Planifikimi i

kapacitetit

2007 Pearson Education

 PLANIFIKIMI i
KAPACITETIT
Kapaciteti mund t prcaktohet si sasia maksimum e
outputit (ose aftesia maksimale prodhuese/sherbyese)
q mund t arrihet nga nj njsi prodhuese.

N rolin e njsis prodhuese mund t jen e gjith

organizata, nj repart apo divizion i saj ose edhe vetm
nj makin.

Kapaciteti i salles se leksioneve 50 vende

Kapaciteti i nje fotokopjeje 1000 kopje ne ore
Kapaciteti i nje linje montimi te televizoreve 200 TV ne dite
2007 Pearson Education
 Vendimet kryesore:

Madhesia sa kapacitet?

Koha Kur duhet te jete ne

dsipozicion?

Rezerva Ne cfare mase do ta

perdorim?

2007 Pearson Education

 Prse sht i rndsishm
planifikimi i kapacitetit?

Nse kompania nuk planifikon n mnyr korrekte

kapacitetin, ajo:
ose nuk do t ket aftsi t mjaftueshme outputi pr
t prmbushur krkesat e klientve

ose do t ket kapacitet t teprt q do t qndroj

pa u shfrytzuar = kosto te larta/njesi.

N shembullin e nj universiteti kjo do t thot kosto te

larta ose patja e shum studentve n klasa. T dyja situatat
jan t kushtueshme pr universitetin.
2007 Pearson Education
 Pse eshte strategjik
planifikimi i kapacitetit?
1. Eshte kritik sepse mundeson kenaqjen ose jo te
kerkeses

2. Ndikon ne koston e operimit dhe koston fillestare

3. Angazhon ne menyre afatgjate shume burime dhe ka

kosto te larte per ndryshimin e tyre

4. Meqe kerkon burime te konsiderueshme financiare

duhet te planifikohet shume kohe me perpara

5. Ndikon mbi konkurrueshmerine (pengese hyrje per

firmat e tjera, ose ndikon mbi shpejtesine e
shperndarjes)

6. Lehteson punen e manaxhimit (mungesa con ne

2007 Pearson Education
konfuzion, vonesa ne shperndarje, rradhe te gjata pritje)
Planifikimi i kapacitetit n nj kompani mund
t kryhet zakonisht n dy nivele:

Strategjik dhe afat-gjat.

Kto vendime kan t bjn me investimet pr
makineri e pajisje t reja.
Kto vendime krkojn shpenzime t mdha
kapitali dhe q kan nj ndikim afatgjate.

Taktik/operacional,
q fokusohen n probleme me afat-shkurtra
duke prfshir
planifikimin e fuqis puntore, t rezervave dhe
prdorimin dit mbas dite t makinerive, te
nenkontraktoreve.

2007 Pearson Education

 Verejtje...

Nj problem tjetr q e komplikon planifikimin e kapacitetit sht fakti q

kapaciteti zakonisht blihet n sasi te medha dhe jo me rritje apo shtesa
t niveluara. Njsi t tilla prodhuese si godinat dhe pajisjet e makinerit
blihen n prmasa t mdha dhe aktualisht sht e pamundur q t
arrihet nj prshtatje ekzakte ndrmjet nevojave aktuale dhe atyre t
bazuara n krkesat e ardhshme.

Kapaciteti Kerkesa
Kapaciteti

Rritja e kapacitetit

Koha ndermjet
rritjeve
2007 Pearson Education
 Problemet kryesore q nj kompani duhet t
konsideroj kur do t ndryshoj kapacitetin e saj.

Ekonomit e shkalls

1. Shprndarja e kostos fikse.

2. Reduktimi i kostos s ndrtimit.
3. Shkurtimi i kostos s materialeve t blera.
4. Gjetja e avantazheve t procesit.

Prodhimi me volum t lart - linear jep shum mundsi pr

reduktimin e kostos. Firmat mund t jen n gjendje q t
justifikojn shpenzimet e nj teknologjie m eficente ose pr
pajisje m t specializuara.
2007 Pearson Education
 Disekonomit e shkalls
N nj moment njsia prodhuese mund t bhet aq e madhe
sa t filloje te veprojn disekonomit e shkalls pra kosto
mesatare pr njsi t rritet me rritjen e prmasave t njsis
prodhuese.

