Torziono, matematiko i fiziko njihalo

1.Torziono njihalo
2.Matematiko njihalo (rjeenje za male kutove)
3.Fiziko njihalo (rjeenje za male kutove)
4.Centar udara

Njihala

 Torziono njihalo
Ploa
polumjera
r
objeena na icu duljine
l. Kada se ploa zakrene
za
kut
, javlja se
torzija ice.
ME je suprotnog predznaka
i
proporcionalan
kutu
zakreta.

M
F1

F2

M r F1 F2

M M E

ME

Gr
D
2l

Torzija ice
(r od ice)!

d 2
M E I D , 2
dt
D
2
T 0, T
I
(t ) 0 sin(t )
I
T 2
D
Njihala

 Matematiko njihalo
Sastoji se od
niti duljine
privrena na
a na drugom
materijalna
Pomaknemo
za
pustimo da se
sile tee.

nerastezljive
l, koja je
jednom kraju,
je objeena
toka
m.
kut
,
i
njie u polju

M mgl sin
2
d

2
M I ml
mgl sin
2
dt
g sin 0 Nelinearna dif. jednadba
l

Za male vrijedi: sin

Ft

d 2 g
0
2
l
dt
0 sin(t )

Ft=-mgsin

l
T 2
g

l
N
m
G

Njihala

 Egzaktno rjeenje jednadbe matematikog njihala

(raun eliptikog integrala)

g sin 0
l
l
T 4
F ( k , / 2)
g
2
2
2

1 2 1 3 4 1 3 5 6
F ( k , / 2) 1 k
k
k
2
2
24
246

l
1 2 0

T 2
1 sin

g
4
2

Njihala

 Fiziko njihalo
Kruto tijelo koje se moe
njihati u vertikalnoj ravnini
oko horizontalne osi koja ne
prolazi njegovim teitem.

0
b
T
G

M mgb sin
d 2
I I 2 mgb sin
dt
mgb

sin 0
I
sin
bmg
0
I
0 sin(t )

I
T 2
mgb
Njihala

Promatrajmo fiziko njihalo u obliku tapa koje se

njie oko osi koja prolazi jednim krajem tapa.

Iz Steinerovog pouka slijedi da je:

I=ICM+m(l/2)2=(ml2)/3,
pa je:

T=2 (2l/3g)1/2.

Njihala

Usporedba
fizikog

izraza
njihala

za

titrajno
i

vrijeme

matematikog

takvog
njihala

(T=2 (l/g)1/2) pokazuje da za duljinu njihala

lM=2lF/3
titrajna vremena postaju jednaka. Time se definira
reducirana duljina fizikog njihala

lr=I/mb
kao ona duljina matematikog njihala koje ima isto
titrajno vrijeme kao i fiziko njihalo.
Njihala

Centar udara

Na udaljenosti lr od osi titranja na fizikom njihalu

nalazi

se

karakteristina

toka

tzv.

centar

udara.

Kada je fiziko njihalo pogoeno u toj toki, onda je

preneseni impuls sile na os titranja jednak nuli. To
znai da npr. pri udarcu teniske loptice reketom u
centar udara, tenisaeva ruka najmanje osjea udarac.
Problem

prouavanja

centra

udara

svodi

se

na

prouavanje gibanja krutog tijela na koje djeluje u

kratkom vremenskom intervalu impulsna sila.
Primjer: fiziko njihalo u obliku tapa objeeno na jednom
kraju!
Njihala

Pitanje: gdje treba pogoditi horizontalno namjetenim

bilijarskim tapom bilijarsku kuglu, da bi ona nakon
udarca samo kotrljala bez klizanja (uvjet kotrljanja
v=r)?
2R

A trenutni
centar rotacije

I
2mR 2
h lr
, b R, I
mR 2
mb
5
7R
h
m
Njihala