.4. Izdavanje naloga za rad sopstvenom voznom parku.5. Angaovanje tuih usluga u transportu. Ovdje spada sklapanjeugovora o prevozu sa vozarima (eljeznikim, transportnim preduzeima,p r e d u z e i m a d r u m s k o g , r i j e n o g i p o m o r s k o g s a o b r a a j a , o d n o s n o njihovim agencijama, vazduhoplovnim preduzeima i dr.), kao i predajarobe na transport.6. Osiguranje robe na putu, sklapanjem ugovora o osiguranju saodgovarajuim preduzeem.7 . Zakupljivanje skladinog p r o s t o r a j a v n i m s k l a d i t i m a r a d i smjetaja robe na putu koja eka dalji transport (kada roba na putu m i j e n j a t r n s p o r t n a s r e d s t v a , a n e

moe

da

se

obezbijedi

d i r e k t a n pretovar, neizbjean je njen smjetaj u cjelokupne brige o transportu robe

skladite).8.

Povjeravanje

pediterskimpreduzeima putem sklapanja ugovora o angaovanju njihovih usluga.9. Sastavljanje transportnih dokumenata.1 0 . P r e u z i m a n j e r o b e o d d r u g i h prevoznika. Na p r i m j e r : iskupljivanje tovarnog lista i preuzimanje robe na eljeznikoj stanici.11. Izrada naknadnih kalkulacija trokova transporta.12. Voenje evidencija o radu sopstvenog voznog parka.13. Evidentiranje podataka o korienju tuih usluga.1 4 . K o n t r o l a t r a n s p o r t n i h d o k u m e n a t a i o b r a u n a v o z a r i n e o d strane transportnih preduzea.15. Nadzor nad radom sopstvene garae i auto-radionice.O s n o v n i z a d a c i t r a n s p o r t n e s l u b e s e s v o d e n a o b e z b e e n j e : jeftinog, brzog, urednog i sigurnog transporta robe.Tenja ka to jeftinijem transportu, se ostvaruje na vie naina:i z b o r o m najkraeg puta, izborom n a j e k o n o m i n i j e g t r a n s p o r t a , izbjegavanjm nepotrebnih pretovara r o b e , r a c i o n a l n i j i m k o r i e n j e m transportnih sredstava, kao i utedama u drugim trkovima vezanih zatransport robe.P o p r a v i l u n a j k r a i p u t j e i najekonominiji put. Zato se p r i organizaciji svakog pojedinanog transporta robe treba pristupiti izradimarrute koja se poklapa sa najkraim putem izmeu polaznog mjesta injenog odredita. Od ovoga se odstupa u sluajevima: kada se postieekonominiji transport mada se on vri zaobilaznim putem (korienjevodenih puteva za prevoz kabaste robe, manji trokovi pretovara, i sl.);kada najkrai put ne prua odgovarajui nain transporta koji zahtijevapriroda robe, i u svim drugim sluajevima kada se zahtjev za skraivanjeputa podreuje potrebi za brzinom, urednou ili sigurnosti transporta.N a putu robe n e m i n o v n e s u d v i j e m a n i p u l a c i j e u t o v a r u transportno s r e d s t v o i i s t o v a r i z n j e g a n a m j e s t u o d r e d i t a r o b e . Nepotrebnu manipulaciju sa robom na putu treba izbjei, sem kada se radi o znatno ekonominijem reenjima transporta, a roba na svom putu 6 podnosi vei broj manipulacija (pri tome se mora voditi rauna o izboru to solidnije ambalae, a to indirektno utie na poskupljenje transporta).Uvijek se prilikom instradacije (odreivanja puta kojim e se robaprevesti) pored momenta ekonominosti vodi rauna i o brzini prevoza. Brzina se obezbjeuje skraivanjem puta, izborom transportnog sredstva iekonomisanjem u to je mogie veoj mjeri sa vremenom potrebnim zaizvrenje utovara, istovara i pretovara robe, odnosno drugih

manipulacijasa robom u toku transporta. Dobrom organizacijom transporta moe sei z b j e i svaka pojava prekida procesa prevoza koja moe da

s m a n j i planiranu brzinu transporta robe.P o t r e b e u o r g a n i z o v a n j u p r e v o z a svakog narednog p o s l o v n o g perioda, predviaju se odgovarajuim planom

transporta. Plan transportas e s e z a s n i v a n a p l a n o v i m a n a b a v k e i p r o d a j e . K u p o p r o d a j n i u g o v o r i slue kao izvori preciznijih podataka koji interesuju transportnu slubu,k a o pakovanja, na primjer: vrste i koliine robe, nain isporuke,