Shkaku sht:
kompleksiteti,
burokracia,
humbja e fokusit,
ineficenca mund t rris koston mesatare pr njsi.
organizata sht m pak e shkatht dhe humbet fleksibilitetin
q nevojitet pr tju prgjigjur ndryshimeve n krkes.
2007 Pearson Education
 Kush eshte niveli me i
mire i operimit?
Spital me Spital me
Kostot mesatare per

250 Spital me 750

shtreter 500 shtreter
shtreter
njesi

Ekonomi te Disekonomi te
shkalles shkalles

Outputi

Nivelet m t mira t funksionimit jan t ndryshme per

kompani te ndryshme!

2007 Pearson Education

 Matja e kapacitetit

Asnj njsi matse e vetme nuk mund t aplikohet pr t gjitha llojet e

situatave.
N prgjithsi kapaciteti mund t shprehet n nj nga dy mnyrat:
mund t matet me outputin apo me inputin.

Lloji i biznesit Matja me Input e Matja me Output e

Kapacitetit Kapacitetit
Prodhim automjete Ort e puns s gjall Makina pr turn

Spital Shtretr n dispozicion Numri i pacientve

per muaj pr muaj
Piceri Or puntor pr dite Numri i picave ne dite

Dyqan shitje me Metr katror siprfaqe Te ardhurat pr dit

pakic
2007 Pearson Education
 Matja e kapacitetit

Matja nprmjet outputit sht nj zgjidhje e zakonshme pr

proceset me volum t lart q prodhojn vetm nj lloj
produkti.

Matsit nprmjet outputit mund t prdoren m mir kur

firma siguron nj numr relativisht t vogl shrbimesh dhe
produktesh t standartizuar.

Matja nprmjet inputit zakonisht zgjidhet pr proceset me

volum t vogl dhe fleksibl.
2007 Pearson Education
 Kur diskutojm kapacitetin e njsis
prodhuese duhen dy lloje informacionesh:

1. I pari sht sasia e kapacitetit disponibl q ndihmon pr

t kuptuar se sa kapacitet ka njsia prodhuese.

2. Lloji i dyt i informacionit lidhet me efektivitetin cili do t

tregoj se me sa efektivitet po prdoret kapaciteti
disponibl.

2007 Pearson Education

 Matja e kapacitetit n
dispozicion
Kapaciteti i projektuar sht sasia
maksimum e outputit q mund t arrihet nga
nj njsi prodhuese n kushte ideale.

Kapaciteti efektiv sht sasia maksimum e

outputit q mund t sigurohet n kushte
normale. (mirembajtja e skeduluar, nderrimi i
turneve, etj.)

Outputi aktual me i ulet se kapaciteti efektiv

per shkak te mungesave, prishjeve te
makinerive, vonesat ne furnizim, problemet e
cilesise etj.
2007 Pearson Education
 Matja e efektivitetit t
prdorimit t kapacitetit.
Shkalla e prdorimit outputi aktual_____
t kapacitetit = kapacitetin e projektuar (100%)

Eficenca = outputi aktual / kapacitetin efektiv (100%)

Nuk ka kuptim te synohet kurdohere shkalla e larte e

perdorimit !

P.sh. kur nuk ka kerkese, sepse kjo do te rriste koston e

rezervave.

2007 Pearson Education

 Sasia e kapacitetit
rezerv
Kapaciteti rezerv = 100% - Shkalln e prdorimit (%)

Kapaciteti rezerv sht sasia e kapacitetit q nj proces ka

pr t prballuar rritjet e befasishme n krkes apo
humbjet e prkohshme t kapacitetit t prodhimit
(prishja e makinerive);

Ai matet me sasin m te ciln shkalla mesatare e prdorimit (ne lidhje

me kapacitetin total) bie nn 100 prqind.

