MORPOLOHIYA:

PAGBUO NG SALITA

MORPOLOHIYA

Ang sangay ng linggwistika na

nag-aaral kung paano
nagsasama-sama ang mga
salitang-ugat, panlapi o
kataga upang makabuo ng
salita.

Morpema ang tawag sa

batayang unit ng morpolohiya.

MORPOLOHIYA
Mga Uri ng Morpema:
1.

Malayang morpema
binubuo lamang ng salitang
ugat at maituturing na
puro.
Hal., buhay, kamay, payapa

MORPOLOHIYA
Mga Uri ng Morpema:
2. Di-malayang morpema
binubuo ng salitang-ugat
at panlapi at maituturing
na may halo.
Hal., kabuhayan,
kinamayan, nagpapayapa

MORPOLOHIYA
Pagbabagong
Morpoponemiko
Ang alinmang pagbabagong
nagaganap sa karaniwang
anyo ng isang morpema dahil
sa impluwensya ng kaligiran
nito (mga ponemang
sinusundan o kasunod).

MORPOLOHIYA
Pagbabagong
Morpoponemiko
1. Asimilasyon ang
ponemang /ng/ sa mga
panlaping pang-, mang-,
hing-, sing- ay nagbabago
depende sa unang tunog ng
salitang-ugat.

MORPOLOHIYA
Pagbabagong Morpoponemiko
1. Asimilasyon

/p, b/ - m (pam-, mam-, sim-, him-)

/d, l, r, s, t/ - n (pan-, man-, sin-,
hin-)
iba pa mananatili (pang-, mang-,
sing-, hing-)

MORPOLOHIYA
Pagbabagong Morpoponemiko
1. Asimilasyon

Ganap kung nagbago ang baybay ng

salitang-ugat (hal., panakip sa halip na
pantakip)
Parsyal kung nanatili naman ang
baybay ng salitang-ugat (hal., pambura)

MORPOLOHIYA
Pagbabagong Morpoponemiko
2. Pagkawala ng ponema /
pagkakaltas ng ponema
nawawala ang huling
ponemang patinig (a, e, i, o, u)
kapag nilalagyan ng hulapi
(hal., bilhan sa halip na bilihan)

MORPOLOHIYA
Pagbabagong
Morpoponemiko

3. Paglilipat-diin naiiba
ang diin (stress) sa
pagbigkas ng salita dahil
sa paglalagay ng hulapi
(hal., iwas = iwasan)

MORPOLOHIYA
Pagbabagong
Morpoponemiko

4. Pagbabago ng ponema
nagiging /r/ ang ponemang /d/
kapag ang sinusundan ay
patinig (a, e, i, o, u).
Halimbawa: damot =
maramot

MORPOLOHIYA
Pagbabagong
Morpoponemiko

5. Metatesis nagpapalit ng
posisyon ang mga tunog sa
isang salita kapag nilapian.
Halimbawa: lisan + in
(gitlapi)= linisan = nilisan

MORPOLOHIYA
Mga Paraan sa Pagbuo ng
Salita

1. Paglalapi pagkakabit ng
panlapi sa salitang-ugat
upang makabuo ng salitang
may bagong kahulugan
(Hal., nguso = nginuso)

MORPOLOHIYA
Mga Paraan sa Pagbuo ng
Salita

2. Pag-uulit pag-uulit ng
bahagi o kabuuan ng
salita (Hal., buwanbuwan / bukas na bukas/
pana-panahon/ mainit-init)

MORPOLOHIYA
Mga Paraan sa Pagbuo ng
Salita

3. Pagtatambal pagsasama
ng dalawang salita upang
makabuo ng bago (Hal.,
bukas-palad, away-bati,
bahay-bakasyunan)

MORPOLOHIYA
Basahin ang sanaysay
na Pinagmulan ng
Filipino ni Jose Villa
Panganiban sa p. 66
71.