t r a n s p o r t n e relacije,

rokovi

preuzimanja,

odnosno

itd.P o l i t i k u t r a n s p o r t a t r e b a u s m j e r i t i k a o b e z b j e e n j u s i g u r n o s t i transporta. Roba u transportu je izloena raznim mogunostima trpljenjagubitaka (transportni kalo, rastur, lom, zatim tete koje roba moe dapretrpi usled saobraajnih udesa). 4.ORGANIZACIJA TRANSPORTNE SLUBE Na spoljnu organizaciju transportne slube presudan uticaj imaju sledei faktori:1.privredna djelatnost preduzea,2 . z n a a j k o j i i m a t r a n s p o r t n o poslovanje u okviru u k u p n o g poslovanja preduzea,3 . v e l i i n a p r e d u z e a . Najee srijeemo ova organizaciona reenja:- t r a n s p o r t n a s l u b a k a o z a s e b n a o r g a n i z a c i o n a j e d i n i c a , - transportna sluba kao dio skladine slube preduzea,- t r a n s p o r t n a sluba pripojena proizvodnot e h n i k o m s e k t o r u preduzea.U v e l i k i m p r e d u z e i m a , n a r o i t o kada se radi o p o s t o j a n j u sopstvenog voznog parka, pribjegava se prvom reenju, dok se u manjimpreduzeima pojednostavljuje stavljanjem transporta robe u nadlenostskladine slube preduzea.Za pripajanje transporta tehnikoj slubi opravdanje se moe nai jedino kada se radi o proizvodnom preduzeu sa razvijenim unutranjimt r a n s p o r t o m , pa se i doprema odnosno otprema robe, ostavlja unadlenosti proizvodnog sektora. Ovo je naroito sluaj kada jeorganizacijom preduzea i n a b a v n a s l u b a p r i p o j e n a p r o i z v o d n o - tehnikom sektoru. 7 Unutranja organizacija transportne slube u prvom redu zavisi od t o g a d a l i se preduzee uticaj u i transportu slui sopstvenim, da preduzea poslovanja ili je na tuimtransportnim znaajan

sredstvima. o b i m transportnog

Naravno

unutanju organizaciju njegovetransportne slube.U preduzeima sa sopstvenim voznim parkom, transportna slubase dijeli na dva odsijeka administrativni i

tehniki.A d m i n i s t r a t i v n i o d s i j e k t r a n s p o r t n e s l u b e i m a z a z a d a t a k d a organizuje transport, da njime rukovodi i da izvrava sve ranije pobrojenez a d a t k e transportne slube, sem tehnikog obezbjeenja i i z v r e n j a samog transporta.T e h n i k i o d s i j e k t r a n s p o r t n e s l u b e s a i n j a v a o s o b l j e k o m e sepovjerava upravljanje transportnim sredstvima, njihovo o d r a v a n j e (tehniko osoblje u auto mehaniarskoj radionici i garai), kao i osobljekoje obavlja fizike poslove oko utovara i istovara transportnih sredstava(fiziki transportni radnici). 5.1Korienjesopstvenogvoznogpark a Z a o b a v l j a n j e s p o l j n j e g t r a n s p o r t a p r e d u z e a m o g u f o r m i r a t i sopstveni vozni park. Kao transportna sredstva u voznim parkovima se nap r v o m nalaze kamioni. s u stoga to se Ova izgrauju u raznim vozila varijantama, vonju mjestu

odgovaraju pa za zadovoljavaju osetljivu do mjesta

z a h t j e v i m a savremenog transporta na kraim i srednjim relacijama. Pogodna specifinep o t r e b e p r e d u z e a ( n o s i v o s t , s p e c i j a l i z o v a n e f u n k c i j e ) , a p o r e d togao m o g u a v a j u robu, kao brzi transport, prevoz od udobnu mjesta

idirektan

ekspedicije

o p r e d e l j e n j a , b e z usputnih pretovara robe.V e l i k a p r o i z v o d n a i t r g o v i n s k a preduzea mogu da raspolau usvom voznom parku i drugim vozilima, kao to su, na primjer, vagoni( eljezare, koksare, rudnici), manji brodovi rijene plovidbe i obalneplovidbe na moru, itd. Preduzea mogu z a t r a n s p o r t r o b e n a k r a i m relacijama da koriste i zaprena vozila.V o z a k a m i o n a d o b i j a z a s v a k u v o n j u v a n m j e s t a p o s e b a n ,,putni nalog za teretno vozilo u koji se unose sledei podaci: nazivi i b l i e o z n a k e vozila; (od-do i ime duina vozaa, robe; pomonika naloena vozaa, relacija ili pratioca(sp rov odnik a) vonje

u kilometrima); podaci o teretu u odlasku i

p o v r a t k u ( v r s t a r o b e , n a i n pakovanja, broj koleta, teina i dr.); vrijeme polaska i povratka; podaci ot o m e k o m e s e r o b a p r e d a j e i o d k o g a s e p r i m a t e r e t z a v o n j u u povratku, itd. Voza kamiona ili poseban sprovodnik robe nose pratear o b n a d o k u m e n t a a t o s u d o s t a v n i c a i l i o t p r e m n i c a u najmanje dvaprimjerka. Jedan primjerak se predaje primaocu

robe, da bi mogao

8 kontrolisati tanost isporuke, a na drugom primalac ovjerava p r i j e m isporuke, to vozau slui kao dokaz o izvrenom zadatku prevoza.U transportnoj slubi preduzea koje ima sopstveni vozni park vodese evidencije:- E v i d e n c i j a v o z i l a u koju se unose opti podaci o svakom vozilu, k a o i p o d a c i o n j e g o v o j u p o t r e b i ( s t e p e n a n g a o v a n o s t i , o s t v a r e n i uinak), izvrenim opravkama i drugo.- E v i d e n c i j a n j i h o v e strune vozaa i koja daje podatke sposobnosti, bitne zatim za ocjenu o spreme opte radne podatke