Shkalla mesatare e prdorimit nuk duhet t jet shum pran 100

prqind. Nse nj gj e till ndodh, zakonisht sht nj sinjal pr t rritur
kapacitetin apo pr t ulur pranimin e porosis n mnyr q t
shmanget rnia e produktivitetit.
2007 Pearson Education
 Faktoret qe ndikojne ne masen e
rezerves:

1. Intensiteti i kapitalit dhe Fleksibiliteti i burimeve

2. Paqendrueshmeria dhe paparashikueshmeria e kerkeses
3. Kostot e strategjive afatshkurtra (kosto te larta alternative = rezerva re
larta kapaciteti)

Sasia e duhur e rezervs varion sipas industris.

N industrin me kapital intensiv t letrs ku makinerit mund t kushtojn

disa milion dollar secila, preferohet zakonisht kapacitet rezerv n
masn 10 prqind.
N industrin hoteliere me kapital m pak intensiv kjo rezerv arrin n 30 40
prqind dhe fillojn t dalin probleme t shrbimit ndaj klientit kur kjo
rezerv bie ne 20 prqind.
2007 Pearson Education
 Argumenti n favor t rezervs m t vogl sht
i thjesht: kapaciteti i paprdorur kushton para...

Pr firmat kapital intensive, minimizimi i kapacitetit rezerv

sht vital.

Pr firmat me harxhim intensiv t puns s gjall kthimi

nga investimet sht pothuajse njlloj pr shkak se
investimet m t ulta n pajisje e bjn shkalln e lart t
prdorimit m pak kritike.

Rezervat e vogla kan avantazhe t tjera;

ato nxjerrin ne pah ineficencat q mund t jen maskuar
nga tejkalimet e kapacitetit problemet me mungesat,
bottlenecks, apo me furnitort jo t besueshm.

2007 Pearson Education

 BOTTLENECKS

Pjesa e procesit me kapacitetin me te vogel qe

kushtezon kapacitetin e gjithe procesit.

2007 Pearson Education

 Planifikimi afatgjate i
kapacitetit
Koha dhe prmasat e zgjerimit.
Problem i strategjis s kapacitetit sht se kur duhet t
zgjerohet kapaciteti dhe me sa.

Dy supozime:
1. Kapaciteti rritet me madhesi diskrete
2. Kerkesa rritet ne menyre te qendrueshme

Dy jane llojet e strategjive:

1. Ne lidhje me permasat e zgjerimit: strategjia e ekspansionit me pak
rritje te medha dhe strategjia prit-dheshih , Shtimi i kapacitetit n
mnyr graduale n madhsi m t vogla aq sa nevojitet.

2. Ne lidhje me kohen e zgjerimit: Kapaciteti udheheq kerkesen,

kerkesa udheheq kapacitetin
2007 Pearson Education
 Strategjia ekspansioniste
dhe ku udheheq kapaciteti

Kapacitet I Kerkesa e
paperdorur parashikuar
Kapaciteti

Rritja e kapacitetit

Koha ndermjet
rritjeve

Koha
2007 Pearson Education
 Strategjia ekspansioniste
dhe ajo ku kapaciteti
udheheq kerkesen
Disavantazhe
1. kapacitet i teprt n fillim dhe kosto fillestare e lart.
2. risk i larte nse krkesa nuk materializohet aq sa sht
parashikuar = mbikapacitet t paprdorur.

Avantazhe :
1. Akomodon nj krkes m t lart n t ardhmen minimizon
shansin e shitjeve te humbura nga kapaciteti i pamjaftueshm.
2. Sherben si barriere per hyresit e rinj qe gjejne nje treg te
ngopur
3. Eficence - Kosto do t jet m e ult n knd vshtrimin afat
gjat
4. Nj projekt i madh ndrtimi kushton m pak se shum projekte
ndrtimi m t vogla pr shkak t kostos s pregatitjes.

2007 Pearson Education

 Strategjia me rritje te vogla dhe
ku kapaciteti ndjek kerkesen

Perdorim i Kerkesa e
opsioneve parashikuar
afatshkurtera
Kapaciteti

Rritjet e kapacitetit

Koha ndermjet
rritjeve

Koha
2007 Pearson Education
 Strategjia prit-dhe-shih qendron mbrapa krkess, duke u mbshtetur
n variantet afat-shkurtra (si prdorimi i mbikohs, t puntorve t
prkohshm, t nnkontraktorve dhe shtyrjet e mirmbajtjeve
preventive) pr t plotsuar mungesat.

.
Strategjia prit-dhe-shih bn zgjerimin n rritje m t vogla si p.sh duke
rinovuar fasilitetet ekzistuese dhe jo duke ndrtuar t reja.

Avantazh : Risk i ulet

Disavantazhe
Ka risqet q lidhen me paraprirjen nga nj konkurrent apo mosqnien n
gjendje pr tu prgjigjur nse krkesa sht tepr e paparashikueshme.

Kjo strategji kritikohet si nj strategji tipike afat shkurtr.

Alternativa e par siguron fitim m t madh por sht m me risk.

Alternativa e dyt sht m me pak risk por nuk ofron t njjtat
mundsi dhe fleksibilitet.
2007 Pearson Education
 Procesi i planifikimit te kapacitetit

Hapi 1 Identifikimi i krkesave pr kapacitet. Hapi i par sht t

prcaktohen nivelet e kapacitetit q nevojiten nga kompania tani si dhe
n t ardhmen per te plotesuar kerkesen e parashikuar.

Hapi 2: Zhvillohen alternativat e kapacitetit. Mbasi jane identifikuar

krkesat pr kapacitet kompania duhet t zhvilloj nj sr
alternativash q do ti mundsojn asaj prmbushjen e nevojave pr
kapacitet n t ardhmen.

Hapi 3: Vlersohen alternativat pr kapacitetin. Hapi i fundit n kt

procedure sht vlersimi i alternativave pr kapacitet dhe zgjedhja e nj
alternative q do t plotsoj m mir krkesat e kompanis.
2007 Pearson Education
 Identifikimi i krkesave pr kapacitet

Krkesa pr kapacitet e procesit nnkupton se cfar kapaciteti duhet t

jet n nj periudh kohe t ardhshme pr t plotsuar krkesn e
klientve (t jashtm ose t brendshm), duke lejuar edhe kapacitetin
rezerv t dshiruar.

Krkesat pr kapacitet mund t shprehen n dy mnyra: ose nprmjet

matjes s outputit ose nprmjet inputit.

Pavarsisht nga mnyra q do t prdoret, baza e vlersimit jan

parashikimet e krkess, produktiviteti, konkurenca dhe ndryshimi
teknollogjik.

2007 Pearson Education

 Krkesa pr kapacitet = Ort e prpunimit q krkohen pr krkesn e
vitit / Ort n dispozicion nga nj njsi e vetme kapaciteti

( si nga 1 puntor ose 1 makin) n vit mbasi sht zbritur

rezerva e dshiruar.
M = D*p / N*1 (C/100)
Ku:
D = parashikimi i krkess pr vitin (numri i klientve q u
shrbehet apo njsive t produktit)
p = koha e prpunimit (n or pr klient t shrbyer ose njsi
t prodhuar)
N = numri total i orve n vit gjate t cilit operon procesi
C = rezerva e dshiruar e kapacitetit (e shprehur n prqindje)
2007 Pearson Education
 M sht numri i njsive input q krkohen dhe duhet t llogaritet pr cdo vit
t periudhs s planifikuar.
Koha e prpunimit, p, varet nga procesi dhe metodat e zgjedhura pr t
br punn. Teknika t ndryshme ka n dispozicion pr t vlersuar p.