ostvarenomuinku u transportu robe.- E v i d e n c i j a p o g o n s k o g g o r i v a i m a z i v a o b u h v a t a e v i d e n t i r a n j e potronje i stanja zaliha goriva i maziva u preduzeu po svakom voziluposebno.- E v i d e n c i j a g u m a s e v o d i n a t a j n a i n t o s e z a s v a k u s p o l j n u gumu otvara poseban karton.U cilju provjere ekonominosti rada vozila sopstvenog voznog parkavre se analize: korienja nosivosti vozila, vremenske angaovanostivozila i trokova voznog parka.E v i d e n c i j e p r e d u z e a obezbjeuju podatke o preenom putu iprevezenoj koliini robe za pod svako vozilo. Jednosmjerne korienja vonje ugraene podteretom, tj. o p t e r e e n j a v o z i l a t e r e t o m s a m o u o d l a s k u , i l i s a m o u povratku, i pretpostavkom punog n o s i v o s t i obezbjeuju korienje svega polovine njegovog kapaciteta. Vonje pod t e r e t o m u o b a p r a v c a d a l e k o s u e k o n o m i n i j e . S m a t r a s e d a j e d o n j a granica ekonominosti korienja vozila na nivou 60% njegove nosivosti.Potrebno je da za protekli vremenski period znamo: ostvareni efekat ut o n a m a , o s t v a r e n i e f e k a t u k i l o m e t r i m a , prevaljeni put pod teretom,prevaljeni put bez optereenja, ostvareni e f e k a t u t o n a - k i l o m e t r i m a , nosivost vozila.Analiza korienosti nosivosti vozila vri se:1 . p o r e e n j e m potencijalnog i realizovanog radnog e f e k t a izraenog u tona-kilometrimarealizovano t/km x 100% korienja nosivosti =vozila preeni put x nosivost (u t.)(u km)2 . p o r e e n j e m p r e e n o g p u t a v o z i l a i n j e g o v i h v o n j i p o d optereenjembroj prevaljenih km pod teretom x 100% korienja vozila =pod teretom broj ukupno prevaljenih kilometara3 . p o r e e n j e m p r e e n o g p u t a i v o n j i b e z o p t e r e e n j a j e d n o g vozila 9 prevaljeni km sa praznim vozilom x 100% korienja vozila =bez optereenja broj ukupno prevaljenih kilometaraZa analizu vremenske angaovanosti vozila potrebno je da znamoza protekli period:- b r o j radnih dana u protekloj godini,-

broj

dana

vozila

radu, -broj radnih sati u godini,u toku daje jednep o s l o v n e nam

ukupan broj ostvarenih radnih sati u godiniOdnos realizovanog i mogueg izraeno korienja u radnim vozila godine,

danima,

i z v j e s t a n pokazatelj

opravdanosti postojanja nekog vozila u voznom parkubroj radnih dana u godinivozila u radnim danima =koeficijent korienja broj dana u raduStruktura trokova po jednom vozilu daje uvid u elemente trokovakoji mogu biti predmet analize u cilju ocjene ekonominosti i rentabilnostiposlovanja voznog parka preduzea: gorivo, ulje i maziva, auto gume,d r u m s k e t a k s e , r e g i s t r a c i j a v o z i l a , k a m a t a n a o s n o v n a s r e d s t v a , osiguranje vozila, investiciono odavanje, dnevnice vozaa, amortizacija,ostali trokovi vozila, trokovi pogonske reije, trokovi upravne reije, lini dohodak vozaa, lini dohodak pogonske i upravne reije, fondovi. 5.2 Transport robe eljeznicom eljeznikom poiljkom naziva se roba koja se o t p r e m a eljeznicom. Usluge eljeznikog transporta su naroito povoljne kada ser a d i o p r e v o z u s u v i m p u t e m k a b a s t e r o b e r e l a t i v n o m a n j e v r i j e d n o s t i odnosno kada je u pitanju dua distanca prevoza. e l j e z n i c a p r i m a n a p r e v o z komandnu i vagonsku robu, pa sep r e m a t o m e i r a z l i k u j u k o m a d n e ( d e n a n e ) i v a g o n s k e ( k o l s k e ) eljeznike poiljke.D a b i preduzee obezbijedilo podmirenje svojih p o t r e b a eljeznikim vagonima, neophodno je da eljeznicu upoznaje unaprijed zad u e p e r i o d e o p l a n i r a n o m p r e v o z u r o b e k o r i e n j e m n j e n i h u s l u g a . Jedino u ovakvim sluajevima je eljeznica u mogunosti da unaprijed o s i g u r a potrebne koliine i vrste vagona. U protivnom, tj. kada s e postavljaju zahtjevi za uslugama u prevozu o kojima eljeznica nije ranijei z v i j e t e n a , kolska narudbina e biti prihvaena jedino u sluaju da 10 eljeznica raspolae slobodnim vagonima. To dovodi preduzee u teakpoloaj, jer otvara pitanje realizacije otpreme robe. Zato treba potrebe p r e v o z a unaprijed sagledavati (planirati) i o njima slati i z v j e t a j e eljeznici.Prema koliini robe odreuje se i vrsta vagona kojom e ona bitiopremljena. Kada je u pitanju roba ija teina prelazi 5000 kilograma odeljeznice se mora zakupiti cio vagon. Propisi dozvoljavaju da poiljalac r o b e koji eli da plati naknadu za korienje cijelog vagona, moe istidobiti na iskljuivu potrebu i kada tovari u njega poiljku teine ispod5 0 0 0 k g . S v a k a n a r u d b i n a k o l a v a i s a m o z a o n a j d a n z a k o j i s u naruena.K o j o m e b r z i n o m b i t i i z v r e n t r a n s p o r t r o b e p r e d a t e n a p r e v o z eljeznici, zavisi od zahtjeva poiljaoca robe. Pri tome poiljalac cijenistvarnu potrebu brzine prevoza i opravdanosti plaanja viih tarifa za brip r e v o z . P r e m a b r z i n i p r e v o z a r a z l i k u j e m o : s p o r o v o z n e , b r z o v o z n e , ubrzano-brzovozne i ekspresne poiljke robe. Kod sporovoznih poiljki putprevoza robe do mjesta njenog opredeljenja odreuje sama eljeznica, st i m t o j e u o b a v e z i d a r o b u i s p o r u i u r o k u o d d v a d a n a o d m o m e n t a prijema ako se radi o daljini do 150 kilometara. Za svakih zapoetih daljih1 5 0 k i l o m e t a r a r o k i s p o r u k e

s e p o v e a v a z a j e d a n d a n . A k o s e r a d i o potrebi breg prevoza roba se predaje kao brzovozna poiljka. eljeznica je duna da ovakve poiljke isporui u roku od dva dana do daljine od 300kilometara, odnosno za jedan dan due za svakih zapoetih daljih 300kilometara. e l j e z n i k o m t a r i f o m s e p r e d v i a n a k n a d a k o j u m o r a d a p l a t i korisnik koji odustane od korienja trebovanih vagona. Za r a z l i k u o d cijene prevoza u drumskom saobraaju gdje su cijene podlone manje ilivie estim promjenama, eljezniki transport se odlikuje stalnou svojihtarifa. Cijena prevoza se sastoji iz: vozarine, sporednih pristojbi i drugih t r o k o v a n a s t a l i h u t o k u transporta robe. Elementi za zaraunavanjevozarine su sledei: teina robe ili povrina zauzetog kolskog poda, d u i n a r e l a c i j e p r e v o z a , i t a r i f n i , o d n o s n o k o l s k i r a z r e d u k o j i j e razvrstana roba. Pored v o z a r i n e , e l j e z n i c a m o e p o s v o j o j t a r i f i d a naplati i naknadu za uinjene sporedne usluge u toku prevoza robe. To susluajevi kada eljeznica vri mjerenje teine, ili brojanje koliine robe,u t o v a r i i s t o v a r r o b e z a k o j u n i j e u g o v o r o m o b a v e z n a , l e a r i n e r o b e i slino. eljeznica zadrava i pravo naplate svojih efektivnih trokova uvezi sa transportom robe na koje ona nije bila ugovorom obavezana. Tosu, na primjer, trokovi oko spreavanja gubitaka na robi, PTT trokovi,trokovi u vezi sa carinjenjem robe i drugo.U g o v o r o p r e v o z u r o b e e l j e z n i c o m s e s k l a p a n a p r o p i s a n o m obrascu koji se naziva tovarni list. On mora da sadri podatke o: mjestu idatumu sastavljanja tovarnog lista; podatke o uputnoj stanici; podatke oprimaocu robe; podatke o robi; naziv poiljaoca i njegovu bliu adresu, st i m d a i s t i b u d u p r o p r a e n i p e a t o m , o d n o s n o p o t p i s o m ; podatke o 11 plaanju trokova prevoza, prostor za saoptenje poiljaoca primaocu. Pravilo je da za svaki vagon treba popuniti poseban tovarni list. 5.3 Ostali oblici transporta Transport robe kamionima Kamionski transport vri se ili kao transport o sopstvenoj reiji ili uvidu korienja usluga transportnih preduzea. U kamionskom transportuse takoe javljaju dvije vrste poiljki komandne i kolske. Komandnep o i l j k e p r i m a a u t o - t r a n s p o r t n o p r e d u z e e za prevoz na linijama kojeodrava kao stalne. to se tie dovoza komadne robe do poslovnice v o z a r a , p r a k s a j e d a s e p o i l j k e m a n j e t e i n e d o p r e m a j u u r e i j i poiljaoca, dok ostale preuzima v o z a r s a s k l a d i t a k o m i n t e n t a . U c i l j u sigurnog obezbeenja prevoza kolskih poiljki korisnici se obraaju auto-transportnom preduzeu odmah poto im potreba za njihovom uslugompostane izvjesna. To se obino vri tako to se u najavi obraa vozaru saupitom ,,do koga roka se najkasnije moe obratiti sa narudbom, a da muse garantuje izvrenje prevoza. Ugovor o prevozu (prevoznica) treba das a d r i : p o d a t k e o k o r i s n i k u u s l u g a v o z a r a , p o d a t k e o r o b i , m j e s t o preuzimanja robe za otpremu, mjesto istovara robe, podatke o adresatupoiljke, klauzulu o cijeni prevoza i nainu plaanja iste, itd. Svako auto-t r a n s p o r t n o p r e d u z e e i m a s v o j u t a r i f u p o k o j o j ugovara i naplaujeu s l u g e p r e v o z a . O n e s e r a z l i k u j u o d v o z a r a d o v o z a r a , a i k o d i s t o g vozara ne mogu biti iste za sve njegove komintente. Transport robe rijenim brodovima Poslovanje rijenog transporta se odvija preko brodarskih agencija, i j a s e s j e d i t a n a l a z e u v e i m p r i s t a n i t i m a . O v d j e r a z l i k u j e m o komandne poiljke i poiljke koje angauju cijelo transportno sredstvo lepovske poiljke. Ugovor o prevozu se naziva ,,zakljunica i sklapa se p r i j e n e g o t o s e r o b a p r e d a n a p r e v o z , u d v a p r i m j e r k a . O n a s a d r i podatke o: robi, utovarnom i istovarnom