Emruesi sht numri total i orve, N, n dispozicion pr vitin nga nj njsi

e kapacitetit (nj punonjs ose makin), shumzuar me proporcionin q
llogaritet pr kapacitetin rezerv t dshiruar, C.

M = Dp+(D/Q)sprod.1+Dp + (D/Qsprod.2 +.+ Dp + (D/Q)sprod.n

N1 (C/100)
Ku:
Q = numri i njsive pr cdo parti
s = koha e pregatitjes (n or) pr parti

2007 Pearson Education

 Shembull

Nj qndr kopjimi n nj zyr pregatit raporte pr dy klient.

Qendra bn shum kopje (sasia e partis) pr cdo raport. Koha e
prpunimit pr cdo kopje do t varet ndrmjet faktorve t tjer
nga numri i faqeve. Qendra punon 250 dit n vit, me nj turn 8-
or. Manaxhimi beson q nj kapacitet rezerv prej 15 prqind
sht m i miri. Aktualisht ka tre makina kopjuese. Bazuar n
tabeln e mposhtme t informacionit, prcaktoni se sa makina
nevojiten n qndrn e kopjimit.

Klienti X Klienti Y

Parashikimi i krkess vjetore (kopje) 2.000 6.000

Koha standart e prpunimit (ore/kopje) 0,5 0,7
Madhsia mesatare e partis (kopje pr 20 30
raport)
Koha standart e pregatitjes (or/raport) 0,25 0,40
2007 Pearson Education
 Zgjidhje:

S koha e faqosjes, radhitjes, printimit.

P koha e fotokopjimit

R = 2.000(0,5) + (2.000/20)(0,25) klienti X + 6.000(0,7) +

(6.000/30)(0,40) klienti Y = 5.305
N = (250 dit/vit)(1 turn/dit)(8 or/turn) (1.0 15/100) = 1700
M = R/N = 5.305 / 1.700 = 3,12 makina

Duke e rrumbullakuar arrijm n 4 makina.

Kshtu kapaciteti i qndrs sht duke u shtrnguar dhe nuk ka m
kapacitetin rezerv t dshiruar prej 15 prqind. N mnyr q klienti t
mos e vuaj pritjen, manaxhimi mund te vendose q t prdor kohn
jasht kohs normale t puns si nj zgjidhje afat shkurtr pr t
prballuar porosit. Nse krkesa vazhdon n t njjtin nivel rritjeje, do
2007t krkohen
Pearson 4 makina.
Education
 Zhvillimi i alternativave t
kapacitetit

Alternativat e kapacitetit:
1. Mos brja e asgjje
2. Nj zgjerim i madh tani
3. Nj zgjerim i vogl tani me
opsionin pr tu shtuar m von

2007 Pearson Education

 Vlersimi i alternativave
t kapacitetit
Pema e vendimit
Nje kompani po perpiqet te vendose nese duhet te ndertoje nje njesi
shitjeje te madhe apo te vogel. Nese nderton nje njesi te madhe dhe
kerkesa provohet te jete e larte me probabilitet 0.6, kompania do te
fitoje 800.000$.
Nese kerkesa provohet te jete e ulet me probabilitet 0.4, kompania
mundet te mos beje asgje dhe te humbase 40.000$, ose mund te nise
nje fushate publicitare per te stimuluar kerkesen. Fushata mund te
rezultoje e suksesshme me probabilitet 0.7 dhe fitim 600.000$, ose
mund te jete jo edhe aq e suksesshme me rezultat 200.000$. Nese
ndertohet nje njesi e vogel dhe kerkesa provohet te jete e ulet, fitimi do
te jete 400.000$. Nese kerkesa eshte e larte kompania mund te mos
beje asgje dhe te fitoje 400.000$, ose mund ta zgjeroje piken e shitjeve
duke fituar 700.000$.
Ndertoni pemen e vendimit per kete problem.
Ke alternative do ti rekomandonit kompanise?

P[UM 672000, UV 580000]

2007 Pearson Education