pristanitu, izvriocu utovara,r o k u z a u t o v a r , v o z a r i n i , i t d . K a d a s e d e n a n a r o b a p r e d a z a u t o v a r odnosno lepovska utovari, popunjava se tovarni list koji pored podatakaiz zakljunice, sadri i podatke o primaocu robe, nainu pakovanja robe iiznos obraunate vozarine. Transport robe morskim brodovima Kod ovog transporta koriste se usluge brodova kabotae. Da bi seroba otpremila morskim brodom popunjava se ,,otpremni list. U njega seunose podaci o poiljaocu i primaocu, vrsti, koliini robe, broju koleta injihovim oznakama i drugo. Otpremni list se predaje pomorskoj agenciji.S a p o t v r d o m o u t o v a r e n o j r o b i , d o b i j e n o m o d k a p e t a n a broda,poiljalac robe se ponovo obraa pomorskoj agenciji koja mu izdajet o v a r n i list koji se u pomorskom saobraaju naziva ,,teretnica, ili 12 ,,konosman. Teretnica sadri podatke iz otpremnog lista, o znaku brodakojim e se izvriti prevoz, standardne klauzule o meusobnim pravima iobavezama poiljaoca i prevoznika robe i dr.Poslove oko utovara robe na brod i istovara iste sa broda vri samobrodarsko preduzee uz naplatu naknade za njihovo obavljanje. Transport robe avionima Prevozom robe u vazdunom saobraaju bave se:- p o s e b n e robne arterk o m p a n i j e , k o j e p o o s n o v i z a k u p a v r e prevoz za raun komintenta; avionske kompanije koje na putnikim linijama primaju i teretne(robne) poiljke.U g o v o r o p r e v o z u r o b e n a z i v a s e , , v a z d u h o p l o v n i t o v a r n i l i s t . Njega poiljalac predaje uz robu u tri primjerka. Jedan primjerak zadravap o i l j a l a c k a o p o t v r d u o predaji robe na prevoz, drugi ostaje k o d vazduhoplovne k o m p a n i j e , t r e i p r a t i r o b u d a b i b i o p r e d a t p r i m a o c u . Roba za prevoz mora biti upakovana po posebnim propisima koji reguliudimenzije i teinu, a vozarina se plaa unaprijed. Korienje usluga pote Preduzea koriste usluge pote kod otpreme i poiljki do 2 0 kilograma teine. To su obino poiljke robe vee vrijednosti koju u manjim koliinamai s p o r u u j u svojim proizvodna Velike trgovinska robne kue grosistikap r e d u z e a koje prodaju kupcima.

r o b u potroaima na osnovu kataloga isporuuju je takoe

putem pote. Istot a k o p o t a n s k e p o i l j k e s e k o r i s t e z a i s p o r u k u r o b n i h

uzoraka.

T a r i f a usluga pote potarina kree se zavisno od teine paketa,

deklarisanev r i j e d n o s t i i p o s t o j a n j a n e k o g p o s e b n o g z a h t j e v a p o i l j a o c a u v e z i s a rukovanjem paketom (za to se plaa dodatna potarina). Korienje usluga peditera esta je pojava povjeravanja brige oko dopreme, odnosno otpremerobe, specijalizovanim preduzeima za pediciju. Poiljalac robe se moekoristiti i drugim uslugama pediterskih preduzea, kao to su: utovar,istovar ili pretovar robe, pakovanje i prepakovanje robe, kvalitativan ikvantitativan prijem robe, skladitenje i carinjenje robe, osiguranje robe,isplata vozarine transportnim preduzeima, itd. pediterska preduzea suu mogunosti drugeu s l u g e da okupe za struni njega, kadar kakav specijalista se rijetko za transport nai i u moe

vezane

t r a n s p o r t n i m slubama proizvodnih i trgovinskih preduzea. Ovo preduzee je sposobnoda izvri struno projektovanje, organizovanje i izvrenje dopreme robep o najpovoljnijim uslovima, to znai najsigurnije i n a j e k o m i n i j e u vremenu koje zahtijeva komintent.M a d a s e z a u s l u g u p e d i t e r a p l a a u g o v o r e n a n a k n a d a , o n a s e dijelom kompenzira obezbeenjem interesa poiljaoca robe, a dijelom u 13 povoljnijim uslovima cijene transporta koji se, po pravilu, postiu kada jeon u organizaciji peditera. Mogunost peditera da ostvare nie trokovetransporta od preduzea koja otpremu robe organizuju u sopstvenoj reijinalazi se u sledeem:- s a v r e n i m p o z n a v a n j e m t r i t a t r a n s p o r t n i h u s l u g a , p e d i t e r i iznalaze trenutno najpovoljnije uslove za prebacivanje robe; r a s p o l a u i r a z g r a n a t i m p o s l o v n i m v e z a m a u t o m d o m e n u privrede, pediteri ostvaruju optimalno povezivanje raznih prevoznika, skladinih i drugih uslunih preduzea u prevozu;- g r u p i s a n j e m za prevoz pediteri po su sklapaju aranmane velikih da koliina sa robe u mogunosti

prevoznicima denane

p o v o l j n i m tarifama prevoza, koristei koliinske prevoza

povlastice;- p r i l i k o m

organizovanja

r o b e , p e d i t e r i praktikuju zbirno prevoenje komandne robe raznih poiljalaca. 6.OSIGURANJE ROBE U TRANSPORTU Osiguranje je ekonomska institucija koju obrazuju sva lica (pravnaili fizika) koja mogu pretrpjeti tetu po osnovu istog rizika.Osiguranje p r o t i v rizika koji

mogu

nastati

za

vrijeme a rizikom

transporta se naziva

naziva mogunos t

s e transportnim

osiguranjem,

n a s t a j a n j a tete. Osnovna podjela transportnog osiguranja je na:- k a s k o o s i g u r a n j e , odnosno osiguranje transportnih sredstava, i -kargo osiguranje, odnosno o s i g u r a n j e r o b e n a p u t u . Dalja podjela je u zavisnosti od izabranog naina transporta zakopneno, plovidbeno i vazduno osiguranje.Postoji podjela na obavezno i neobavezno osiguranje. Obaveznim senaziva transportno osiguranje koje je zakonom propisano, a neobavezno je ono koje se vri dobrovoljno, odnosno zavisno od volje osiguranika.Neosigurana osiguravajuim v r s t e ugovora o roba putuje na mogu osiguranju iskljuiv se rizik njenog vlasnika.S a dvije i zavodom transportnom sklopiti To su jo

robe.

specijalne

generalnep o l i s e o s i g u r a n j a . S p e c i j a l n a p o l i s a s e u p o t r e b l j a v a z a pojedinanaosiguranja transporta, dok se generalnim polisama osiguravaju s v e budue poiljke robe u odreenom vremenskom periodu. Kod specijalnihpolisa osiguranje se plaa unaprijed, dok se kod generalnih plaanja vreprema mjesenim obraunima.Osiguravajui zavod ne prihvata osiguranje od svih vrsta moguihr i z i k a . D a b i s e n e k i d o g a a j m o g a o t r e t i r a t i k a o r i z i k u t r a n s p o r t u , potrebno je da zadovoljava vie uslova: sam dogaaj po sebi mora biti mogu, to znai da se iskljuujeosiguravanje od dogaaja ije je nastajanje u toku prevoza iskljueno; nastajanje dogaaja mora biti neizvjesno, to znai da se moe,ali i ne mora dogoditi; 14 nastajanje dogaaja mora biti neizvjesno od volje osiguranika tako da je iskljuena svaka mogunost osiguranja iz pekulativnih motiva; i z o l o v a n i d o g a a j i , k o j i s e n e p o n a v l j a j u , i s k l j u u j u s e k a o mogui transportni rizici.U polisi osiguranja kao dokumentu sklopljenom o osiguranjurobe u transportu precizirana su tri osnovna elementa osiguranja: rizik, premija i naknada. Premijom u osiguranju nazivamo iznos koji osiguranikp l a a k a o c i j e n u z a k o r i e n j e p o l i s o m p r e d v i e n e n a k n a d e u s l u a j u nastajanja tete. Visina premije zavisi od vie faktora:

to je mogunost nastajanja nekog tetnog dogaaja vea, to jevea i premija osiguranja od takvog rizika; v i s i n a p r e m i j e z a v i s i i o d s u m e o s i g u r a n j a . t o j e o s i g u r a n a suma vea, vea je i premija; trajanje kada osiguranja ima od isti uticaj, to znai tetnog seosiguravamo nastajanja nekog

d o g a a j a u d u e m vremenskom periodu, vea e biti i premija; visinu premije relativno smanjuje poveanje broja osiguranika od istog rizika. poto ustanove koje se bave osiguranjem prikupljena sredstva oroavaju kod banaka to i visina kamata na taj nain naplaena djeluje nasmanjenje visine kalkulisanih premija;Iznos kojim osiguravajui zavod obeteuje osiguranika koji je p r e t r p i o t e t u n a r o b i u t o k u t r a n s p o r t a n a z i v a s e n a d o k n a d o m i z osiguranja. Potpunu nadoknadu tete vri osiguravajui zavod jedino u s l u a j e v i m a k a d a je dolo do saobraajnih a nesrea, u svim elementarnihn e p o g o d a drugim i nestanka poiljke, sluajevima

d a j e nadoknadu vrijednosti robe, srazmjerno procentu njenog oteenja.ReosiguranjeKada je rije o velikim rizicima kod kojih osiguratelj ne eli, ili nesmije, sam da snosi eventualne obaveze naknade tete , on pribjegavar e o s i g u r a n j u . T o z n a i d a s e o s i g u r a t e l j d a l j e o s i g u r a v a k o d d r u g o g osiguravajueg zavoda (po pravilu po kapitalu veeg od njega) i na tajnain dijeli rizik sa drugim. Reosiguratelj za uee u riziku uestvuje i upravima, pri tome se, prije svega, misli na dio premije. 15 7. PRAKTIAN PRIMJER-PREDUZEE ZATRANSPORT ROBE I OSIGURANJE ROBE U TRANSPORTUVIP Preduzece V.I.P. je organizovano tako da prua veoma kvalitetnuuslugu u organizaciji meunarodnog transporta, kako klijentima, tako ivozarima, zatim tako, da veliki broj vozara, sa kojima V.I.P. ima veomaprecizne ugovore, svakoga dana prijavljuje svoje slobodne kamione, usledeih nedelju dana na raznim pozicijama u zemlji i inostranstvu, svi tipodaci se auriraju svakog dana do 11h (ak i

vikendom), i tada su Vamsvakog trenutka na raspolaganju oko 1200 kamiona na raznim pozicijamau Evropi. Prevoznici su klasifikovani u tri kategorije, (A,B,C) i tako su izavedeni u njihovom centralnom kompjuteru. Klasa A je najbolja klasa i njoj su klasifikovani najbolji vozari, koji imaju nov vozni park, i vise od trikamiona, sa kvalifikovanim vozaima i svim potrebnim uslovima za V.I.P.obavljanje posla. Ova klasa je i najskuplja klasa, sa cijenama koje su zanijansu vee, ali je zato usluga na najveem moguem nivou. Klase B i Csu kvalitetne i ispred obinih prevoznika, ali su one namijenjene klijentimakoji ne mogu platiti veliku cenu, ili ne ele toliku preciznost i posveenostba svakom transportu. Prilikom svakog posla, njihov komercijalista e, kroz

korespodenciju sa klijentima i vozarima, sklopiti jednostavan ugovor,kojim ce oni precizirati sve uslove oko organizacije transporta, kako sa k l i j e n t i m a , t a k o i sa vozarima, tititi gdje e njihova interese. pravna U sluba, k r o z pomenute b i l o kakvog ugovore, obostrane sluaju nastanka

problema u transportu, ako je problem izazvao vozar, oni odmah r e a g u j u , k o n s t a t u j u p r o b l e m i n a l a z e r e e n j e z a i s t i , a k a s n i j e s p o r reavaju sa stranom koja je problem izazvala. Ako doe do problema koji je izazvao klijent, u smislu neplaanja dijela ili cijele vozarine, oni vozarai s p l a u j u , a potom s a g l e d a v a j u u z r o k e i d o n o s e o d l u k u o r e e n j u problema. Naravno sve probleme prvo pokuavaju reavati sporazumno, ito u 99% slucajeva uspijevaju. Preduzece VIP Shipping and Logistics AG d.o.o. sa osnovnom namenom poslovanja na logistikom tristu Evrope,p a i S r b i j e i C r n e G o r e , u s k l a d u s a p o l i t i k o m i s t a n d a r d i m a k v a l i t e t a , prevoznicima prua najbolji logistiki servis, na najviem nivou. O r g a n i z a c i j a i p r u a n j e u s l u g e m e u n a r o d n o g t r a n s p o r t a svih vrsta roba: -Meunarodni kamionski transport -Zbirni transport Evropa-Scg-Evropa -Kontejnerskimultimodalni transport-Vangabaritni-specijalni transport-Transport opasnih ADR roba 16 eljezniki transport-Avio transport Meunarodni kamionski transport U oblasti meunarodnog drumskog transporta, oni nude transportVae robe, svim vrstama kamiona: ceradama, koferima, hladnjaama, i c i s t i j e r n a m a , k a o i s p e c i j a l n i m v o z i l i m a z a p r e v o z v a n g a b a r i t n e r o b e , teke i opasne ADR robe. Posle zavrenog carinjenja,mogu organizovati d o v o z r o b e , d o v r a t a p r i m a o c a .

Sva

vozila

imaju

CEMT,

TIR,

C M R OSIGURANJE, i sve ostale

potrebne dozvole za kvalitetno obavljanjetransporta. Svi vozai imaju stalni kontakt sa bazom, putem mobilnihtelefona, tako da u svakom t r e n u t k u m o e t e z n a t i g d e s e v a a r o b a nalazi. Zbirni transport Evropa-SCG-Evropa V . I . P . i m a z a k u p l j e n a d v a v e l i k a m a g a c i n a , j e d a n u M i n h e n u - Njemakoj, a drugi u Gorizi-Italija, i veoma dobro organizovan zbirniservis, sa redovnim polascima petkom i utorkom. U tim magacinima rade njihovi ljudi, koji organizuju prebacivanje robe iz cijele Evrope donjihovog magacina, a potom se roba prenapuuje ka Beogradu, gde sesmjeta i razvrstava. Takoe imaju mogucnosti da robu posle carinjenjau Beogradu, distribuiraju dalje po Srbiji i Crnoj Gori. Kontejnerski - multimodalni transport Kontejnerski-kombinovani transport obavljaju na svim svetskimdestinacijama, preko renomiranih svetskih brodara, obezbeujui brzu iekonominu otpremu i dopremu poiljaka, po principu OD VRATA DOVRATA pokrivajui:- ZAPADNU EVROPU I SKANDINAVIJU - BLISKI ISTOK- PREKOMORSKE ZEMLJEOni Vam mogu ponuditi transport svim tipovima kontejnera (20ft, 40 ft DRY BOX, OPEN TOP, FRIGO, HIGH-CUBE).U sve kontejnere, teinski moe da se krca najvise 21 tona robe,zbog teine same jedinice, i uslovljenosti ogranienom nosivou prilikomkopnenog transporta. Vangabaritni specijalni transport Uz veliku logistiku podrku, veoma kvalitetno i

pouzdanoorganizuju i transport specijalnih, vangabaritnih t e r e t a , r a z n i h kombinovanih maina, rovokopaa, pokretnih traka i ostalih specijalniht e r e t a k o j i z a h t e v a j u t r a n s p o r t s p e c i j a l n i m v o z i l i m a i t o n a r e l a c i j i EVROPA-SCG-EVROPA, obezbeujui sve potrebne dozvole ministarstva i 17 pratnju robe du cijele trase puta, kako u zemlji tako i u inostranstvu. Pored policijske pratnje, kada to uslovljava vrsta robe, uvijek transport sanajmanje dva automobila sa rotacijama, prati i njihova mobilna ekipa, sastalnim kontaktom sa bazom. Transport opasnih ADR roba V.I.P takoe obezbeuje transport svih opasnih materija. On e supodijeljene u 9 grupa, a to su 1.

k l a s a : e k s p l o z i v n e m a t e r i j e , p r e d m e t i p u n j e n i e k s p l o z i v n i m materijalima, sredstva za paljenje, vatrometni predmeti i drugi predmeti;2 . k l a s a : z b i j e n i g a s o v i , gasovi uti pretvoreni fosfor, u tenost alkili, i g a s o v i rastvoreni pod pritiskom;3. klasa: nitrocelulozni filmovi, sirovi zapaljive tenosti;4. klasa: zapaljive vrste materije, materije sklone samozapaljenju( b i j e l i i cinkovi,

pamuk,u p o t r e b l j e n e k r p e i d r . ) , m a t e r i j e k o j e u d o d i r u s a v o d o m r a z v i j a j u zapaljive gasove;5. klasa: oksidirajue materije, organski peroksidi;6. klasa: otrovi, gadne i zarazne materije;7. klasa: radioaktivne materije;8. klasa: korozivne (nagrizajue) materije9 . eljezniki transport U organizaciji eljeznikog transporta V.I.P. obavlja:- transport robe u zemlji i inostranstvu;pregled ispravnosti eljeznikih loko i tovarnih listova;- tumaenje propisa o transportu robe u zemlji i inostranstvu;- kompletnu pripremu i uestvuje na logistiki nain u transportuvangabaritnih poiljaka;- saradnje sa eljkeznikim upravama u zemlji i inostranstvu;prati kompjuterom vagonske poiljke na t e r i t o r i j i S C G - i h eljeznica;- p r e k o p o s e b n e A T ( e l j . a u t o . t r a n s p . ) l i n i j e n e p r e k i d n o j e u toku sa svim elj. stanicama na terutoriji SCG, a i ire;- pomau komitentu kod trebovanja specijalnih vagona za utovar robe;- o b e z b e u j u z a k u p s p e c i j a l n i h v a g o n a k o d d o m a i h i l i s t r a n i h eljeznikih uprava ili firmi;o r g a n i z u j u t r a n s p o r t o p a s n i h m a t e r i j a , i v e s t o k e , m a s o v n i h poiljaka u naem uvozu, izvozu kao i u tranzitu;trokovima transporta kroz davanje podataka o r o b e , poznavanjem propisa na svim klasa: ostale opasne materije (azbest, suvi

l e d , m a g n e t n i materijali i dr.')

eljeznicama Evrope, sugeriu komitentu najoptimalniji prevozni put, 18 u sluaju pretovara poiljaka na druga prevozna

s r e d s t v a sinhronizuju i organizuju ovaj pretovar . Avio transport V.I.P je lan Meunarodne Asocijacije avio prevoznika IATA.Prilikom organizovanja transporta avio poiljki, kako u izvozu tako i u uvozu, obezbeuju cjelokupnu peditersku uslugu, pravljenje ili kao i propratne radnje, konsolidacija, skladitenje,

otkupAWB-a,

distribucija,markiranje i prepakivanje.

Osiguranje robe u transportu V.I.P. Vam moe ponuditi sve vrste osiguranja robe u transportu, kakop r e k o d o m a i h , tako i preko stranih osiguravajuih kompanija, s a kompletnom procjenom tete i posredovanjem u naplati. U okviru ove d j e l a t n o s t i m o g u a n g a o v a t i i i n s p e k c i j s k u k u u , n j i h o v u i l i i n o s t r a n u , koja e procijeniti i obezbijediti adekvatnu kontrolu, koliine i kvaliteta robe na utovaru, kao i istovaru.P r e d u z e e V.I.P. Shipping And Logistics AG d.o.o. ima p o t p i s a n ugovor o poslovnoj saradnji u oblasti osiguranja poiljaka u transportu sanaom najveom osiguravajuom kompanijom "Dunav osiguranje". Pa preko njih mozete osigurati robu u transportu. Preduzece V.I.P. ShippingA n d L o g i s t i c s A G d . o . o . takoe ima potpisan ugovor sa renomiranom N j e m a k o m osiguravajuom kuom "WIRTSCHAFTS ASSEKURANZ M A K L E R GMBH" i preko nje su njihovi kamioni osigurani po

C M R konvenciji - CMR osiguranje. Bezbenonosno-fizika pratnja skupe robe Za specijalne vrste robe, kao i veoma skupe robe, organizuju, uz veliko iskustvo, bezbednosno-fiziko praenje robe. Specijalno obuen timl j u d i , naoruan r e g i s t r o v a n i m v a t r e n i m o r u j e m , u z s v e p o t r e b n e policijske dozvole, vri pratnju kamiona, ili transportne jedinice u kojoj sen a l a z i r o b a , k a k o o d g r a n i c e d o m e s t a i s t o v a r a , t a k o p o p o t r e b i i u inostranstvu. Vozila koja angauju ovom prilikom su pokrivena GPSureajima i u stalnom k o n t a k t u s a b a z o m . P r e k o i n t e r n e t a m o e t e d a pratite direktno gde se nalazi roba u svakom trenutku. 19 LITERATURA 1. Aleksandar Jovanovi - ,, K o m e r c i j a l n o p o s l o v a n j e s a korespondencijom z a I V r a z r e d e k o n o m s k e k o l e , Beograd 1995.2. Aleksandar Jovanovi i Mr Radovan Kneevi ,,Komercijalnoposlovanje , Beograd 1990.3. Aleksandar Jovanovi ,,Komercijalno poslovanje , Beograd1973.4. Dr Dragoljub Dragii, Dr Bogdan Ili, Dr Branko Medojevi i DrMilovan Pavlovi -

,,Politika ekonomija , Beograd 2000.5. Web sajt preduzea za transport VIP Shipping and LogisticsAG 6. Prof. Dr Milenko Nikoli, Prof. Dr Nikola Malenovi, Dr Dragana P o k r a j i , Dr Blagoje Paunovi ,,Ekonomika preduzea , B e o g r a d 2000.